Πριν ακόμα νομοθετηθούν οι αντιεκπαιδευτικές επιλογές που προωθούνται μέσα από το νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα, ετοιμάζονται να εφαρμοστούν στην πράξη αντιδραστικές αλλαγές που δένουν ακόμα περισσότερο τα πανεπιστήμια με την αγορά και τους νόμους της. Οι έννοιες ανταποδοτικότητα, αξιολόγηση της απόδοσης, βιωσιμότητα που συχνά επαναλαμβάνονται από κυβερνητικά χείλη αναφορικά με τις εξελίξεις στην οικονομία, βρίσκουν εφαρμογή και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Το μοτίβο είναι ένα, «πανεπιστήμιο - επιχείρηση» και... όποιος αντέξει.

Αποκαλυπτικό ως προς τον προσανατολισμό του υπουργείου Παιδείας, σχετικά με τη σύνδεση της αξιολόγησης με τη χρηματοδότηση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων και τα κριτήρια βιωσιμότητάς τους είναι έγγραφο προφανώς προετοιμασίας, του υπουργείου Παιδείας από την Ειδική Γραμματεία Θεμάτων ΕΕ και ΚΠΣ του ΥΠΕΠΘ, όπου ομαδοποιούνται οι «σκέψεις από άτυπες συσκέψεις Ιουλίου 2000».

Στο έγγραφο αυτό που αποτελεί «κείμενο ιδεών», και όπως σημειώνεται «αντανακλά τον ενδεικνυόμενο τρόπο δράσης της υπηρεσίας και όχι τον τρόπο ανακοίνωσης της Ενέργειας (σ.σ αφορά το ΕΠΕΑΕΚ 2) προς τα έξω», προτείνεται σαφώς οι νέες χρηματοδοτήσεις των Προγραμμάτων Μεταπτυχιακών Σπουδών (ΠΜΣ) «να είναι επιλεκτικότερες» και συνδέεται η χρηματοδότηση των προγραμμάτων με την αξιολόγησή τους.

Αναφέρεται χαρακτηριστικά: «Η χρηματοδότηση πιστεύουμε ότι πρέπει να επικεντρωθεί κατά πρώτιστο λόγο στο top 15% - 25% των ΠΜΣ, σε εκείνα, δηλαδή, τα οποία θα έχουν κατά την αξιολόγηση των προτάσεών τους επιτύχει υψηλές ακαδημαϊκές αποδόσεις (συνεκτικότητα του προγράμματος σπουδών, ερευνητικό έργο, εργαστηριακές υποδομές, καλές εξωτερικές αξιολογήσεις κλπ.)». Σε ό,τι αφορά τα υπόλοιπα προγράμματα, προτείνονται τα εξής: «Για τα άλλα προγράμματα, εκείνα στα οποία θα έχει επιτευχθεί ας πούμε λιγότερο από 8,5/10 βαθμολογία και περισσότερο του 7/10 να υπάρξει σαφώς μικρότερη χρηματοδότηση από ό,τι στην πρώτη κατηγορία, αλλά επικεντρωμένη κυρίως σε δράσεις που θα βοηθήσουν στην ανάγκη τους για επίτευξη μελλοντικής βιωσιμότητας. Ετσι, τα προγράμματα αυτά θα μπορούν στο μέλλον, εφόσον βοηθηθούν κατάλληλα και επιβιώσουν πλέον με τις δικές τους δυνάμεις, να αιτούν, με βάση τα αντικειμενικά τους προτερήματα, την πιθανή ένταξή τους στην προαναφερθείσα ομάδα.»

Σε ό,τι αφορά τα κριτήρια με τα οποία θα αξιολογούνται τα μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών, πέρα από το εκπαιδευτικό υλικό που παράγουν και τα άλλα αμιγώς εκπαιδευτικά κριτήρια, συμπεριλαμβάνεται και η «δυνατότητα προσέλκυσης ερευνητικών προγραμμάτων (με βάση την προηγούμενη πενταετία είτε υφίστατο στην περιοχή αυτή επίσημο ΠΜΣ είτε όχι)», κάτι που παραπέμπει σε σπόνσορες που θα αναζητηθούν στις επιχειρήσεις.

Ενώ ακόμα πιο αποκαλυπτική των προθέσεων είναι η διατύπωση: «Το κατά πόσο ένα ΠΜΣ θεραπεύει, περισσότερο, λιγότερο ή καθόλου, τις πρακτικές τεχνοοικονομικές ανάγκες της χώρας οφείλει λόγω του Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης να συνεκτιμηθεί, αλλά δε θα πρέπει η χρησιμότητα από μόνη της να αποτελεί το σημαντικότερο κριτήριο χρηματοδότησής του» (η υπογράμμιση δική μας).

Τα παραπάνω επιβεβαιώνουν ότι στα κυβερνητικά σχέδια για τις μεταπτυχιακές σπουδές είναι η πλήρης καθυπόταξή τους στους νόμους της αγοράς με μοχλό τη χρηματοδότησή τους, η οποία θα δημιουργήσει προγράμματα πολλών ταχυτήτων.

Μακριά από τις σύγχρονες ανάγκες και χωρίς αντίκρισμα είναι η «ανωτατοποίηση», που υποσχέθηκε χτες στους προέδρους των ΤΕΙ ο υπουργός Παιδείας, Π. Ευθυμίου. Ο υπουργός χαρακτήρισε «γόνιμη πρόκληση» τη διαδικασία ανωτατοποίησης των ΤΕΙ «μέσα από διαρκή αξιολόγηση, ώστε να έχουμε το μέτρο και τη δυνατότητα να κρίνουμε αυτά που κάθε φορά επιτυγχάνουμε». Για το ζήτημα αυτό, όπως ανακοινώθηκε χτες, θα προωθηθεί στη Βουλή σχετικό νομοσχέδιο μέσα στο επόμενο διάστημα, αφού το υπουργείο Παιδείας προωθήσει το σχέδιο νόμου για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα. Οπως διευκρίνισε η ηγεσία του υπουργείου Παιδείας, η «ανωτατοποίηση» δε σημαίνει και «πανεπιστημιοποίηση» των ΤΕΙ και ο ρόλος τους θα είναι διακριτός. Οπως διαφάνηκε, τα κριτήρια της αξιολόγησης θα είναι τέτοια που ανταποκρίνονται στην ανώτατη εκπαίδευση χωρίς στο μεταξύ να εξασφαλίζονται οι προϋποθέσεις για την αναβάθμιση των ΤΕΙ σε ζητήματα χρηματοδότησης, μόνιμου προσωπικού, υποδομής, μεταπτυχιακών σπουδών.

Χτες, εξαγγέλθηκε η συγκρότηση εξαμελούς επιτροπής, αποτελούμενης από πρυτάνεις και προέδρους ΤΕΙ, που θα επεξεργαστεί το θέμα, ενώ η προοπτική εφαρμογής των παραπάνω τοποθετείται σε έναν ορίζοντα τετραετίας. Οι πρόεδροι των ΤΕΙ πάντως χαρακτήρισαν κατ' αρχήν θετική την εξαγγελία του υπουργείου Παιδείας.

Κατά τη Σύνοδο τέθηκε ιδιαίτερα επιτακτικά το ζήτημα της χρηματοδότησης των ΤΕΙ, τα οποία συνεχίζουν να ασφυκτιούν κάτω από το βάρος της υποχρηματοδότησης. Με αίτημα τη συμπληρωματική χρηματοδότηση και νέους διορισμούς προσωπικού, οι πρόεδροι των ΤΕΙ αποφάσισαν κατά τη χτεσινή Σύνοδό τους να προχωρήσουν σε προειδοποιητικό κλείσιμο των ΤΕΙ στις 23 του Νοέμβρη.

Την επιτακτική ανάγκη ριζικής αναμόρφωσης των ΑΕΙ και ΤΕΙ μέσα από τη συγκρότηση δημόσιας και δωρεάν εκπαίδευσης, επισήμανε η Ελένη Μηλιαρονικολάκη, μέλος του Τμήματος Παιδείας της ΚΕ του ΚΚΕ, η οποία χαιρέτισε στην έναρξη των εργασιών της Συνόδου των προέδρων των ΤΕΙ.

Στην ομιλία της αναφέρθηκε στις νομοθετικές ρυθμίσεις που η κυβέρνηση ετοιμάζεται να προωθήσει, λέγοντας ότι «εδραιώνουν μια διαφορετική φυσιογνωμία τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, ασφυκτικά εξαρτημένης από τις απαιτήσεις της κερδοφορίας των πολυεθνικών επιχειρήσεων - ξένων και ελληνικών - και σε πλήρη αντίθεση με τις πραγματικές ανάγκες για πρόοδο και ευημερία του λαού και της χώρας μας». Στα πλαίσια αυτά, είπε, ΑΕΙ και ΤΕΙ στραγγαλίζονται οικονομικά και εξαναγκάζονται να υποτάξουν όλη τους τη δραστηριότητα στις ανάγκες βιοπορισμού τους. Σε ό,τι αφορά ειδικότερα την αξιολόγηση, είπε ότι θα γίνεται με κριτήρια «εξωακαδημαϊκά - επιχειρηματικά, όπως η βιωσιμότητα των διαφόρων προγραμμάτων και προπαντός η σύνδεση της χρηματοδότησης με τη βαθμολογία που θα προκύπτει από την αξιολόγηση».

«Η κυβέρνηση δε φαίνεται να έχει βγάλει κανένα συμπέρασμα από την πανθομολογούμενη δραματική υποβάθμιση του επιπέδου των βρετανικών πανεπιστημίων, που έχουν προηγηθεί στην εφαρμογή αντίστοιχων αναδιαρθρώσεων, επισήμανε η εκπρόσωπος του ΚΚΕ. Στα πλαίσια αυτά είναι φανερό ότι η αναγγελία εισόδου των ΤΕΙ στον κατ' ευφημισμό ανώτατο αυτόν αχταρμά, όπου ΑΕΙ και ΤΕΙ θα συναγωνίζονται στην υποβάθμιση τα κάθε λογής κολέγια, κάθε άλλο παρά θετικές για "ανωτατοποιημένα" ΤΕΙ εξελίξεις, προοιωνίζεται. Αντί για την ονομαστική "ανωτατοποίηση" των ΤΕΙ, ακόμα πιο επιτακτικά προβάλλει η ανάγκη ριζικής αναμόρφωσης των ΑΕΙ και ΤΕΙ μέσα από τη συγκρότηση δημόσιας και δωρεάν ενιαίας ανώτατης εκπαίδευσης, που πιο συγκεκριμένα προϋποθέτει τους παρακάτω όρους:

1. Τον τερματισμό της αναχρονιστικής διάκρισης της "τριτοβάθμιας" εκπαίδευσης σε ΑΕΙ και ΤΕΙ, αλλά και του διαχωρισμού της ανώτατης εκπαίδευσης σε κατευθύνσεις (πανεπιστημιακή και μη πανεπιστημιακή) που αναπαράγουν τις αλληλοκαλύψεις και διατηρούν την ανισοτιμία ΑΕΙ - ΤΕΙ. Την ένταξη των τμημάτων των ΤΕΙ στην ανώτατη εκπαίδευση, με αναβάθμιση του διδακτικού προσωπικού και της υποδομής τους, ώστε να διασφαλίζεται ο ανώτατος χαρακτήρας τους, στη βάση όμως αποσαφηνισμένων και επιστημονικών αντικειμένων.

2. Την κατοχύρωση ενιαίου χαρακτήρα στις προπτυχιακές σπουδές με αναμόρφωση των προγραμμάτων τους σε ΑΕΙ και ΤΕΙ. Σπουδές που θα μεταδίδουν όλη τη σύγχρονη γνώση και εμβάθυνση στο επιστημονικό αντικείμενο και θα καταλήγουν σε υψηλού επιπέδου επιστημονική ειδίκευση. Ειδίκευση που δε θα δίνεται πρόωρα και σε βάρος της απαιτούμενης θεωρητικής βάσης, ώστε να εξασφαλίζεται στον καθένα η δυνατότητα να παρακολουθεί την εξέλιξη της επιστήμης του, ακόμη και να αλλάξει ειδίκευση αν χρειαστεί. Στα πλαίσια αυτών των γενικών αρχών, θεωρούμε ότι θα πρέπει να καταργηθούν τμήματα με στενό καταρτισιακό ή σεμιναριακό χαρακτήρα, καθώς και τα διάφορα αρθρωτά, εξατομικευμένα προγράμματα σπουδών, τύπου ΠΣΕ.

3. Την καθιέρωση ενιαίου κύκλου μεταπτυχιακών σπουδών που θα οδηγούν αποκλειστικά σε διδακτορικό και στην κατάργηση των μεταπτυχιακών ειδίκευσης, αφού η ειδίκευση θα ενσωματωθεί στο προπτυχιακό επίπεδο.

4. Τη διασφάλιση της δωρεάν και δημόσιας παροχής της ανώτατης εκπαίδευσης σε όλους τους φοιτητές, την εξασφάλιση προϋποθέσεων ισοτιμίας όλων των ΑΕΙ και ΤΕΙ - χωρίς κατηγοριοποιήσεις - μέσα από τη γενναία αύξηση των δαπανών για την ανώτατη εκπαίδευση και την ένταξη των κονδυλίων του ΕΠΕΑΕΚ στον κρατικό προϋπολογισμό. Την κατάργηση κάθε μορφής ιδιωτικοποίησης των δημόσιων τριτοβάθμιων Ιδρυμάτων, τη μη δημιουργία ιδιωτικών ΑΕΙ, την κατάργηση των κολεγίων.

Μαζική παράσταση διαμαρτυρίας στον πρόεδρο του Συμβουλίου του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης πραγματοποίησαν χτες οι σπουδαστές, μετά από πρωτοβουλία των Πανσπουδαστικών Κινήσεων Συνεργασίας, και απαίτησαν να μπει φρένο στην προσπάθεια κατάργησης του ασύλου, που επιχειρείται με πρόσχημα την «εξολόθρευση» των μικροπωλητών. Η κινητοποίηση των σπουδαστών έκλεισε μουσικά, με συναυλία που πραγματοποιήθηκε μπροστά στο χώρο του κτιρίου Διοίκησης του ΤΕΙ-Θ.

Με αίτημα την υπεράσπιση του ασύλου και διεκδικώντας τη διεύρυνση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, οι σπουδαστές διαδήλωσαν την απόφασή τους να υπερασπιστούν τη δημόσια και δωρεάν παιδεία και να διώξουν τις «επιχειρήσεις» από το ΤΕΙ -Θ. Κατήγγειλαν την υποκρισία της Διοίκησης του ΤΕΙ-Θ, που ενώ από τη μία επιχειρεί με πρόσχημα την παράνομη λειτουργία των μικροπωλητών να καταργήσει το άσυλο, την ίδια ώρα φέρνει τις επιχειρήσεις μέσα στο ίδρυμα και ιδιωτικοποιεί δραστηριότητές του. Ενοικιάζει τις αίθουσες του ΤΕΙ για σεμινάρια τρίτων, την ώρα που υπάρχουν ελλείψεις σε αίθουσες διδασκαλίας και οι σπουδαστές συνωστίζονται. Θεσμοθετεί το Κέντρο Τεχνολογικής Ερευνας προς εξυπηρέτηση των επιχειρηματικών συμφερόντων, χρησιμοποιώντας την υποδομή του ΤΕΙ. Εχει δώσει σε ιδιώτη τη λέσχη σίτισης, δημιούργησε γραφείο διασύνδεσης και έχει κάνει καθεστώς την επέμβαση των βιομηχάνων στα προγράμματα σπουδών.

Οι σπουδαστές του ΤΕΙ-Θ προειδοποίησαν πως η χτεσινή κινητοποίηση είναι μόνο η αρχή του αγώνα τους για την κατάκτηση μια άλλης εκπαίδευσης, που θα εξυπηρετεί τα συμφέροντα του λαού και όχι των επιχειρήσεων.