Την Περασμένη Κυριακή, από τη Θεσσαλονίκη, ο Κ. Καραμανλής σήκωνε, ξανά, τη σημαία κατά των διαπλεκομένων: «Ποιος επιτέλους παίρνει τις αποφάσεις; Η κυβέρνηση προχωρά στην πέμπτη αλλαγή ηγεσίας του ΟΤΕ, μέσα σε τρία χρόνια. Γίνεται τσάρος στον Οργανισμό ένα πρώην στέλεχος της "Ιντρακόμ"». Τρεις μέρες μετά ο Ν. Μανασής κατέθετε στην Επιτροπή Ακροάσεων της Βουλής. Την επομένη η «Καθημερινή» γράφει στην πρώτη σελίδα της: «Παραδόξως οι βουλευτές της ΝΔ δεν έδωσαν την αναμενόμενη μάχη αναφορικά με την προϋπηρεσία του νέου άρχοντος του ΟΤΕ ως υπαλληλικού στελέχους στο συγκρότημα του κ. Σωκ. Κόκκαλη, διασύνδεση την οποία είχε ευθέως καταγγείλει δημοσίως ο κ. Κ. Καραμανλής». Το συμπέρασμα είναι ολοφάνερο. Το παραμύθι των διαπλεκομένων που προσπάθησε να πουλήσει η ηγεσία της ΝΔ, ακόμα μια φορά, δεν έχει «δράκο» και δεν ξεγελά κανένα. Μάλλον προκαλεί τη γενική θυμηδία, αφού και ο τελευταίος πολίτης αυτής της χώρας γνωρίζει πολύ καλά ότι η ηγεσία της ΝΔ είναι ευλαβικά προσηλωμένη στο πώς θα μπορέσει να προωθήσει τις καλύτερες συνθήκες και προϋποθέσεις για να μεγαλώσουν τα υπερκέρδη των μεγάλων αφεντικών. Γι' αυτό τον ευγενή και ιερό σκοπό πασχίζει και θυσιάζεται καθημερινά και δίνει τον καλύτερο εαυτό της. Ακόμα και μετά τις εκλογές δεν υπήρξε κυβερνητική εξαγγελία ή πράξη που να μην έτυχε της σιωπηλής ή ένθερμης συναίνεσης και υποστήριξης της ΝΔ. Γιατί, λοιπόν, βάφτηκε και πάλι με «τα χρώματα του πολέμου» κατά των διαπλεκομένων (ή εξωθεσμικών κέντρων, όπως κομψά τα αποκαλεί); Η απάντηση είναι απλή. Σε πρώτη φάση προσπαθεί να δικαιολογήσει τη βαθιά εσωκομματική κρίση που ταλανίζει το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης και η οποία, όπως όλα δείχνουν, θα έχει διάρκεια και βάθος. Τα στελέχη της Ρηγίλλης πιστεύουν ότι συναντά την ευρεία αποδοχή στη βάση του κόμματος η θεωρία πως τα διαπλεκόμενα υπονομεύουν τη ΝΔ γιατί «δεν τους κάνει τα χατίρια»(!). «Κάποιοι δε θέλουν ισχυρή και αποτελεσματική αντιπολίτευση», δήλωσε ο πρόεδρος της ΝΔ, «φωτογραφίζοντας» τα διαπλεκόμενα. Αλλά γιατί τα διαπλεκόμενα να μη θέλουν «ισχυρή και αποτελεσματική» αντιπολίτευση, πολύ περισσότερο όταν δουλεύει με όλες τις δυνάμεις της για το «κοινό καλό»; Και τι σημαίνει η «απειλή» του προέδρου της ΝΔ, την περασμένη Τετάρτη στη Νομική, ότι «από το δικό μου στόμα "οκέι" δε θα ακουστεί σε όποιες απόπειρες και μεθοδεύσεις» που αφορούν «απόπειρες λεηλασίας του δημοσίου χρήματος» ή «πλήττουν την ποιότητα της δημοκρατίας»;
Τίποτα περισσότερο από ό,τι ο Κ. Καραμανλής διεκδικεί. Προσπαθεί να κατοχυρώσει το «νέο» ρόλο του στο μετεκλογικό σκηνικό. Ο πρόεδρος της ΝΔ αντιλαμβάνεται πολύ καλά ότι δεν μπορεί στα επόμενα χρόνια να τρέχει πίσω από την κυβέρνηση και να εκλιπαρεί για «συναίνεση και συνεννόηση». Αυτή την τετραετία θέλει κάτι περισσότερο: Επισείοντας το 43% που πήρε στις εκλογές, θέλει να συμμετέχει πιο άμεσα στη διαχείριση των νεοφιλελεύθερων επιλογών, στην πραγματικότητα θέλει να συγκυβερνήσει. Αυτός άλλωστε είναι και ο λόγος που επίμονα ζητά να υπάρξει «θεσμική κατοχύρωση της συναίνεσης», με τη δημιουργία των απαραίτητων οργάνων (εθνικές επιτροπές για Ολυμπιακούς Αγώνες, εξωτερική πολιτική, παιδεία). Στην ουσία θέλει να έχει αναβαθμισμένο λόγο και ρόλο στη διαμόρφωση και λήψη των αποφάσεων για κρίσιμα θέματα και βεβαίως για τη μοιρασιά των μεγάλων πακέτων που δρομολογούνται σε διάφορους τομείς. Είναι φανερό ότι ο πρόεδρος της ΝΔ πιστεύει ότι μέσα από αυτόν το «νέο ρόλο» θα μπορέσει από τη μια να ικανοποιήσει από καλύτερες θέσεις τις επιθυμίες και τα επιχειρηματικά σχέδια των ισχυρών οικονομικών παραγόντων που τον στήριξαν προεκλογικά και τον στηρίζουν και από την άλλη να αποδείξει την ικανότητά του στη διαχείριση των γενικότερων συμφερόντων του συστήματος. Δεν είναι τυχαίο ότι διαρκώς τονίζει στους τομεάρχες να γίνουν η σκιά των αντίστοιχων υπουργών και να παρακολουθούν εξονυχιστικά κάθε «ανάθεση έργου, κάθε πράξη και απόφαση». Ούτε είναι τυχαίο το γεγονός ότι μετά τη συνάντηση που είχε το βράδυ της Πέμπτης με την επικεφαλής του «Αθήνα 2004» Γιάννα Αγγελοπούλου, έκρινε σκόπιμο να τονίσει ότι «εμείς δε θα επιτρέψουμε χορό δισεκατομμυρίων με αδιαφανείς διαδικασίες». Φυσικά, η κυβέρνηση Σημίτη απέρριψε ασυζητητί την αξίωση της ηγεσίας της ΝΔ και είναι χαρακτηριστικό ότι ούτε σε συμβολικό επίπεδο δε θέλησε να την ενθαρρύνει. Η πρόταση που έκανε η ΝΔ την Τρίτη για διακομματικό προεδρείο στην Επιτροπή Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής απορρίφθηκε χωρίς δεύτερη κουβέντα. Προφανώς, υπάρχουν και ορισμένοι κύκλοι της άρχουσας τάξης που δε βλέπουν με καλό μάτι έναν αναβαθμισμένο ρόλο της ΝΔ, που σημαίνει ότι θα «συνομιλούν και συνδιαλέγονται με δύο», προκειμένου να κάνουν τη δουλιά τους. Το πράγμα βρίσκεται μάλλον σε φάση διαπραγμάτευσης και το επόμενο διάστημα θα φανεί πού τα έχουν βρει και σε ποιο σημείο θα διαμορφωθούν οι καινούριες ισορροπίες. Την ίδια στιγμή, όμως, ο Κ. Καραμανλής έχει ανοιχτό μέτωπο στο εσωτερικό του κόμματός του, το οποίο «πρέπει» να κλείσει το συντομότερο δυνατόν. Ομως, η εσωκομματική κρίση δεν είναι εύκολο να κουκουλωθεί έστω, αφού η αμφισβήτηση των επιλογών του έχει γίνει πιο εύκολη υπόθεση μετά από την εκλογική ήττα. Σε κάθε περίπτωση η πολιτική δράση της ΝΔ είναι επιζήμια και επικίνδυνη για τα λαϊκά συμφέροντα και δεν πρόκειται φυσικά να «εξανθρωπιστεί» όσο και προσπαθεί η ηγεσία της να εμφανιστεί ως «ασυμβίβαστη» με τα διαπλεκόμενα.
Σημειώνουμε εξ αρχής ότι η παρέμβαση του ΚΚΕ τις προηγούμενες μέρες σε ΕΣΗΕΑ και ΕΣΡ δεν αφορά απλά το «θάψιμο» του Κόμματος, ούτε κάποιο «παράπονο», όπως έσπευσαν κάνα-δυο «αρμόδιοι» να πουν, αλλά τη θέση του να καταδείξει πως μέσα και από αυτή την αντιδραστική πρακτική, πλήττεται βάναυσα το λαϊκό δικαίωμα για δημοκρατία στην πληροφόρηση. Πώς λειτουργεί και, κυρίως, ποιο είναι το περιεχόμενο της «δημοκρατίας και του πλουραλισμού στην πληροφόρηση», για τα οποία τόσο κόπτονται η κυβέρνηση αλλά και οι θιασώτες των ιδιωτικών μέσων ενημέρωσης. Είναι η αρχή μιας παρέμβασης που στόχο έχει τη διεκδίκηση δημοκρατίας στην πληροφόρηση, την ανάδειξη των μηχανισμών διαμόρφωσης της συνείδησης σ' αυτό τον τομέα, αλλά και την ενθάρρυνση, οργάνωση των διάσπαρτων εστιών αντίστασης στο δημοσιογραφικό, ιδιαίτερα, χώρο για την απόκρουση και την αντιστροφή, στην πορεία, της γενικότερης αντιδραστικοποίησης που επελαύνει και στον τομέα της ενημέρωσης.
Το Γραφείο Τύπου της ΚΕ έκανε πρόσφατα μια σειρά επαφές με δημοσιογράφους, ιδιαίτερα των ηλεκτρονικών μέσων, επισημαίνοντας και το θέμα των αποκλεισμών. Οι προφάσεις και οι δικαιολογίες ποικίλλουν. Σε καμία περίπτωση δεν μπορούν να κρύψουν αυτές καθαυτές τις πολιτικές αιτίες των αποκλεισμών. Αξίζει όμως να σημειωθούν ορισμένες απ' αυτές τις «δικαιολογίες» για να φανεί η «λογική» που κυριαρχεί ιδιαίτερα στον τηλεοπτικό χώρο, λογική τουλάχιστον σε επίπεδο προφάσεων: «Το ΚΚΕ δεν "πουλάει", γιατί δεν έχετε εσωκομματικές τριβές»! Βέβαια, το γιατί δεν «παίζει» το ΚΚΕ σε ζητήματα πολιτικής επικαιρότητας, όπως γίνεται και με τα τρία άλλα κόμματα της Βουλής, δεν το εξήγησε κανείς τους. `Η το άλλο: «Είναι περιορισμένες σε χρόνο οι ειδήσεις και δεν προλάβαμε να δείξουμε τη συνέντευξη της ΓΓ του Κόμματος στη Θεσσαλονίκη και κάποιες άλλες θέσεις του ΚΚΕ»! Περιορισμένος χρόνος, λοιπόν. Τόσο περιορισμένος που χωράει η σκωληκοειδής απόφυση του Ρουβά, το πορτρέτο της Αλίκης, οι επιδόσεις του γόνου του «τέως» στους παραδοσιακούς χορούς, οι περιπέτειες κάποιας σκυλίτσας ή κάποιου πιθήκου που χάθηκε, οι πασαρέλες του Αρμάνι και του Ντιόρ και τόσα άλλα... σημαντικά. Χρόνος άφθονος για όλα αυτά με τα οποία βομβαρδίζεται καθημερινά, επί μήνες, επί χρόνια, ο λαός μας με ένα και μόνο στόχο: Τη λαϊκή συνείδηση. Τη διαμόρφωση συνειδήσεων ευάλωτων, μαλθακών και τελικά πλαστικών, που θα είναι το πρόπλασμα για την παθητικοποίηση, την αδρανοποίηση του λαϊκού παράγοντα, κατά τα αμερικανικά πρότυπα.
Παρά τα υψηλά ποσοστά του κλασικού δικομματισμού στις πρόσφατες εκλογές, υπάρχει έντονη ανησυχία στα επιτελεία του δικομματισμού, γενικότερα στους στυλοβάτες του συστήματος. Ανησυχία για το πόσο ανεμπόδιστα, χωρίς κραδασμούς, μπορεί να επιταχυνθεί η ήδη σχεδιασμένη νέα αντιλαϊκή επέλαση (μέτρα σε ασφαλιστικό, συνταξιοδοτικό, παιδεία, υγεία, γενίκευση νέων εργασιακών σχέσεων, εξελίξεις στα Βαλκάνια κλπ.). Οι παράγοντες αυτοί αντιλαμβάνονται την προσωρινότητα που έχει ο μαζικός εγκλωβισμός λαϊκών δυνάμεων στο δικομματισμό... Αντιλαμβάνονται ότι η λαϊκή δυσαρέσκεια μπορεί να απεγκλωβιστεί, να διοχετευτεί, ανεξέλεγκτα, απ' αυτούς σε άλλους δρόμους και ιδιαίτερα να εκφραστεί σε κινητοποιήσεις μαζικές και πολιτικά στο κόμμα που αντιστέκεται και αμφισβητεί, εφ' όλης της ύλης, τη συγκεκριμένη πολιτική. Μια ενίσχυση του ΚΚΕ τούς χαλάει τα σχέδια. Η κυβέρνηση, μαζί με την ανάγκη να θωρακίσει τη δική της εξουσία, αυτές τις ανησυχίες παίρνει υπόψη της. Στα πλαίσια αυτά προσπαθεί να εξουδετερώσει κάθε δίαυλο από τον οποίο μπορεί να βρει διέξοδο η λαϊκή δυσφορία. Ενας απ' αυτούς τους διαύλους είναι και ο τομέας της πληροφόρησης και ιδιαίτερα η τηλεόραση, από την οποία ενημερώνεται αποκλειστικά η μεγάλη πλειοψηφία του λαού.
Η στρατηγική της κυβέρνησης στον τομέα αυτό στοχεύει, ειδικά σ' αυτή τη φάση, πρώτα και κύρια στο να κλείσει κάθε «τρύπα», που έχει απομείνει στα ηλεκτρονικά μέσα και που αμφισβητεί συνολικά ή μερικότερα την πολιτική της. Κάθε εκπομπή, κάθε δελτίο ειδήσεων. Το ότι είναι η μοναδική κυβέρνηση από τη μεταπολίτευση που έχει τη στήριξη της συντριπτικής πλειοψηφίας των ΜΜΕ, δεν της αρκεί. Κάθε εστία αμφισβήτησης της εξουσίας της, απ' όπου κι αν προέρχεται, πρέπει να εξουδετερωθεί. Σ' αυτό το φόντο απομακρύνθηκαν από το «Alter 5» η Λ. Κανέλλη, ο Π. Παναγιωτόπουλος. Την ίδια τύχη θα 'χει και στις 30 Ιούνη η εκπομπή του Γ. Τράγκα, ενώ «επί ξύλου κρεμάμενη» είναι και η εκπομπή του Σπ. Καρατζαφέρη στο ίδιο κανάλι. Οι ισχυρισμοί ότι οι ανάγκες νέου προγράμματος σ' αυτό το σταθμό ώθησαν τον ιδιοκτήτη του (όμιλος Αθανασούλη) να διακόψει τις εκπομπές αυτές, είναι για τα μάτια του κόσμου. Πρόκειται για καθαρή παρέμβαση της κυβέρνησης.
Κομμάτι αυτής της στρατηγικής της κυβέρνησης είναι να κουνάει το υπουργείο Τύπου απειλητικά το «χαρτί» που λέγεται «ΕΣΡ» σε όσους ιδιοκτήτες ξεφεύγουν - για διάφορους λόγους - από τον «ντορβά» του Μαξίμου. Κομμάτι της κυβερνητικής στρατηγικής στην πληροφόρηση είναι να απειλεί, να εκβιάζει δημοσιογράφους, σε εφημερίδες αλλά και σε κανάλια, για να συμμορφώνονται με τη γραμμή της Ζαλοκώστα. Κομμάτι αυτής της στρατηγικής είναι το αρμόδιο υπουργείο ΜΜΕ να κρατάει ομήρους του εκατοντάδες επαρχιακούς τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς, χωρίς άδεια, ώστε να ακολουθούν τις εντολές, με αποτέλεσμα να παρουσιάζονται, τελευταία, αποκλεισμοί και σε επίπεδο επαρχίας. Κομμάτι αυτής της πολιτικής είναι στα μεγάλα ιδιωτικά κανάλια να δεσπόζουν δημοσιογράφοι - κέρβεροι της γραμμής του Μαξίμου για να... καθαρίζουν με ανεπιθύμητες φωνές, όπως του ΚΚΕ. Και, τέλος, αντιλαμβάνεται ο καθένας ότι αυτός ο κυβερνητικός κλοιός, από τον οποίο ασφυκτιά κάθε έννοια δημοκρατικής πληροφόρησης, έχει την αμέριστη συμπαράσταση (και χωρίς να χρειάζεται κάποια «γραμμή») του σκληρού και γνωστού πυρήνα του κεφαλαίου, μέρος του οποίου ελέγχει σημαντικά μέσα ενημέρωσης, αλλά και ορισμένων νέων... τζακιών στην πληροφόρηση, όπως ο όμιλος Ανδρουλιδάκη («NewTempo», «Planet», «Εξουσία») που έχουν εμπεδώσει άριστα τη λογική του κυβερνητικού προκρούστη.
Πρώτο, η αναπαραγωγή του δικομματισμού, όχι γενικά και αόριστα, αλλά κάτω από την οπτική γωνία και το συμφέρον του ΠΑΣΟΚ. Ο τρόπος που αξιοποιείται η κρίση στη ΝΔ από τους φορείς υλοποίησης της κυβερνητικής στρατηγικής (ορισμένοι δημοσιογράφοι και διευθυντές ειδήσεων) φαίνεται καθαρά στις τηλεοπτικές οθόνες. Οπως επίσης η φιλολογία που αναπτύσσεται εκ νέου, σχετικά με «ροζ σκάνδαλα» στη ΝΔ, συνηγορεί ότι δελτία ειδήσεων και αρκετές ραδιοφωνικές και τηλεοπτικές εκπομπές δουλεύουν καλά τη γραμμή του Μαξίμου.
Δεύτερο, η αναδιάταξη του πολιτικού σκηνικούκαι συγκεκριμένα η αναβίωση της κεντροαριστεράς. Η συχνή, πυκνή εμφάνιση εκπροσώπων του ΣΥΝ σε τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές για όλα σχεδόν τα ζητήματα της επικαιρότητας, και όχι μόνο για την κρίση του ΣΥΝ, δεν είναι τυχαία, ούτε οφείλεται στο ότι τα στελέχη του «πουλάνε»... Εχει να κάνει με την ανάγκη διατήρησης και αναπτέρωσης του... οράματος της κεντροαριστεράς. Πολύ περισσότερο που από το Σεπτέμβρη αρχίζουν οι διεργασίες για το σχηματισμό της, όπως ομολογείται ο σχεδιασμός αυτός από κυβερνητικούς κύκλους.
Η πάλη ενάντια στην ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων, περιλαμβάνει την πάλη ενάντια στη ΝΑΤΟική δράση, ενάντια στις βάσεις, ενάντια στην εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων του λαού και της χώρας, ενάντια στον πόλεμο. Αλλά συνδέεται άμεσα με την πάλη για την ανατροπή της εξουσίας των μονοπωλίων, του χρηματιστικού κεφαλαίου, η δράση του οποίου, στα πλαίσια του ανταγωνισμού, που γίνεται ολοένα και πιο οξύς, οδηγεί και στον πόλεμο που επίσης χρειάζεται στρατιωτικοπολιτικούς συνασπισμούς σαν το ΝΑΤΟ και μέσα όπως οι βάσεις, τα πυρηνικά όπλα, η ένταση της στρατιωτικοποίησης, οι επιθετικοί προσανατολισμοί του στρατού, η επαγγελματοποίησή του.
Η μελέτη της πείρας των αγροτικών αγώνων, αναδεικνύει οτι η πάλη για τις τιμές και τις ποσοστώσεις, για τη μείωση του κόστους της παραγωγής, ο απεγκλωβισμός από την τοκογλυφική πολιτική των τραπεζών, συνδέεται με την εναντίωση στη διείσδυση του μονοπωλιακού κεφαλαίου στην αγροτική παραγωγή. Αλλά αυτό, βεβαίως, σημαίνει και άλλη πολιτική στήριξης του παραγωγικού συνεταιρισμού, που μόνο μιά λαϊκή εξουσία μπορεί να εφαρμόσει.
Το ίδιο ισχύει και με τις διαβόητες αναδιαρθρώσεις από τις ιδιωτικοποιήσεις, ως τις εργασιακές σχέσεις την κοινωνική ασφάλιση, την υγεία, την παιδεία, την πρόνοια. Δημόσια δωρεάν παιδεία, υγεία, πρόνοια, δεν μπορούν να υπάρξουν χωρίς δημόσιες επιχειρήσεις, με στρατηγική σημασία για την οικονομία. Εργασιακές σχέσεις με σταθερό ημερήσιο εργάσιμο χρόνο, πλήρης κοινωνικοασφαλιστική κάλυψη, μισθούς που να καλύπτουν τις σύγχρονες ανάγκες της εργατικής τάξης, δεν μπορούν να υπάρξουν με εφαρμογή πολιτικής, που επιβάλλει την αύξηση των κερδών, την ένταση της εκμετάλλευσης, διευκολύνει τη συσσώρευση του κεφαλαίου. Αλλά και αντίθετη απ' αυτήν πολιτική δεν μπορεί να εφαρμοστεί χωρίς άλλη εξουσία.
Τέτοιοι αγώνες θα ωριμάζουν την πολιτική συνείδηση της εργατικής τάξης και των συμμάχων της όχι μόνο ως προς την πολιτική διέξοδο, αλλά και ως προς το δρόμο της σύγκρουσης, ο οποίος ήδη επιβάλλεται από την κυρίαρχη τάξη, από τον ιμπεριαλισμό. Αυτός θα 'ναι και ο δρόμος κατάκτησης της λαϊκής εξουσίας, αλλά θα συνειδητοποιείται μέσα σε τέτοιους αγώνες. Το Μέτωπο επίσης, μόνο μέσα από τέτοιους αγώνες μπορεί να χτίζεται, για να ανοίξει το δρόμο σ' αυτήν την προοπτική.
(Της αστραπής και της βροντής)
ΤΕΤΟΙΕΣ μέρες, πάνε από τότε 40 χρόνια (Μαγιάπριλα του 1960), μια δημοσιογραφική αποστολή με έφερνε για πρώτη φορά στην Κρήτη. Οι αποστολές στην επαρχία, οι μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές έρευνες αποτελούσαν για την εφημερίδα μας, αλλά και για αστικές εφημερίδες στόχο, που τον κυνηγούσαν συστηματικά και επίμονα.
ΜΕΓΑΛΑ ρεπορτάζ για τα προβλήματα της ελληνικής κοινωνίας, αλλά και για τα οικονομικά και παραγωγικά θέματα τα έχουν πλησιάσει και τα 'χουν δώσει με την πένα τους γνωστοί, μεγάλοι δημοσιογράφοι. Θα θυμίζαμε τα μεγάλα ρεπορτάζ του Κώστα Βιδάλη για τη σταφίδα, τις διαδρομές του Κώστα Στούρνα στους κάμπους της Θεσσαλίας, αλλά και τα γραφτά του Μιχ. Ρόδα για μια σειρά άλλα σημαντικά θέματα της ελληνικής ζωής, έξω φυσικά από την Αθήνα.
Η ΑΠΟΣΤΟΛΗ μας, όμως, εκείνη στην Κρήτη έλαχε μια στιγμή που το νησί «της αστραπής και της βροντής» θυμόταν, τιμούσε και γιόρταζε την επική εκείνη ώρα της μάχης, ενάντια στους χιτλερικούς, που αποτελούσε και την πρώτη λαμπρή σελίδα στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης και τη στερνή πράξη του πολέμου.
ΚΙ ΕΦΕΡΝΕ, όπως είναι πολύ φυσικό, σε κάθε μας βήμα μπροστά στα μάτια, με τον πιο απλό, αλλά και πιο συγκλονιστικό τρόπο το φοβερό χαροπάλεμα με τους εισβολείς, στον παλλαϊκό εκείνο ξεσηκωμό, που αγκάλιασε ολόκληρο το νησί.
ΘΥΜΑΜΑΙ το συναπάντημα στους τάφους με τους εκτελεσμένους στην Αγνιά, που πάνω σε μικρά σημειώματα με αφάνταστο πόνο η μάνα έλεγε τρυφερά αποχαιρετιστήρια λόγια στον άντρα και στο γιο, στο παιδί της. Επιτάφιος θρήνος στην κατακόμβη...
ΑΛΛΑ μήπως, όμως, δεν ήταν συγκλονιστικό το αντίκρισμα στα μαρτυρικά εκείνα χωριά της Κρήτης, που είχε διαγουμίσει ο θάνατος και η φωτιά και που είχες την αίσθηση πως μέσα στην τραγική σιωπή περπατούσαν ακόμα οι εκτελεσμένοι του;
Η ΚΑΝΔΑΝΟΣ, τότε, στάθηκε ένα από τα σημεία, που, μοναδικά κι αξέχαστα, σημάδεψε τη διαδρομή μας. Πρωτεύουσα της επαρχίας Σελίνου - Χανίων με πληθυσμό 2.000 περίπου κατοίκους. Από την όμορφη και ηρωική κωμόπολη, δεν έμεινε πέτρα πάνω στην πέτρα. Και πάνω στα καρβουνιασμένα ερείπιά της, οι Γερμανοί τοποθέτησαν επιγραφές, μεταφρασμένες άθλια στα ελληνικά, για να επεξηγήσουν, τάχατες, τους λόγους που την κατέστρεψαν εκ θεμελίων.
ΔΕΝ ξέρω πώς, τελικά, έχουν σήμερα οι επιγραφές, αλλά μια που θυμάμαι από το ρεπορτάζ εκείνο έγραφε τα εξής: «... Διά την κτηνώδη δολοφονίαν Γερμανών στρατιωτών και αλεξιπτωτιστών αλπινιστών, πιονιστών (μηχανικού) από άνδρας, γυναίκας, παπάδες και παιδιά μαζί και διότι ετόλμησαν να επιτεθούν κατά του Μεγάλου Ράιχ, κατεστράφη η Κάνδανος εκ θεμελίων διά να μην επανακτισθεί ποτέ...».
ΜΗΠΩΣ, όμως, μπορούν να ξεχαστούν τα όσα είδες, τα όσα άκουσες στο μαρτυρικό χωριό Κοντομαρί, που σχεδόν στο κάθε σπίτι, στο κάθε εικονοστάσιο, η οικογένεια έχει τοποθετήσει δίπλα και την εικόνα του δικού της μάρτυρα, που δολοφονήθηκε άγρια από τους χιτλερικούς εισβολείς; Στις 2 Ιούνη 1941, ένα ακόμη ολοκαύτωμα στη μαρτυρική γη της Κρήτης.
ΚΙ ΗΤΑΝ τότε, κι είναι πολλά τα μαρτυρικά χωριά, εκεί που οι γενναίοι της Κρήτης πάλεψαν με τους χιτλερικούς δολοφόνους στα μαρμαρένια αλώνια του νησιού τους. Ας σημειώσουμε πως ακριβώς τις μέρες εκείνες που 'χε ξανάψει η φωτιά ο Κώστας Βάρναλης σ' ένα χρονογράφημά του, «Αισχύλος και Ερωτόκριτος», παραθέτει την περιγραφή του Β. Κορνάρου: Επρόβαλεν ωσάν θεριό/ ένας Καραμηνίτης οπούχε όχτρητα πολλή με το νησί της Κρήτης.
ΤΗΣ αστραπής και της βροντής η Κρήτη
και των κελαηδισμών και των αγώνων,
των αιμάτων και των τροπαίων η Κρήτη
των τυράννων ακοίμητη φοβέρα. Η Κρήτη, η Κρήτη...
(Κ. Παλαμάς «Βωμοί»)