Μια αποστολή του «Ρ» στα βουνά όπου έδρασε και μεγαλούργησε ο ΕΛΑΣ, έχει πάντα ενδιαφέρον. Σε εκείνα τα βουνά που ο ΕΛΑΣ δημιούργησε την ελεύθερη Ελλάδα. Στα ίδια βουνά της Ρούμελης που πριν 57 χρόνια ο Αρης, ο Σαράφης, οι άντρες του Λαϊκού Στρατού, έγραψαν ιστορία. Μια ιστορία αποτυπωμένη στη μνήμη του ελληνικού λαού με χρυσά γράμματα. Γιατί δίδαξε ότι κανείς δεν είναι αήττητος, αρκεί ο ίδιος ο λαός να είναι αποφασισμένος να παλέψει για να νικήσει...

Η ευκαιρία γι' αυτή την αποστολή μας δόθηκε με το γιορτασμό (την Κυριακή 3.12.2000) της 58ης επετείου από την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου. Ξεκινήσαμε την παραμονή το πρωί (Σάββατο 2.12.2000) και τραβήξαμε για τα Αγραφα και το Βελούχι. Μαζί μας ήταν από τη διεύθυνση της εφημερίδας ο Γιώργης Μωραΐτης, αντάρτης του ΕΛΑΣ και του ΔΣΕ. Στόχος μας το χωριό Ρεντίνα, όπου ήταν στη διάρκεια της Κατοχής η έδρα της Σχολής Αξιωματικών του ΕΛΑΣ και σήμερα βρίσκεται εκεί το μουσείο της. Με μια ανάσα, διασχίσαμε Αττικοβοιωτία και Φθιώτιδα και στον κάμπο της Ξυνιάδας στρίβουμε αριστερά. Στάση και προσκύνημα στο μνημείο στο Κούρνοβο.

Προχωράμε προς τον κάμπο της Καρδίτσας. Στο χωριό Λεοντάρι, μας περιμένουν οι αντιστασιακοί Γιώργος Ευθυμίου και Δημήτρης Μάλλιος, που θα έρθουν μαζί μας. Μέσα από ένα πυκνόφυτο καταπράσινο φαράγγι, από τα Λουτρά του Σμόκοβου, τραβάμε για τη Ρεντίνα.

Από τα κοντινά υψώματα, ξεπροβάλλει κάτω το χωριό. Ενα χωριό που όσο μικρό είναι σε έκταση και πληθυσμό τόσο «μεγάλο» είναι στην ιστορία του. Εκεί, τα σπίτια και οι καστανιές του δίνουν τη δική τους ξεχωριστή ομορφιά. Σ' αυτό το χωριό πριν πενήντα χρόνια «άνθισε» η Εθνική Αντίσταση.

Στην κεντρική πλατεία και σε υψόμετρο 850 μέτρων, βρίσκεται το πιο ιστορικό κτίριο. Ενα διώροφο πετρόκτιστο σχολείο, το δημοτικό σχολείο της Ρεντίνας. Σήμερα, εκεί υπάρχουν ένας δάσκαλος και έξι παιδιά, που αποτελούν και τη «νεολαία» του χωριού.

Στο υπόγειο του κτιρίου λειτουργεί το «Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης». Σε ένα δωμάτιο το πολύ 40 τετραγωνικών μέτρων κρύβεται η ιστορία μιας ένδοξης πάλης του ελληνικού λαού. Της πάλης για την ελευθερία, για την πραγματική ανεξαρτησία. Της πάλης που μπορεί να μην είχε τα αποτελέσματα που θα έπρεπε, αλλά δείχνει το δρόμο και αποτελεί «φάρο» αγώνα για τις επόμενες γενιές.

Οι σημαίες των τριών συμμάχων μαζί με την ελληνική είναι αυτές που αντικρίζουμε πρώτα μπαίνοντας στο μουσείο. Αριστερά και δεξιά από αυτές δεσπόζουν οι μορφές του Αρη και του Σαράφη. Μια κάπα και ένα μάλλινο παντελόνι βρίσκονται κρεμασμένα σε μια γωνιά του μουσείου. Ακριβώς δίπλα βλέπουμε τρία τουφέκια. Τα τουφέκια που «είναι συνέχεια του χεριού τους», όπως θα γράψει και ο Γ. Ρίτσος.

Στην ίδια γωνία βρίσκεται και ένας από τους ιστορικούς πολυγράφους της εποχής εκείνης. Από αυτούς που τυπώνονταν οι ανακοινώσεις του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ και ενημέρωναν καθημερινά τους πολίτες της ελεύθερης Ελλάδας, της Ελλάδας των βουνών, αλλά και την υπόλοιπη χώρα.

«Το γεγονός ότι χτίστηκε εδώ το μουσείο δεν είναι τυχαίο» μας λέει ο Δημ. Μάλλιος, αντιπρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του Μουσείου. «Εδώ λειτουργούσε η περίφημη σχολή Αξιωματικών του ΕΛΑΣ».

Κοντεύει μεσάνυχτα όταν αφήνουμε πίσω μας τη Ρεντίνα. Εχουμε ήδη μιλήσει με τον πρόεδρο του χωριού, μας έχουν φιλέψει στο καφενείο κι έχουμε ήδη δεσμευτεί να γράψουμε όχι μόνο για το ένδοξο παρελθόν αλλά και για το «δύσμοιρο» παρόν. «Δύσμοιρο» σε εισαγωγικά, ακριβώς γιατί δεν είναι η κακιά η μοίρα που φταίει, αλλά όπως και σ' όλη την ελληνική επαρχία μια συγκεκριμένη πολιτική αυτή που την ερημώνει.

Διασχίζουμε τη χιονισμένη κορυφογραμμή, καταλήγουμε νύχτα στο χωριό Μαυρίλο. Διανυκτερεύουμε σ' ένα γνωστό μας φιλόξενο σπίτι. Και το πρωί της Κυριακής κατηφορίζουμε για τον Γοργοπόταμο, όπου και θα παρακολουθήσουμε τη μεγάλη και πρωτοφανή σε όγκο εκδήλωση για την οποία ήδη έχουν γράψει σε προηγούμενο φύλλο το σχετικό το ρεπορτάζ.

Αφήνουμε πίσω τα βουνά με συναισθήματα ανάμεικτα. Για τους παλιότερους συντρόφους τέτοιες αποστολές μπορεί να είναι αφορμή για να ξυπνά η μνήμη, ή και χρέος... Για μας, τη νεότερη γενιά των συντακτών του «Ρ», αυτές οι αποστολές είναι κύρια ένα σχολείο. Και αφορμή για να κατανοήσουμε πως έχουμε ακόμα δρόμο πολύ μέχρι να πιάσουμε το νήμα...

Η Σχολή των Αξιωματικών του ΕΛΑΣ λειτούργησε στη Ρεντίνα από το 1943 μέχρι το τέλος του 1944, φιλοξενώντας πολλές σειρές υποψηφίων αξιωματικών. Από αυτήν αποφοίτησαν 800 άνδρες του Λαϊκού Στρατού με το βαθμό του Ανθυπολοχαγού.

Ο Δ. Μάλλιος μάς εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο επιλέγονταν οι υποψήφιοι. Οσοι διακρίνονταν για τη μαχητικότητα, την αυτοθυσία στη διάρκεια των μαχών, την παλικαριά τους. Αλλά κυρίως έπρεπε να έχουν συνείδηση γι' αυτό που κάνουν, να ξέρουν για ποιο λόγο το κάνουν. Τέλος, σημαντικό ήταν να αποκτήσουν και τις σχετικές γνώσεις. Η θεωρία γινόταν μέσα στο διώροφο πετρόχτιστο, ενώ η πράξη γινόταν στα γύρω βουνά. Οι άνδρες της σχολής πραγματοποιούσαν ασκήσεις. Ταυτόχρονα, όμως, έπαιρναν μέρος σε μάχες, όπου και έδειχναν όλα όσα είχαν μάθει στη θεωρία.

Τη διεύθυνση της σχολής ανέλαβαν διαδοχικά οι παρακάτω αξιωματικοί του τακτικού στρατού: ο ταγματάρχης Αρέθας, οι συνταγματάρχες Καραγιάννης και Παπαθανασίου και ο υποστράτηγος Ματσούκας. Εκπαιδευτής από τον Αύγουστο του 1943 μέχρι και τα τέλη του 1944 ήταν ο υπολοχαγός Αλέκος Παπαγεωργίου.

Φεύγοντας, στο βιβλίο του μουσείου γράφουμε τις εντυπώσεις μας. Το μουσείο κάθε χρόνο δέχεται χιλιάδες επισκέπτες. Ερχονται νέοι και αντιστασιακοί. Οι πρώτοι μαθαίνουν και οι δεύτεροι θυμούνται τα ηρωικά εκείνα χρόνια. Μέχρι σήμερα έχουν γίνει τρεις πανελλήνιες εκδηλώσεις: Η πρώτη ήταν τον Αύγουστο του 1990, όταν και άρχισε η λειτουργία του μουσείου. Η δεύτερη ήταν το 1994, όταν απονεμήθηκαν 1.262 μετάλλια στους αξιωματικούς του ΕΛΑΣ που αποφοίτησαν από τη σχολή, και η τρίτη το 1995 οπότε ήρθαν εδώ ο Σπ. Μελετζής - ο φωτογράφος της Εθνικής Αντίστασης - και ο Ν. Καραντηνός, πρόεδρος του Συνδέσμου Αντιστασιακών Δημοσιογράφων.

Το μνημείο είναι στα ριζά του βουνού, στο Κούρνοβο. Στο σημείο αυτό στις 6 του Ιούνη 1943 εκτελέστηκαν 106 πατριώτες - στην πλειοψηφία τους κομμουνιστές Ακροναυπλιώτες, που τους πήραν από το στρατόπεδο της Λάρισας. Η εκτέλεση έγινε από τους Ιταλούς κατακτητές σε αντίποινα για την ανατίναξη της Γαλαρίας του Κούρνοβου. Από την ανατίναξη καταστράφηκε ολόκληρη αμαξοστοιχία με περίπου 1.000 Ιταλούς.

Στο μνημείο διαβάζουμε τα ονόματα των εκτελεσθέντων και έναν επιτύμβιο γραμμένο από τον ποιητή Γιάννη Ρίτσο:

«Οχι κραυγές και κλάματα / ιερή σιγή να φέξει / το χώρο ετούτο που έπεσαν / οι Αγιοι 106 / γερόντοι και ανταρτόπουλα / παιδιά της Ρωμιοσύνης / κάθε όνομα και ένα σπαθί / κ' ένα άστρο αδελφοσύνης / ωσότου να 'ρθει η Λευτεριά / στάρι κι ανθό να σπείρει / και το θλιμμένο Κούρνοβο / να στήσει πανηγύρι / κ' οι 106 αδούλωτοι για πάντα αναστημένοι / φρουροί του δίκιου να ορθώσουν / μέσα στην οικουμένη».