ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Η ελληνική φορεσιά ανά τους αιώνες

Ελληνίδα Κωνσταντινουπολίτισσα (18ος αιώνας, λάδι, Μουσείο Μπενάκη)

Η Ιωάννα Παπαντωνίου δεν είναι μόνο μια σημαντικότατη ενδυματολόγος και σκηνογράφος του θεάτρου μας. Είναι, προπάντων, μια παθιασμένη λάτρης της λαϊκής μας τέχνης, αφοσιωμένη στη διάσωση, προβολή και μελέτη όλων των ειδών της, με έμφαση βέβαια - λόγω της ιδιότητάς της - στη λαϊκή ενδυμασία, την οποία υπηρετεί και ως υπεύθυνη του «Εθνικού Αρχείου Ελληνικής Παραδοσιακής Ενδυμασίας». Το πάθος αυτό οδήγησε την Ι. Παπαντωνίου στη δημιουργία του (τιμημένου με διεθνές βραβείο) Πελοποννησιακού Λαογραφικού Ιδρύματος -Μουσείου, το οποίο εκτός από το να διασώζει κειμήλια λαϊκής τέχνης, επιτελεί το ίδιο και στηρίζει το επιστημονικό σημαντικό έργο λαογράφων μας, δημοσιεύοντάς το και στην περιοδική έκδοσή του «Εθνογραφικά».

Η μακρόχρονη, συστηματική ερευνητική και μελετητική προσπάθεια της Ιωάννας Παπαντωνίου για την ελληνική ενδυμασία «καρποφόρησε» και με ένα πολύτιμο για τους μελλοντικούς μελετητές συγγραφικό έργο της. Τίτλος του «Η Ελληνική Ενδυμασία από την αρχαιότητα ως τις αρχές του 20ού αιώνα», το οποίο κυκλοφόρησε από την Εμπορική Τράπεζα, σε μια καλαίσθητη, πλουσιότατα και τεκμηριωτικά εικονογραφημένη (οι 412 εικόνες προέρχονται από κρατικά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από την Ελλάδα, Κύπρο, Ευρώπη και Αμερική), στα ελληνικά και αγγλικά, σε καλλιτεχνική επιμέλεια της Ραχήλ Μισδραχή - Καπόν.

Η Ι. Παπαντωνίου, αγαπώντας τα δημιουργήματα του λαού, εκλαϊκεύει τη μελέτη της, περιγράφοντας με την όμορφη, απλή, λαγαρή γλώσσα του λαού, την εξέλιξη της ελληνικής φορεσιάς, τα σχήματα, τα χρώματα και τα διακοσμητικά της. Την υφή των υφασμάτων ανάλογα με την εποχή του χρόνου, τη μορφή του καθημερινού και γιορτινού ρούχου, τα αισθητικά στοχεία και τις ενδυματολογικές συνήθειες κάθε εποχής, περιοχής, κοινωνικής τάξης, κοινωνικών αξιωμάτων, κουλτούρας κλπ. Εντοπίζει ενδυματολογικά στοιχεία που επιβιώνουν σε μεγάλο βάθος χρόνου, τις κατά καιρούς ξενικές επιδράσεις στην ελληνική ενδυμασία - ιδιαίτερα κατά τον 19ο αιώνα και επισημαίνει ότι ενώ εμείς οι νεοέλληνες αγνοούμε την ενδυματολογική μας ιστορία, ευτυχώς η ιστορία και η τέχνη «απαθανάτισαν» και τις μεγάλες και τις μικρές καθημερινές ενδυματολογικές ανάγκες του ανθρώπου ανά τους αιώνες.

3ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΥ ΟΛΥΜΠΙΑΣ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΝΕΟΥΣ

«Αρώματα» κινηματογραφικών ταινιών

Από το «Φως που σβήνει» του Βασίλη Ντούρου

(Του απεσταλμένου μαςΑΓΗ ΜΑΡΑΓΚΟΥΔΑΚΗ).-

Στα παραμύθια της γιαγιάς, λοιπόν, αρκούσαν τρία καρύδια. Οποτε ο ήρωας κινδύνευε τα άνοιγε ένα ένα κι έβρισκε μέσα τον ουρανό με τ' άστρα και τα πουλιά, τη γη με τα ζώα και τα φυτά, τη θάλασσα με τα ψάρια. Σήμερα ανοίγεις την τηλεόραση και βλέπεις διαφημίσεις για αυτοκίνητα, απορρυπαντικά, ασφαλιστικές εταιρίες και τράπεζες. Πού και πού οι διαφημίσεις διακόπτονται για να μεταδοθεί τηλεοπτικό πρόγραμμα, προσφορά αυτοκινήτων, απορρυπαντικών, ασφαλιστικών εταιριών, τραπεζών. Συχνά στα τηλεοπτικά προγράμματα πρωταγωνιστούν τα προϊόντα των διαφημίσεων: Ανοίγεις το πρώτο καρύδι και βρίσκεις ένα δάνειο για το αυτοκίνητο που οδηγεί ο ήρωας, στο δεύτερο βρίσκεις μια οδοντόκρεμα για δόντια αστραφτερά σαν της αρραβωνιαστικιάς του. Από το τρίτο καρύδι ανασύρεις τη στοργική θαλπωρή της εταιρίας που θα ασφαλίσει το παιδάκι τους όταν γεννηθεί. Οταν το παιδάκι μεγαλώσει θα βλέπει τηλεόραση για να γίνει κι η δική του ματιά προϊόν της, η όρασή του προϊόν του αυτοκινήτου, της οδοντόπαστας, της ασφαλιστικής εταιρίας και της τράπεζας. Η τηλεόραση «χαλάει τα μάτια».

Στο «Φως που σβήνει» του Βασίλη Ντούρου ο μικρός πρωταγωνιστής δε βλέπει τηλεόραση. Το περιβάλλον του, ο ουρανός κι η θάλασσα του νησιού, το χώμα της γης, τα πολύχρωμα σπίτια του τόπου του είναι για το θεατή της ταινίας σαν ζωγραφικός πίνακας. Μα ο ίδιος κινδυνεύει να πάψει να τον βλέπει. Η όραση του τον εγκαταλείπει. Τον αφήνει να ζει τριγυρισμένος από θολά χρώματα. Το υλικό τους περνά απ' την ψυχή του, μετασχηματίζεται στον ήχο του βιολιού του κι ο κόσμος του ανακτά ξανά τη διαύγεια.

«Αν όχι εμείς τότε ποιος;» ο τίτλος της ταινίας του ξαφνικά χαμένου Βαλερί Πριεμικόφ. Μια ιστορία απ' τη σημερινή Ρωσία. Οι ζωές ενός απογοητευμένου αστυνομικού κι ενός δωδεκάχρονου μουσικού του δρόμου συναντιόνται. Κι η συνεύρεσή τους περιέχει την πιθανότητα ενός δρόμου καινούριου και για τους δυο, στην ακροβασία τους πάνω στην κόψη της κανονικότητας και του περιθωρίου. Σχέσεις φιλίας και ανάγκης, πράξεις λογικής και πάθους κάτω από έναν ουρανό φορτωμένο από εκκρεμότητες.

Μυθιστορηματική η δραματική έκταση της ταινία «Αννα Βούντερ» της Ούλα Βάγκνερ, με συνεχή την εναλλαγή του ρυθμού της από την τρυφερότητα στη σκληρότητα κι αντίστροφα, σε μια ιστορία όπου τα πάντα εναποτίθενται στην τόλμη, την ψυχική δύναμη της μικρής ηρωίδας. Στο βάθος του φιλμ ελλοχεύει ο δραματικός κόσμος του Ντίκενς με υπόβαθρο την τόλμη του φακού. Ομως η γραμμή του φιλμ χαράσσεται σε διαφορετική συχνότητα στο ιστορικό πλαίσιο της μεταπολεμικής Δυτικής Γερμανίας, όπου η ηθελημένη αμνησία για το νωπό παρελθόν και η απαρχή μιας νέας ευημερίας προδίνονται από τραύματα χαραγμένα σε ψυχές και σχέσεις ανθρώπων.

Αυτά τα τελευταία νέα από το 3ο Κινηματογραφικό Φεστιβάλ Ολυμπίας που τελειώνει σήμερα με την τελετή λήξης και την απονομή των βραβείων.

Χτες στο πλαίσιο των παράλληλων εκδηλώσεων, παρουσιάστηκε το βιβλίο του Ντίνου Δημόπουλου «Ο Βάνκα και τ' αδέλφια του» μαζί με ένα μικρό αφιέρωμα στο έργο του σκηνοθέτη και μια σύντομη συζήτησή του με το παιδικό κοινό της αίθουσας.

Βιβλιοπαρουσιάσεις

Το «Εντός» στις 11/12 (7 μ.μ.), στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, θα παρουσιάσει το βιβλίο του Δημήτρη Νικορέτζου «Κόπανος, ο Ρωμηός της Σμύρνης (Το έπος της σατιρικής εφημερίδας του Γ. Ι. Αναστασιάδη)».
Ο «Κέδρος» στις 11/12 (8 μ.μ.), στη «Στοά του Βιβλίου», θα παρουσιάσει το νέο ποιητικό βιβλίο του Τίτου Πατρίκιου «Η αντίσταση των γεγονότων».
Οι εκδόσεις «Καστανιώτη» θα παρουσιάσουν: 11/12 (12 μ.) στην Παλιά Βουλή τον τόμο «Οι Ελληνες Εβραίοι (Στοιχεία της ιστορίας τους μέσα από διπλωματικά και ιστορικά έγγραφα του Υπουργείου Εξωτερικών)», σε επιμέλεια της Υπηρεσίας Διπλωματικού και Ιστορικού Αρχείου του ΥΠΕΞ και του Τμήματος Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Την ίδια ημέρα, στον «Ιωνικό Σύνδεσμο» (Λ. Ηρακλείου 251, Ν. Ιωνία), το βιβλίο του σκηνοθέτη Γιώργου Μιχαηλίδη «Η μύηση (της επανάστασης, της μοναξιάς και της λαγνείας)». Στις 13/12 (8.15 μ.μ.) στο Μουσείο Μπενάκη το βιβλίο της Φωτεινής Τσαλίκογλου «Εγώ, η Μάρθα Φρόυντ».
Οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης, στις 12/12 (8 μ.μ.), στο Ιδρυμα Γουλανδρή - Χορν (Μάρκου Αυριλίου 5 πλ. Αέρηδων), θα παρουσιάσουν το λεύκωμα «Στέλιος Αναστασιάδης», αφιέρωμα στο έργο του εικαστικού καλλιτέχνη, με κείμενα του καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Νίκου Χατζηνικολάου.
Ο «Πατάκης» (Ακαδημίας 65), στις 11/12 (7 μ.μ.), θα παρουσιάσει τη σειρά παιδικών βιβλίων της Μάρως Λοΐζου «Το θαύμα του κόσμου». Στις 13/12 (10.30 μ.μ.), το βιβλίο της Βάσως Ψαράκη «Ο μάγος Αλμπραντρά και το σοφό βιβλίο της Σουμουτού».

Διαγωνισμός ποίησης

Ετήσιο διαγωνισμό ποίησης διοργανώνουν οι εκδόσεις «Νέα Σύνορα» - Δημ. Βαλασκαντζής, στη μνήμη του δημοσιογράφου Απόστολου Γιαννάκη. Τα τρία πρώτα βραβεία θα είναι χρηματικά (1 εκατ., 600.000 και 400.000), ενώ θα απονεμηθούν και τρεις έπαινοι.

Οι συμμετοχές θα γίνονται με ψευδώνυμο, ενώ τα πραγματικά στοιχεία του συμμετέχοντος (μαζί διεύθυνση και τηλέφωνο) θα περιλαμβάνονται σε ξεχωριστό φάκελο και θα αποσταλούν στον ίδιο φάκελο με τα ποιήματα. Τα ποιήματα πρέπει να είναι δέκα, ανέκδοτα, το πολύ 30 στίχων το καθένα, με θέμα ελεύθερο. Οι φάκελοι πρέπει να ταχυδρομηθούν μέχρι τις 31/12/2000 στη διεύθυνση: Εκδόσεις «Νέα Σύνορα» (κ. Δημήτρη Βαλασκαντζή, για το διαγωνισμό ποίησης, Μεγαλοπόλεως 11-13, Γκύζη, 11474, Αθήνα). Τα αποτελέσματα θα ανακοινωθούν στις 22/1/2001.

Το ευρωπαϊκό θέατρο σήμερα

Χάρη στην «Πειραματική Σκηνή της "Τέχνης"», τον ποιοτικό θίασο της Θεσσαλονίκης, η οποία είναι μέλος της «Ευρωπαϊκής Θεατρικής Σύμβασης», κυκλοφορεί και στην Ελλάδα (περιορισμένα βέβαια) η δίγλωσση (αγγλικά, γαλλικά) η ετήσια έκδοση της πανευρωπαϊκής θεατρικής οργάνωσης «Το σημερινό Ευρωπαϊκό Θέατρο». Η έκδοση παρουσιάζει μια επιλογή και πληροφορίες από τα πιο ενδιαφέροντα έργα που ανεβάστηκαν την προηγούμενη διετία στις χώρες που μέσω θιάσων μετέχουν στην «Ευρωπαϊκή Θεατρική Σύμβαση» (μετέχουν 31 κρατικά, δημοτικά και επιχορηγούμενα θέατρα από 19 χώρες).

Στη φετινή έκδοση παρουσιάζονται και πέντε ελληνικά θεατρικά έργα που παίχτηκαν τη διετία 1997-1998: «Ο ουρανός κατακόκκινος» της Λ. Αναγνωστάκη, «Ποιος ανακάλυψε την Αμερική» της Χρ. Σπηλιώτη, «Η τελευταία πράξη» του Ι. Καμπανέλλη, «Στην Εθνική με τα μεγάλα» του Μ. Βιρβιδάκη, «Η νύχτα της κουκουβάγιας» του Γ. Διαλεγμένου. Η επιλογή και ο σχολιασμός έγιναν από τους Π. Μάρκαρη, Δ. Καγκελάρη, Ν. Παπανδρέου.

Επίσης παρουσιάζονται έργα από τις χώρες: Βέλγιο, Βοσνία, Βουλγαρία, Τσεχία, Δανία, Γερμανία, Ισπανία, Γαλλία, Βρετανία, Κροατία, Ιταλία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Λιθουανία, Ουγγαρία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία, Σλοβακία, Σλοβενία, Ελβετία, Φινλανδία, Σουηδία.

Με απονομή βραβείων και αναμνηστικών διπλωμάτων σε όλους τους συμμετέχοντες και με τιμητική εκδήλωση στον Τάκη Κανελλόπουλο, έπεσε η αυλαία του «2ου Πανοράματος Νέων Δημιουργών Βίντεο» Θεσσαλονίκης. Οι βραβευμένες ταινίες είναι: «Το πέρασμα του Τορονέου» του Ακη Κερσανίδη, «Σπαγγέτι γουέστερν» του Γιάννη Τσιτσίμη, «Kalln's prayer» De Sales, «Αγρύπνια» του Αρσένη Πολυμενόπουλου και «Psychedellque Essense» του Κώστα Φουρκιώτη.

Με πανελλήνια πρεμιέρα της ταινίας «Το παιχνίδι της σκιάς» του Σταύρου Βιδάλη, τη Δευτέρα (8.30 μ.μ.), συνεχίζει τις προβολές ελληνικών ταινιών, στο «Σινέ Παράδεισος» (Γρ. Λαμπράκη και Ταξιαρχών), η Κινηματογραφική Λέσχη Κορυδαλλού. Στην προβολή θα παραβρεθεί ο σκηνοθέτης και οι συντελεστές της ταινίας.
Την Κυριακή (12 μ.), στο «Παλλάς» (Ηρώων Πολυτεχνείου 27, Ελευσίνα), θα προβληθεί η ταινία «Αγέλαστος πέτρα».