Τμήμα ανεμογεννήτριας της «General Electric» κατά τη διάρκεια μεταφοράς της

Γίνεται ξεκάθαρο ότι η ανάπτυξη των ΑΠΕ σε παγκόσμιο επίπεδο, όπως γενικότερα οι «πράσινες τεχνολογίες», αποτελούν βασικό πεδίο ανταγωνισμού μεταξύ των μονοπωλιακών ομίλων και η προστασία του περιβάλλοντος που δήθεν υποτίθεται ότι επιδιώκουν, δεν είναι παρά μόνο ο «πράσινος» φερετζές, σε έναν όλο και πιο οξυμένο ανταγωνισμό.

Επιχειρώντας μια πρώτη καταγραφή βασικών ομίλων που επενδύουν διεθνώς σε έργα ΑΠΕ, διαπιστώνουμε ότι από την άποψη των εγκατεστημένων MW, ως μεγαλύτερη εταιρεία σήμερα καταγράφεται η «Siemens AG», της οποίας ο εξοπλισμός έχει χρησιμοποιηθεί για 3.441 έργα συνολικής ισχύος 240.958,12 MW, σε όλο τον κόσμο και επίσης είναι η πρώτη εταιρεία παραγωγής υπεράκτιων ανεμογεννητριών.

Ακολουθείται από τη δανέζικη «Vestas», με 2.519 έργα συνολικής ισχύος 111.809,02 MW σε 79 χώρες παγκόσμια και πρώτη εταιρεία παραγωγής ανεμογεννητριών.

Ακολουθούν η αμερικανική «General Electric Energy» με 1.118 έργα συνολικής ισχύος 91.609,78 MW, η επίσης αμερικανική «NextEra Energy» με 718 έργα ισχύος 70.422,96 MW, η οποία δραστηριοποιείται και σε συστήματα αποθήκευσης Ενέργειας, ενώ μέσω θυγατρικών της οι δραστηριότητές της επεκτείνονται στη διαχείριση οκτώ πυρηνικών σταθμών στη Φλόριντα, το Νέο Χαμπσάιρ, την Αϊόβα και το Γουισκόνσιν.

Στην πέμπτη θέση της κατάταξης βρίσκεται ακόμα μία δανέζικη εταιρεία, η «Orsted», με 118 έργα σε όλο τον κόσμο συνολικής ισχύος 36.537,70 MW, δραστηριοποιούμενη ταυτόχρονα και σε έρευνα και εξόρυξη υδρογονανθράκων.

Η ινδική «Suzlon» βρίσκεται στην έκτη θέση, με 1.047 έργα σε 18 χώρες σε όλο τον κόσμο συνολικής ισχύος 32.386,04 MW, στην έβδομη και στην όγδοη θέση βρίσκονται ακόμη δύο αμερικανικές, η «Berkshire Hathaway Energy» με 383 έργα ισχύος 32.113,31 ΜW και η «Avangrid Renewables» με 414 έργα ισχύος 31.399,72 MW, στην ένατη η «EDF Energy» (θυγατρική της «EDF Group») που δραστηριοποιείται στο Ην. Βασίλειο με 449 έργα ισχύος 31.274 MW και διαχειρίζεται επιπλέον 8 πυρηνικούς σταθμούς στη χώρα και στη δέκατη ακόμη μια δανέζικη εταιρεία, η «SEAS-NVE», με 79 έργα ισχύος 26.512,55 MW¹.

Η εικόνα παρουσιάζει μια σχετική αλλαγή, εάν δούμε την κατάταξη των πρώτων δέκα εταιρειών στον κόσμο από την άποψη των ετήσιων τζίρων. Το 2018 πρώτη εταιρεία, σύμφωνα με αυτόν τον δείκτη, ήταν η δανέζικη «Vestas» με συνολικά έσοδα 10.134 δισ. ευρώ και ακολουθείται από τη «Siemens», που κατέγραψε έσοδα 8.327 δισ. ευρώ. Στην τρίτη θέση βρίσκεται η «General Electrice Res» με 8.327 δισ. ευρώ, η γερμανική «Enercon» βρίσκεται στην τέταρτη με 5.598 δισ. ευρώ, στην πέμπτη η κινεζική «Τrina Solar» με 2.534 δισ. ευρώ, ακολουθεί η «Canadian Solar» με 2.397 δισ. ευρώ, στην έβδομη θέση βρίσκεται η αμερικανική «First Solar» με 1.961 δισ. ευρώ, ακολουθεί η κινεζική «Hanwhua Q. Cells» με 1.827 δισ. ευρώ και στην ένατη θέση είναι η αμερικανική «SunPower» με 1.508 δισ. ευρώ².

Τα παραπάνω στοιχεία είναι μόνο ενδεικτικά των τεράστιων τζίρων που πετυχαίνουν οι παγκόσμιοι μονοπωλιακοί όμιλοι του χώρου των ΑΠΕ, αφού οι ακριβείς τζίροι όπως και η ορθή κατάταξη μεταξύ των εταιρειών δεν μπορούν να αποτυπωθούν με ακρίβεια.

Σε ό,τι αφορά τώρα τη λίστα των χωρών με τη μεγαλύτερη εγκατεστημένη ισχύ ΑΠΕ, πρώτη είναι η Κίνα με 695,87 GW, ακολουθούν οι ΗΠΑ με 245,25 GW, η Βραζιλία με 135,67 GW, η Γερμανία με 120,01 GW, η Ινδία με 117,92 GW, ο Καναδάς με 99,04 GW, η Ιαπωνία με 90,15 GW, η Ιταλία με 53,29 GW, η Ρωσία με 52,22 GW και η Γαλλία με 50,5 GW.

Η ελληνική αγορά ΑΠΕ αποτελεί πραγματικό επενδυτικό «ελντοράντο» για τις εταιρείες παραγωγής και διαχείρισης τέτοιου τύπου ενεργειακών συστημάτων, αφού παρέχει αρκετά υψηλά περιθώρια κερδοφορίας. Με βάση την πολιτική της «απελευθέρωσης» του κλάδου και τις σχετικές κατευθύνσεις της ΕΕ, όλο το προηγούμενο διάστημα, επί διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τα συστήματα παραγωγής Ενέργειας μέσω ΑΠΕ επεκτάθηκαν σε ολόκληρη την επικράτεια, ενώ στον ίδιο δρόμο, ακόμα πιο αποφασιστικά ανοίγει η κυβέρνηση της ΝΔ τα πεδία κερδοφορίας για τους επιχειρηματικούς ομίλους με την επιτάχυνση της λεγόμενης «απολιγνιτοποίησης» και τις επερχόμενες αλλαγές στο καθεστώς αδειοδοτήσεων που ετοιμάζει η κυβέρνηση της ΝΔ, αλλά και μέσω της ρύθμισης που πέρασε πρόσφατα, με την οποία επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε αγροτική γη υψηλής παραγωγικότητας.

Μέχρι σήμερα η αγορά αιολικών συστημάτων κυριαρχείται από την «VESTAS», αφού κατέχει το 46,6% της συνολικής αγοράς στη χώρα, με συνολική ισχύ 1.665 MW. Στη δεύτερη θέση με 25,1% και συνολική ισχύ 898 MW βρίσκεται η γερμανική «Enercon», ακολουθεί η «Siemens Gamesa» με 17,8%, η γερμανική «Nordex» με 5,3% και η «General Electric» με 3,9%. Το υπόλοιπο ποσοστό κατέχουν άλλες μικρότερες εταιρείες παραγωγής. Αν και η ελληνική αγορά, όπως δείχνουν τα παραπάνω στοιχεία, κυριαρχείται από μία δανέζικη και δύο γερμανικές εταιρείες, πρέπει να σημειώσουμε ότι το 3,9% που ανήκει στην αμερικανική GE, το απέσπασε ουσιαστικά μόλις μέσα σε ένα χρόνο και, όπως δείχνουν όλα τα μέχρι σήμερα στοιχεία, το επόμενο διάστημα θα επιδιώξει περαιτέρω ενίσχυση της παρουσίας της.

Σε ό,τι αφορά τις εταιρείες που διαχειρίζονται τις αιολικές εγκαταστάσεις στη χώρα μας, στην πρώτη θέση βρίσκεται η «ΤΕΡΝΑ» με 554 MW, η «Ελάκτωρ» με 397 MW, η «Enel» με 354 ΜW, η γαλλική «EREN Group» με 268 MW, η ισπανική «IBERDROLA» με 254 MW, η «EDF» με 238 MW και η «Μυτιληναίος» με 187 MW. Η συνολική εγκατεστημένη ισχύς αιολικών συστημάτων στην Ελλάδα το 2019 ήταν 3.576 MW, από τα οποία τα 1.311 στη Στερεά Ελλάδα, τα 587 στην Πελοπόννησο, τα 466 στην Ανατ. Μακεδονία - Θράκη, τα 309 στη Δ. Ελλάδα, τα 194 στην Κρήτη, τα 151 στη Δ. Μακεδονία, τα 148 στην Αττική, τα 119 στην Κεντρική Μακεδονία, τα 109 στην Ιόνια νησιά και η υπόλοιπη ισχύς διαμοιράζεται στην υπόλοιπη χώρα³.

Σημαντική αύξηση παρουσιάζουν τα τελευταία χρόνια και τα φωτοβολταϊκά συστήματα, αφού η ισχύς τους από τα 200 MW του 2010, το 2019 είχαν ανέλθει περίπου στα 2.140 MW, υπερδιπλασιάζονται δηλαδή χρόνο με τον χρόνο. Η συνολική έκταση που δεσμεύουν μέχρι σήμερα τα φωτοβολταϊκά συστήματα, μαζί με τα διάκενα μεταξύ τους και την περιμετρική απόσταση ασφαλείας από τα όρια των εκτάσεων, είναι περίπου 40.000 στρέμματα, όση δηλαδή είναι η έκταση του δήμου Αθηναίων⁴.

Στο χώρο λειτουργούν αρκετοί παραγωγοί, ενώ ένα αξιόλογο μέρος της παραγόμενης Ενέργειας προέρχεται από αγροτικά φωτοβολταϊκά και φωτοβολταϊκά στις στέγες. Ωστόσο, ήδη δημιουργούνται συνθήκες συγκέντρωσης και μεγάλα πάρκα παραγωγής βρίσκονται υπό κατασκευή αυτό το διάστημα, με σημαντικότερο το φωτοβολταϊκό πάρκο που κατασκευάζεται στην Κοζάνη ισχύος 204 MW από τη γερμανική «Jewi» και πρόσφατα εξαγοράστηκε από τα ΕΛΠΕ. Οταν ολοκληρωθεί θα πρόκειται για το μεγαλύτερο φωτοβολταϊκό πάρκο στη ΝΑ Ευρώπη. Ενα ακόμη αξιοσημείωτο φωτοβολταϊκό πάρκο, αν και αρκετά μικρότερης ισχύος 60 MW, είναι αυτό της γαλλικής «EDF» στην περιοχή της Βοιωτίας⁵.

Θα πρέπει επίσης να υπολογιστεί ότι σύμφωνα με το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, θα πρέπει μέχρι το 2030 η ισχύς των φωτοβολταϊκών να φτάσει τα 6.900 MW, που σημαίνει ότι θα πρέπει να εγκατασταθούν στην επόμενη δεκαετία φωτοβολταϊκά πάρκα συνολικής ισχύος 4,5 GW. Με απλά λόγια, η γη που θα δεσμευτεί για τα φωτοβολταϊκά πάρκα θα ξεπεράσει τις 125.000 στρέμματα!

Παραπομπές:

1. https://energyacuity.com/blog/top-10-renewable-energy-companies/

2. https://www.statista.com/statistics/583644/renewable-energy-company-revenues-worldwide/

3. https://eletaen.gr/wp-content/uploads/2020/01/2020-1-30-hwea-statistics-greece.pdf

4. https://greece.thesolarfuture.com/content/a-glance-at-greek-solar

5. https://helapco.gr/wp-content/uploads/pv-stats_greece_2018_26Mar2019.pdf

• ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ: Στο επίκεντρο σφοδρών ανταγωνισμών επιχειρηματικών ομίλων και ιμπεριαλιστικών κέντρων
• ΕΕ - ΑΦΡΙΚΑΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ: «Στρατηγική συνεργασία» σε συνθήκες αυξημένου ανταγωνισμού
• ΡΩΣΙΑ: Προβληματισμός αστικών επιτελείων για τη στασιμότητα στην οικονομία

Η λεγόμενη «οικογενειακή» φωτογραφία που ακολούθησε την ολοκλήρωση της Συνόδου επιτρόπων ΑΕ - ΕΕ στην Αντίς Αμπέμπα την περασμένη βδομάδα

Η επίσημη έναρξη λειτουργίας της λεγόμενης «Αφρικανικής Ηπειρωτικής Περιοχής Ελεύθερου Εμπορίου» (AfCFTA) από τον περασμένο Ιούλη, που ανοίγει το δρόμο για μία μεγάλη ενιαία αφρικανική αγορά τα επόμενα χρόνια, με συνολική ισχύ 2,5 τρισ. δολαρίων και κατάργηση δασμών στο 90% των προϊόντων και των υπηρεσιών, επιβεβαιώνει τη διάθεση των αστικών τάξεων της περιοχής, μέσω της Αφρικανικής Ενωσης, να εντείνουν το παζάρι με άλλες αστικές τάξεις, οργανισμούς και μονοπωλιακούς ομίλους στις πλάτες των λαών, που από τη δήθεν ...ευημερία που έρχεται, εισπράττουν ένταση της εκμετάλλευσης, φτώχεια, δυστυχία και ξεριζωμό προς αναζήτηση μιας καλύτερης μέρας.

Η δυναμική είσοδος της Κίνας από τα τέλη της δεκαετίας του '90 στην Αφρική έως σήμερα και οι μεγάλες επενδύσεις μονοπωλιακών ομίλων της σε δίκτυα συγκοινωνιών, Ενέργεια, άλλες υποδομές, διάφορα αναπτυξιακά έργα (στη βιομηχανία, στις κατασκευές) αλλά και σε υπηρεσίες Υγείας, Εκπαίδευσης όξυναν τον σφοδρό ανταγωνισμό.

Διευρύνθηκαν έτσι οι αντιθέσεις με τα παλιότερα «αφεντικά» της αφρικανικής ηπείρου, όπως οι ΗΠΑ και οι πρώην αποικιοκρατικές δυνάμεις της ΕΕ, ενώ δημιουργήθηκαν συνθήκες για να μπουν στην περιοχή και άλλοι, αλλά εξίσου φιλόδοξοι, παίκτες, όπως η Ρωσία, η Ινδία, η Τουρκία. Σε αυτό το πλαίσιο έντονων ανταγωνισμών πραγματοποιήθηκε στις 27 Φλεβάρη στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας η 10η Σύνοδος των Επιτροπών και Προέδρων Αφρικανικής Ενωσης (ΑΕ) και Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συνοδεία 22 επιτρόπων, μεταξύ των οποίων και ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, προσπάθησε να πείσει τον Αφρικανό ομόλογό της, προεδρεύοντα της ΑΕ, Μούσα Φάκι Μαχάματ, ότι οι Βρυξέλλες θέλουν να ...βοηθήσουν «προσφέροντας προνομιακές προτάσεις, λύσεις και επενδύσεις σε νευραλγικούς τομείς της οικονομίας αφρικανικών χωρών», ενόψει και του μεγάλου «παιχνιδιού» που θα στηθεί με τη δημιουργία Αφρικανικής Κοινής Αγοράς τα επόμενα χρόνια.

Από την πλευρά του, ο Μ. Φάκι Μαχάματ αφού επισήμανε τις εύλογες «πολιτισμικές, πολιτικές και άλλες» διαφορές σε πληθώρα ζητημάτων, τόνισε πως η όποια «συνεργασία, εφεξής, θα γίνει με τους όρους της Αφρικής και όχι της ΕΕ». Είχε προηγηθεί η συνάντηση του προεδρεύοντος της ΑΕ, λίγες μέρες νωρίτερα, με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών, Μάικ Πομπέο, ο οποίος επίσης περιόδευσε σε αφρικανικές χώρες προσφέροντας και αυτός «βοήθεια» σε θέματα οικονομικής ανάπτυξης (προφανώς προωθώντας τα συμφέροντα αμερικανικών ομίλων), ενώ οι ΗΠΑ αξιοποιούν και τον λεγόμενο «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας» και την ενίσχυση της «ασφάλειας στην περιοχή» με αφορμή την έξαρση της δράσης τζιχαντιστών του «Ισλαμικού Κράτους» και της «Μπόκο Χαράμ» στη Δυτική Αφρική και στην ευρύτερη περιοχή Σαχέλ.

Στη συνάντηση των επιτρόπων ΑΕ και ΕΕ, που επιδίωξαν την προετοιμασία της διήμερης υπουργικής συνόδου ΑΕ - ΕΕ στις 5 Μάη και της Συνόδου Κορυφής ΑΕ - ΕΕ τον Οκτώβρη του 2020, εκτιμήθηκε η έως τώρα πρόοδος στις προτεραιότητες που έθεσε η Σύνοδος των δύο πλευρών το 2017 στο Αμπιτζάν της Ακτής Ελεφαντοστού. Επικέντρωσαν έτσι στις προσπάθειες τεχνοκρατών και από τις δύο πλευρές στην «ευθυγράμμιση» των θέσεων για:

• Βιώσιμη ανάπτυξη, εμπόριο, επενδύσεις και ψηφιοποίηση της οικονομίας
• Ειρήνη, ασφάλεια και διακυβέρνηση
• Μετανάστευση και κινητικότητα εργαζομένων
• Κλιματική αλλαγή και ανθεκτικές υποδομές

Επιβεβαίωσαν, επίσης, την υποστήριξή τους σε έναν λεγόμενο «πολυπολικό κόσμο», στη βάση του οποίου θα επιχειρούνται η εξεύρεση λύσεων και η αντιμετώπιση «διεθνών προκλήσεων». Η θεωρία περί «πολυπολικού κόσμου», που θα λειτουργεί στη βάση της συναίνεσης, προβάλλεται από διάφορες δυνάμεις στο ιμπεριαλιστικό σύστημα, ωστόσο γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο ότι όσο κυριαρχούν οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, οι αστικές τάξεις θα συγκροτούν διάφορες εύθραυστες συμμαχίες, όμως ο ανταγωνισμός και οι αντιπαραθέσεις θα συνυπάρχουν και οι κίνδυνοι να οδηγούνται σε πολεμικές συγκρούσεις, όπως βλέπουμε να συμβαίνει σε πολλές περιοχές του πλανήτη.

Το μεγαλύτερο μέρος των διαβουλεύσεων απασχόλησε ο τομέας της λεγόμενης «Βιώσιμης Ανάπτυξης και Υποδομών», όπου τα ευρωπαϊκά μονοπώλια που δραστηριοποιούνται στους τομείς κατασκευών, υποδομών, υπηρεσιών, Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και ψηφιοποίησης της οικονομίας βλέπουν προοπτική μεγάλης κερδοφορίας ενόψει των ραγδαίων αλλαγών που φέρνει η λεγόμενη «4η βιομηχανική επανάσταση».

Εξυπακούεται πως η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν χαιρέτισε την έναρξη λειτουργίας της λεγόμενης AfCFTA, που περνά στην πρώτη φάση εφαρμογής της μέσω διαπραγματεύσεων που θα επιδιώξουν τη ρύθμιση θεμάτων που αφορούν την πολιτική ανταγωνισμών, πνευματικών δικαιωμάτων και το πρωτόκολλο επενδύσεων. Παράλληλα, οι επιτροπές ΑΕ και ΕΕ συμφώνησαν να δώσουν προτεραιότητα σε στόχους που αφορούν την ανάπτυξη περιφερειακών υποδομών και να υποστηρίξουν τη μεγιστοποίηση συνεργασιών μεταξύ του ιδιωτικού τομέα σε ΕΕ και ΑΕ ενόψει του επόμενου Φόρουμ Επιχειρηματικότητας ΕΕ - ΑΕ. Ιδιαίτερη αναφορά έκαναν επίσης στην προώθηση των συμφερόντων του ιδιωτικού τομέα και στην ενίσχυση της παραγωγικής δυνατότητας σε γεωργία, μεταποίηση και υπηρεσίες. Συμφώνησαν επίσης στην υποστήριξη ενός περιφερειακού και διηπειρωτικού δικτύου ανάπτυξης των μεταφορών και στην προώθηση της ψηφιοποίησης της οικονομίας.

Σε τελική ανακοίνωση που κυκλοφόρησε η ΕΕ, σε συνεννόηση με την ΑΕ, αναφέρεται πως οι δύο πλευρές συμφώνησαν επίσης στη βελτίωση της «εσωτερικής κινητικότητας» εργαζομένων και «άλλων πόρων» μέσω μεταρρυθμίσεων και φορολογικών αλλαγών, με έμφαση στη διαφάνεια και την καταπολέμηση της διαφθοράς και του «ξεπλύματος» βρώμικου χρήματος.

Κάλεσαν επιπλέον διεθνείς οργανισμούς να βοηθήσουν τις αφρικανικές χώρες να καταφέρουν τον εντοπισμό, την ανάσχεση και την επιστροφή κλεμμένων κεφαλαίων και κρατικών περιουσιακών στοιχείων που υπεξαιρέθηκαν από πρώην ηγέτες, ανώτερους αξιωματούχους κ.ά. (σε συνεργασία με δυτικές ιμπεριαλιστικές χώρες και ξένα μονοπώλια που κατάκλεβαν τον πλούτο δεκάδων αφρικανικών χωρών επί δεκαετίες).

Παράλληλα, διαβεβαίωσαν πως θα εντατικοποιήσουν τη συνεργασία τους ώστε να αναπτύξουν τα προσόντα και τις δεξιότητες των νέων Αφρικανών εργαζομένων σύμφωνα με τις ανάγκες του μεγάλου κεφαλαίου με σκοπό να απορροφηθούν πιο εύκολα από τις αγορές εργασίας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τους τομείς της ανάπτυξης των υποδομών και της ψηφιοποίησης της οικονομίας, τη λεγόμενη «πράσινη ανάπτυξη», την «πράσινη οικονομία», τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), τη γεωργία και την παραγωγή τροφίμων, τη μεταποίηση, τη βιομηχανική και πολιτιστική ανάπτυξη.

Επιβεβαίωσαν έτσι την υποστήριξη της «Στρατηγικής Ψηφιακού Μετασχηματισμού για την Αφρική», στο πλαίσιο αποφάσεων για στόχους που προβλέπεται να υλοποιηθούν κατά τη δεκαετία 2020 - 2030.

Η ΑΕ και η ΕΕ αξιοποίησαν τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή για να προωθήσουν τα συμφέροντα μονοπωλίων τους για την υλοποίηση μακροπρόθεσμων στόχων που αφορούν την επόμενη δεκαετία και φθάνουν έως το... 2063. Επισήμαναν τις αρνητικές επιπτώσεις σε παραγωγή τροφίμων, υπηρεσίες Υγείας, διαχείριση υδάτινων πόρων, ειρήνη και ασφάλεια. Επιβεβαίωσαν τις «δεσμεύσεις» που ανέλαβαν με τη Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα και συμφώνησαν στην ανάπτυξη «ενός αποτελεσματικού αφρικανικού ηπειρωτικού δικτύου μεταφορών» για την εξασφάλιση ροής προϊόντων και υπηρεσιών που θα συνδέεται με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό. Ιδιαίτερη αναφορά έκαναν στην Ενιαία Αγορά Αερομεταφορών που είπαν πως θα την στηρίξουν «από κοινού».

Οι δύο Επιτροπές εκτίμησαν την εφαρμογή όσων προβλέπει το μνημόνιο κατανόησης ΕΕ - ΑΕ για ειρήνη, ασφάλεια και διακυβέρνηση, που είχε υπογραφεί το 2018 στο Αμπιτζάν. Συμφώνησαν να εμβαθύνουν στη χρήση διμερών αποτελεσματικών οργάνων πολιτικής ασφάλειας και ανάπτυξης «με πιο στρατηγικό τρόπο». Εύσημα έδωσε η ΕΕ για όσα πέτυχε η ΑΕ το 2019 στη συγκράτηση νέων προσφυγικών και μεταναστευτικών ροών προς την Ευρώπη μέσω προγραμμάτων και κινήτρων για επαναπατρισμούς προσφύγων και εκτοπισμένων πληθυσμών (λόγω συγκρούσεων, φτώχειας κ.λπ.). Η ΕΕ εξήρε τη «δέσμη δράσεων» ώστε να γίνει το 2020 χρονιά «Σίγασης των Οπλων» μέσω της δημιουργίας συνθηκών για την ανάπτυξη της Αφρικής. Συμφώνησαν επίσης στην επιτάχυνση «βιώσιμης χρηματοδότησης» σε έργα για την προώθηση της ειρήνης και της ασφάλειας σε Αφρική και Ευρώπη μέσω της αναζωογόνησης του λεγόμενου «Ταμείου Ειρήνης» της ΑΕ και ανταλλαγές με τα σχέδια της ΕΕ για τη δημιουργία «Δομών Ευρωπαϊκής Ειρήνης».

Σε κάθε περίπτωση είναι φανερό πως τα ευχολόγια και τα προγράμματα δράσης ΑΕ και ΕΕ θα επηρεαστούν από τον εντεινόμενο σφοδρό ανταγωνισμό μεταξύ ισχυρών ανταγωνιστικών ιμπεριαλιστικών κέντρων (βλέπε Κίνα, ΗΠΑ, Ρωσία κ.ά.). Το βέβαιο είναι ότι η όποια καπιταλιστική ανάπτυξη προκύψει θα είναι με κριτήριο την κερδοφορία των λίγων ομίλων, δεν μπορεί να ικανοποιήσει τις τεράστιες ανάγκες των λαϊκών στρωμάτων των 55 χωρών της «μαύρης ηπείρου». Για να μπορέσουν να αξιοποιηθούν οι τεράστιοι πόροι της περιοχής, οι μεγάλες δυνατότητες που υπάρχουν υπέρ των εργαζομένων, να μείνουν στον τόπο τους και να αναπτυχθεί η αμοιβαία συνεργασία με άλλες χώρες απαραίτητη προϋπόθεση είναι η σύγκρουση με την εξουσία του κεφαλαίου σε κάθε χώρα.

Copyright 2018 The Associated

Το ρωσικό κεφάλαιο «ανησυχεί» για τις οικονομικές και τεχνολογικές «προκλήσεις» της επόμενης δεκαετίας

Η διαπίστωση ότι η Ρωσία «χρησιμοποιεί καλά "ένα αδύναμο χέρι"» είναι διαδεδομένη μέσα και έξω από τη χώρα, ενώ τα εγχώρια οικονομικά και πολιτικά θεμέλια για την προβολή της Ρωσίας ως παγκόσμιας δύναμης ενδέχεται σταδιακά να φθαρούν.

Αυτός ο - έντονος πλέον - προβληματισμός αποτυπώνεται και αναλύεται στην αρθρογραφία σημαντικών ρωσικών «επιτελείων», όπως είναι η επιθεώρηση - περιοδικό «Russia in Global Affairs». Ενδεικτικό είναι πρόσφατο άρθρο του Σεργκέι Καραγκάνοφ, ακαδημαϊκού και επίτιμου προέδρου του Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και Αμυνας της Ρωσίας, στη στήλη του εκδότη με τίτλο «Προς τα πού να πάμε και με ποιον: Η εξωτερική πολιτική της Ρωσίας στο κατώφλι της νέας δεκαετίας».

Εκεί σημειώνεται πως, ενώ η Ρωσία εισέρχεται στη νέα δεκαετία με σπουδαία «επιτεύγματα εξωτερικής και αμυντικής πολιτικής», οι προκλήσεις που έρχονται απειλούν με επιβράδυνση ή ακόμη και με πισωγύρισμα.

«Η θέση της χώρας στην παγκόσμια σκηνή είναι ασύγκριτα ισχυρότερη από ό,τι πριν μια δεκαετία. Εδώ και 3 - 4 χρόνια έχει ανοίξει ένα "παράθυρο ευκαιρίας", που μπορεί και πρέπει να αξιοποιηθεί για την ανάπτυξη. Διαφορετικά, ενδέχεται να αποτύχουμε ξανά», διαπιστώνει ο αρθρογράφος και προσθέτει: «Η κύρια πρόκληση είναι προφανής και γνωστή: Εσωτερική στασιμότητα, απουσία εθνικών αναπτυξιακών στόχων και απώλεια της ρωσικής τόλμης».

Οι «εταίροι και αντίπαλοι» της Ρωσίας «ποντάρουν» στην υπόθεση ότι θα γίνει ασθενέστερη οικονομικά και τεχνολογικά (συν τα δημογραφικά προβλήματα), έτσι δεν είναι «διατεθειμένοι να λάβουν υπόψη τα συμφέροντά μας» και ασκούν «πολιτική έντονης πίεσης», π.χ. με την επιβολή κυρώσεων. «Η Ρωσία διαθέτει μικρή αγορά για να προσελκύσει συμμάχους», διαπιστώνει ο Καραγκάνοφ, σημειώνοντας την απαισιοδοξία που επικρατεί στη ρωσική αστική τάξη, ενώ «ο εκνευρισμός στην κοινωνία αυξάνεται και όλο και δυσκολότερα αντισταθμίζεται από τα επιτεύγματα της εξωτερικής πολιτικής ή την προπαγάνδα».

Ιδιαίτερα τονίζεται ο κίνδυνος η Ρωσία να μείνει πίσω επιστημονικά και τεχνολογικά, κάτι που θα θέσει σε κίνδυνο την κυριαρχία της, αλλά και τη στρατιωτική υπεροχή έναντι των ΗΠΑ. Γενικότερα τα ζητήματα των νέων τεχνολογιών εξελίσσονται όλο και πιο έντονα σε ένα πεδίο σφοδρού ανταγωνισμού και με γεωπολιτικές προεκτάσεις.

Ακόμη τίθενται οι σύνθετες τεχνολογικές αντιθέσεις που όλο και περισσότερο απασχολούν τα ιμπεριαλιστικά κέντρα παγκοσμίως. Στη νέα δεκαετία σχηματίζονται στον κόσμο δύο τεχνολογικές, ψηφιακές πλατφόρμες: Μια αμερικανική (δυτική) και μια κινεζική (ανατολική), ενώ οι ρωσικές προσδοκίες για τη δημιουργία μιας τρίτης από κοινού με τους Ευρωπαίους δεν έχουν καρποφορήσει.

Ετσι, η Ρωσία εκτός από ένα πολύ μικρό μέρος κρίσιμων τεχνολογιών, χρησιμοποιεί κυρίως τις δυτικές ψηφιακές πλατφόρμες, «οι οποίες καθίστανται όλο και πιο επικίνδυνες λόγω των αμερικανικών κυρώσεων» και στο άρθρο προτείνεται «να στραφούμε στην πιο φιλική πλατφόρμα της Ανατολής, φροντίζοντας όμως να μην είμαστε πολύ εξαρτημένοι από αυτήν». Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η περσινή απόφαση της ρωσικής κυβέρνησης για δημιουργία «ρωσικού διαδικτύου» μπροστά στον κίνδυνο «η Δύση να αποσυνδέσει τη Ρωσία από το δίκτυο» σε μια φάση όξυνσης της πίεσης και των αντιθέσεων.

Παράλληλα, σημειώνεται η απουσία της Ρωσίας από τις πολιτικές και τις επενδύσεις «κατά της κλιματικής αλλαγής» που «αποκτούν όλο και περισσότερη προσοχή στην παγκόσμια ατζέντα». Η ιμπεριαλιστική κούρσα για τις «πράσινες» επενδύσεις και τις εναλλακτικές μορφές Ενέργειας έχει ξεκινήσει και η Ρωσία «μέχρι σήμερα ήταν παθητική», τονίζει ο Σ. Καραγκάνοφ.

Το σημερινό διεθνές πολιτικό και οικονομικό περιβάλλον «απαιτεί από το κράτος να αναζωογονήσει και να αναμορφώσει την οικονομική και κοινωνική πολιτική και να επεξεργαστεί μια ενεργή ιδεολογική πολιτική», τονίζει η ρωσική «δεξαμενή σκέψης», «διαφορετικά, η αποδυνάμωση - ακόμη και η ήττα - στη διεθνή σκηνή είναι πολύ πιθανή».

Στο προσκήνιο μπαίνει το «νέο μείζον εθνικό σχέδιο "Σιβηρία"» που θα επιταχύνει την καπιταλιστική ανάπτυξη όλων των περιοχών της αχανούς και «παρθένας» Σιβηρίας, όχι μόνο της ρωσικής Απω Ανατολής. Επίσης, τονίζεται η ανάγκη να αναπτυχθούν βασικές βιομηχανίες υψηλής τεχνολογίας και επιστημονικοί τομείς, όπως και οι υποδομές. Κατά τα άλλα, το κράτος καλείται να πάρει αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς, «η οποία καταστέλλει την οικονομική ανάπτυξη και παρενοχλεί τις επιχειρήσεις», και να προχωρήσει τη δικαστική μεταρρύθμιση, για «πιο δίκαιη επιβολή του νόμου και αποτελεσματική προστασία της ιδιοκτησίας».

Εκτός αυτού, η χώρα «στερείται μιας μεγάλης ιδέας» που θα «συνενώσει» την κοινωνία και τη ρωσική αστική τάξη και «χρειάζεται μια σύγχρονη πολιτική "ειρήνης"» που θα συνοδεύεται από «ενεργό περιβαλλοντική πολιτική». Ενα σύνθημα «που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί εντός και εκτός Ρωσίας είναι: "Ας σώσουμε την ειρήνη και τη γη μαζί"»...

Σύμφωνα με το άρθρο, τα συνθήματα «ειρήνη, ελευθερία και προστασία της φύσης» θα μπορούσαν «να καλύψουν, τουλάχιστον σε ένα βαθμό, το επικίνδυνο ιδεολογικό κενό εντός της χώρας», ένα κενό «ακόμη πιο επικίνδυνο για τη Ρωσία, η οποία ήταν πάντα πολύ ιδεολογικοποιημένη σε όλη την Ιστορία». Εξάλλου, προσθέτει, «η καταπολέμηση όσων ονειρεύονται άλλη μια επαναστατική αυτοκτονία, θα πρέπει επίσης να βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη»...

Η λεγόμενη στροφή της Ρωσίας προς την Ανατολή, δηλαδή η εντεινόμενη συνεργασία με την Κίνα (αλλά όχι μόνο) έχει αλλάξει σημαντικά και προς όφελός της την ισορροπία εξουσίας στις σχέσεις με τη Δύση και ειδικά την Ευρώπη, κάτω από την ανησυχία «μην πέσει η Ρωσία στην αγκαλιά της Κίνας».

Κι ενώ η Ευρώπη επιδιώκει να μετακινηθεί (ανατολικά) προς το κέντρο, ακόμη κι αν χρειαστεί να πληρώσει γι' αυτό, «η Ρωσία μετατρέπεται τώρα στο κέντρο ενός νέου ευρύτερου ευρασιατικού χώρου ανακτώντας την ευρασιατική ταυτότητα, κάτι ιδιαίτερα ευεργετικό εν μέσω της συνεχούς ανόδου της Ασίας», αναφέρει το άρθρο του «Russia in Global Affairs».

Πάντως, η σχέση με την Κίνα προβληματίζει τη ρωσική αστική τάξη και το κράτος της, ιδιαίτερα όσο παραμένει η μεταξύ τους μεγάλη οικονομική «ψαλίδα», ενώ όλο «κλείνει» στη στρατιωτική υπεροχή.

«Η Κίνα μάς χρειάζεται τώρα. Ομως, καθώς γίνεται οικονομικά και, κυρίως, στρατιωτικά ισχυρότερη, αντικειμενικά ίσως δεν τείνει να υπολογίζει τα συμφέροντά μας. Το Πεκίνο μπορεί να αρχίσει να ακολουθεί μια σκληρότερη πολιτική», γράφει χαρακτηριστικά. Και σε άλλο σημείο: «Η Ρωσία θα πρέπει να επιδιώξει προσεκτική προσέγγιση προς την Κίνα (ήδη έχουμε σχεδόν μια συμμαχία). Είναι σημαντικό να ενσωματωθεί στο σύστημα των ισορροπιών και των θεσμών μέσα στην έννοια της ευρύτερης Ευρασίας. Εάν αυτό δεν λειτουργήσει ή το Πεκίνο δεν είναι διατεθειμένο να το πράξει, μια "ψυχρότητα" είναι σχεδόν αναπόφευκτη. Αλλά οι φιλικές σχέσεις πρέπει να διατηρηθούν, καθώς η Κίνα είναι ένα ισχυρό πλεονέκτημα».

Το άρθρο προτρέπει ταυτόχρονα να τονίζονται «οι ευρωπαϊκές ρίζες της ρωσικής κουλτούρας» και η επιθυμία για «καλές σχέσεις με τις ευρωπαϊκές χώρες και την ΕΕ», αν και «πραγματική προσέγγιση με την ΕΕ είναι μάλλον απίθανη λόγω της εσωτερικής της κατάστασης». Μάλιστα, η ρωσική κυβέρνηση «θα πρέπει να επικεντρωθεί στην αλληλεπίδραση με τις χώρες της Νότιας και της Κεντρικής Ευρώπης».

Αντίθετα, «η αποκατάσταση των πολιτικών σχέσεων με το ΝΑΤΟ, όπως υποδηλώνουν κάποιοι υψηλού επιπέδου Ρώσοι, θα ήταν αντιπαραγωγική και επικίνδυνη. Απλώς θα νομιμοποιούσε τη φθίνουσα και εγγενώς ανταγωνιστική συμμαχία».

Ως προς τις ΗΠΑ προτείνεται να συνεχιστεί η σημερινή «πορεία» αποφασιστικής αποτροπής σε συνδυασμό με ετοιμότητα διαπραγμάτευσης «για να μειωθεί η απειλή του πολέμου». «Ενα μικρό "παράθυρο" για λιγότερο αντιπαραθετικές σχέσεις θα ανοίξει μετά τις φετινές αμερικανικές εκλογές. Αλλά πλήρης εξομάλυνση είναι απίθανη για την ώρα», εκτιμά ο αρθρογράφος.

Συνολικά πάντως εκτιμάται πως «οι συνήθεις διεθνείς θεσμοί και καθεστώτα αποδυναμώνονται, ο προστατευτισμός θα ενταθεί ενόψει μιας πιθανής παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, η οικονομική αλληλεξάρτηση θα μετατραπεί σταδιακά από έναν θετικό παράγοντα ανάπτυξης σε παράγοντα ευπάθειας».