Παρά τις κυβερνητικές εξαγγελίες για πρόστιμα η «μαύρη» ανασφάλιστη εργασία διογκώνεται καθημερινά

Η υπουργική απόφαση ορίζει δύο πράγματα.

Πρώτον, ότι το ύψος του προστίμου για την αδήλωτη εργασία ορίζεται στα 10.550 ευρώ για κάθε εργαζόμενο άνω των 25 ετών και στα 9.200 ευρώ για τον εργαζόμενο κάτω των 25 ετών (εκτός των άλλων η παραπάνω διάκριση συμβάλλει στην παγίωση της αντίληψης περί άνισων αποδοχών με κριτήριο την ηλικία).

Δεύτερον, την άμεση επιβολή του προστίμου για την αδήλωτη εργασία και για παραβάσεις που αφορούν τη μη επίδειξη εντύπων που περιγράφουν τις συνθήκες εργασίας (υπερωρίες, όροι συμβάσεων, πιστοποιητικά ελέγχου για απαλλαγή επικίνδυνων αερίων σε ναυπηγοεπισκευαστικές εργασίες, για ανυψωτικά μηχανήματα).

Μέχρι σήμερα υπήρχε η διαδικασία πρόσκλησης του εργοδότη για παροχή εξηγήσεων στα γραφεία της Επιθεώρησης Εργασίας πριν επιβληθεί οποιοδήποτε πρόστιμο. Ωστόσο, στο άρθρο 3 της υπουργικής απόφασης αναιρείται η πρόβλεψη αυτή αφού δίνεται η δυνατότητα το πρόστιμο να επιβάλλεται μέχρι και πέντε μέρες μετά τη διαπίστωση της παράβασης. Επιπλέον, σε περίπτωση που ο εργοδότης πληρώσει το πρόστιμο εντός 10 εργάσιμων ημερών, του γίνεται έκπτωση 30%.

Αυτά όλα στα χαρτιά, γιατί στην πράξη οι κυβερνήσεις του κεφαλαίου - και η σημερινή - φροντίζουν να κρατούν υποστελεχωμένες τις αρμόδιες υπηρεσίες, αυτούς δηλαδή που πρέπει να κάνουν τους ελέγχους και να επιβάλλουν τα πρόστιμα για τα οποία κάνει λόγο το υπουργείο. Χαρακτηριστικό είναι ότι στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) το Νοέμβρη του 2011 οι κενές οργανικές θέσεις ήταν 28,5% επί του σύνολου των οργανικών θέσεων που αφορούν σε επιθεωρητές εργασιακών σχέσεων, επιθεωρητές υγιεινής και ασφάλειας, διοικητικό και βοηθητικό προσωπικό. Το Νοέμβρη του 2012 οι κενές οργανικές θέσεις έφθασαν το 37,8%! Παράλληλα στην Ειδική Υπηρεσία Ελέγχου Ασφάλισης του ΙΚΑ, η οποία μαζί με τους επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων του ΣΕΠΕ συγκροτούν μεικτά κλιμάκια ελέγχου για την αδήλωτη εργασία, υπηρετούν μόλις 25 εργαζόμενοι πανελλαδικά! Επίσης, εκτός από την έλλειψη προσωπικού μεγάλες είναι οι ελλείψεις σε υλικοτεχνική υποδομή (αυτοκίνητα για τις μετακινήσεις στις επιχειρήσεις, υπολογιστές, κτίρια κ.ά.). Την ίδια ώρα τα ποσοστά της αδήλωτης εργασίας καλπάζουν κυριολεκτικά φθάνοντας στο 38,4% το 2012 από το 25% που ήταν το 2010! Και βέβαια είναι άλλο πράγμα η επιβολή προστίμων και άλλο η είσπραξή τους, για την οποία δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ στοιχεία...

Καίρια και ουσιαστική είναι η κριτική που είχε ασκήσει πρόσφατα η Επιτροπή Αγώνα του ΠΑΜΕ στο υπουργείο Εργασίας για το ζήτημα του προσανατολισμού του ΣΕΠΕ. Μεταξύ άλλων επισήμαινε: «Οι ίδιες πολιτικές δυνάμεις που τσαλαπατούν κάθε (...) δικαίωμα, έρχονται μετά να λειτουργήσουν ως πυροσβέστες μέσω της Επιθεώρησης, προστατεύοντας δήθεν τους εργαζόμενους από τις αυθαιρεσίες. Τα όποια πρόστιμα επιβάλλονταν αποτελούσαν σταγόνα στον ωκεανό των επιχειρηματικών κερδών. Παρά τις "φιλότιμες" προσπάθειες των εκάστοτε κυβερνώντων, δύσκολα κρύβεται και στο χώρο της Επιθεώρησης ο ανοιχτά φιλο-επιχειρηματικός προσανατολισμός της κυβερνητικής πολιτικής.

Ο προσανατολισμός αυτός εκφράζεται στη μόνιμη υποστελέχωση των υπηρεσιών, στην έλλειψη της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής. Επενδύεται ιδεολογικά με τα ψευδεπίγραφα ιδεολογήματα ότι τα ζητήματα των εργασιακών σχέσεων και της Υγιεινής και Ασφάλειας μπορούν να λυθούν με "κοινωνική συναίνεση", ότι ο Επιθεωρητής Εργασίας έχει ένα συμφιλιωτικό ρόλο ανάμεσα στον εργαζόμενο και τον εργοδότη και ότι δεν πρέπει να "εφαρμόζει τη νομοθεσία απόλυτα". Η αντίληψη αυτή καθορίζει το γενικό προγραμματισμό της Επιθεώρησης, διαχέεται καθημερινά με διάφορους τρόπους, βάζει εμπόδια και φραγμούς σε καλές προθέσεις των επιθεωρητών, κουρελιάζει τις επιστημονικές τους ικανότητες. Υπονομεύει, σε μεγάλο βαθμό σκόπιμα, προς όφελος των μεγάλων επιχειρηματικών συμφερόντων, την ουσιαστική εφαρμογή της όποιας κουτσουρεμένης νομοθεσίας είχαν κατακτήσει οι εργαζόμενοι».

Ειδικά για τα πρόστιμα ανέφερε η Επιτροπή Αγώνα του ΠΑΜΕ: «Η έμφαση στις παραβάσεις και στα συνεπαγόμενα πρόστιμα δίνεται στην τυπική επίδειξη ή μη των δικαιολογητικών, ενώ αυτό που έχει πραγματική σημασία στον έλεγχο (και στην επιβολή κυρώσεων) δεν είναι τόσο το ζήτημα της "επίδειξης" των προβλεπόμενων δικαιολογητικών, όσο το αν αυτά αντανακλούν την πραγματικότητα (π.χ. το εκκαθαριστικό μιας καθαρίστριας συνεργείου μπορεί να αναγράφει μισθό 900 ευρώ και αυτή να αναγκάζεται, κάτω από το τραπέζι, να επιστρέψει τα 300-400 στον εργοδότη της)».