Τον ενεργειακό και ευρύτερα γεωπολιτικό της σχεδιασμό επιταχύνει η αστική τάξη της Τουρκίας με τις πλάτες των ιμπεριαλιστών συμμάχων της, αξιοποιώντας φυσικά και τα μνημόνια (στρατιωτικής συνεργασίας και καθορισμού ΑΟΖ) που υπέγραψε με την «κυβέρνηση εθνικής συμφωνίας» του Φαγιέζ αλ Σάρατζ.

Ο Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν δήλωσε ότι μετά την επικύρωση της συμφωνίας από την τουρκική εθνοσυνέλευση το μνημόνιο εστάλη και στα Ηνωμένα Εθνη. Με φόντο σενάρια για αποστολή κι άλλου ερευνητικού πλοίου στα ανοιχτά της Κρήτης, ο Ερντογάν δήλωσε ότι η χώρα του «θα χρησιμοποιήσει έως το τέλος τα δικαιώματά της που απορρέουν από το Διεθνές Δίκαιο και το δίκαιο της θάλασσας».

Χτες το βράδυ, εξάλλου, ο Ερντογάν χαρακτήρισε «διεθνές σκάνδαλο» την απέλαση του Λίβυου πρέσβη, λέγοντας πως «η Ελλάδα θα πληρώσει το τίμημα γι' αυτές τις ενέργειές της διεθνώς» και πρόσθεσε ότι «με βάση τη συμφωνία (σ.σ. της Τουρκίας) με τη Λιβύη, οι Ελληνοκύπριοι, η Αίγυπτος, Ελλάδα και Ισραήλ δεν μπορούν να σχηματίσουν γραμμή μεταφοράς φυσικού αερίου, χωρίς τη συναίνεση της Τουρκίας».

Την ίδια στιγμή, ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ, αφού υπογράμμισε ότι «η σχέση της Τουρκίας με το ΝΑΤΟ είναι πιο ισχυρή (σ.σ. από άλλες περιόδους) και περισσότερο ουσιώδης», υποστήριξε ότι «δεν έχει νόημα η αμφισβήτηση της Τουρκίας» και συνέχισε: «Τα νότια σύνορά μας είναι επίσης τα νότια σύνορα του ΝΑΤΟ. Με την προστασία των νοτίων συνόρων μας, προστατεύουμε το ΝΑΤΟ και την Ευρώπη».

Στο ίδιο πλαίσιο, ο Τούρκος ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου υπεραμύνθηκε της στάσης της Αγκυρας στο Κυπριακό, κατηγορώντας την Ελλάδα και τους Ελληνοκύπριους για τη δική τους στάση και αναφέροντας ότι «αν δεν θέλουν συνεργασία κι εγώ θα στείλω τα πλοία μου. Εμείς δεν θέλουμε να πολεμήσουμε με κανέναν, αλλά αν χρειαστεί να προστατεύσω τα πλοία μου, θα πάρω όλα τα απαραίτητα μέτρα, όποια και να είναι». Μάλιστα, χτες, ο Τσαβούσογλου είπε ότι «αν η Ελλάδα επιθυμεί να κάνει κάτι (σ.σ. με τη Λιβύη), στην πραγματικότητα πρέπει να έρθει σε επικοινωνία με την Τρίπολη», εννοώντας την κυβέρνηση του Σάρατζ.

Τέλος, χαρακτηριστικές ήταν οι δηλώσεις του εκπροσώπου του τουρκικού ΥΠΕΞ Χαμί Ακσόι, που έκρινε σκόπιμο να αναφέρει πως «η ελληνική ηγεσία» δεν μπορεί «να ξεχάσει ότι οι ελληνικές κατοχικές δυνάμεις ρίχτηκαν στο Αιγαίοστη διάρκεια του τουρκικού πολέμου της ανεξαρτησίας» και κάλεσε την Αθήνα να «δει την έκθεση της Επιτροπής Ερευνών των συμμαχικών χωρών, η οποία διαπίστωσε τα εγκλήματα πολέμου που διέπραξε ο ελληνικός στρατός κατά την εισβολή στην Ανατολία και τις διατάξεις της Συνθήκης της Λοζάνης που καταδίκασαν την Ελλάδα να καταβάλει αποζημίωση στους Τούρκους για τις σφαγές και τις φρικαλεότητες που διέπραξε».

Ο ανταγωνισμός ανάμεσα σε ιμπεριαλιστικές δυνάμεις στη Λιβύη, για τον έλεγχο του πλούτου της, βρίσκει έκφραση και στο εσωτερικό, με τις παράλληλες πολιτικές εξουσίες σε Τρίπολη και Τομπρούκ, του δοτού πρωθυπουργού Φαγιέζ Σάρατζ που αναγνωρίζεται διεθνώς και του στρατηγού και αρχηγού του «Λιβυκού Εθνικού Στρατού» Χαλίφα Χάφταρ, αντίστοιχα.

Ο πρόεδρος της διορισμένης «βουλής των αντιπροσώπων» στην Τρίπολη, Σαντίκ αλ Καχίλι, κατηγόρησε το Σάββατο τον πρόεδρο της εκλεγμένης Βουλής των Αντιπροσώπων που εδρεύει στην ανατολική πόλη Τομπρούκ, Ακίλα Σάλιχ Εϊσα, ότι δεν νομιμοποιείται να εκφέρει άποψη για τα δύο μνημόνια κατανόησης, με το «επιχείρημα» ότι έχει τη θέση του «αντιπροέδρου» στη «βουλή των αντιπροσώπων» που συγκροτήθηκε μετά από την «ειρηνευτική» συμφωνία του 2015 στο Μαρόκο. Ισχυρίζεται, ως εκ τούτου, ότι «δεν έχουν καμία νομική ή πολιτική επίπτωση» οι πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της εκλεγμένης βουλής στο Τομπρούκ, Ακίλα Σάλιχ Εϊσα, που έχει απορρίψει ως παράνομα και άκυρα τα μνημόνια.

Στο μεταξύ, η αραβική ειδησεογραφική ιστοσελίδα «Arab News» μετέδωσε χτες επικαλούμενη «λιβυκές και αιγυπτιακές πηγές» πως έγιναν τον περασμένο Σεπτέμβρη «υψηλού επιπέδου συναντήσεις» ανάμεσα στον Χάφταρ και Ισραηλινούς αξιωματούχους των μυστικών υπηρεσιών (MOSSAD), που κατέληξαν σε «συμφωνία συνεργασίας ασφάλειας», με στόχο μεταξύ άλλων την εκπαίδευση του λιβυκού Εθνικού Στρατού (του στρατηγού Χ. Χάφταρ) σε τακτικές ανταρτοπολέμου από Ισραηλινούς στρατιωτικούς εκπαιδευτές, που φέρεται πως έφτασαν στη Λιβύη σε συνεννόηση με την Αίγυπτο.

Η ίδια πηγή υποστήριξε ότι Ισραηλινοί αξιωματικοί έχουν ήδη εκπαιδεύσει «ειδική μονάδα» των δυνάμεων του στρατηγού Χ. Χάφταρ.

Σε μια παράλληλη εξέλιξη, ο Τούρκος Πρόεδρος Ρ. Τ. Ερντογάν δήλωσε ότι θέλει να θέσει το ζήτημα της Λιβύης στον Ρώσο ομόλογό του, Βλαντιμίρ Πούτιν, πριν από την επικείμενη συνάντησή τους στις 8 Γενάρη στην Κωνσταντινούπολη. Ταυτόχρονα, ο Τούρκος Πρόεδρος, μιλώντας χτες στο τουρκικό δίκτυο TRT TV, εξέφρασε την ελπίδα ότι ο Πούτιν «θα επανεξετάσει» την άποψή του για τον Λίβυο στρατηγό Χαλίφα Χάφταρ, προσθέτοντας ότι η Αγκυρα είναι έτοιμη να στείλει τουρκικό στρατό στη Λιβύη εάν της ζητηθεί από την κυβέρνηση της χώρας.

Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, Πέμπτη και Παρασκευή στις Βρυξέλλες, όπου θα μετάσχει και ο Κυρ. Μητσοτάκης, παραπέμπει η κυβέρνηση για κάποια αντίδραση από πλευράς ΕΕ στις τουρκικές προκλητικές κινήσεις σε Αιγαίο και Ανατ. Μεσόγειο, και ειδικότερα για το επίμαχο μνημόνιο Τουρκίας - Λιβύης, συνεχίζοντας τον επικίνδυνο εφησυχασμό του λαού ότι τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα μπορούν να διασφαλιστούν εντός των λυκοσυμμαχιών ΕΕ και ΝΑΤΟ.

Χτες συνεδρίασε στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ. Οπως δήλωσε κατόπιν ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Δένδιας, το Συμβούλιο έθεσε «τα ζητήματα τα οποία δημιουργούνται από την υπογραφή των δύο άκυρων μνημονίων μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης της Τρίπολης, την ευθεία παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου και του Δικαίου της Θάλασσας». Υποστήριξε ότι έλαβε «ευρύτατη στήριξη από τη Γαλλία, από την Ιταλία, από την Κύπρο, από την Ολλανδία». Από την πλευρά του ο επικεφαλής της Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας της ΕΕ, Τζοζέπ Μπορέλ, δήλωσε πως «δεν τίθεται ζήτημα κυρώσεων» καθώς «οι υπουργοί θα μελετήσουν τα μνημόνια».

Προηγουμένως, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ Αλ. Γεννηματάς, απαντώντας στις προκλητικές τουρκικές δηλώσεις που έγιναν το Σαββατοκύριακο (βλ. ρεπορτάζ σε διπλανή στήλη), κατηγόρησε την Τουρκία για «ύβρη» και ότι καταφεύγει σε απειλές λόγω ...«έλλειψης επιχειρημάτων». Την κάλεσε «να σεβαστεί τους κανόνες», «να αποστεί από περαιτέρω προκλήσεις και να εργαστεί προς την κατεύθυνση του διαλόγου και του σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου».

Αλλωστε η πρόσκληση αυτή σε «διάλογο», εντός ΝΑΤΟικού πλαισίου και του παζαριού των αστικών τάξεων των δύο χωρών προς κάποια διευθέτηση μακριά και πέρα από τα λαϊκά συμφέροντα, είναι κεντρική επιλογή της κυβέρνησης.

Χαρακτηριστικά, ο ίδιος ο Ν. Δένδιας σε δήλωσή του στην εφημερίδα «Real News» τόνισε: «Η ελληνική κυβέρνηση είναι σταθερά υπέρ της λογικής της συνέχισης του διαλόγου με την Τουρκία». Προς επίρρωση των παραπάνω, πρόσθεσε ότι στην πρόσφατη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στο Λονδίνο συμφωνήθηκε «η συνέχιση των συζητήσεων για τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης», που «τρέχουν» με «παρότρυνση» των Αμερικανών και στην πράξη λειτουργούν ως πλατφόρμα όπου η τουρκική αστική τάξη απλώνει όλες τις διεκδικήσεις της.

Ενδεικτικές είναι και οι δηλώσεις του Θ. Ντόκου, αναπληρωτή συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας του πρωθυπουργού. Μιλώντας χτες στον ρ/σ «Alpha», δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο μιας διευθέτησης στο Αιγαίο αν υπάρξει τελικά «ψητό» για το κεφάλαιο: «Κοιτάσματα θα πρέπει να βρεθούν (σ.σ. για να μοιραστούν) και μεταξύ Ελλάδας - Τουρκίας δεν έχει βρεθεί κάτι», ανέφερε. Συμβάλλοντας δε στη διαμόρφωση του αναγκαίου κλίματος συνδιαχείρισης, είπε ότι μια προσφυγή σε διεθνές δικαστήριο δεν θα δικαιώσει απόλυτα τις ελληνικές θέσεις: «Πάγια θέση της Ελλάδας είναι η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών. Μια απόφαση του Δικαστηρίου δεν θα είναι απόλυτη δικαίωση της Ελλάδας σε όσα θα ήθελε, αλλά σε μεγάλο ποσοστό», είπε.

Σε αυτό το φόντο, συνέρχεται σήμερα το μεσημέρι στο ΥΠΕΞ, υπό τον Ν. Δένδια, το Εθνικό Συμβούλιο Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΣΕΠ) για την ενημέρωση των εκπροσώπων των κομμάτων επί των τελευταίων εξελίξεων.

Παραπέρα, όπως επιβεβαίωνε χτες στον ρ/σ «Πρώτο Θέμα» ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στ. Πέτσας, «θα υπάρξει και σχετική επιστολή από το ΥΠΕΞ προς τα Ηνωμένα Εθνη σε σχέση με την εξέλιξη των τελευταίων ημερών, γι' αυτό το άκυρο μνημόνιο μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης».

Ταυτόχρονα, την Πέμπτη φτάνει στην Αθήνα ο πρόεδρος του λιβυκού Κοινοβουλίου, Αγκίλα Σάλεχ Ισα, με την κυβέρνηση να επικαλείται το «δικέφαλο» πολιτικό σκηνικό της Λιβύης, καθώς και τη διαφωνία του Κοινοβουλίου με την κυβέρνηση της Τρίπολης γύρω από τη συμφωνία με την Τουρκία. Με επιστολή του προς τον γγ του ΟΗΕ, ο Σάλεχ Ισα αμφισβητεί την εγκυρότητα της συμφωνίας, υποστηρίζοντας ότι αυτή παραβιάζει την εδαφική ακεραιότητα της Λιβύης.

Στο φόντο των παραπάνω εξελίξεων, ο ΣΥΡΙΖΑ φιλοτεχνεί το προφίλ δύναμης «υπεύθυνης αντιπολίτευσης», επισημαίνοντας ότι «τα θέματα της εξωτερικής πολιτικής, ιδιαίτερα σε κρίσιμες στιγμές, καλό είναι να κρατιούνται μακριά από την κομματική αντιπαράθεση» και προφανώς να μένουν στο ευρωατλαντικό πλαίσιο.

Παραδεχόμενος ουσιαστικά τη στρατηγική σύμπλευση με τη ΝΔ και σε αυτά τα ζητήματα, καλεί την κυβέρνηση να επιμείνει στην πολιτική που ο ίδιος χάραξε, όπως για την εφαρμογή των ΜΟΕ. Ζητά δε εξηγήσεις για το αν προτίθεται η Ελλάδα να ζητήσει την άμεση εφαρμογή κυρώσεων κατά προσώπων και εταιρειών που προβαίνουν σε παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ και τη θέσπιση αντίστοιχων κυρώσεων για ενέργειες στο κομμάτι της ελληνικής ΑΟΖ που περιλαμβάνεται στη συμφωνία Τουρκίας - Λιβύης.