Παράλληλα, επιχειρείται η μεταφορά του πολιτικού κόστους για μια σειρά αντιλαϊκές επιλογές, στο επίπεδο της Περιφέρειας, η οποία ενισχύεται. Με τον τρόπο αυτό, η κυβέρνηση επιδιώκει να διασφαλίσει και τη διάσπαση του κινήματος για την απαίτηση παροχών σε τοπικό επίπεδο. Μάλιστα, για την ευκολότερη εφαρμογή των κυβερνητικών κατευθύνσεων, θεσμοθετείται το Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Διοίκησης, το οποίο εμφανίζεται ως όργανο διαλόγου, με στόχο να παρουσιάζει ως αποτέλεσμα κοινωνικής συναίνεσης τις κυβερνητικές αποφάσεις.

- Με πολυνομοσχέδιο εισάγονται μια σειρά αλλαγές στο ισχύον θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης. Ποιες είναι οι κατευθύνσεις για τη δημόσια διοίκηση στη χώρα μας;

- Το νομοσχέδιο αποτελεί ένα τμήμα των μέτρων που θεσμοθέτησε, αλλά και ετοιμάζεται να προωθήσει η κυβέρνηση και αφορούν στη διάρθρωση και λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Προετοιμάζει, δηλαδή, τις διαδικασίες και τους μηχανισμούς για την ευκολότερη προώθηση και εφαρμογή της πολιτικής της, που είναι πλήρως εναρμονισμένη με τις κατευθύνσεις και οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Αυτές, όπως γνωρίζουμε, επιβάλλουν την εφαρμογή και στη δημόσια διοίκηση της χώρας μας, των νόμων της αγοράς, του ανταγωνισμού μεταξύ των τμημάτων της δημόσιας διοίκησης -ανάμεσα δηλαδή στις Περιφέρειες, τις Νομαρχίες και τους Δήμους- της επιχειρηματικότητας, δηλαδή της παραπέρα εμπορευματοποίησης των τομέων κοινωνικής πολιτικής, της συρρίκνωσης των κοινωνικών υπηρεσιών. Ακόμα παραπέρα επιβάλλουν την καταστρατήγηση και τον περιορισμό των εργασιακών κατακτήσεων. Η προώθηση των παραπάνω συνοδεύεται από νέες σχέσεις διαπλοκής με το μεγάλο κεφάλαιο, στο οποίο δεν ανατίθεται απλώς η υλοποίηση κάποιων έργων, αλλά ο σχεδιασμός και η διαχείριση ολόκληρων τομέων της ανάπτυξης, της οικονομίας, της κοινωνικής, αθλητικής και πολιτιστικής δραστηριότητας κλπ., με βασικό κριτήριο την επιλεξιμότητα που καθορίζεται από την ΕΕ και όχι τις πραγματικές ανάγκες της χώρας.

- Τι αλλαγές απαιτεί η λειτουργία της δημόσιας διοίκησης στην κατεύθυνση που προείπατε; Ποιες είναι οι κυβερνητικές προθέσεις;

- Για την υλοποίηση των κατευθύνσεων αυτών προωθούνται: Η αποψίλωση του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα, που στηρίζεται στην προηγηθείσα δυσφήμιση και υπονόμευσή του. Η ολοκλήρωση των ιδιωτικοποιήσεων στρατηγικών τομέων της οικονομίας. Η αποσυγκέντρωση των αρμοδιοτήτων, με σκοπό την αποποίηση από την κυβέρνηση των ευθυνών της για την παροχή κοινωνικών αγαθών και τη μεταφορά των βαρών στους εργαζόμενους. Η συμμετοχή στη δημόσια διοίκηση των δυνάμεων της αγοράς - κάτι που εμφανίζουν ως δημοκρατική, προοδευτική εξέλιξη. Η απομάκρυνση του κράτους από την παροχή δημοσίων αγαθών προς τους εργαζόμενους και η ανάληψη από αυτό του ρόλου του γενικού συντονιστή, του ελεγκτή των κανόνων διαχείρισής τους. Ταυτόχρονα, το κράτος αναλαμβάνει ένα νέο ισχυρότερο ρόλο, αυτόν του πλήρους καθορισμού του περιεχομένου και της δράσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με τον πλήρη έλεγχό της. Βασική κατεύθυνση της κυβέρνησης είναι οι δήμοι και οι νομαρχίες να λειτουργούν όχι απλά σαν μέσα, αλλά σαν μοχλοί διοχέτευσης και εφαρμογής της πολιτικής της. Στην πράξη αυτό σημαίνει την προώθηση της ανταποδοτικότητας, δηλαδή της πληρωμής από το δημότη κάθε υπηρεσίας, της εμπορευματοποίησης των κοινωνικών αγαθών, της κερδοσκοπίας, της επιχειρηματικότητας και της δημιουργίας συνείδησης για την ευκολότερη αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής. Αυτά τα μέτρα έρχεται να ικανοποιήσει το σχέδιο νόμου.

- Μιλήσατε πριν για μια σειρά επιλογές που προωθούνται και σε πολλές περιπτώσεις εφαρμόζονται ήδη. Τι παραπάνω φέρνει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο;

- Το νομοσχέδιο έρχεται να ενισχύσει τις παραπάνω επιλογές - κατευθύνσεις, διαμορφώνοντας νέους μηχανισμούς για την ευκολότερη διοχέτευση και εφαρμογή τους. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η ενίσχυση του ελεγκτικού μηχανισμού στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης και των εργαζομένων σε αυτή, με την αναβάθμιση του Σώματος Επιθεωρητών - Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης και την ανάθεση σε αυτό του συντονισμού όλων των σωμάτων ελέγχου, αλλά και ειδικών αρμοδιοτήτων (όπως η διενέργεια προανάκρισης). Επιπλέον, ενισχύεται ακόμα παραπέρα ο ρόλος της Περιφέρειας, ως κατώτερο επίπεδο κρατικής εξουσίας. Χαρακτηριστικό είναι πως για ορισμένες πράξεις που απαιτούνταν υπουργική απόφαση ή προεδρικό διάταγμα, τώρα αρκεί η απόφαση του γενικού γραμματέα (ΓΓ) Περιφέρειας. Με τον τρόπο αυτό η κεντρική διοίκηση προωθεί πιο εύκολα την πολιτική της, αποποιείται των ευθυνών της για τις επιλογές της και επιχειρεί να περιορίσει τις όποιες αντιδράσεις, στο επίπεδο της Περιφέρειας. Για παράδειγμα: Προηγούμενα, για τη διεύρυνση του αντικειμένου των Δημοτικών Επιχειρήσεων Υδρευσης και Αποχέτευσης, ώστε να μπορούν να περιληφθούν σε αυτό και άλλες δραστηριότητες - όπως η διαχείριση των απορριμμάτων - απαιτούνταν η έκδοση ΠΔ. Τώρα θεωρείται αναγκαία μόνο η απόφαση του ΓΓ Περιφέρειας. Ετσι μπορεί να γίνει πολύ πιο εύκολα η μεταφορά βασικών αρμοδιοτήτων σε δημοτικές επιχειρήσεις και η αντιμετώπισή τους με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια.

- Δώστε μας ένα παράδειγμα μετάθεσης ουσιαστικά του πολιτικού κόστους προς τα κάτω...

- Χαρακτηριστική είναι η ρύθμιση στο πολυνομοσχέδιο, που μεταφέρει την υποχρέωση επιχορήγησης των δήμων, για τη λειτουργία των παιδικών σταθμών, στην Περιφέρεια. Ετσι, η κυβέρνηση ξεφορτώνεται καταρχήν τα μεγάλα προβλήματα που δημιουργήθηκαν κατά τη μεταφορά των παιδικών σταθμών στους δήμους, καθώς πολλοί Δήμοι αρνήθηκαν να τους αναλάβουν και άλλοι αντιδρούν, αφού οι πόροι που δίνονται κουτσουρεύτηκαν παραπέρα. Παράλληλα, όμως, αποποιείται των ευθυνών της για την αντιμετώπιση των προβλημάτων στον ευαίσθητο αυτό τομέα, για τη δημιουργία νέων παιδικών σταθμών κλπ. Οι δε απαιτήσεις των κατοίκων επιχειρείται να περιοριστούν σε τοπικό επίπεδο και σε επιμέρους όργανα της δημόσιας διοίκησης. Επιχειρείται δηλαδή η διάσπαση του κινήματος για την απαίτηση κοινωνικών αγαθών σε τοπικό επίπεδο. Με τον ίδιο τρόπο προωθούνται πιο εύκολα οι κυβερνητικές επιλογές για την επιβολή τροφείων στους παιδικούς σταθμούς, την ενίσχυση του ρόλου των δημοτικών επιχειρήσεων, την εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών.

- Την ίδια ώρα, όμως, που ενισχύεται ο ρόλος της Περιφέρειας και του διορισμένου από την κυβέρνηση, γενικού γραμματέα, κυβερνητικά στελέχη κάνουν λόγο για τη θεσμοθέτηση αιρετής περιφερειακής διοίκησης. Κάτι που δε «συμφέρει» την κυβέρνηση, καθώς ενέχει τον «κίνδυνο» λοξοδρόμησης της Περιφέρειας από τις αποφάσεις της...

- Καταρχήν να πούμε πως η απαίτηση για τρίτο βαθμό Αυτοδιοίκησης υπάρχει. Ομως πρέπει να εξετάσουμε το περιεχόμενο που θα έχει και στην κατεύθυνση αυτή διάφορα σενάρια κυκλοφορούν. Δηλαδή θα μπορούσε να θεσμοθετηθεί το αιρετό Περιφερειακό Συμβούλιο, με διορισμένο ΓΓ Περιφέρειας, το οποίο υποτίθεται ότι θα έλυνε τα ζητήματα της αντιπροσωπευτικότητας με διορισμένους αντιπροσώπους διάφορων κοινωνικών φορέων, κάτι που κατά καιρούς έχει εφαρμοστεί και στη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση. Κάτι τέτοιο, όμως, δε θα αποτελούσε παρά ένα μηχανισμό συναίνεσης στην κυρίαρχη πολιτική και κατά συνέπεια ευκολότερης διοχέτευσής της. Αυτόν ακριβώς το ρόλο παίζει το προβλεπόμενο στο νομοσχέδιο όργανο, το Εθνικό Συμβούλιο Δημόσιας Διοίκησης, που θα αποτελείται από εκπροσώπους κοινωνικών, επιστημονικών, οικονομικών φορέων, συνδικαλιστικών οργανώσεων, ανεξάρτητων διοικητικών αρχών και από τα κόμματα της Βουλής, και θα συζητά μείζονα θέματα δημόσιας διοίκησης, που θα θέτει σε αυτό ο υπουργός Εσωτερικών. Πρόκειται για ένα όργανο δήθεν διαλόγου, όπου θα επιτυγχάνεται δήθεν συναίνεση, και θυμίζει τις λεγόμενες Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές, που έχουν αναδειχτεί στο ρόλο μιας στημένης συζήτησης για την ενίσχυση των κυβερνητικών θέσεων.

- Τι συνέπειες έχει η ενίσχυση του ρόλου του ΓΓ Περιφέρειας, στη δράση και λειτουργία της ΤΑ;

- Οι Περιφέρειες έχουν έλεγχο της δράσης της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Αυτός ενισχύεται. Ενώ απαίτηση της Αυτοδιοίκησης είναι ο έλεγχος της νομιμότητας των πράξεών της, να ανήκει στα δικαστήρια, παραμένουν σε λειτουργία οι λεγόμενες Επιτροπές Ελέγχου του άρθρου 18 του Ν. 2218, με ορισμένες αλλαγές σε χειρότερη κατεύθυνση. Κι αυτό γιατί πέρα από την αντικατάσταση του δικαστικού εκπροσώπου με εκπρόσωπο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και τη μη συμμετοχή πλέον εκπροσώπου της ΤΑ στις επιτροπές αυτές, θεσμοθετείται ότι οι αποφάσεις των ανωτέρω επιτροπών και του ΓΓ Περιφέρειας δεν μπορούν να προσβληθούν με προσφυγή στον αρμόδιο υπουργό.

Η απειλή προστίμων, όταν δεν ενημερώνουν εγκαίρως ή καθόλου την κυβέρνηση για όλα τα οικονομικά τους στοιχεία και η καθιέρωση δεικτών αξιολόγησης της οικονομικής τους διαχείρισης, είναι τα δύο νέα δεδομένα για τους δήμους που εισάγει η κυβέρνηση με το πολυνομοσχέδιο. Την ίδια ώρα τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ΤΑ παραμένουν. Οι παραπάνω ρυθμίσεις προωθούν τη διαφάνεια και την καλύτερη λειτουργία της ΤΑ, όπως επικαλείται η κυβέρνηση, ή αποτελούν «όπλο» στα χέρια της για την επιβολή της πολιτικής της;

- Στο νομοσχέδιο προβλέπεται η υποχρεωτική κατάθεση από την ΤΑ όλων των στοιχείων (οικονομικά, προσωπικό, κλπ.) για τη λειτουργία της. Πώς το κρίνετε;

- Η συλλογή των στοιχείων θα μπορούσε να λειτουργήσει θετικά, ώστε συνολικά να υπάρχει μια γνώση, μια ανταλλαγή εμπειριών, μια αποτίμηση της κατάστασης για τη λήψη μέτρων και την καλύτερη λειτουργία του θεσμού προς όφελος των εργαζομένων. Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι προχωρά στη συγκέντρωση αυτών των στοιχείων για λόγους διαφάνειας. Αυτό δεν είναι αληθές. Αν η κυβέρνηση επιδίωκε τη διαφάνεια, θα έπρεπε κατ' αρχήν να κατοχυρώσει τη δυνατότητα ότι τα παραπάνω στοιχεία θα είναι γνωστά σε όλα τα μέλη του κάθε Δημοτικού Συμβουλίου. Σήμερα, στο μεγαλύτερο σχεδόν μέρος των δήμων, τα Δημοτικά Συμβούλια δεν έχουν γνώση αυτών των στοιχείων. Αντί, λοιπόν, να κατοχυρωθεί αυτή η δυνατότητα, η κυβέρνηση θέλει να αξιοποιήσει τα στοιχεία αυτά για άλλους λόγους. Μάλιστα προχωρά και στην επιβολή προστίμων, στην περίπτωση καθυστέρησης ή μη υποβολής των συγκεκριμένων στοιχείων, που είναι απαραίτητα για να προωθήσει την επιβολή δεικτών αξιολόγησης της οικονομικής διαχείρισης των φορέων της ΤΑ, όπως προβλέπεται στο νομοσχέδιο. Ουσιαστικά πρόκειται για δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας της λειτουργίας της ΤΑ ως επιχείρηση. Αυτό δεν είναι καινούριο. Στους προϋπολογισμούς των ετών '97 και '98, όταν υπουργός Εσωτερικών ήταν ο Αλ. Παπαδόπουλος, είχαν αναφερθεί τέτοιοι δείκτες αποτελεσματικότητας. Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, ότι και αυτή η επιλογή σκοπό έχει την εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής στην ΤΑ, δηλαδή της παραπέρα λειτουργίας της με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, του περιορισμού των δαπανών της, της πρόσθετης φορολόγησης των δημοτών, κάτι που επιχειρείται και με τη συναίνεση της ΚΕΔΚΕ, η οποία προβάλλει το αίτημα να δοθούν στην ΤΑ φορολογικές εξουσίες.

- Ποιο θα έπρεπε αντίθετα να είναι το κριτήριο αξιολόγησης της λειτουργίας των δήμων και πώς κατοχυρώνεται η διαφάνεια ;

- Για μας κριτήριο είναι το πώς η ΤΑ, οι αιρετοί, δρουν για την ικανοποίηση των μεγάλων προβλημάτων των κατοίκων των περιοχών τους. Δηλαδή, η καταγραφή των αναγκών και η απαίτηση για την κάλυψή τους, καθώς και των απαραίτητων πόρων για την ικανοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών που ο δημότης έχει ξαναπληρώσει. Η έγκυρη και ολοκληρωμένη ενημέρωση των αιρετών, αλλά κύρια των εργαζομένων κάθε δήμου για όλα τα ζητήματα, ώστε να γίνεται πιο μαζική η συμμετοχή τους, αποτελεί όχι απλώς βασικό στοιχείο για τη διαφάνεια, αλλά και το κύριο μέσο για την ενίσχυση της δράσης της Αυτοδιοίκησης για την υπεράσπιση των δικαιωμάτων τους.

- Οι περισσότεροι δήμοι όμως αντιμετωπίζουν σοβαρό οικονομικό πρόβλημα...

- Και με το πολυνομοσχέδιο και τις διατάξεις του για την ΤΑ όχι μόνο δε λύνονται τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα που αντιμετωπίζει, αλλά αντίθετα μένουν μετέωρα. Χαρακτηριστικό είναι πως η κυβέρνηση προχωρά στην επίλυση τεχνικών θεμάτων (σύσταση ειδικού λογαριασμού στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων και ειδικών λογαριασμών στις Περιφέρειες, όπου θα κατανέμονται τα χρήματα για το Ειδικό Πρόγραμμα Τοπικής Αυτοδιοίκησης). Την ώρα μάλιστα που έχει παρακρατήσει από την ΤΑ, ως συμμετοχή της στο ΕΠΤΑ, 242 δισ. δραχμές, η κυβέρνηση παραλείπει να καθορίζει τους τρόπους συμμετοχής του δημοσίου σε αυτό. Παράλληλα καταργεί τη διάταξη που προέβλεπε τη γνώμη έστω της ΤΑ, μέσω της ΚΕΔΚΕ, για την κατανομή των σχετικών κονδυλίων.

- Μια και αναφερθήκατε σε κατανομή χρημάτων, μπορούν οι δείκτες αξιολόγησης που θεσμοθετεί η κυβέρνηση να επηρεάσουν τα κριτήρια κατανομής της επιχορήγησης στους δήμους;

- Οι δείκτες αξιολόγησης θα χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση που θα λάβει ένας δήμος. Η κυβέρνηση μπορεί να περιορίσει, για παράδειγμα, τη χρηματοδότηση δήμων με φοροληπτική ικανότητα, ή δήμων που εκτιμά πως υπάρχει «κακοδιοίκηση». Σύμφωνα με τη λογική και τις κατευθύνσεις της, οι περικοπές αυτές αναμένεται να γίνονται σε δήμους που αναπτύσσουν δράσεις κοινωνικού περιεχομένου και δε λειτουργούν σαν επιχείρηση.

- Πώς κρίνετε αυτές τις ρυθμίσεις;

- Πρόκειται για ρυθμίσεις διευκόλυνσης της λειτουργίας του συστήματος και της κυβερνητικής προπαγάνδας. Συστήνονται μηχανισμοί για την κωδικοποίηση της νομοθεσίας, με ειδικές αμοιβές των μελών τους - κατά παρέκκλιση των ισχυουσών διατάξεων - και με δυνατότητα ανάθεσης μελετών σε επιστημονικά ινστιτούτα, δηλαδή σε ιδιώτες. Με την κωδικοποίηση προβλέπεται η συμπλήρωση ή τροποποίηση της νομοθεσίας, για την αποκάθαρση από ασάφειες και ατέλειες και τη συμπλήρωση κενών. Δηλαδή, θα επιχειρηθεί ακόμα και παρέμβαση στην ισχύουσα νομοθεσία. Προβλέπεται η σύσταση Κεντρικής Επιτροπής Κωδικοποίησης και Ειδικών Θεματικών Επιτροπών Κωδικοποίησης.

Οι επιτροπές ισότητας που συστήνονται στις Περιφέρειες είναι ψευδεπίγραφες. Αποτελούν όργανο προπαγάνδισης της κυβερνητικής πολιτικής. Ρόλος τους είναι η διατύπωση προτάσεων, η διοργάνωση εκδηλώσεων, συνεδρίων, κλπ., για την προώθηση της ισότητας των δύο φύλων. Ενώ είναι γνωστό ότι η ισότητα κατοχυρώνεται με κοινωνικές παρεμβάσεις στη δουλιά, στην υγεία, στην παιδεία, στη φύλαξη των παιδιών, σε τομείς που ήδη η κυβέρνηση αποποιείται ευθυνών και επιβαρύνει πρόσθετα την οικογένεια.

- Στο νομοσχέδιο διευθετούνται και κάποια ζητήματα της Αυτοδιοίκησης που εκκρεμούν.

- Πρόκειται για επιμέρους ζητήματα. Ρυθμίζεται, για παράδειγμα, ότι οι ταμειακές υπηρεσίες στους δήμους θα πρέπει να έχουν συσταθεί μέχρι τα τέλη του 2001. Τοποθετούνται στους Καποδιστριακούς Δήμους οι 40 από τους 2.500 επιστήμονες που είχαν επιμορφωθεί για να τους στελεχώσουν. Υπάρχουν και άλλες ρυθμίσεις με ιδιαίτερο περιεχόμενο. Οπως αυτή που σημειώνει ότι η αναπροσαρμογή της εισφοράς των δήμων που είναι μέλη Συνδέσμου γίνεται μετά από απόφαση των 3/5 του Διοικητικού Συμβουλίου του Συνδέσμου. Αυτό παρακάμπτει τα δημοτικά συμβούλια, που με συγκεκριμένους όρους είχαν αποφασίσει τη συμμετοχή του δήμου τους στους συνδέσμους.

Είναι φανερό ότι το νομοσχέδιο προωθεί την προσαρμογή της ελληνικής δημόσιας διοίκησης και της ΤΑ στις κατευθύνσεις του πολιτικού και διοικητικού συστήματος που επιβάλλεται από την ΕΕ, σε βάρος της ΤΑ και των εργαζομένων. Η αντίσταση σε αυτές τις κατευθύνσεις, των αιρετών, των εργαζομένων στη δημόσια διοίκηση και ΤΑ, όλων των εργαζομένων και η ενίσχυση των οργανωμένων αντιδράσεων και πρωτοβουλιών, που ήδη παρουσιάζονται, είναι όσο ποτέ αναγκαία.

Η ΓΕΛΑΣΤΗ συντρόφισσα. Ετσι ξεκινούσε ένα ρεπορτάζ στην εφημερίδα μας, ένα ολοσέλιδο αφιέρωμα στην 19χρονη Κνίτισσα ΣΩΤΗΡΙΑ ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ, που δολοφονήθηκε άγρια εδώ και είκοσι χρόνια μπροστά στην πόλη του γκέτο της ΕΤΜΑ. ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ εν ψυχρώ από τους μπράβους της εργοδοσίας...

ΗΤΑΝ αστροπελέκι η είδηση που έφτανε στη σύνταξη του «Ρ» για το χαμό της Σωτηρίας. Κι ήταν για το δημοσιογράφο, που δεν ήταν αμάθητος από παρόμοια οδυνηρά χρέη, δύσκολο, πικρό να βρεθεί στο σπίτι της να καταγράψει μέσα στη σιωπή της μάνας και της αδελφής το σπαραγμό και τον πόνο.

ΠΩΣ να διαβείς την πόρτα του σπιτιού, που το 'χει χτυπήσει αναπάντεχα μια τέτοια συμφορά κι όπου μια μάνα μέσα στο ατέλειωτο βουβό κλάμα και τ' αναφιλητά, μας έδινε με το μητρικό χρωστήρα της Σωτηρίας το πορτρέτο, όπως το 'χε πλάσει τρυφερά από την πρώτη ως την ύστατη στιγμή;

ΗΤΑΝ - μας έλεγε η μάνα - το παιδί, που αγκάλιαζε μ' αγάπη τον κάθε άνθρωπο. Που χαμογελούσε σε όλο τον κόσμο. Το συγκρατημένο παιδί, που σαν άνοιγε την καρδιά του γινόταν χείμαρρος. Και σκόρπιζε καλοσύνη, αισιοδοξία και πίστη σ' όλους γύρω της.

ΘΥΜΑΜΑΙ εκείνο το μοναδικό απόγευμα, που δε χρειάστηκε τεφτέρι για να κρατάς σημειώσεις ούτε καταγραφές μαγνητόφωνου για να συγκρατήσει τα λόγια. Μια καταγραφή αλλιώτικη, που ποτέ δε σβήνει από της καρδιάς την πλάκα, που μένει πάντα ενεργή, ολοζώντανη, μοναδική.

ΕΝΑ μεγάλο τραπέζι μπροστά μας, γεμάτο τηλεγραφήματα, που φτάνουν ασταμάτητα. Είναι συγγενείς, είναι φίλοι, είναι ο απλός άνθρωπος, που θέλει στην ώρα της υπέρτατης αυτής δοκιμασίας να 'ναι δίπλα, κοντά, συμπαραστάτης στην οικογένεια. Ενα τηλεγράφημα από τη Γερμανία λέει: «...Κλαίω μαζί σας για τη γλυκιά μας Σίσσυ. Το χρυσό μας κορίτσι. Μας φαίνεται απίστευτο. Και κλαίμε, που αυτές τις ώρες δεν είμαστε κοντά σας».

ΣΤΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ σημειωματάριο, οι εγγραφές, οι εκτιμήσεις, οι στόχοι της νεαρής Κνίτισσας, που, καθώς θυμίζει κι η αδελφή της, τίποτε δεν το άφηνε στην τύχη, δεν αυτοσχεδίαζε, όλα τα μελετούσε και όλα τα προγραμμάτιζε ως τη λεπτομέρεια. Ολα αυτά μαρτυρούνε πως η νέα αγωνίστρια Σωτηρία δούλευε συστηματικά κι αυτό ακριβώς φαίνεται σε όλες τις εγγραφές της. Ηξερε πού θα 'πρεπε να προσπαθήσει. Τι θα έπρεπε ν' αλλάξει. Ποιες καινούριες προσπάθειες έπρεπε να κάνει. Και δίχως άργητες, με προγραμματισμό και βούληση, το συνεσταλμένο κλειστό παιδί αναδεικνυόταν συνεχώς σε μια δυνατή, μαχητική αγωνίστρια της ΚΝΕ.

ΣΤΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑΤΑΡΙΟ της, οι εγγραφές και για το 5ο Φεστιβάλ της ΚΝΕ, «που η πορεία του θα πρέπει να είναι μια δυναμική πορεία προβολής των αιτημάτων της νέας γενιάς και κύρια της εργαζόμενης και της σπουδάζουσας». Ανοιχτές, άγραφες, λευκές, έμειναν οι σελίδες για το 6ο Φεστιβάλ. Δεν πρόλαβε να γράψει, όπως το συνήθιζε, τις αγωνιστικές καταγραφές και τις εκτιμήσεις της.

Η ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ, μιλώντας τότε για τη Σωτηρία, έδινε γι' αυτήν και για τη θυσία της τούτα τα λόγια, που έχουν και σήμερα, 20 χρόνια ύστερα από το έγκλημα, την αλήθεια τους, στο χρέος και στον αγώνα. Και, φυσικά, μπορούνε επίκαιρα να ξαναδιαβαστούνε. Και να φρεσκάρουν τη μνήμη μας.

« ...ΩΡΑΙΟ πλάσμα, Σωτηρία Βασιλακοπούλου, γράφει η Ελλη Αλεξίου, που τα βήματά σου, δε θ' ακουστούνε πια στα πλακόστρωτα της Παντείου, αφυπνίζοντας τους είλωτες, πλήρωσες με το αίμα σου. Μέσα στον κόσμο της αμαρτίας, αυτή είναι η τύχη των εκλεκτών. Η αγάπη μας, η μεγάλη πανελλήνια αγάπη, θα συνοδεύει στον αιώνα την ύπαρξή σου».

ΕΙΚΟΣΙ χρόνια από τότε, το απόγιομα της περασμένη Πέμπτης, έξω από την πύλη του κάτεργου, εκεί, στον τόπο της θυσίας της νεολαίισσας Σωτηρίας, εκατοντάδες νέοι και νέες, εργάτες, εργάτριες, φοιτητές, σ' ένα πλατύ αγωνιστικό, μαχητικό μέτωπο, βεβαίωσαν με την παρουσία τους πως η ΣΩΤΗΡΙΑ ζει όχι μέσα από μνημόσυνα και κούφια λόγια. Η χαμογελαστή συντρόφισσά μας ζει στους δρόμους του αγώνα. Αυτό ήταν το μήνυμα της θυσίας της.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Για το γκέτο της ΕΤΜΑ και τη μαύρη ματοβαμμένη παλιά ιστορία - για τον «κόσμο της αμαρτίας» - θα ακολουθήσει ένα ακόμη σημείωμα, με βάση πάντα τις έρευνες και τα στοιχεία της εφημερίδας μας.