Ο «Ριζοσπάστης» παρουσιάζει σήμερα το δεύτερο μέρος της κριτικής ανάλυσης του Αλέξη Μπένου, επίκουρου καθηγητή του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και προέδρου της «International Association of Health Policy», στην επιδιωκόμενη από την κυβέρνηση μεταρρύθμιση στον τομέα της υγείας, συνέχεια του πρώτου μέρους που παρουσιάστηκε από το «Ριζοσπάστη» της προηγούμενης Κυριακής, 5/11/2000. Σ' αυτό το δεύτερο μέρος παρουσιάζεται η κριτική τοποθέτηση στα θέματα της πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας, των νοσοκομείων, του ανθρώπινου δυναμικού στον τομέα της υγείας και ολοκληρώνεται η τοποθέτηση με ορισμένα σημαντικά συμπεράσματα. Η συγκεκριμένη κριτική τοποθέτηση είναι χρήσιμη τόσο για τους εργαζόμενους στον τομέα της υγείας, όσο και για τους απλούς ανθρώπους του μόχθου, αφού όλοι αυτοί θα πληρώσουν τις αρνητικές συνέπειες αυτής της κυβερνητικής παρέμβασης στο πρωταρχικό αγαθό για την ίδια την ύπαρξη του ανθρώπου. Η συγκεκριμένη ανάλυση στέκεται στην πλευρά του λαού, αναγνωρίζοντας το αυτονόητο, ότι η υγεία είναι δικαίωμα και σαν τέτοιο πρέπει να παρέχεται δωρεάν από ένα δημόσιο σύστημα και να μην απαιτείται πληρωμή για την εξασφάλισή της, όπως είναι η φιλοσοφία των κυβερνητικών επιδιώξεων.

Ο προτεινόμενος θεσμός του Προσωπικού Γιατρού έρχεται απλά να καλύψει το πρόβλημα της πληθώρας των εξειδικευμένων γιατρών, οι οποίοι δεν έχουν όμως καμία σχέση με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας. Παράλληλα, όμως, έρχεται να υπονομεύσει κάθε δυναμική ανάπτυξής της, αλλά και να τη δυσφημίσει καθότι χρησιμοποιείται ο τίτλος της για τη μετονομασία της παρεχόμενης μέχρι σήμερα πρωτοβάθμιας ιατρικής περίθαλψης από τα ιατρεία των ασφαλιστικών ταμείων.

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας ορίζεται ως ένα σύνολο δραστηριοτήτων και υπηρεσιών που παρέχονται από τη Διεπιστημονική Ομάδα Υγείας και αφορούν την προαγωγή υγείας, την πρόληψη της αρρώστιας, την περίθαλψη, παρακολούθηση, καθώς και αποκατάσταση και επανένταξη των αρρώστων ενός σαφώς οριζόμενου πληθυσμού. (Α. Μπένος Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας το 2000: ένα όνειρο για την αναζωογόνηση μιας ταλαιπωρημένης και παρεξηγημένης έννοιας. Ιατρικά Θέματα, Δεκέμβριος 1999:16:12:15).

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, όπως προκύπτει από τον παρατιθέμενο ορισμό της, απαιτεί ειδικά εκπαιδευμένους επαγγελματίες υγείας για να λειτουργήσει η Διεπιστημονική Ομάδα Υγείας. Οσον αφορά το ιατρικό προσωπικό, οι απαραίτητοι γιατροί δεν είναι άλλοι από τους εξειδικευμένους στη Γενική Ιατρική. Ο περιορισμένος σήμερα αριθμός τους μπορεί να αυξηθεί σημαντικά με ένα πρόγραμμα μεσοπρόθεσμης παρέμβασης στην εκπαίδευση, ώστε να αυξηθούν οι γιατροί Γενικής Ιατρικής εις βάρος άλλων ειδικοτήτων που παρουσιάζουν ήδη υπερκορεσμό.

Η αδιαμφισβήτητα πλούσια εμπειρία στο πεδίο αυτό της Βρετανίας, αλλά και της Σουηδίας, δε φαίνεται να αξιολογήθηκε από τους συντάκτες του Σχεδίου Μεταρρύθμισης.

Οι ίδιοι οι γιατροί Γενικής Ιατρικής στη Βρετανία αρνούνται ακόμη και τον τίτλο του «θυροφύλακα» του συστήματος. Ο πράγματι ρυθμιστικός ρόλος που εμπεριέχεται στα χαρακτηριστικά της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας υλοποιείται με την ίδια τη λειτουργική της ανάπτυξη. Δηλαδή, στις περιοχές όπου η Ομάδα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας του Κέντρου Υγείας προσφέρει ολοκληρωμένες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας στον πληθυσμό ευθύνης της, με βάση τις πραγματικές του ανάγκες, παρατηρείται ελάττωση στη χρήση νοσοκομειακών υπηρεσιών. Η συνεχής και συνεπής φροντίδα του πληθυσμού αποτελεί τη μόνη αποτελεσματική μέθοδο καταστολής του καταναλωτισμού υπηρεσιών υγείας και της προκλητής τους ζήτησης.

Παράλληλα, η ίδια η διαχείριση της λίστας ανοίγει νέες προοπτικές διαφθοράς. Συναλλαγές και εμπόριο λιστών και ατόμων, αποφυγή εγγραφής στη λίστα βεβαρημένων - άρα με πολλές ανάγκες φροντίδας - ατόμων, κ.ο.κ. Στα ίδια οδηγούν, όπως φάνηκε και στη Βρετανία, οι αμοιβές κατά πράξη, οι οποίες αποτελούν μοναδικό κίνητρο διαφθοράς και εικονικής και προκλητής ζήτησης υπηρεσιών.

********

Αστικά Κέντρα Υγείας: Για την ολοκληρωμένη λειτουργία τους είναι απαραίτητη η ανάπτυξη ενός ενιαίου συστήματος αξιών, στόχων, λειτουργιών και ελέγχου ποιότητας και η εξασφάλιση υψηλής ποιότητας ανθρώπινου δυναμικού. Με αυτές τις προϋποθέσεις η ανάπτυξη των Αστικών Κέντρων Υγείας δεν μπορεί να γίνει παρά μόνο σταδιακά, με προσεκτικά σχεδιασμένα βήματα και ως συνέχεια της πολιτικής διαμόρφωσης στελεχών που θα αποτελέσουν τη Διεπιστημονική Ομάδα Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας.

Για τη διοίκησή τους επιλέγεται μια απόλυτα συγκεντρωτική διαδικασία, με διορισμό από τον υπουργό των παντοκρατόρων και θεοποιημένων managers. Η χρησιμοποίηση ειδικά εκπαιδευμένου στη διοίκηση και διαχείριση των υπηρεσιών υγείας προσωπικού είναι απαραίτητη και αναγκαία. Η μεγιστοποίηση όμως των δυνατοτήτων μιας ομάδας τεχνοκρατών (στην καλύτερη περίπτωση) για το σχεδιασμό και την υλοποίηση της πολιτικής υγείας, σε συνδυασμό με την υπερσυγκέντρωση εξουσιών και αυταρχισμού θα οδηγήσει σε δράσεις με αποκλειστικό στόχο τη ρύθμιση του οικονομικού ισολογισμού, με συνέπεια την απορύθμιση των υπηρεσιών και την αποδιάρθρωση της όποιας εναπομείνουσας συνοχής διαδικασιών και προσωπικού. Αντίστοιχες επιπτώσεις - οι οποίες δε θεωρούνται αρνητικές, αλλά μάλλον προσδοκώμενοι στόχοι από τους συντάκτες του Σχεδίου - θα έχει και στη δυνατότητα που δίνεται στους managers να παρέχουν υπηρεσίες σε ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρίες και «ιδιώτες υψηλών εισοδημάτων». Είναι αυτονόητο ότι η «πελατεία» αυτή θα γίνει αρκετά ελκυστική για τους αγχωμένους managers, στην προσπάθειά τους να κλείσουν τα κενά του ισολογισμού που θα έχει δημιουργήσει η εκτροπή των δημόσιων πόρων προς τις ιδιωτικές εταιρίες υπηρεσιών υγείας. Αλλά επίσης αυτονόητο είναι ότι σταδιακά η «πελατεία» αυτή θα καλύπτει ένα όλο και μεγαλύτερο τμήμα των υπηρεσιών, με αποτέλεσμα τον εξοστρακισμό των ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, οι οποίες δε θα έχουν τη δυνατότητα να πληρώνουν έμμεσα μέσω των ιδιωτικών ασφαλίστρων.