Γρηγοριάδης Κώστας

Το στίγμα για τις δυσοίωνες προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας - από την οποία δεν εξαιρείται η ελληνική - το δίνουν καθημερινά τα τηλεγραφήματα των διεθνών ειδησεογραφικών πρακτορείων, που μας πληροφορούν για τις συνεχιζόμενες μαζικές απολύσεις, τα νέα λουκέτα σε επιχειρήσεις, τη μείωση της παραγωγής κλπ. Ενδεικτικά είναι και 3 τηλεγραφήματα που έκαναν το γύρο του κόσμου το τελευταίο δεκαήμερο (μεταδόθηκαν και από το Αθηναϊκό Πρακτορείο Ειδήσεων), που μας πληροφορούν ότι:

• Μετά τη «φούσκα» της αγοράς ακινήτων στις ΗΠΑ, αναμένεται να σκάσει σύντομα και η «φούσκα των πιστωτικών καρτών», καθώς - όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της ιστοσελίδας της «Ντόιτσε Βέλε» - «τα χρέη των Αμερικανών από το "πλαστικό" χρήμα έχουν εκτιναχτεί στα 3 τρισεκατομμύρια δολάρια».
• Ο επικεφαλής του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου Ντομινίκ Στρος - Καν προειδοποιεί πως «μεγαλώνει ο αριθμός των χωρών που ζητούν οικονομική βοήθεια από το ΔΝΤ», ενώ αξιωματούχοι των μεγαλύτερων οικονομιών και οργανισμών εκφράζουν δημόσια τις «ανησυχίες τους για οικονομική ύφεση με διάρκεια μεγαλύτερη του αναμενόμενου».
• Σύμφωνα με έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας (ΠΤ), «η πιστωτική κρίση θα έχει αρνητικό αντίκτυπο στην ανάπτυξη της ρωσικής οικονομίας φέτος και το 2009, πλήττοντας περίπου 1,3 εκατ. Ρώσους που ζουν σε συνθήκες φτώχειας». Με την έκθεση αυτή, η ΠΤ ομολογεί δημόσια και μια πικρή αλήθεια. Οτι, δηλαδή, ένα από τα μεγάλα επιτεύγματα του σοσιαλισμού - όπως η εξάλειψη της φτώχειας και της κοινωνικής εξαθλίωσης που πέτυχαν οι κυβερνήσεις της ΕΣΣΔ στα περίπου 70 χρόνια οικοδόμησης του σοσιαλισμού - αποτελεί από το 1991 ...«όνειρο θερινής νυκτός» τόσο για τη Ρωσία όσο και για τις άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες.

Στα 17 χρόνια από την ανατροπή του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ και τις άλλες πρώην σοσιαλιστικές χώρες, άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για μια σειρά κατακτήσεις και δικαιώματα των εργαζομένων, σε Ανατολή και Δύση. Η ανυπαρξία του λεγόμενου «αντίπαλου δέους» (δηλαδή του σοσιαλιστικού συστήματος), σε συνδυασμό με τα προβλήματα που αντιμετωπίζει το συνδικαλιστικό κίνημα των εργαζομένων, ενίσχυσε την κερδοσκοπική ασυδοσία και, σε τελική ανάλυση, τη βαρβαρότητα του μεγάλου κεφαλαίου, που προχώρησε ακάθεκτο, σε παγκόσμια κλίμακα, στη σύνθλιψη των λαϊκών εισοδημάτων και κοινωνικών κατακτήσεων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι γνωστό. Οι πολιτικές μεγιστοποίησης των κερδών και υπερκερδών των μονοπωλιακών και των πολυεθνικών ομίλων, με την εντατικοποίηση του βαθμού εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης και τη σύνθλιψη των λαϊκών εισοδημάτων, προκάλεσαν μια ώρα νωρίτερα το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, που βιώνουμε κάθε μέρα όλο και πιο έντονα.

Μπροστά στο ενδεχόμενο να καταρρεύσει το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα, από την οικονομική κρίση και την επερχόμενη ύφεση, οι κυβερνώντες - υπηρέτες των συμφερόντων της πλουτοκρατίας - κάνουν ό,τι μπορούν για τη «σωτηρία» του καπιταλιστικού συστήματος, με μέτρα και πολιτικές, που - σε βάθος χρόνου - εντείνουν την ανισοκατανομή του πλούτου, προς όφελος των κεφαλαιοκρατών. Τον ίδιο σκοπό υπηρετούν και τα περίπου 5 τρισεκατομμύρια ευρώ, που αποφάσισαν μέχρι τώρα να προσφέρουν 20 κυβερνήσεις (των ΗΠΑ, της ΕΕ, της Ρωσίας, Κίνας κλπ.) με τα διάφορα «πακέτα σωτηρίας» συγκεκριμένων τραπεζών, επιχειρηματικών ομίλων και πολυεθνικών. Ανάμεσα σ' αυτά τα 5 τρισ. δολάρια, είναι και τα 28 δισ. ευρώ που αποφάσισε να δώσει η ελληνική κυβέρνηση στους τραπεζίτες για να ανακουφίσουν τους οικονομικά ασθενέστερους... με τη χορήγηση νέων δανείων.

Το τελικό αποτέλεσμα και των πολυδιαφημισμένων «πακέτων» ή «σχεδίων σωτηρίας» θα είναι, από τη μια, η παραπέρα συγκέντρωση και συγκεντροποίηση κεφαλαίου και κερδών σε ακόμη λιγότερα χέρια και, από την άλλη, η εξάπλωση της φτώχειας και της κοινωνικής εξαθλίωσης σε όλο και μεγαλύτερα τμήματα του πληθυσμού της Γης. Από αυτήν την άποψη, ένα είναι βέβαιο. Τις εφιαλτικές μέρες, που πέρασαν μερικές δεκάδες χιλιάδες εργαζομένων (αρχικά στις ΗΠΑ και μετά στην Ευρώπη)- κυρίως αυτοί που έχασαν σε ένα μερόνυχτο τη δουλειά ή το σπίτι και άλλα περιουσιακά τους στοιχεία, επειδή δεν μπορούσαν να πληρώσουν τη δόση του δανείου στην τράπεζα - τις βιώνουν κάθε μέρα όλο και μεγαλύτερα τμήματα πληθυσμού της Γης. Αν κάτι περιορίζει το βαθμό αντιλαϊκότητας των πακέτων «σωτηρίας» που ετοιμάζονται να εφαρμόσουν οι κυβερνήσεις από τις ΗΠΑ μέχρι την Κίνα και από την Ευρώπη μέχρι την Αφρική, αυτό είναι ο φόβος της κοινωνικής έκρηξης.

Στο βαθμό που οι εργαζόμενοι δε φρενάρουν με τους αγώνες τους τα απάνθρωπα σχέδια των κεφαλαιοκρατών, ο εφιάλτης της ανεργίας, της φτώχειας, της κοινωνικής εξαθλίωσης, της κατάσχεσης του σπιτικού ή άλλων περιουσιακών στοιχείων από την τράπεζα, θα αγκαλιάζει όλο και μεγαλύτερα τμήματα των ανθρώπων του μόχθου και της δουλειάς. Τόσο στις ΗΠΑ όσο και στις υπόλοιπες καπιταλιστικές χώρες του πλανήτη.

Στις 17 Νοέμβρη - ανήμερα της εξέγερσης του Πολυτεχνείου που ο λαός και η νεολαία της Ελλάδας τιμούσαν τους νεκρούς της εξέγερσης του 1973 με μεγαλειώδεις συγκεντρώσεις και πορεία στην αμερικανική πρεσβεία - δημοσιεύτηκε στην οικονομική εφημερίδα «Ναυτεμπορική» άρθρο της εφημερίδας «Wall Street Journal Europe», με τον τίτλο «Καπιταλισμός: Η επώδυνη διαδικασία αναδιάρθρωσης». Πρόκειται για ένα άρθρο ιδιαίτερα αποκαλυπτικό, για το πώς σχεδιάζουν οι κυβερνήσεις των καπιταλιστικών χωρών, να αντιμετωπίσουν την οικονομική κρίση, η οποία βρίσκεται σε εξέλιξη και απειλεί να βυθίσει στο τούνελ της ύφεσης την παγκόσμια οικονομία. Αναδημοσιεύουμε αυτούσιο το συγκεκριμένο άρθρο (οι υπογραμμίσεις δικές μας), επειδή σε κάθε παράγραφό του, αποτυπώνεται ανάγλυφα η βαρβαρότητα του καπιταλιστικού συστήματος:

«Οι νόμοι του καπιταλισμού - ακόμη και στην πιο "ήπια" μορφή του - δεν αφήνουν περιθώρια: οι ισχυρότερες εταιρείες είναι και εκείνες που θα επιζήσουν. Οι αδύναμες και με οικονομικά προβλήματα δεν έχουν ελπίδα.

Και η οικονομία πάει μπροστά. Και όταν οι καιροί είναι δύσκολοι - όπως τώρα - ο "δημιουργικός καταστροφισμός" του καπιταλισμού επιταχύνεται. Και αντί να μεσολαβήσουν δεκαετίες, η αναδιάρθρωση ενός κλάδου ολοκληρώνεται μέσα σε λίγα μόλις χρόνια.

Για τους εργαζόμενους, αυτό δυστυχώς συνεπάγεται απώλειες εκατομμυρίων θέσεων εργασίας. Θα πρέπει όμως να εκλαμβάνει κανείς την επώδυνη διαδικασία αναδιάρθρωσης ως μια μεγάλη δόση οικονομικής "χημειοθεραπείας".

Δύσκολη και επώδυνη. Και ουσιαστικά δεν υπάρχει πραγματική επιλογή για την απόλυτη εξυγίανση. Και αρκεί μια ματιά γύρω μας: οι αμερικανικές τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες και όμιλοι λιανικής καταρρέουν. Και οι "τυχερές" εξαγοράζονται, ενώ οι "άτυχες" επιχειρήσεις κηρύσσουν πτώχευση. Μέχρι τα τέλη του έτους, τα αποτελέσματα όλων αυτών θα είναι ξεκάθαρα: δυοπώλια και ολιγοπώλια θα ελέγχουν την αμερικανική οικονομία.

Την προπροηγούμενη εβδομάδα, η DHL - τμήματα ταχυμεταφορών του γερμανικού ομίλου Deutsche Post - ανακοίνωσε το κλείσιμο των αμερικανικών της δραστηριοτήτων και την κατάργηση 9.500 θέσεων εργασίας. Η αποτυχημένη προσπάθεια της DHL να ανταγωνιστεί με τις UPS και FedEx - οι οποίες ελέγχουν το 80% της αμερικανικής αγοράς - αναμένεται να κοστίσει στην Deutsche Post σχεδόν δέκα δισ. δολάρια μέχρι τα τέλη του έτους. Και όταν τα κεφάλαια σπανίζουν, οι μη κερδοφόρες εταιρείες εξαφανίζονται και οι ισχυροί επιβιώνουν και ευημερούν.

Ας ανατρέξει κανείς τις ΑΤ& Τ και Verizon Wireless, τους δύο μεγαλύτερους operators ασύρματης τηλεφωνίας στις ΗΠΑ. Η Sprint Nextel, τρίτη σε μέγεθος, προσπαθεί να επιβιώσει. Το προηγούμενο τρίμηνο έχασε 1,3 εκατ. συνδρομητές.

Ομως το ξεκαθάρισμα των νικητών από τους νικημένους αποτελεί μεν μια σκληρή διαδικασία, από την οποία όμως θα ανακύψει μια πιο "υγιής" οικονομία. Γι' αυτό και η δημιουργία τραπεζικού ολιγοπωλίου στις ΗΠΑ αποτελεί θετική εξέλιξη.

Η οικονομική "χημειοθεραπεία" φέρνει αποτελέσματα. Οι πολιτικοί στην Ουάσιγκτον θα πρέπει να το λάβουν υπόψη τους, καθώς στρέφουν την προσοχή τους στη διάσωση των αυτοκινητοβιομηχανιών του Ντιτρόιτ. Ο καπιταλισμός θέλει τρεις ή τέσσερις παγκόσμιες εταιρείες αυτοκινήτων. Και αυτό που θέλει ο καπιταλισμός είναι συνήθως και αυτό που γίνεται».

Από την πλευρά μας, συμφωνούμε απόλυτα με τις διαπιστώσεις, που αποτελούν προάγγελο για το τι επιφυλάσσουν στους λαούς του κόσμου οι κυβερνήσεις - υπηρέτες των πολυεθνικών και των μονοπωλίων. Η μόνη ένταση που έχουμε είναι στον επίλογο. Διαφωνούμε μόνο με τη διαπίστωση ότι «αυτό που θέλει ο καπιταλισμός είναι συνήθως και αυτό που γίνεται», με την εξής προϋπόθεση. Οτι δηλαδή οι άνθρωποι του μόχθου και της δουλειάς θα ενώσουν τις δυνάμεις και θα εντείνουν τον αγώνα για την ανατροπή του καπιταλιστικού εκμεταλλευτικού συστήματος.