ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Πέμπτη 5 Απρίλη 2001
Σελ. /40
ΧΑΡΗΣ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΟΥ
«Ο τυραννομάχος της φυλής»

(«Σύγχρονη Εποχή»)

Χρυσοφόρο το παιδαγωγικό έργο του Χάρη Σακελλαρίου καλύπτει τη νηπιακή ως και την εφηβική ηλικία των παιδιών: ποίηση, πεζογραφία, θέατρο, μεταφράσεις, ανθολογίες. Το μεγαλύτερο μέρος του, η γνωριμία με τους θησαυρούς του πνεύματος της ελληνικής αρχαιότητας.

Το τελευταίο του ιστορικό αφήγημα: «Ο τυραννομάχος της φυλής», έχει αντικείμενο τον Θρασύβουλο, φίλο και συνεργάτη του Περικλή. Οι καλύτερες ώρες του «Χρυσού αιώνα» της αρχαίας Αθήνας σαρκώνονται με εξαιρετική ενάργεια σκιαγραφώντας πρόσωπα και καταστάσεις κοινωνικές.

Η πληγή που αιμορράγησε ως την εξάντληση, ο Πελοποννησιακός Πόλεμος, αιτία να φανούν τα χαρίσματα ή μη των Αθηναίων, θλιβερή κατάληξη η τυραννία των τριάκοντα. Η δικτατορία σκαιή και αδυσώπητη γκρεμίζει γρήγορα το μεγαλείο της Αθήνας, που είχε αναδείξει ο Περικλής, στηριγμένο στην αναγνώριση όλων ως πολιτών της Αθήνας (κι οι θύτες είχαν αποκτήσει ίσα δικαιώματα με τους άρχοντες. Παράλληλα υπήρχε η δουλοκτησία, η μεταχείριση όμως όλων αυτών των μη ελεύθερων ανθρώπων γινόταν με σεβασμό στην κατάστασή τους).

Το γκρέμισμα αυτού του αίσχους ανέλαβε και πέτυχε ο Θρασύβουλος: «Ποιος θα το 'λεγε, αυτός ένα πλουσιόπαιδο της Αθήνας, από το δήμο Στειριέων, να έχει ιδέες εντελώς διαφορετικές ή και αντίθετες από τον πατέρα του, μα κι όλης της τάξης του και της σειράς του. Πεντακοσιομέδιμνος και τριήραρχος ήταν ο πατέρας του ο Λύκος και πολύ καμάρωνε για το γιο του, που ήταν έξυπνος και θαρραλέος ό,τι χρειαζόταν για να φτάσει μια μέρα στ' ανώτατα αξιώματα της πόλης». Ο γιος του όμως: «Πες από το παράδειγμα του Περικλή, που πολύ τον θαύμαζε, πες και γιατί το είχε μέσα του, από μια βαθύτερη ευαισθησία για τον ανθρώπινο πόνο και τους φτωχούς, από τα πρώτα του κιόλας βήματα πήγε με το μέρος του λαού».

Η προσωπικότητα τόσο του Περικλή, όσο και του Θρασύβουλου, φάρος φωτεινός, καταυγάζει το δημοκρατικό χώρο.

Τέτοια βιβλία χρηστικά θα 'πρεπε να μπουν στο σχολείο, βοηθήματα των ιστορικών μαθημάτων. Κι είναι τόσο γλαφυρή και ζωντανή η γραφή, που τα σπουδαία αυτά πρόσωπα εδραιώνονται στέρεα μέσα στο πνεύμα, περήφανο για τις λαμπρές αυτές ρίζες.


Ευγενία ΖΩΓΡΑΦΟΥ

ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΡΕΜΜΥΔΑΣ
«Ο πολιτικός Ιωάννης Κωλέτης»

(Τα χρόνια στο Παρίσι, 1835 -' 43)

Ο Β. Κρεμμυδάς είναι γνωστός μελετητής της ελληνικής ιστορίας, καθηγητής Πανεπιστημίου και συγγραφέας πολλών έργων. Ο Ιωάννης Κωλέτης είναι πρωταγωνιστική μορφή του 1821, γνωστός για την ικανότητά του στην ίντριγκα, αλλά εντελώς διαβλητός όσον αφορά την πολεμική ανδρεία. Κατά τον συγγραφέα «οπαδός της αναρχίας και υπαίτιος για την εκδήλωση στάσεων, "δημεγέρτης - οπλαρχηγός", καλπονοθευτής, φαύλος, οπαδός των πελατειακών σχέσεων, φατριαστής, εισηγητής του μεγαλοϊδεατισμού. Στο Παρίσι γραφικός, με τη φουστανέλα του, όχι και τόσο καθαρή πάντοτε» (σελ. 38). Προσθέτουμε ότι ο Κωλέτης υπήρξε ο δημιουργός του όρου «Μεγάλη ιδέα» και το μόνο μέλος του υπουργικού συμβουλίου που αντιτάχθηκε στον καθορισμό της Αθήνας σαν μόνιμης πρωτεύουσας με το επιχείρημα ότι το ελληνικό κράτος δεν μπορεί να έχει πρωτεύουσα άλλη της Κωνσταντινούπολης.

Το βιβλίο πραγματεύεται τον Κωλέτη πρεσβευτή στο Παρίσι και δραστήριο αρχηγό του «γαλλικού» κόμματος. Αυτό το δυσχερές καθήκον ο Κωλέτης το έβγαζε πέρα με ογκωδέστατη αλληλογραφία. Αλληλογραφία που περιέχει πολλά ενδιαφέροντα στοιχεία. Π.χ. Ανάλυση της φύσης του κωλετικού κόμματος από τον ίδιο τον Κωλέτη. Κόμματος που δημιουργείται στα χρόνια της Επανάστασης με πολιτικούς και στρατιωτικούς προκρίτους δεύτερης σειράς.

Περιγραφή - συχνά με ύφος κωμικό - της διαμάχης των ξένων επιρροών στην Επανάσταση και μετά. Ο Κωλέτης πνέει μένεα ενάντια στο «αγγλικό» κόμμα, το οποίο θεωρεί σαν κύριο κίνδυνο και για τη δράση του οποίου κάνει βαρύτατους υπαινιγμούς για πολιτικά και στρατιωτικά περιστατικά (καταστροφή Μεσολογγίου, κατάληξη επιχείρησης Αττικής κλπ.). Παράλληλα, παρουσιάζει και το κόμμα του ή μια Ελλάδα, όπως την έβλεπε το κόμμα του, ασφαλές προπύργιο ενάντια στην επέκταση της ρωσικής ισχύος. Για τον Καποδίστρια, του οποίου υπήρξε μόνιμος υπουργός, λέει ελάχιστα και επικριτικά για συνεργάτη του, θυμίζοντας ότι, για τη δολοφονία του «Κυβερνήτη», κατηγορήθηκε όχι τόσο το «αγγλικό» όσο το «γαλλικό» κόμμα. Ανθρωπος κυνικός, γράφοντας σε εμπίστους οπαδούς του στην Αθήνα, ο Κωλέτης παρουσιάζει ανάγλυφα τον εξαρτημένο χαρακτήρα του κράτους.

«Αφ' ης στιγμής έπαυσε ο Αρμανσβεργκ, η Αγγλία και οι οπαδοί της ανέλαβαν τη σημαίαν του Συντάγματος αλλ' η Γαλλία εστάθη κωφή όχι διότι δεν επρέσβευεν τας συνταγματικάς αρχάς, αλλά διότι ήτον πεπεισμένη εκ των προτέρων ότι οι οπαδοί της Αγγλίας δεν ήταν ειλικρινείς. Καταδρομή τρομερά έγινεν από το αγγλικόν κόμμα εναντίον των ατόμων του βασιλέως μας και της κυβερνήσεώς του, αλλ' ο βασιλεύς αντεστάθη γενναίως και ηδυνήθη ν' αντισταθή, διότι η Γαλλία εκώφευε και δεν παρεσύρετο από τας εισηγήσεις της Αγγλίας» (σελ. 229).

Στις επιστολές του προβάλλει ο εκπρόσωπος της θρονιασμένης στην εξουσία αστικής τάξης. Στόχος του η απόκτηση της δυνατότητας να λέει «τούτο μου ανήκει και το θέλω και θέλει το λάβω» (σελ. 204).

Παράλληλα, στοιχείο του είναι η προσαρμογή των ιστορικών γεγονότων ώστε να αποφεύγει τα μπλεξίματα. Ο Κωλέτης ανακήρυξε σε έτος - ορόσημο έμπνευσης των Ελλήνων όχι το 1789 αλλά το 1791. Ετος ανακήρυξης στη Γαλλία της συνταγματικής μοναρχίας, που οδήγησε σε καταλυτική πολιτική κρίση. Ετσι, ο Κωλέτης εξυπηρετεί την ξένη πολιτική, που δέχεται στην Ελλάδα μόνο μοναρχία, αλλά και τις εσωτερικές ανάγκες των κυρίαρχων κύκλων της Γαλλίας, οι οποίοι έβλεπαν - και ακόμα βλέπουν - τη Γαλλική Επανάσταση με φακούς της Γιρονδινικής «οπτικής».

Ενα ακόμη πολύ ενδιαφέρον σημείο για την παρατήρηση του οποίου οφείλουμε χάριτας στο συγγραφέα: Ο Κωλέτης ανησυχεί για την οικονομική κρίση που οδηγεί στην κρατική χρεοκοπία του 1843, αλλά το ενδιαφέρον του εξαντλείται στις δημοσιονομικές και στρατηγικές πλευρές της. Οι κοινωνικές συνέπειες τον αφήνουν αδιάφορο - εκτός από τον κίνδυνο ξεσπάσματος ταραχών.

Το βιβλίο έχει ενδιαφέρον και στο γλωσσικό τομέα.

Ο Κωλέτης δεν ήταν «αμόρφωτος», αφού ήταν γιατρός. Οι φιλολογικές του γνώσεις, όμως, δεν ήταν σπουδαίες. Στην αλληλογραφία του, χρησιμοποιεί το λόγο ιδίωμα της εποχής όχι, όμως, στην κλασική του μορφή. Τα κείμενά του περιέχουν χαρακτηριστικά λάθη και γραμματικούς τύπους που δείχνουν την ήδη διαμορφωμένη νεοελληνική γλώσσα μέσα στην οποία «κολυμπά» ο Κωλέτης.

Ενα βιβλίο που αποτελεί πολύτιμο λίθο, μ' επιβλητική συλλογή κοσμημάτων. Πειρασμός για τον συλλέκτη. (Εκδόσεις «Τυπωθήτω» - Γ. Δαρδανός)


Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

ΝΕΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ

- Ο «Ολκός» κυκλοφόρησε το εξαιρετικά καλαίσθητο, λεύκωμα - μακρόχρονη έρευνα των Ν.Δ. Καρύδη - Μ. Kiel «Μυτιλήνης Αετογραφία και Λέσβου χωρογραφία». Η έκδοση συνοδεύεται από πρωτότυπη φωτογραφική εικονογράφηση περιοχών, οικισμών, κτιρίων της Λέσβου, χάρτες, πίνακες, διαγράμματα και αντίγραφα των οθωμανικών εγγράφων. Η έρευνα, εκτός από επιτόπια μελέτη της αστυγραφίας και χωρογραφίας του νησιού βασίστηκε και σε 120 αδημοσίευτα οθωμανικά αρχεία (στην Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη), αλλά και γαλλικά αρχεία, και φωτίζει τους «σκοτεινούς» χρόνους (από το 1462 και μετά) στο νησί. Παρουσιάζει την ελαιοκαλλιέργεια, τις σχέσεις των Μυτιληνιών με τους μουσουλμάνους κατακτητές, το «σβήσιμο» χωριών και τη δημιουργία πόλεων, και τέλος διερευνά παρόμοια θέματα και των νησιών Θάσου και Κω.

- Ο «Ιωλκός» κυκλοφόρησε: στη σειρά «Μελέτες - Δοκίμια» το βιβλίο της Γκρατσίας Σπύρου Δεστούνη «Δώδεκα Ελληνες ποιητές» (Κάλβος, Σολωμός, Παπαδιαμάντης, Παλαμάς, Καβάφης, Μαλακάσης, Καζαντζάκης, Σικελιανός, Καρυωτάκης, Σεφέρης, Πολυδούρη, Καββαδίας). Πρόλογος του Ι.Μ. Χατζηφώτη. Το βιβλίο του Μενέλαου Β. Δαλιάνη «Η Εθνική Αντίσταση της Ελληνικής Μειονότητας στην Αλβανία (1940-1944)».

- Η «Αγρα» κυκλοφόρησε το ποιητικό βιβλίο του Αλέξανδρου Ισαρη «Θα επιστρέψω φωτεινός», το οποίο περιλαμβάνει ποιήματα της περιόδου 1993-1999.

- Το «Προσκήνιο» κυκλοφόρησε το βιβλίο του Φρανσουά Μιτεράν «Περί Γερμανίας - Περί Γαλλίας». Ιστορική επιμέλεια - εισαγωγή Ξένη Δ. Μπαλωτή, μετάφραση Γιώργος Σεφερλής.

- Ο «Εξάντας» κυκλοφόρησε το διήγημα του κορυφαίου Πορτογάλου ποιητή και πεζογράφου Φερνάντο Πεσόα «Η ώρα του διαβόλου», το οποίο βρέθηκε το 1989, πενήντα χρόνια μετά το θάνατο του Πεσόα. Η έκδοση περιέχει λεπτομερές χρονολόγιο και σαράντα ασπρόμαυρες φωτογραφίες. Μετάφραση Μαρία Παπαδήμα.

- Ο «Πατάκης» κυκλοφόρησε: Σε καλαίσθητο λεύκωμα το έργο του Ηλία Πετρόπουλου «Η τραγιάσκα» εικονογραφημένο με 500 έργα του ζωγράφου Αλέξη Βερούκα και 2.000 φωτογραφίες του συγγραφέα και τρεις του Φαίδωνα Κουκουλέ. Πρόκειται για εκτενή μελέτη του Η. Πετρόπουλου για τα καπέλα στη νεότερη Ελλάδα και τις επιρροές από το διεθνή και ευρωπαϊκό χώρο που δημιούργησαν τις ενδυματολογικές συνήθειες των Ελλήνων. Παρουσιάζονται όλων των ειδών τα καπέλα, (σκουφιά, φέσι, τραγιάσκα, ρεπούμπλικα, επαγγελματικά και μη πηλίκια). Επιμέλεια Κώστας Σταμάτης. Στη σειρά «Αρχαίοι Ελληνες Συγγραφείς« το έργο του Ρονφίνου «Επιγράμματα ερωτικά» στο πρωτότυπο και σε εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια, Κώστα Χωρεάνθη. Τη μελέτη του Λουί Γκερνέ «Ανθρωπολογία της Αρχαίας Ελλάδας» σε εισαγωγή Ζαν - Λουί Βερνά και μετάφραση Α. Μεθενίτη - Α. Στεφανή. Το μυθιστόρημα του Παντελή Καλιότσου «Ο μεσαίος τοίχος». Το «Οικολογικό» ημερολόγιο σε κείμενα Νίκου Μολυβιάτη και εικόνες Νίκου Μαρουλάκη. Το αριστούργημα του Αντουάν ντε Σεντ - Εξιπερί «Ο μικρός Πρίγκιπας» σε multimedia μορφή, για παιδιά με πρωτότυπη μουσική, ζωντανούς διαλόγους, αφηγήσεις και παιχνίδια, διασκευασμένη και σκηνοθετημένη από τον Ρομέν Βικτόρ - Πιζμπέ. Οι ελληνικές φωνές είναι των ηθοποιών Σοφοκλή Πέππα και Μυρτώς Αλικάκη.

- Ο ποιητής Νίκος Φωτόπουλος κυκλοφόρησε δύο συλλογές του. Το «Ευρετήριο χαμένων ονομάτων» από τις εκδόσεις «Ιδμων» και «Στ' ακροκέραμα των ουρανών» από τις εκδόσεις «Θεριστής».

- Από τα «Νέα Σύνορα» (Δημήτρης Βαλασκαντζής, Καρλόβασι Σάμου) κυκλοφόρησε η ποιητική συλλογή της Ελευθερίας Μπέλμπα «Εαρος νυχτερινό κατευόδιο».

- Ο «Κέδρος» κυκλοφόρησε: Το μυθιστόρημα του θεατρικού συγγραφέα Μπάμπη Τσικληρόπουλου «Οχ, τα νεφρά μου». Τα διηγήματα του σπουδαίου συνθέτη Σταύρου Κουγιουμτζή «Στα διώροφα έμεναν οι όμορφες». Το μυθιστόρημα της Αννας Γκέρτσου - Σαρρή «Δροσουλίτες». Το μυθιστόρημα του Μαροκινού Αμπντελκαντέρ Μπεναλί «Παραθαλάσσιος γάμος» (μετάφραση Γιάννης Ιωαννίδης).

- Τα «Ελληνικά Γράμματα» κυκλοφόρησαν: τη μελέτη (ιστορική, μυθολογική, λαογραφική, πολιτισμική) του Διονυσίου Β. Ηλιόπουλου «Εν Αθήναις, κάποτε... (Η πόλις και οι δρόμοι της διηγούνται την ιστορία τους)». Το βιβλίο περιηγείται στην Αθήνα από τους μυθικούς έως τους σύγχρονους χρόνους. Τη μελέτη - έρευνα του Βαγγέλη Ηλιάδη «Τα Νόμπελ Ιατρικής - Φυσιολογίας στην υπηρεσία της ανθρωπότητας», η οποία ως βιογραφικό λεξικό καταγράφει το έργο των 172 επιστημόνων που βραβεύτηκαν με το Νόμπελ αυτό από το 1907-2000. Το συλλογικό τόμο «Η Κοινωνική Ψυχολογία στο κατώφλι του 21ου αιώνα - Η ελληνική πραγματικότητα» σε επιμέλεια Στάμου Παπαστάμου. Τη μελέτη (πραγματικό οδηγό για γονείς) του Τζον Γκότμαν «Η συναισθηματική νοημοσύνη των παιδιών (Πώς να μεγαλώσουμε παιδιά με συναισθηματική νοημοσύνη)» (μετάφραση Χρύσα Ξενάκη). Τη συλλογική μελέτη «Ενταξη: Ουτοπία ή πραγματικότητα: (Η εκπαιδευτική και πολιτική διάσταση της ένταξης των μαθητών με ειδικές ανάγκες» σε επιμέλεια Αθηνάς Ζώντου - Σιδέρη. Τη μελέτη του Σαλβαδόρ Μινουκίν «Οικογένειες και οικογενειακή θεραπεία» σε επιμέλεια Φώτιου Αναγνωστόπουλου. Τη μελέτη της Ελενας Χάιντς «Συζυγική θεραπεία (τρόπος βελτίωσης της συζυγικής επικοινωνίας)». Τα παραμύθια του ανεξάντλητου και αγαπημένου των μικρών αναγνωστών Ευγένιου Τριβιζά «Οι σαράντα εφιάλτες» (ζωγραφιές Βαγγέλης Ελευθερίου), «Η νύχτα της μπανανόφλουδας» (ζωγραφιές Ράνιας Βαρβάκη), «Η Πουπού και η Καρλότα» και «Ο Αναστάσης και η ουρά της στάσης» (ζωγραφιές και στα δύο της Ναταλίας Καπατσούλια).



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ