Βρισκόμαστε στο Μάρτη του 1981. Μια μεγάλη ομάδα Ιρλανδών αγωνιστών κρατουμένων, εβδομήντα τον αριθμό, με επικεφαλής τον Μπόμπι Σαντς, ο οποίος κατά τη διάρκεια της απεργίας πείνας εκλέχτηκε βουλευτής του βρετανικού κοινοβουλίου, αποφασίζουν να κατέβουν σε απεργία πείνας διαρκείας. Μια άλλη απόπειρα απεργίας πείνας, που έγινε έξι μήνες νωρίτερα, έληξε άδοξα (οι απεργοί πίστεψαν πως είχαν ικανοποιηθεί τα αιτήματά τους). Ετούτη τη φορά οι απεργοί κρατούμενοι ήταν πιο οργανωμένοι και πιο αποφασισμένοι.

Η απόφασή τους να κατέβουν σε απεργία πείνας διαρκείας, το ίστατο μέσο διαμαρτυρίας, πάρθηκε αφού πρώτα είχαν εξαντληθεί όλες οι άλλες αγωνιστικές προσπάθειες για τη δικαίωση πέντε αιτημάτων τους: 1) το δικαίωμα να μη φορούν στολή φυλακισμένου, αλλά τα δικά τους ρούχα, 2) το δικαίωμα να μην κάνουν εργασίες της φυλακής, 3) το δικαίωμα ελεύθερης επικοινωνίας με τους άλλους κρατούμενους, 4) το δικαίωμα επίσκεψης, 5) το δικαίωμα για ένα γράμμα και για ένα δέμα την εβδομάδα. Οι αγώνες πριν την απεργία πείνας, ανάμεσα στα άλλα, περιελάμβαναν τις «διαδηλώσεις της κουβέρτας» (οι κρατούμενοι δε φόραγαν τις στολές της φυλακής και έμεναν γυμνοί κάτω από την κουβέρτα τους), την άρνησή τους να καθαρίσουν τα περιττώματά τους, με τα οποία άλειφαν τους τοίχους των κελιών τους, το χύσιμο των ούρων τους στους διαδρόμους της φυλακής, κ.ά.

Η αναγνώριση των πέντε δικαιωμάτων θα σήμαινε, φυσικά, και αναγνώριση της πολιτικής φύσης του ιρλανδέζικου αγώνα. Οι κρατούμενοι δε θα ήταν πια κοινωνικά κατακάθια και στυγνοί δολοφόνοι, αλλά πολιτικοί κρατούμενοι με ό,τι αυτό συνεπαγόταν για τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα τους. Πάνω, λοιπόν, στο «τραπέζι» της απεργίας πείνας μπήκε ολόκληρο το ιρλανδέζικο ζήτημα. Αγώνες, βέβαια, 700 χρόνων δεν ήταν διατεθειμένη να διακινδυνέψει ούτε η μια ούτε η άλλη μεριά. Οι απεργοί ήξεραν πως η υποχώρηση θα έφερνε χρόνια πίσω τον αγώνα τους. Και οι Εγγλέζοι, επίσης, γνώριζαν πως η υποχώρηση θα τους οδηγούσε στην τελική παράδοση της Ιρλανδίας στους Ιρλανδούς!

Τον Οκτώβρη του 1981, επτά μήνες από την έναρξη, η απεργία «των εβδομήντα», όπως έμεινε στην ιστορία, σταμάτησε. Η αγγλική κυβέρνηση, (και) κάτω από την παγκόσμια κατακραυγή, αναγκάστηκε να δεχτεί όλα τα αιτήματα των κρατουμένων, χωρίς βέβαια να αναγνωρίσει τον αγώνα τους σαν πολιτικό αγώνα. Στο μεταξύ 10 Ιρλανδοί αγωνιστές, με πρώτο τον Μπόμπι Σαντς, έχασαν τη ζωή τους από έλλειψη τροφής.

Η ταινία του Στιβ ΜακΚουίν, έχοντας κατά νου όλα τα παραπάνω, παρακολουθεί τη ζωή και το θάνατο του Μπόμπι Σαντς από τη μέρα που ξεκίνησε την απεργία πείνας μέχρι το θάνατό του. Είναι ιεροσυλία να μιλήσουμε για την τεχνική και την αισθητική της ταινίας, είναι τόσο μεγάλο το πολιτικό ζήτημα που βάζει η ίδια. Ομως, μπροστά μας, έχουμε ένα έργο τέχνης και αυτό εξετάζουμε. Οσο, λοιπόν, σεβασμό και εκτίμηση πρέπει να δείξουμε για το περιεχόμενο της ταινίας, άλλο τόσο πρέπει να δείξουμε και για την τεχνική και την αισθητική της. Η «Απεργία Πείνας» είναι σχεδόν αψεγάδιαστη και ας είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη της. Δεν είναι μόνο ότι καταφέρνει να σου μεταδώσει όλα αυτά τα πλούσια και αντιφατικά συναισθήματα των κρατουμένων και των βασανιστών τους, αλλά ότι καταφέρνει να σου τα μεταδώσει και με εξαιρετικές καλλιτεχνικές και κατανοητές εικόνες, εικόνες υψηλής αισθητικής και καλού γούστου.

Παίζουν: Μίκαελ Φάσμπεντερ, Στούαρτ Γκράχαμ, Ελενα Μπέριν, Λάρι Κόουαν, Λίαμ Κάνινγκχαμ κ.ά.

Ομως, το έργο τέχνης έχει δύο αλληλοσυνδεμένες ...συνιστώσες! Τη φόρμα και το περιεχόμενο! Η πρώτη, λοιπόν, συνιστώσα στον «Ψεύτη Ηλιο», η φόρμα, παίρνει άριστα. Η δεύτερη συνιστώσα, το περιεχόμενο, μπάζει. Και μπάζει, άλλοτε από άκριτο συναισθηματισμό και άλλοτε, το πιο σοβαρό, από πολιτική σκοπιμότητα. Ο Νικίτα Μιχάλκοφ, φαίνεται, δεν ξέχασε ποτέ την προέλευση της καταγωγής του (η οικογένειά του έχει ρίζες στην τσαρική αριστοκρατία της Ρωσίας). Τώρα που δεν υπάρχει σοσιαλισμός, που επέστρεψε ο καπιταλισμός και η ...φεουδαρχία, οι θιασώτες του τσαρισμού, ένας από αυτούς είναι και ο Νικίτα Μιχάλκοφ, θέλουν, φαίνεται, να ξαναγράψουν την Ιστορία. Και να τη γράψουν με ψέματα και συκοφαντίες. (Ο καλός σκηνοθέτης, σύμφωνα με επίσημη δήλωσή του, επιθυμεί την επιστροφή του τσαρισμού στη Ρωσία!)

Η ταινία φαινομενικά ασχολείται με μια οικογένεια και με τις καθημερινές μικρές στιγμές της. Μια ξαφνική επίσκεψη (Μίτια) φέρνει την αναστάτωση και «ξεσκεπάζει» την «αλήθεια». Ο «κακός» Στάλιν, ο οποίος από νωρίς είχε βάλει το «αόρατο» και «κακό» χέρι του και είχε σημαδέψει το παρόν και το μέλλον της οικογένειας, θα φέρει την οικογενειακή καταστροφή, όπως «έφερε» και την καταστροφή της χώρας. Οι αγρότες θα χάσουν τις σοδειές τους και όποιοι πολίτες και στρατιωτικοί διαφωνούν με τη γενική πολιτική του Στάλιν (ή και κάποιοι από «τύχη»), θα καταλήξουν στις φυλακές και τα αποσπάσματα!

Αυτή είναι η ουσία της ταινίας, έστω και αν η παραπάνω ουσία λέγεται με καλαίσθητες εικόνες και μισόλογα. Ο «Ψεύτης Ηλιος», η «ψεύτικη επανάσταση» δηλαδή, είναι αυτό που καταγγέλλει ο Μιχάλκοφ. Και για να πείσει παραχαράσσει την Ιστορία. Θεωρεί την επιβεβλημένη αγροτική μεταρρύθμιση του '30, σαν αρπαγή της παραγωγής των αγροτών! Αποσιωπά πως μέχρι τότε ο τρόπος της αγροτικής παραγωγής ήταν μεσαιωνικός και έπρεπε να αναπροσαρμοστεί για να γίνει αποτελεσματικός. Επίσης, δεν εξηγεί τους λόγους που οδήγησαν στις «εκκαθαρίσεις» στο σοβιετικό στρατό, λίγο πριν ξεσπάσει ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος. Δε λέει κουβέντα για τα αντεπαναστατικά φαινόμενα που παρουσιάστηκαν στο σοβιετικό στρατό, ο οποίος θα έπρεπε να αντιμετωπίσει το ναζισμό του Χίτλερ και, γιατί όχι, και τον υπόλοιπο καπιταλιστικό κόσμο. Μιλάει για τις «εκκαθαρίσεις» χωρίς να εξηγεί τους λόγους της «εκκαθάρισης». Χρησιμοποιεί, πράγμα που κανένας δεν αποκλείει, κάποιες υπερβολές ή και αδικίες που έγιναν, χωρίς να εξηγεί τις συνθήκες που επικρατούσαν. Συνθήκες που δεν επέτρεπαν πολλές έρευνες και πολλές συζητήσεις. Η επανάσταση και η αντεπανάσταση βρίσκονταν σε εξέλιξη... Και, τέλος, το γεγονός της «αποκατάστασης των θυμάτων» έχει δύο αναγνώσεις. Η μία είναι πως ο σοσιαλισμός μπορεί να αναγνωρίζει τα λάθη του και η άλλη, που ταιριάζει στη συγκεκριμένη περίπτωση, πολλές από τις «αποκαταστάσεις» έγιναν από το 20ό Συνέδριο (Χρουστσόφ). Σήμερα όλοι ξέρουμε για εκείνη την εποχή...

Τι κρίμα, λοιπόν, άκρως ταλαντούχα άτομα, όπως ο Νικίτα Μιχάλκοφ, να ελαχιστοποιούν το μεγάλο τους έργο και να μειώνουν το ατομικό και καλλιτεχνικό τους κύρος, γιατί δεν μπορούν να απαλλαγούν από τους υποκειμενισμούς τους και γιατί πειθήνια και συμφεροντολογικά υπηρετούν παρωχημένες πολιτικές σκοπιμότητες (τσαρισμός). Δεν αντιλαμβάνονται, παρ' ό,τι λατρεύουν την υστεροφημία τους, πως η στάση τους θα αναγκάσει την Ιστορία να τους τοποθετήσει χαμηλά ή και να τους διαγράψει.

Οι «δύσπιστοι» θεατές βγαίνοντας από τον «Ψεύτη Ηλιο» καλούνται να μπούνε γρήγορα στην «Απεργία Πείνας» (Hunger), για να δούνε καθαρά τους δύο κόσμους. Για ποιες αξίες πάλευε και παλεύει ο σοσιαλισμός και για ποιες η αποικιοκρατία και ο καπιταλισμός. Ο Μιχάλκοφ, πάντως, γνωρίζει!

Παίζουν: Νικίτα Μιχάλκοφ, Ολεγκ Μενσίκοφ, Ινγκεμπόργκα Νταπκουνάετε, Ναντέζντα Μιχαΐλοβα.

Το δίλημμα της ταινίας είναι η επιλογή ενός επιστήμονα ανάμεσα στο έργο του και στον έρωτά του. Δίλημμα που δεν υφίσταται για την επιστήμη, ούτε, βέβαια, για τον έρωτα ανάμεσα σε σοβαρούς ανθρώπους. Τέτοια διλήμματα δεν είναι υπαρκτά. Είναι φτιαχτά ερωτήματα που μπαίνουν είτε για να γίνεται κουβέντα, είτε για να τραβήξουν αλλού το ενδιαφέρον. Στη συγκεκριμένη περίπτωση ο Κόπολα φτάνοντας, φαίνεται, σε μια ηλικία που τον απασχολεί σοβαρά ο θάνατος, ψάχνει στηρίγματα στη μεταφυσική και στο «θείο». Νιώθοντας ότι η καθολική εκκλησία, την οποία γνωρίζει πολύ καλά, δεν μπορεί να καλύψει τα κενά του, στρέφεται σε μακρύτερες και πιο αρχαίες - και πιο αισιόδοξες - θρησκείες. Η υπόθεση, και η πιθανότητα, της μετενσάρκωσης τον «βολεύει». Δε διστάζει, λοιπόν, να μας οδηγήσει στην Ινδία και στο Βουδισμό!.. Το όχημα, να βρεθεί η «ρίζα» της γλώσσας, που δήθεν ψάχνει η ταινία, είναι ικανό να μας πάει στον πρωτάνθρωπο. Στην περίοδο που η άγνοια, από άγνοια, έδινε σχήμα στις σκιές. Τότε που άρχισαν να οικοδομούν τον κόσμο τους και τη μεταφυσική τους οι θρησκείες.

Αλλά ο κόσμος, ο σημερινός κόσμος... καίγεται! Ο Κόπολα δεν μπορώ να πω ότι χτενίζεται (που στη συγκεκριμένη ταινία χτενίζεται). Απλώς, χορτασμένος ο ίδιος και μακριά από τις εστίες του πόνου (πόλεμος, πείνα, αναλφαβητισμός), διαχειρίζεται το χρόνο του πολυτελώς. Εχει το χρόνο και το χρήμα να επιστρέψει σε νεαρές ηλικίες. Τότε που όλοι βάζαμε επιφανειακά φιλοσοφικά ερωτήματα. Ποιος δημιούργησε τον κόσμο και γιατί, κλπ., κλπ., κλπ. Αυτό κάνει ο καλός Αμερικάνος σκηνοθέτης και παραγωγός στη «Νεότητα Χωρίς Νιάτα». Ξαναγίνεται νέος. Πολύ νέος!

Ο Κόπολα, ωστόσο, μάστορας καλός του κινηματογράφου, κρατάει τα προσχήματα. Χωρίζει την ταινία του στα δυο. Από τη μια διηγείται μια ενδιαφέρουσα ιστορία για τους πληβείους, ένας 70χρονος επιστήμονας δέχεται έναν κεραυνό και ξανανιώνει, και από την άλλη ...φιλοσοφεί για τους ολιγοάσχολους, για να μην πω τους αργόσχολους. Ο 70χρόνος επιστήμονας μετά τον κεραυνό προσπαθεί να ολοκληρώσει ό,τι δεν μπόρεσε να ολοκληρώσει στο πρώτο στάδιο της ζωής του. Φτάνει στη ρίζα της γλώσσας, στη ρίζα της δημιουργίας. Η οποία ρίζα, τελικά, αποκαλύπτει ότι υπάρχει μετενσάρκωση! Καλή διασκέδαση!

Παίζουν: Τιμ Ροθ, Αλεξάντρα Μαρία Λάρα, Μπρούνο Γκανζ.

«Τυχερή και ευτυχισμένη» του Μάικλ Λι

• «Τυχερή και Ευτυχισμένη», του Μάικλ Λι. Και μόνο για να απολαύσεις τους δυο θαυμάσιους πρωταγωνιστές, αλλά και τους υπόλοιπους ηθοποιούς της, αξίζει κανείς να δει την ταινία. Η Σάλι Χόκινς είναι ένας καταπληκτικός μικρός Τσάρλι Τσάπλιν. Την ίδια στιγμή που βγάζει γέλιο, βγάζει και πόνο. Και το αντίθετο. Από κοντά της, ο εξαιρετικά καλός συμπρωταγωνιστής της, ο Εντι Μάρσαν. Και αυτός μεταφέρει ταυτόχρονα πολλά συναισθήματα. Η ταινία δεν πρόκειται να αλλάξει τον κόσμο! Ομως, είναι τρυφερή και ανθρώπινη. Στο μέτρο του δυνατού, λοιπόν, βοηθάει το θεατή να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Και με αυτή την έννοια βοηθάει να αλλάξει και ο κόσμος. Ο πληγωτικός κόσμος της μικρής δασκάλας, η οποία, για να μην παλαβώσει, επιλέγει να παίρνει τα πράγματα στα αστεία. Κάποια μέρα, σαν επιστέγασμα της υπομονής της και της καλής της διάθεσης, θα έρθει και ο έρωτας.
• «Madeinusa», της Κλαούντια Γιόσα. Μια σκληρή λατινοαμερικάνικη ταινία (Περού), η οποία τα βάζει με τις προκαταλήψεις, την πολιτική εξουσία, την εκκλησία και την υποκρισία της. Από τη Μεγάλη Παρασκευή μέχρι την ώρα της Ανάστασης, στο διάστημα δηλαδή που ο «θεός» είναι πεθαμένος και δε βλέπει, οι άνθρωποι μπορούν να κάνουν ό,τι επιθυμούν που δεν μπορούν να κάνουν τον υπόλοιπο χρόνο, χωρίς να αμαρτάνουν (το υπόλοιπο διάστημα τους βλέπει ο «θεός»). Ο καθένας, λοιπόν, εκπληρώνει τις επιθυμίες του το μικρό αυτό διάστημα της ελευθερίας του. Κάποιες επιθυμίες είναι συμβατές με τον άνθρωπο και κάποιες όχι! Η «Madeinusa», πρόκειται για γυναικείο όνομα και προέρχεται από το Made in USA, γίνεται πουλί και πετάει για τη Λίμα (την ελευθερία). Για να κόψει τις αλυσίδες της αναγκάζεται να φτάσει και στο φόνο. Να ξεριζώσει κομμάτια από την καρδιά της. Παίζουν: Μάγκαλι Σόλιερ, Ιλιάνα Τσονγκ, Κάρλος Ντε Λα Τόρε, Χουάν Ουμπάλντο Χουάμαν.

• «Madeinusa» της Κλαούντια Γιόσα

  «Ο Γιος του Ράμπο», του Γκαρθ Τζένινγκς. Ταινία που άνετα μπορούν να δουν τα παιδιά, χωρίς να τα «χαλάσει» και που μπορούν, επίσης, να δουν και οι μεγάλοι χωρίς να πλήξουν! Νεαρός μπόμπιρας, που μεγαλώνει χωρίς γονείς με το μεγαλύτερο αδερφό του, βλέπει μια ταινία με το Ράμπο. Θέλει, λοιπόν, να του μοιάσει για να σωθεί. Κάτι παρόμοιο θέλουν να γίνουν και τα άλλα παιδιά του κύκλου του. Η πραγματικότητα γύρω του και οι μεγάλοι είναι τόσο σκληροί! Μόνο ο Ράμπο, ή ο γιος του τέλος πάντων, μπορεί να επιβιώσει. Παίζουν: Μπιλ Μίλνερ, Γουίλ Πούλτερ, Τσέσικα Στίβενσον κ.ά.