Στον πρώτο άξονα, προσδιορίζεται η λειτουργία των δομών Υγείας όλων των βαθμίδων με «ριζική αναδιάταξη του υφιστάμενου εθνικού μοντέλου παροχής υπηρεσιών Υγείας, προκειμένου να βελτιωθεί ριζικά η σχέση κόστους - αποτελέσματος» και με «συνεχή μέτρηση της αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας (κόστος σε σχέση με το αποτέλεσμα)».

Γι' αυτό οι δημόσιες δομές λειτουργούν με κλειστούς προϋπολογισμούς και οικονομική αυτοτέλεια. Πρέπει να βρίσκουν έσοδα (πληρωμές) και να μειώνεται διαρκώς το κόστος λειτουργίας (υλικά, φάρμακα, μισθοί, ελαστικές σχέσεις εργασίας, εργολαβικά συνεργεία, συγχωνεύσεις κ.ά.). Αναφέρεται για τη «Νοσοκομειακή Περίθαλψη: Εισαγωγή σύγχρονων λειτουργικών μοντέλων (business models) στα νοσοκομεία, αξιολόγηση εφαρμοζόμενων διαδικασιών. Πιλοτικές συγχωνεύσεις εργαστηριακών και διοικητικών μονάδων γειτονικών νοσοκομείων. Αξιολόγηση της απόδοσης των μονάδων του ΕΣΥ βάσει στόχων».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν τα νοσοκομεία στη Γερμανία και η αξιολόγηση κλινικών, τμημάτων, δομών. Υπάρχουν 3 κατηγορίες νοσοκομείων: Τα κοινοτικά (κρατικά, κρατιδιακά και δημοτικά), τα νοσοκομεία της Εκκλησίας, ανθρωπιστικών οργανώσεων κ.λπ. και τα ιδιωτικά νοσοκομεία, κυρίως αλυσίδες και όμιλοι, όπου έχουν δημιουργηθεί μονοπωλιακές εταιρείες (π.χ. AMEOS, Klinikum, Vivantes, Sana, Asklepios, Deutscher Orden, Oberberg Kliniken). Οι ιδιωτικοποιήσεις νοσοκομείων συνεχίζονται, κυρίως των κοινοτικών. Εχει προχωρήσει η αγορά ακόμα και πανεπιστημιακών νοσοκομείων, π.χ. από την «Asklepios» το πανεπιστημιακό νοσοκομείο Αμβούργου.

Ανεξαρτήτως κατηγορίας, όλα τα νοσοκομεία λειτουργούν ξεκάθαρα με ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, δηλαδή μείωση του κόστους και αύξηση του κέρδους, χωρίς επιδοτήσεις από τον κρατικό ή τον δημοτικό προϋπολογισμό. Σύμφωνα με το σύστημα DRG (Diagnosis Related Group) - στην Ελλάδα εφαρμόζεται ως Κλειστά Ενοποιημένα Νοσήλια - γίνεται ένα «γκρουπάρισμα» ασθενών και νόσων, που προβλέπει τη μέση διάρκεια νοσηλείας ανάλογα με την πάθηση, την αιτία εισαγωγής κ.λπ.

Αν ο νοσηλευόμενος παραμείνει παραπάνω από την προβλεπόμενη διάρκεια, θεωρείται πλέον «ζημία» για το νοσοκομείο. Στο τέλος κάθε εξαμήνου γίνεται απολογισμός (αξιολόγηση) των τμημάτων από τη διοίκηση του νοσοκομείου με κριτήρια το πλήθος των ασθενών (πληρότητα), την κερδοφόρα και ζημιογόνα μέση διάρκεια νοσηλείας και αναλόγως λαμβάνονται μέτρα για τα μη κερδοφόρα, όπως μείωση θέσεων ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού, μη κάλυψη κενών θέσεων, μη πληρωμή υπερωριών, πιέσεις από το διευθυντή του τμήματος για γρηγορότερη κίνηση ασθενών.

Επομένως, δεν πρόκειται για αξιολόγηση και ανάπτυξη των δημόσιων δομών και υπηρεσιών Υγείας - συνολικά στην ΕΕ, όχι μόνο στη Γερμανία - ανάλογα με τις υπάρχουσες ανάγκες και με εργαλείο την ολοένα εξέλιξη της τεχνολογίας, της επιστήμης, το υπάρχον επιστημονικό κι εργατικό δυναμικό. Αλλά με δεδομένη τη μείωση της κρατικής χρηματοδότησής τους και με κριτήριο πόσο «αποδοτικές» και «κερδοφόρες» είναι.

Στον ίδιο άξονα, της βιωσιμότητας των συστημάτων Υγείας, προβλέπεται «στην Πρωτοβάθμια Υγεία (...) αναδιάταξη των παρεχόμενων υπηρεσιών (τύποι υπηρεσιών και γεωγραφικά σημεία παροχής τους) σε αντιστοιχία με τη ζήτηση». Αν δηλαδή σε ένα νησί, σε ένα χωριό, σε μια κωμόπολη υπάρχουν λίγες χιλιάδες ή εκατοντάδες κάτοικοι γιατί να έχουν παιδίατρο, γυναικολόγο, κ.λπ.; Επίσης, σε μεγάλες πόλεις με δεκάδες χιλιάδες κατοίκους αν υπάρχει Κέντρο Υγείας και μονάδα Υγείας του ΕΟΠΥΥ, γιατί να μείνουν και τα δύο;

Στη Σουηδία, στο προάστιο Husby της Στοκχόλμης τα τελευταία 5 χρόνια έχουν κλείσει: Το ιατρικό κέντρο, το οδοντιατρικό κέντρο, το κέντρο μητέρας και παιδιού κ.ά. γιατί ακριβώς αυτές οι δραστηριότητες στο φτωχό προάστιο δεν επέφεραν ικανοποιητικά έσοδα ούτε για τους επιχειρηματίες, ούτε για το κράτος.

Αντίστοιχο παράδειγμα «επιχειρηματικών» κριτηρίων για τη λειτουργία των δημόσιων νοσοκομείων έχουμε και από τη Γαλλία. Το 2007 στο πλαίσιο της ρύθμισης Σαρκοζί (Γενική Μεταρρύθμιση Δημόσιων Πολιτικών), το υπουργείο Υγείας εισηγήθηκε το κλείσιμο των μαιευτικών κλινικών δημόσιων νοσοκομείων που πραγματοποιούν λιγότερους από 300 τοκετούς ετησίως, θεωρώντας ότι κοστίζουν υπερβολικά ακριβά. Επίσης, οι χειρουργικές κλινικές οφείλουν να πραγματοποιούν περισσότερες από 1.500 πράξεις ετησίως.

Στην Αγγλία έχουν μειωθεί οι κλίνες στα δημόσια νοσοκομεία κατά 4.000.

Η βιωσιμότητα των συστημάτων Υγείας προϋποθέτει: «Εκσυγχρονισμό του τρόπου συγκρότησης και εφαρμογής της λίστας φαρμάκων (positive list), αναθεώρηση των επιπέδων συμμετοχής και του τρόπου εφαρμογής για εξειδικευμένα ακριβά φάρμακα» και φυσικά προϋποθέτει «επενδύσεις που θα πραγματοποιηθούν στον Τομέα με τη μορφή συγχρηματοδοτούμενων έργων, ή με άλλες μορφές».

Στη Μαδρίτη, σχεδιάζεται να περάσει σε ιδιώτες η διοίκηση 27 Κέντρων Υγείας (από τα 270 στην περιοχή) με τον ισχυρισμό ότι έτσι θα διασφαλιστούν οι υπηρεσίες Υγείας. Επίσης είναι σε εξέλιξη η ιδιωτικοποίηση 6 από τα 20 μεγάλα δημόσια νοσοκομεία. Η περιφερειακή κυβέρνηση της Μαδρίτης εκτιμά ότι θα εξοικονομήσει 168 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ για μια δεκαετία θα πληρώνει για κάθε Μαδριλένο κατά 20% λιγότερα στην Υγεία.

Επιβλήθηκε συμμετοχή των ασφαλισμένων Ισπανών κατά 10% στην αγορά συνταγογραφούμενων φαρμάκων, με αποτέλεσμα το 16,8% των συνταξιούχων να σταματήσει ορισμένα φάρμακα. Καθιερώθηκε η πληρωμή της μεταφοράς σε νοσοκομείο όταν πρόκειται για μη επείγοντα περιστατικά. Απέσυραν την κάρτα υγείας από τους «παράνομους» μετανάστες, που με τις επίσημες μετρήσεις υπολογίζονται σε 500.000 περίπου, εκ των οποίων 2.700 - 4.600 είναι οροθετικοί.

Στην Αγγλία έγινε η πρώτη ιδιωτικοποίηση δημόσιου νοσοκομείου (Χίντσινγκμπρουκ στο Χάντινγκτον,) με πρόσχημα «τη διάσωσή του από τη χρεοκοπία» με 10ετές συμβόλαιο ανάμεσα στη NHS (Εθνική Υπηρεσία Υγείας) και τη «Circle». Παράλληλα, υπάρχουν πληροφορίες ότι η γερμανική εταιρεία «Helios» βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις με το υπουργείο Υγείας για να αναλάβει τη διαχείριση νοσοκομείων, ενώ συζητιέται επίσης το κλείσιμο 20 δημόσιων νοσοκομείων. Στο μεταξύ, η «Southern Cross», η μεγαλύτερη ιδιωτική εταιρεία διαχείρισης οίκων ευγηρίας στη Βρετανία (750 ιδρύματα), βρίσκεται σχεδόν σε πτώχευση και έχει ανακοινώσει το σταδιακό κλείσιμό της.

Στην Κύπρο, από τον Αύγουστο του 2013 οι ασθενείς πληρώνουν στα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων 3 ευρώ για επίσκεψη σε γενικό γιατρό και 6 ευρώ σε ειδικό γιατρό, όπως επίσης και τέλος 0,50 ευρώ για κάθε χορηγούμενο φάρμακο και για κάθε εργαστηριακή εξέταση μέσω των ειδικών «ενσήμων υγείας», τα οποία προαγοράζει ο ασθενής από τα νοσοκομεία και τα ταχυδρομεία. Οι μετανάστες - πολίτες της ΕΕ και τρίτων χωρών - καταβάλλουν 15 ευρώ για επίσκεψη σε γενικό γιατρό και 30 ευρώ σε ειδικό γιατρό.

Ολοι οι ασθενείς πληρώνουν 10 ευρώ «εισιτήριο» στα επείγοντα. Μάλιστα, στη σχετική εγκύκλιο του υπουργείου Υγείας γίνεται ρητή αναφορά πως πρέπει να εξασφαλίζεται με κάθε μέσο ότι ο ασθενής θα πληρώνει τα 10 ευρώ, είτε ο ίδιος (αν έχει τις αισθήσεις του), είτε το πρόσωπο που τον μετέφερε στο νοσοκομείο, αλλιώς θα ακολουθείται η «νομική οδός» μέσω ειδικής φορολόγησης.

Σε μια τέτοια λειτουργία των δημόσιων υπηρεσιών πρέπει να προσαρμοστούν οι εργαζόμενοι στην Υγεία και οι εργασιακές σχέσεις τους. Ετσι προβλέπεται «αναλυτική αποτύπωση και παρακολούθηση όλων των κατηγοριών ανθρώπινων πόρων του Τομέα με αξιοποίηση Βάσης Δεδομένων, προκειμένου να υποστηριχθεί ο ετήσιος και μακροπρόθεσμος προγραμματισμός της απασχόλησής του, σε αντιστοιχία προς τις ανάγκες. Δημιουργία ηλεκτρονικού φακέλου προσωπικού ΕΣΥ με ψηφιοποίηση υφιστάμενου αρχείου». Οι εργαζόμενοι θα είναι σε μια διαρκή «διαθεσιμότητα» και «κινητικότητα», ώστε να προσαρμόζονται στα δεδομένα κάθε στιγμής, αφού δομές και υπηρεσίες θα καταργούνται, άλλες θα παραδίδονται στον επιχειρηματικό τομέα, ενώ τα κενά θα καλύπτονται προσωρινά με «ελαστική εργασία».

Σε αυτόν τον άξονα, «στόχος είναι η διατήρηση της υγείας των πολιτών σε ένα ικανοποιητικό επίπεδο που θα επιτρέπει την ενεργό συμμετοχή του στον παραγωγικό και κοινωνικό ιστό της χώρας». Το «ικανοποιητικό επίπεδο» είναι οι ...«ελάχιστες εγγυημένες» υπηρεσίες, που καμιά σχέση δεν έχουν με την αξιοποίηση των επιτευγμάτων και των δυνατοτήτων της εποχής για όλους. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτόν τον άξονα - όπως και στον τρίτο άξονα - γίνεται λόγος μόνο για «δράσεις», «προγράμματα», «παρεμβάσεις», «εκστρατείες ενημέρωσης», δηλαδή αποσπασματικά και βραχυπρόθεσμα προγράμματα για ένα μικρό μέρος του πληθυσμού, κυρίως το εργατικό δυναμικό που έχει τις προϋποθέσεις να ενταχθεί στην παραγωγή.

Είναι ενδεικτικό πως στην Αγγλία, σύμφωνα με ανακοίνωση της Οργάνωσης «Κέντρο Στήριξης Καρκινοπαθών Μακμίλαν», το βρετανικό σύστημα Υγείας (NHS) «ξεγράφει» κάθε χρόνο χιλιάδες καρκινοπαθείς άνω των 65 ετών από τις υπηρεσίες, θεωρώντας ότι είναι «πολύ μεγάλοι» για θεραπεία. Η τύχη και η πορεία της θεραπευτικής αγωγής σε ασθενείς άνω των 65 ετών δεν καθορίζεται πάντα από ιατρικούς παράγοντες, αλλά από την ηλικία τους. Καταγράφονται πολλές περιπτώσεις ηλικιωμένων που αποκλείονται από φαρμακευτικές αγωγές, οι οποίες θα μπορούσαν να αυξήσουν το μέσο προσδόκιμο ζωής ή ακόμη και να θεραπεύσουν εντελώς κάποια ογκολογικά περιστατικά.

Με δεδομένο πως η καπιταλιστική ανάπτυξη έχει στο DNA της τις κοινωνικές ανισότητες, η ΕΕ ψάχνει τρόπους αυτές να «στρογγυλευτούν». Οι κυβερνήσεις των κρατών - μελών της ΕΕ θεωρούν δεδομένο ότι η Υγεία, η Πρόνοια και το Φάρμακο είναι εμπορεύματα, πεδία επενδύσεων και κερδοφορίας, ότι ο καθένας «αγοράζει» ανάλογα με το πορτοφόλι του. Η ΕΕ, λέγοντας «μείωση των ανισοτήτων», εννοεί να παίρνει από τους φτωχούς και να δίνει στους εξαθλιωμένους. Η χρηματοδότηση από τον κρατικό προϋπολογισμό, η αύξηση των εργοδοτικών εισφορών, η φορολόγηση του κεφαλαίου, αποτελούν εμπόδια στην ανταγωνιστικότητα, στην ανάκαμψη, στις επενδύσεις κ.λπ.

Ετσι, επιβλήθηκε π.χ. 1 ευρώ στους ασφαλισμένους για κάθε εκτέλεση συνταγής, για να εξοικονομηθούν χρήματα για τους ανασφάλιστους, ενώ η επιβολή των 25 ευρώ συμμετοχή στη νοσηλεία θα γινόταν - υποτίθεται - για να δέχονται ανασφάλιστους τα δημόσια νοσοκομεία...

Εξάλλου, τόσο στη χώρα μας, όσο και σε άλλες χώρες, τα κόμματα που προσκυνούν την ΕΕ ως υπηρέτες της καπιταλιστικής ανάπτυξης μιλούν μόνο για «κοινωνικά δίκτυα αλληλεγγύης», για «δίχτυ ασφαλείας», για «ελάχιστα πακέτα» για «ευπαθείς» - και μη - ομάδες. Δηλαδή, ελάχιστες, αποσπασματικές και στοχευμένες υπηρεσίες Υγείας με το ελάχιστο δυνατό κρατικό κόστος.

Αλλωστε, προϋπόθεση για τη «βιωσιμότητα» των συστημάτων Υγείας είναι ο «προσδιορισμός του καλυπτόμενου πληθυσμού και των προσφερόμενων πακέτων κάλυψης, συμπεριλαμβανομένου και του τρόπου και επιπέδου κάλυψης των ανασφάλιστων». Εδώ ξεκαθαρίζεται πως οι ασφαλισμένοι σε καμιά περίπτωση δεν θα έχουν δωρεάν πρόσβαση σε υψηλού επιπέδου υπηρεσίες Υγείας, αλλά ένα ελάχιστο πλαφόν παροχών, ανάλογα με το εισόδημα ή τις εισφορές. Φυσικά, για τους ανασφάλιστους είναι ακόμη χαμηλότερο αυτό το επίπεδο, με στοιχειώδεις παροχές «πτωχοκομείου»...

ΚΕΙΜΕΝΑ: Ελένη ΜΑΪΛΗ