ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 28 Μάρτη 2010
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
ΜΑΡΙΟ ΜΠΕΝΕΝΤΕΤΙ
Τέχνη που αναγγέλλει τη ζωή

Ο Ουρουγουάνος συγγραφέας Μάριο Μπενεντέτι
Ο Ουρουγουάνος συγγραφέας Μάριο Μπενεντέτι
Τον Ιούνη του 2009 έσβησε στο Μοντεβίδεο της Ουρουγουάης ο μεγάλος συγγραφέας και αγωνιστής Μάριο Μπενεντέτι. Ο Μάριο Μπενεντέτι είχε πει: «Οταν φαίνεται πως η ζωή μιμείται την τέχνη, είναι γιατί η τέχνη έχει καταφέρει ν' αναγγείλει τη ζωή». Με βάση αυτές τις σκέψεις μπορεί κανείς να υποστηρίξει ότι η τέχνη του αναγγέλλει τη ζωή.

Ο συγγραφέας γεννήθηκε στις 4 Σεπτέμβρη του 1920 στο Πάσο ντε Τόρος της Ουρουγουάης. Το 1938 μετά τις βασικές σπουδές του, μεταβαίνει στο Μπουένος Αϊρες, όπου κερδίζει τα προς τo ζην εξασκώντας διάφορα επαγγέλματα. Στο Μπουένος Αϊρες δημοσιεύει τα πρώτα του ποιήματα. Μετά από τρία χρόνια επιστρέφει στο Μοντεβίδεο. Η χώρα ζει μέσα σε νάρκη. Ο Μπενεντέτι δεν έχει βρει ακόμη τον εαυτό του. Δεν έχει ακόμη ξυπνήσει από τον ύπνο που κοιμόταν το έθνος. Το 1954 γίνεται καλλιτεχνικός διευθυντής της επιθεώρησης «Πορεία». Η επιθεώρηση σφράγισε μια ολόκληρη εποχή. Η δικτατορία του 1973 την έκλεισε, αφού εξαφάνισε ή εξόρισε όλα τα στελέχη της.

Το κριτικό πνεύμα της «Πορείας» απέναντι στην πραγματικότητα επηρεάζει τον συγγραφέα και το 1956 δημοσιεύει ένα από τα βασικά έργα «Ποιήματα του γραφείου». Mε την εμφάνιση αυτής της συλλογής ο καλλιτέχνης θέτει για πάντα τις βάσεις της λογοτεχνίας του. Λογοτεχνία ανθρωπιστική, επικοινωνιακή και επικοινωνούσα. Ταξιδεύει στην Ευρώπη. Αρχίζει να βλέπει τα πράγματα της χώρας του από νέα οπτική γωνία. Το 1959 εμφανίζεται η πρώτη του νουβέλα «Μοντεβιντεάνου». Οπως και στα «Ποιήματα του γραφείου», το θέμα του είναι ο μέσος Ουρουγουανός άνθρωπος με τα βίτσια του, τις αρετές του, τις διαψεύσεις και προπαντός τη μονοτονία της ζωής του. Το 1959 είναι καταλυτικός χρόνος για τον συγγραφέα. Είναι ο χρόνος της Κουβανέζικης Επανάστασης, που τον ταρακούνησε συθέμελα. Ο ίδιος γράφει:

«Το 1959 ήταν καθοριστικό όχι μόνο για μένα, αλλά για όλους τους Λατινοαμερικανούς. Αυτό που συνέβη άλλαξε τη συνείδησή μου. Εκανα την αυτοκριτική μου για τις δραστηριότητες που είχα ως τότε. Η Επανάσταση με βοήθησε να επικοινωνήσω με τη χώρα μου και ν' αλλάξω τη στάση μου απέναντι στα κοινωνικά ζητήματα».

Επίσης, το 1959 ταξίδεψε στις ΗΠΑ. Γράφει για το ταξίδι του. «Το ταξίδι μου στις ΗΠΑ και αυτά που είδα εκεί με έκαναν αντιιμπεριαλιστή». Ταυτίστηκε με τους νέγρους και τους Λατινοαμερικανούς μετανάστες που είχαν συρρεύσει στη Νέα Υόρκη, αναζητώντας μια καλύτερη τύχη.

Μετά την Επανάσταση στην Κούβα ταξιδεύει συχνά στην Αβάνα και γίνεται μέλος της Συντακτικής Επιτροπής της επιθεώρησης «Casas de las Americas».

Η συμβολή του Μπενεντέτι στην προώθηση της αμερικανικής κουλτούρας είναι πολύ σημαντική. Το I960 δημοσιεύει δύο βασικά του έργα. Την «Ανακωχή» και το «Η χώρα με την αχυρένια ουρά». Στο έργο «Ευχαριστίες στη φωτιά», ο ήρωας ταυτίζεται με τον συγγραφέα και προαναγγέλλει την επαναστατική του δράση. Ο θάνατος του Τσε Γκεβάρα το 1967 τον συγκλονίζει. Αφιερώνει στον ήρωα - επαναστάτη τα ωραιότερα ποιήματά του.

Η δεκαετία του 1970 χαρακτηρίζεται από την όξυνση των κοινωνικών και πολιτικών συγκρούσεων στην Ουρουγουάη. Εμφανίζονται οι αντάρτες Τουπαμάρος. Ο στρατός καταστέλλει βίαια τις κινητοποιήσεις, προσπαθώντας να συντρίψει το αντάρτικο κίνημα. Ο συγγραφέας μέσα στα πλαίσια του «Ευρέος Μετώπου» ιδρύει μαζί με άλλους αγωνιστές το «Κίνημα των Ανεξάρτητων της 26ης του Μάρτη». Το επαναστατικό πνεύμα του συγγραφέα αντανακλάται στο έργο του «Τα γενέθλια του Χουάν Ανχελ». Ο ήρωας γίνεται μέλος μιας επαναστατικής οργάνωσης, προκειμένου ν' αλλάξει τη σαπισμένη πραγματικότητα. Το πνεύμα του έργου είναι αισιόδοξο. Η λύση βρίσκεται στην ένοπλη επαναστατική δράση. Οταν το 1973 εγκαθιδρύεται στρατιωτικοπολιτική δικτατορία στην Ουρουγουάη, ο Μάριο Μπενεντέτι εγκαταλείπει τη χώρα και εγκαθίσταται στην Κούβα. Εκεί δημοσιεύει τα «Ποιήματα της εξορίας», καθώς και τη συλλογή διηγημάτων «Με και χωρίς νοσταλγία».

Πολύ σημαντική είναι η συμβολή του και στη φιλολογική κριτική. Στη Βενεζουέλα εκδίδει το έργο «Το τέχνασμα του ύψιστου πατριάρχη» όπου αναλύει τις κλασικές νουβέλες της δικτατορίας. Οι νουβέλες αυτές αναφέρονται στη ζωή και τη δράση Λατινοαμερικανών δικτατόρων: «Το τέχνασμα της Μεθόδου» του Καρπεντιέρ, «Εγώ ο Υψιστος» του Αουγκούστου Ρόα Μπάστος, «Το φθινόπωρο του Πατριάρχη» του Γκαρσία Μάρκες.

Στην Αβάνα, τέλος, εκδίδει τη συλλογή «Ποίηση γκρεμισμένη», στην οποία αναφέρεται σ' όλους τους Λατινοαμερικανούς ποιητές που έδωσαν τη ζωή τους για την Επανάσταση. Καταπιάνεται με το θέμα της νεολαίας «Νέοι αυτής της Αμερικής» και μέχρι το τέλος της ζωής του δημιουργεί ακατάπαυστα, καλύπτοντας όλους τους τομείς (μυθιστόρημα, διήγημα, δοκίμιο, κριτική).

Ο Μάριο Μπενεντέτι έζησε μια ζωή γεμάτη. Η πληθωρική προσωπικότητά του είναι ο ιδανικός συνδυασμός του ανθρώπου της θεωρίας και της πράξης. Σήμερα, θεωρείται ότι είναι από τους μεγαλύτερους και σπουδαιότερους Νοτιοαμερικανούς δημιουργούς. Τα έργα του έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες.


Κική ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟΥ

ΤΟ ΑΠΟΛΥΤΟ ΡΟΔΟ
Η χαρμολύπη της ζωής

1. Χαρούμενα λυπημένο: Ετσι βρίσκει ετούτη η άνοιξη τον Ελληνα. Προσπαθεί μέσω της χαρμολύπης, να μετασχηματίσει το χάλι του σε καλοσύνη προς όλους.

2. Εν καιρώ θλίψεως, όταν τα μάτια μαραίνονται χωρίς να καταλάβουμε πώς, ανατρέπονται τα συντρίμμια της πραγματικότητας στο όνομα της χαρμολύπης.

3. Η χαρμολύπη δίνει στον καθένα (ακόμη και τώρα, μέσα στο ψυχολογικό ολοκαύτωμα της Ευρώπης) τη διαύγεια εκείνη που του επιτρέπει να δει πόσο υψηλός είναι ο τόπος μας.

4. Η χαρμολύπη απέναντι σε κάθε παράβαση και ανομία εις βάρος μας γίνεται δύναμη στο μοναδικό κέντρο που σχηματίζεται μέσα μας - την καρδιά.

5. Η αίσθηση της χαρμολύπης σε βοηθά να μην επιθυμείς να είσαι κάποιος άλλος. Αφήνεσαι μέσα σου με τον πιο απλό τρόπο, αυτό της αναπνοής, κι εκείνη σε ταξιδεύει.

6. Η χαρμολύπη δεν έχει σχέση με την καχυποψία, που είναι η μεγάλη αρρώστια της εποχής. Δεν είναι ψυχρότητα. Είναι μια νέα αρχή μέσα στο καθεστώς, γιατί οξύνει τη συνείδηση, ώστε να μην αιφνιδιάζεται.

7. Οι Χριστιανοί, από έπαρση όπως πάντα, προσπάθησαν να στριμώξουν τη χαρμολύπη στα γνωστά κτίσματα. Μετά τη φράση «εν εκκλησίαις ευλογείτε τον Θεόν», οικειοποιούνται τη χαρμολύπη σαν ένα ακόμη τρόπαιο στην ατέλειωτη λίστα της ιδιοκτησίας τους. Παρ' όλα αυτά η χαρμολύπη τούς περιλαμβάνει. Παραφράζοντας τους ψαλμούς στη γλώσσα της χαρμολύπης: Φτωχός και λυπημένος ας υψωθώ. Αφού δεν άρπαξα, δεν έχω να επιστρέψω τίποτα. Παρηγοριά δεν βρήκα. Με δοκίμασαν όπως δοκιμάζουν το νόμισμα. Οσα χαρίσματα έλαβα τα μοίρασα στους ανθρώπους, η κρίση των οποίων ήταν άβυσσος μεγάλη, αφού σώζει ανθρώπους και κτήνη ταυτόχρονα.

8. Η χαρμολύπη ανασταίνει τη γλώσσα από την οκνηρία ενός πρωθυπουργού, που την αγνοεί και τη βυθίζει. Η γλώσσα που έπρεπε διαρκώς να προκαλεί ταραχή ξέπεσε, έγινε νόμος χωρίς κρίση για ό,τι συμβαίνει, νόμος ψυχρός και απρεπής.

9. Η χαρμολύπη ουδεμία σχέση έχει με τους ακροβατισμούς και το κρεβάτι της ψυχανάλυσης, γνωστό και ως κρεβάτι του καημένου. Η χαρμολύπη βρίσκεται στη φράση του Σιλέσιου: «Το σώμα μου είναι ένα κέλυφος που μέσα του θα εκκολαφτεί ένας νεοσσός από το πνεύμα της αιωνιότητας».

10. Η χαρμολύπη είναι παρηγοριά. Το καταφέρνει γιατί έχει ασκηθεί να μην καυχιέται ούτε να μαζεύει πλούτη. Ετσι εξετάζει από την ανάποδη όλες τις βεβαιότητας που μας ταλανίζουν.

11. Η χαρμολύπη είναι ένα φυσικό πλεονέκτημα που πρέπει να μοιράζεται. Κακά τα ψέματα, μόνο η λύπη μας συγκρατεί από την τρέλα τού να ξεχωρίζει ο ένας εις βάρος του άλλου. Μόνο η λύπη ξεπερνά την αδιαφορία για τον πλησίον, διαλύει την κερδοφόρα φιλανθρωπία και δεν επιτρέπει στους εκπροσώπους της να παραμυθιάζονται ότι εξαγοράζουν παράδεισο. Η χαρμολύπη είναι αγνότητα.


Του
Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ

«To δικό μου Ναγκασάκι»

«Ενα απόγευμα ήλθε να με ψάξει ο Ρομπέρτο με το αστραφτερό του αμάξι.

Ηταν τόσο υπερήφανος για το απόκτημά του και ήθελε να μου το δείξει και

προσφέρθηκε να με πάει όπου εγώ ήθελα.

***

Δεν ήμουνα εγώ για βόλτες. Του μίλησα για το Ναγκασάκι.

Αχ, η άλλη βόμβα, σχολίασε ο Ρομπέρτο.

Γι' αυτόν, όπως για όλο τον κόσμο, η βόμβα που έπεσε στο Ναγκασάκι, ήταν απλά η

"άλλη βόμβα".

***

Του μίλησα για τα προβλήματά μου.

Του μίλησα για την αγωνία μου να βρω μια καλλιτεχνική έκφραση κατάλληλη ν'

αποδώσει αυτή τη δυστυχία.

"Δυστυχία είπες, έχω τη λύση στο πρόβλημά σου".

Και ξεκινήσαμε.

***

Στην ουσία διασχίσαμε την πόλη.

Εγώ ήμουν κατηφής, γιατί δεν ήξερα ακριβώς πού πηγαίναμε.

Ξαφνικά ο Ρομπέρτο σταμάτησε.

Βρισκόμαστε μπροστά από ένα τεράστιο, τερατώδες σκουπιδαριό.

Η δυσοσμία ήταν ανυπόφορη.

Τύποι κουρελήδες, βρώμικοι, γυναίκες ξεχτένιστες, μικροί και κουρελιασμένοι

έφηβοι σκάλιζαν ανάμεσα στις βρωμιές, ανάμεσα στη σκουριά και στις στάχτες,

ψάχνοντας κάτι, δεν ήξερα τι.

***

Οταν αντιλήφθηκαν την παρουσία μας, ύψωσαν για μια στιγμή τα κεφάλια τους και

μας κοίταξαν χωρίς προφύλαξη, χωρίς μίσος.

Στη συνέχεια επέστρεψαν στα σκουπίδια τους, στη βρώμα τους, στην προσπάθειά τους.

"Εδώ έχεις το Ναγκασάκι σου" είπε ο Ρομπέρτο.

Μπορείς να το ζωγραφίσεις».



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ