Εδώ, πρέπει να σημειώσουμε ότι η ερώτηση που υποβλήθηκε στους ερωτηθέντες ήταν ανοιχτή. Δηλαδή, δεν προσφερόταν συγκεκριμένες απαντήσεις και ζητούνταν από τον καθένα να πει τι είναι κατά τη γνώμη του η «παγκοσμιοποίηση». Ετσι αξίζει να σημειωθεί ότι περίπου ο ένας στους τέσσερις δηλώνει «δεν ξέρω», ή «δεν απαντώ», συγκεκριμένα το 23,5%. Παρουσιάζεται λοιπόν μια διαφορά με το αντίστοιχο ποσοστό στην ερώτηση: «Είστε υπέρ, ή κατά της παγκοσμιοποίησης;», που είναι κατά πολύ μικρότερο (10,3%). Ενα χαρακτηριστικό παράδειγμα: Ενώ το 25,5% των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ δηλώνει ότι δεν ξέρει τι είναι η «παγκοσμιοποίηση», στην ερώτηση «υπέρ ή κατά της παγκοσμιοποίησης;» μόνο το 9,9% δεν απαντά. Πάντως, σύμφωνα με τις απαντήσεις, οι περισσότεροι κατανοούν την «παγκοσμιοποίηση» βασικά ως μία οικονομική διαδικασία. Τούτο διότι οι απόψεις για νέα οικονομία και άνοιγμα συνόρων (κυρίαρχες σε ΠΑΣΟΚ και Νέα Δημοκρατία), καθώς και οι αντίθετες αυτών, έλεγχος από κεφάλαιο και αύξηση φτώχειας, συγκεντρώνουν ποσοστό 44,8% αν προστεθούν και οι απόψεις για άνοδο του βιοτικού επιπέδου.

Στη συνείδηση των περισσότερων, υπέρ της παγκοσμιοποίησης είναι σχεδόν αποκλειστικά τα δύο μεγάλα κόμματα, με το κυβερνητικό κόμμα να υπερέχει. Στην ερώτηση αυτή δεν τοποθετείται το 25,1% των ερωτηθέντων, ποσοστό που είναι περίπου ίσο με το 23,5% εκείνων που δεν τοποθετούνται στο τι είναι παγκοσμιοποίηση.

Ο εθνικισμός έχει περιορισμένη απήχηση (19,7% υπέρ). Το μεγαλύτερο ποσοστό υπέρ του εθνικισμού εντοπίζεται κυρίως στο χώρο της Νέας Δημοκρατίας (34,5%), παρά το γεγονός ότι το 59,9% των ψηφοφόρων της Νέας Δημοκρατίας αντιτάσσεται στον εθνικισμό.

Αξίες όπως η κοινωνική δικαιοσύνη, η κοινωνική αλληλεγγύη, ο σοσιαλισμός, παραμένουν ζωντανές στην ελληνική κοινωνία, δίνοντας το μέτρο των αντιστάσεων, με κύριο εκφραστή το ΚΚΕ, στην ισοπεδωτική επίθεση της «παγκοσμιοποίησης». Τα συμπεράσματα αυτά προκύπτουν από τα στοιχεία δημοσκόπησης που έγινε από την εταιρία ΔΗΜΕΛ για λογαριασμό του «Ριζοσπάστη». Σήμερα δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος της έρευνας που αφορά στις αξίες, στην «παγκοσμιοποίηση», στη θέση των κομμάτων απέναντι σ' αυτά τα προβλήματα.

Σε μια περίοδο, κατά την οποία, η «παγκοσμιοποίηση» αναγορεύεται από τους θιασώτες της σε αναγκαιότητα και μονόδρομο για τα κράτη και τους λαούς, την ώρα που στο όνομα της «νέας τάξης» διατυπώνονται απόψεις περί του τέλους της ιστορίας και της οριστικής επικράτησης του καπιταλισμού, όταν οι απολογητές της «Νέας Οικονομίας» υποστηρίζουν ότι η αναζήτηση ατομικών λύσεων αντικατέστησε τις κοινωνικές αξίες, τα αποτελέσματα της συγκεκριμένης δημοσκόπησης για ορισμένους μπορεί να θεωρούνται και έκπληξη.

Με συντριπτικό ποσοστό η κοινωνική δικαιοσύνη υπερισχύει της οικονομικής ελευθερίας, η κοινωνική αλληλεγγύη επικρατεί στην αναμέτρηση με τον ατομικισμό, ο σοσιαλισμός κερδίζει στις συνειδήσεις της πλειοψηφίας, όπου η καταδίκη του καπιταλισμού είναι κατηγορηματική.

Ομως, αν η τοποθέτηση σ' αυτά τα καίρια ζητήματα του καιρού μας γεννά ελπίδες για το σήμερα και το αύριο, εντυπωσιακό είναι και το πώς η ίδια η κοινωνία κατατάσσει τις πολιτικές δυνάμεις, αξιολογώντας τις θέσεις και την παρουσία τους στα ζητήματα αυτά. Ετσι η μεγάλη πλειοψηφία θεωρεί ότι τα δύο μεγαλύτερα κόμματα, το ΠΑΣΟΚ και η Νέα Δημοκρατία, είναι οι κύριοι εκφραστές της πολιτικής της «παγκοσμιοποίησης», ενώ ένα εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό αναγνωρίζει ότι το ΚΚΕ είναι η δύναμη που μάχεται με τη μεγαλύτερη συνέπεια αυτή την πολιτική. Στο ποσοστό αυτό αντανακλάται όχι μόνο η αναγνώριση της προσφοράς του ΚΚΕ, αλλά και της σημερινής του αγωνιστικής παρουσίας στην κοινωνική και πολιτική ζωή.

Την Τρίτη και την Τετάρτη θα δημοσιεύσουμε το δεύτερο και το τρίτο μέρος της δημοσκόπησης αυτής.

Η ιδέα του σοσιαλισμού συγκινεί την απόλυτη πλειοψηφία. Φυσικά οι απαντήσεις εδώ πρέπει να εκτιμηθούν ως υποστήριξη σε ένα κοινωνικό μοντέλο με γενικές αρχές, όπως η κοινωνική δικαιοσύνη και η κοινωνική αλληλεγγύη. Αυτό προκύπτει από το συνδυασμό των απαντήσεων και στις δυο προηγούμενες ερωτήσεις. Επίσης το ποσοστό του ατομικισμού που είναι περίπου ίδιο σε μέγεθος με τις απόψεις αυτών που είναι κατά του σοσιαλισμού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το σύνολο σχεδόν των αντίθετων απόψεων προς το Σοσιαλισμό προέρχεται από το χώρο της Νέας Δημοκρατίας.

Η συντριπτική πλειοψηφία, 60,8%, δηλώνει υποστήριξη στην αρχή της κοινωνικής δικαιοσύνης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει το ότι ιδιαίτερα υψηλά είναι και τα ποσοστά των ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ και της Νέας Δημοκρατίας, που δηλώνουν ότι η κοινωνική δικαιοσύνη προσεγγίζει περισσότερο το προσωπικό τους όραμα. Το όραμα της κοινωνικής δικαιοσύνης εξασθενεί σχετικά στο εκλογικό σώμα των δύο μεγάλων κομμάτων και περισσότερο της ΝΔ. Η οικονομική ελευθερία, αν και ως αξία έχει γενικά μικρή απήχηση, 28,2%, παρουσιάζει υψηλότερα ποσοστά προτίμησης από τους ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Τέλος, η πατριωτική συνείδηση, η οποία προφανώς κρίθηκε με βάση την κρατούσα, κυρίαρχη άποψη, ελάχιστα συγκινεί.

Η πλειοψηφία πιστεύει ότι η παγκοσμιοποίηση θα ωφελήσει τα Παγκόσμια Μητροπολιτικά Κέντρα, δηλαδή τις ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες, κυρίως σε βάρος των περιφερειών και δευτερευόντως σε βάρος των κέντρων των κρατών. Παίρνοντας δε, υπόψη το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση είναι οικονομικό φαινόμενο, συνάγεται ότι η οικονομική δύναμη συγκεντρώνεται στα λίγα Μητροπολιτικά Κέντρα.

Εισαγωγικά πρέπει να σημειώσουμε ότι η έννοια της «παγκοσμιοποίησης» είναι ούτως ή άλλως σκόπιμα ασαφής. Η κυριαρχούσα άποψη, όπως την εκφράζουν οι ίδιοι οι θιασώτες της «παγκοσμιοποίησης», την παρουσιάζει ως μια αντικειμενική διαδικασία, ως μονόδρομο. Υπό την έννοια αυτή οι υπέρ της «παγκοσμιοποίησης» απαντήσεις αντανακλούν κατά ένα μεγάλο ποσοστό αυτήν την ερμηνεία. Δηλαδή, υποστήριξη σε μια αντικειμενική διεθνοποίηση των οικονομικών σχέσεων, από την οποία δεν μπορεί (και δεν πρέπει) να λείπει η Ελλάδα. Ετσι η «παγκοσμιοποίηση» κρίνεται θετικά από το 51,6%, με σαφώς υψηλότερα ποσοστά στους ψηφοφόρους των δύο μεγάλων κομμάτων. Κατά της παγκοσμιοποίησης τοποθετείται το 38,1% το οποίο μπορεί να χαρακτηριστεί υψηλό ποσοστό. Τα συγκεκριμένα ποσοστά υπέρ και κατά της «παγκοσμιοποίησης» μπορούν να «φωτιστούν» και από τις απαντήσεις που δόθηκαν στην επόμενη ερώτηση (Τι είναι παγκοσμιοποίηση;).

Με μεγάλη πλειοψηφία, 58%, οι ερωτηθέντες τάσσονται κατά του καπιταλισμού. Σ' αυτή την κατηγορηματική καταδίκη του καπιταλισμού θα πρέπει να αναζητήσουμε την έστω και ενστικτώδη γνώση για το περιεχόμενο και τις επιπτώσεις του ισχύοντος κοινωνικού συστήματος. Η μεγάλη πλειοψηφία αναγνωρίζει σ' αυτόν τον τρόπο κοινωνικής οργάνωσης την αιτία των βασικών της προβλημάτων. Οι υποστηρικτές του καπιταλισμού εκφράζονται με ποσοστό 29,7% που προέρχεται ουσιαστικά από το χώρο της Νέας Δημοκρατίας (70,4%). Το 29,7% που τοποθετείται υπέρ του καπιταλισμού παρουσιάζει μια διαφορά σε σχέση με το 44,9% που τοποθετείται υπέρ του ατομικισμού. Η διαφορά αυτή, πρέπει να αποδοθεί στις επιπτώσεις που έχει στη συνείδηση η διαχείριση του καπιταλισμού από τη σοσιαλδημοκρατία, στην προκειμένη περίπτωση από το ΠΑΣΟΚ.

Με συντριπτική διαφορά, το ΚΚΕ αναγνωρίζεται ως το κόμμα που είναι περισσότερο κατά της «παγκοσμιοποίησης». Οι ερωτηθέντες που δεν τοποθετήθηκαν αγγίζουν το 35% του συνόλου, ποσοστό αρκετά υψηλότερο αυτών που δεν τοποθετήθηκαν στο ποιο κόμμα είναι υπέρ και τι είναι παγκοσμιοποίηση, πράγμα που αποτελεί ένδειξη της ελλιπούς ενημέρωσης και για το ποιες δυνάμεις αντιδρούν.

Η αλληλεγγύη υπερέχει σαφώς του ατομικισμού. Οι απαντήσεις δείχνουν ασφαλώς και την προτίμηση σε μια κοινωνία με χαρακτηριστικό την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών της. Αυτό σημαίνει ότι οι ερωτώμενοι επιθυμούν περισσότερο να ρυθμίζει τη συμπεριφορά τους, να προγραμματίζει και να συντονίζει τη δράση τους η οργανωμένη κοινωνική ομάδα σαν ενιαίο σύνολο που λειτουργεί συλλογικά και εξασφαλίζει τις κοινωνικές και ηθικές αξίες, σε αντίθεση με τις ατομοκεντρικές, που ευνοούν το φιλελευθερισμό. Ο συσχετισμός των απαντήσεων που δόθηκαν στην πρώτη ερώτηση και στη δεύτερη δείχνει τα ισχυρά ερείσματα που διαθέτει ακόμη στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας η κοινωνική αλληλεγγύη.