«SOS» εκπέμπουν οι χιλιάδες σπουδαστές των Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού και προειδοποιούν για το μεθοδευμένο ναυάγιο της ναυτικής εκπαίδευσης. Ομως, για άλλη μια φορά το σήμα κινδύνου αγνοείται από τους εμπλεκόμενους αρμόδιους φορείς που αρκούνται στο αναμάσημα ψευτοσυνθημάτων τύπου: «Ισχυρή ναυτιλία - ισχυρή Ελλάδα». Και εύλογα κάποιοι αναρωτιούνται αν ισχυρή Ελλάδα σημαίνει μεγιστοποίηση των κερδών και ισχυροποίηση των θέσεων των εφοπλιστών; Αν ισχυρή ναυτιλία σημαίνει το πνίξιμο ανθρώπινων ζωών στις θάλασσες και το μαζικό διωγμό των ναυτεργατών απ' τα καράβια;

Η απάντηση στα παραπάνω δίνεται από το υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και την αντιναυτεργατική πολιτική της κυβέρνησης, με νέα θεσμικά πλαίσια και ρυθμίσεις, με την «απελευθέρωση» των ακτοπλοϊκών γραμμών και την άρση του Καμποτάζ, δηλαδή της ελεύθερης εφοπλιστικής ασυδοσίας.

Οσο για τους αυριανούς ναυτεργάτες, τους σπουδαστές των εννέα Ακαδημιών Εμπορικού Ναυτικού της χώρας (Ασπροπύργου, Μακεδονίας, Ιονίων νήσων, Πρεβέζης, Σύρου, Χίου, Χανίων, Οινουσών, Κύμης), η ίδια πολιτική επιφυλάσσει μειώσεις των οργανικών θέσεων, κατάργηση εργασιακών δικαιωμάτων και υπονόμευση του δημόσιου χαρακτήρα της ναυτικής εκπαίδευσης. Οσο για αυτά τα τέσσερα χρόνια που διαρκεί η φοίτησή τους στις σχολές τα πράγματα είναι ξεκάθαρα. Η αντιεκπαιδευτική μεταρρύθμιση αφορά και τη ναυτική εκπαίδευση και οι συνέπειές της είναι το ίδιο τραγικές.

Οι χιλιάδες σπουδαστές με τη σειρά τους επιμένουν, αρνούμενοι να γίνουν κρέας στις λαμαρίνες των εφοπλιστών, να χτυπούν το καμπανάκι - κινδύνου στους συναδέλφους τους: Η αδράνεια και ο εφησυχασμός αποθρασύνουν την αντιναυτεργατική πολιτική του ολέθρου.

Σε ένα κτίριο που στεγάζει την ΑΕΝ Ασπροπύργου εδώ και μισόν αιώνα (από το 1955), περίπου 600 σπουδαστές δίνουν καθημερινά το δικό τους αγώνα, μένοντας πιστοί στο καθήκον προς όλους εκείνους τους συναδέλφους τους που πάλεψαν για να αποτρέψουν το ναυάγιο της ναυτικής εκπαίδευσης. Για τα προβλήματα μέσα στην Ακαδημία, τη ζωή και τις συνθήκες εργασίας στα καράβια και για τα αιτήματά τους, μίλησαν στο «Ρ» ο Αριστείδης Ρωμαίος, πρόεδρος του Συλλόγου Σπουδαστών της ΑΕΝ Ασπροπύργου, ο Λευτέρης Λάππας, αντιπρόεδρος του Συλλόγου, και ο Γιώργος Νατσούλης, ταμίας του Συλλόγου. Και οι τρεις φοιτούν στο τελευταίο έτος της σχολής και μεταφέρουν τις εμπειρίες, τα προβλήματα και τα αιτήματα όσων φοιτούν στις ΑΕΝ.

Ενα από τα πρώτα πράγματα που φαίνονται μπαίνοντας στις εγκαταστάσεις της Ακαδημίας είναι τα γεμάτα ρωγμές κτίρια, πολλά από τα οποία έχουν χαρακτηριστεί κόκκινα. Ο σεισμός της 7ης του Σεπτέμβρη 1999 έχει αφήσει τα σημάδια του σε νευραλγικές εγκαταστάσεις της σχολής. Και εκεί όμως παραμένουν τα αποτυπώματα της κυβερνητικής αναλγησίας, αφού μέχρι σήμερα δεν έχει γίνει καμία επισκευή στις ζημιές. Το αμφιθέατρο των πλοιάρχων είναι γεμάτο ρωγμές, ενώ το αμφιθέατρο και τα σχεδιαστήρια των μηχανικών μετά το σεισμό δε λειτουργούν.

«Το αποτέλεσμα είναι οι μηχανικοί να γράφουν εξετάσεις στο εστιατόριο της σχολής. Εχουν περάσει σχεδόν δύο χρόνια από το σεισμό, όμως ποτέ δεν έχει έρθει κανείς στη σχολή ούτε καν για τις τυπικές επιδιορθώσεις», υπογραμμίζει ο Γιώργος. Και όμως, «κάθε χρόνο για τις επισκευές αυτές εγκρίνονται τεράστια ποσά», διευκρινίζει ο Αρ. Ρωμαίος, και συνεχίζει: «Για το 2001 έχουν εγκριθεί 354.005.650 δραχμές και αυτά τα χρήματα δίνονται από το Κεφάλαιο Ναυτικής Εκπαίδευσης. Ομως, οι επισκευές δε γίνονται και η σχολή υποφέρει».

Δυστυχώς τα προβλήματα δε σταματούν στα ραγισμένα κτίρια από το σεισμό και τις ταλαιπωρημένες εγκαταστάσεις από το χρόνο. Η έλλειψη σύγχρονων βιβλίων και υλικοτεχνικής υποδομής, ως και οι απουσίες είναι αρκετά για αρχή.

«Είμαστε 23 χρόνων, λέει ο Γιώργος. Δεν είναι δυνατόν να μας αντιμετωπίζουν όπως στο σχολείο και να μας παρέχουν λυκειακή εκπαίδευση. Χρειαζόμαστε καθηγητές πανεπιστημιακού επιπέδου και γνώστες της ναυτικής».

Και αυτό είναι ίσως το λιγότερο. «Τα βιβλία είναι πολύ παλιά. Είμαστε ναυτικοί, οι μηχανές εκσυγχρονίζονται συνέχεια, αλλά τα βιβλία μας αναφέρονται σε μηχανές του 1940»! Ενώ για κάποια άλλα μαθήματα οι σπουδαστές δεν έχουν ούτε αυτή την... πολυτέλεια, μια και «δεν υπάρχουν καν βιβλία ή αργούν να έρθουν στη σχολή και το μάθημα γίνεται με σημειώσεις».

Ενώ ένα άλλο θέμα που θίγουν οι σπουδαστές είναι η αδυναμία της σχολής να τηρήσει τις απαραίτητες συνθήκες υγιεινής στους χώρους των αποχωρητηρίων. Εκεί «δεν υπάρχει καν χαρτί υγείας, λέει ο Αριστείδης, τη στιγμή, μάλιστα, που προβλέπονται από το κονδύλι για την κάλυψη λειτουργικών αναγκών 545.894.350 δραχμές. Η σχολή καθαρίζεται και στολίζεται μόνο κατά τις επισκέψεις του υπουργού ή του γενικού γραμματέα και γενικά σημαντικών προσώπων, πιο σημαντικών από τους σπουδαστές της ΑΕΝ»...

Σε ακόμη πιο δύσκολη θέση βρίσκονται τα δεκάδες παιδιά που είναι από επαρχία. Αναγκάζονται να πληρώνουν ενοίκιο, τη στιγμή που μέσα στη σχολή υπάρχει φοιτητική εστία χωρητικότητας 70-75 ατόμων.Η συγκεκριμένη εστία είχε αποτελέσει άλλη μια προεκλογική φιέστα της κυβέρνησης, στις 2 του Μάρτη 2000, από τον τότε υπουργό, Σταύρο Σουμάκη. Ενα χρόνο μετά και η εστία παραμένει κλειστή. Οι αρμόδιοι επικαλούνται γραφειοκρατία και κάποια διαδικαστικά θέματα!

Ενα από τα πρώτα θέματα που έθιξαν οι σπουδαστές είναι η εφοπλιστική ασυδοσία που επικρατεί μέσα και έξω από την Ακαδημία Εμπορικού Ναυτικού. Ασυδοσία που πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις με την άρση του καμποτάζ και την απελευθέρωση των ακτοπλοϊκών συγκοινωνιών.

«Στην ουσία οι εφοπλιστές είναι εκείνοι που κάνουν κουμάντο στη σχολή μας, και όχι μόνο», λέει ο Γ. Νατσούλης. Και ο Λ. Λάππας συμπληρώνει: «Εκείνοι καθορίζουν τον αριθμό εισακτέων. Δεν μπορούν να εισαχθούν 3.000 παιδιά γιατί δε θα μπορούν να τα απορροφήσουν σε καράβια. Αν ενταχθεί στο υπουργείο Παιδείας, οι εφοπλιστές δε θα έχουν λόγο πάνω μας, τουλάχιστον όσο είμαστε στη σχολή. Η ένταξή μας στο ΥΠΕΠΘ και σε μια πραγματικά ενιαία Ανώτατη Εκπαίδευση είναι από τα σημαντικότερα αιτήματα».

Αναπόφευκτα η κουβέντα έρχεται στην ανισοτιμία του διπλώματος. Ενα δίπλωμα που δεν έχει καμία αξία στη στεριά. «Το δίπλωμά μας ισχύει μόνο μέσα στο καράβι, όταν βγεις έξω από αυτό δεν είσαι τίποτα. Στη στεριά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Είμαστε μηχανικοί και αν χαλάσει έστω και ένας καυστήρας σε μια πολυκατοικία δεν έχουμε την αρμοδιότητα να τον φτιάξουμε», υπογραμμίζει ο Λευτέρης. «Θέλουν υπάκουους ναυτεργάτες, μακριά από το συνδικαλισμό, μακριά από τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους. Μας θέλουν τσιράκια τους», συμπληρώνει ο Γιώργος.

Η παραπάνω ασυδοσία δημιουργεί και περαιτέρω προβλήματα σε συνδυασμό με την παρουσία των λιμενικών μέσα στη σχολή. Τα προβλήματα «πειθαρχίας» διαρκώς εντείνονται, ενώ το αντιδημοκρατικό και αυταρχικό καθεστώς που επικρατεί στις σχολές ενισχύεται καθημερινά. Το μεγαλύτερο πρόβλημα αυταρχισμού και τρομοκρατίας αντιμετωπίζουν εκείνοι οι σπουδαστές που είναι εσώκλειστοι στις ΑΕΝ, επισημαίνουν τα μέλη του Συλλόγου. Οι σχολές όπου οι σπουδαστές είναι εσώκλειστοι είναι στην Κρήτη, στις Οινούσες, στην Πρέβεζα, στην Υδρα και την Κεφαλονιά. «Δεν παίζουν κανένα ρόλο στην εκπαίδευσή μας, ενώ σε άλλες σχολές, ειδικά εκεί που οι σπουδαστές είναι εσώκλειστοι, άλλοτε δημιουργούν και άλλοτε προκαλούν πολλά προβλήματα. Δεν έχουν λόγο ύπαρξης, μια και ο ρόλος τους είναι μόνο διοικητικός», λέει ο Λευτέρης.

Η άμεση αποστρατιωτικοποίηση των Ακαδημιών είναι το αίτημα στο οποίο συγκλίνουν όλοι οι σπουδαστές της ναυτικής εκπαίδευσης της χώρας και ζητούν την άμεση απομάκρυνση των λιμενικών από τις ΑΕΝ, αλλά και την κατάργηση του αντιδημοκρατικού πλαισίου που στηρίζεται σε αναχρονιστικούς και αυταρχικούς κανονισμούς και προγράμματα σπουδών, στην εξάρτηση της ναυτικής εκπαίδευσης από τους εφοπλιστές.

«Εχουν περάσει μόλις μερικοί μήνες από την τραγική νύχτα που το πλοίο "EXPRESS SAMINA" βυθίστηκε λίγο έξω από το λιμάνι της Πάρου και κάποιοι προσπαθούν να ξεχάσουμε ό,τι συνέβη», λένε οι σπουδαστές των ΑΕΝ και σημειώνουν με έμφαση: «Θα μπορούσε ο καθένας μας να ήταν εκεί και φυλακή».

Η συζήτηση έχει έρθει στα εκπαιδευτικά ταξίδια, τους δύσκολους όρους ναυτολόγησης και δουλιάς μέσα στο καράβι. Η σκέψη τους είναι ακόμη στο δόκιμο πλοίαρχο, ο οποίος πραγματοποιούσε ένα τέτοιο εκπαιδευτικό ταξίδι.

Συγκεκριμένα, οι δόκιμοι πρέπει να πραγματοποιήσουν - σύμφωνα με το άρθρο 22 του εσωτερικού κανονισμού των ΑΕΝ - εκπαιδευτικό ταξίδι, το οποίο διαρκεί έξι μήνες. Εκπαιδεύεται με την ευθύνη αρμόδιου αξιωματικού του πλοίου και έχει τις εξής ευθύνες: «να συμπληρώσει τα απαραίτητα εγχειρίδια που του χορηγούνται (εγχειρίδιο κατευθυνόμενης εκπαίδευσης επί του πλοίου), το ημερολόγιο απασχόλησης κατά την παραμονή στο πλοίο, καθώς επίσης να μετέχει των φυλακών του πλοίου, ως βοηθός αξιωματικού φυλακής απαγορευμένης της αναθέσεως εις αυτόν οιασδήποτε υπευθύνου εργασίας».

Αυτό το εκπαιδευτικό ταξίδι βρήκε το δόκιμο πλοίαρχο του «Σάμινα» σε σοβαρό πόστο, εκείνο της Γέφυρας. Το αποτέλεσμα είναι ότι ο δόκιμος θεωρήθηκε ένας από τους κύριους υπαίτιους του ναυαγίου.

«Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να συμβεί στον οποιοδήποτε μια και οι παραπάνω κανονισμοί δεν τηρούνται από κανέναν. Οταν μπαίνεις στο καράβι, ξέρεις ότι θα "ρίξεις" πολλή δουλιά», λένε τα μέλη του Συλλόγου. Και αναρωτιούνται: «Θα κατηγορούσαν ποτέ για το θάνατο ενός ασθενή, ένα φοιτητή ιατρικής που εκπαιδεύεται, μόνο και μόνο λόγω της παρουσίας του στο χώρο; Πότε όμως ένας εφοπλιστής ή ένας υπουργός έκατσε στο σκαμνί»;

Οσο για τη δική τους εμπειρία από τα εκπαιδευτικά ταξίδια, λένε ότι τα περισσότερα εξαρτώνται από «τους ανθρώπους που θα "πέσεις". Το μόνο σίγουρο είναι ότι θα δουλέψεις σκληρά και με πολλές ώρες απλήρωτης εργασίας. Και ξέρεις, οι όροι δουλιάς είναι πολύ σκληροί». Ο Γιώργος ταξίδευε επί έξι μήνες στον κόλπο του Μεξικού: «Ευτυχώς οι συνάδελφοι ήταν καλοί άνθρωποι. Είχαμε όμως πρόβλημα με το φαγητό».

«Σε αυτούς τους 12 μήνες υπηρεσίας -λέει ο Αριστείδης- που απαιτούνται για να αποκτήσουν οι σπουδαστές το πτυχίο τους, όσοι είναι τυχεροί αντιμετωπίζονται από τους συναδέλφους ως πραγματικοί δόκιμοι αξιωματικοί και ενώ δουλεύουν σκληρά, παράλληλα μαθαίνουν. Ομως τέτοιες περιπτώσεις είναι μετρημένες στα δάχτυλα. Συνήθως μας αντιμετωπίζουν σαν καθαριστές ή ναυτοπαίδες»...

Ο Λευτέρης μεταφέροντας τη δική του εμπειρία από το ταξίδι, όταν είχε πάει για έξι μήνες στην Ινδία, τονίζει: «Εξι μήνες ήμουν κλεισμένος μέσα στο γκαζάδικο. Εξω είχε 50^ο Κελσίου και μέσα στο καράβι 60^ο. Η κατάσταση ήταν ανυπόφορη, οι συνθήκες δουλιάς δύσκολες, οι συνθήκες ζωής ακόμα δυσκολότερες και τα λεφτά πολύ λίγα»...

Η αναβάθμιση της ναυτικής εκπαίδευσης είναι το πρώτο μέλημα του Συλλόγου Σπουδαστών της ΑΕΝ Ασπρόπυργου. Σε αυτό το πλαίσιο, οι σπουδαστές έχουν αναλάβει μια σειρά πρωτοβουλιών για κινητοποιήσεις. Επανειλημμένα έχουν επιχειρήσει να συναντηθούν με τον υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας για να του εκθέσουν τα αιτήματά τους.

«Πριν λίγο καιρό συναντηθήκαμε με τον κ. Γεωργιάδη, σύμβουλο Ναυτικής Εκπαίδευσης, ο οποίος δε μας έδωσε καμία οριστική και συγκεκριμένη απάντηση. Την ίδια κατάληξη είχε και η συνάντησή μας με τον γγ του υπουργείου Εμπορικής Ναυτιλίας. Εχουμε σκοπό να κινητοποιηθούμε και το επόμενο βήμα μας θα είναι ακόμα πιο δυναμικό και μαχητικό. Ο αγώνας μας θα συνεχιστεί μέχρι να ενταχθούμε στο υπουργείο Εθνικής Παιδείας, ώστε να αποκτήσει ισοτιμία το πτυχίο μας με τις αντίστοιχες ευρωπαϊκές σχολές», υπογραμμίζει ο Γιώργος.

«Οι κινητοποιήσεις μας ξεκίνησαν με σκοπό να δείξουμε ότι υπάρχουμε και δεν ανεχόμαστε άλλο αυτή την εκμετάλλευση. Οι κινητοποιήσεις θα συνεχιστούν με μια πανελλαδική πορεία που θα γίνει μετά το Πάσχα, όπου θα ζητήσουμε συνάντηση με τον υπουργό ΕΝ, ο οποίος μας αποφεύγει όπως ο διάολος το λιβάνι και ο λόγος που το κάνει είναι ότι δε θέλει να έρθει στη δύσκολη θέση να παραδεχτεί το δίκιο μας», επισημαίνει ο Αριστείδης.

«Είναι ένας αγώνας που έχει ξεκινήσει εδώ και πολλά χρόνια, με πολλούς και διάφορους τρόπους. Συγκεκριμένη απάντηση δεν έχουμε πάρει. Στόχος τους είναι να μας κατευθύνουν όπως θέλουν και όπου θέλουν. Εκείνο που ζητούν είναι να έχουμε ανάγκη τους εφοπλιστές για να μας αξιοποιούν όπως εκείνοι θέλουν», τονίζει ο Λευτέρης. Ομως, «δυστυχώς δεν έχουμε τη συμπαράσταση των καθηγητών» και υπογραμμίζουν ότι σ' αυτόν τον αγώνα «η πιο σημαντική υποστήριξη που έχουμε είναι από το ναυτεργατικό σωματείο της ΠΕΜΕΝ. Εκεί μας συμβουλεύουν και μας βοηθούν όπως μπορούν. Εχουν προσφέρει τόσο ηθική όσο και οικονομική βοήθεια στο Σύλλογο». Κάτι το οποίο είναι αναμενόμενο, αφού «οι μισθοί καθηλώνονται, οι θέσεις εργασίας μειώνονται, οι συνθήκες δουλιάς χειροτερεύουν. Τα προβλήματά μας είναι κοινά, το μέλλον μας είναι εξίσου αβέβαιο».

«Με λίγα λόγια, προσθέτει ο Αριστείδης, ο αγώνας για ισοτιμία του διπλώματος και ανωτατοποίηση θα είναι συνεχής και έντονος. Ξέρουμε ότι όταν ενημερωθεί ο κόσμος για τα προβλήματά μας θα έχουμε και την υποστήριξή του».

Για την κοινή δράση απέναντι στους εφοπλιστές, μας μίλησε ο Γιώργος Τούσας, πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Μηχανικών Εμπορικού Ναυτικού. «Αυτό το καθεστώς διατηρείται από τις εκάστοτε πολιτικές και από τη σημερινή κυβέρνηση. Οι ναυτικές σχολές βρίσκονται κάτω από τον ασφυκτικό έλεγχο των εφοπλιστών. Η κατάσταση επιδεινώνεται μέσα από το γενικότερο σύστημα παιδείας, οξύνοντας ακόμη περισσότερο τα προβλήματα των νέων που ακολουθούν το ναυτικό επάγγελμα. Ο στρατιωτικός χαρακτήρας των σχολών, η έλλειψη επιστημονικού προσωπικού, καθώς και η έλλειψη τεχνικής υποδομής και σύγχρονης βιβλιογραφίας όπως και η εκμετάλλευση των σπουδαστών για ένα χρόνο, χωρίς συγκροτημένα εργασιακά δικαιώματα είναι τα βασικά προβλήματα που αντιμετωπίζει το επάγγελμα».

Ενώ ένα άλλο σημείο που τόνισε ο πρόεδρος της ΠΕΜΕΝ είναι η αξία του διπλώματος που παύει να ισχύει στη στεριά. «Το δίπλωμα αυτό δεν έχει καμία ισχύ έξω στη στεριά. Ολα αυτά τα παιδιά είναι καταδικασμένα ή να βρίσκονται μέσα στις τέσσερις λαμαρίνες ή να είναι έξω στην αγορά εργασίας ως ανειδίκευτοι εργάτες».

Την ανάγκη να αποκτήσει το δίπλωμα της ακαδημίας την ισοτιμία με εκείνα της στεριάς, αλλά και την άμεση αποστρατιωτικοποίηση της σχολής είναι μερικά από τα κύρια αιτήματα που στηρίζει και η ΠΕΜΕΝ. «Οι πρόσφατες κινητοποιήσεις των σπουδαστών αποτελούν τη σύνδεσή τους με το ναυτεργατικό κίνημα, αλλά και την ελπίδα ότι τα πράγματα μπορούν και πρέπει να αλλάξουν. Η ανθρώπινη ζωή πρέπει να προστατεύεται μέσα στη θάλασσα».