Associated Press

«Η επιχείρηση έχει στόχο τη συντριβή των τρομοκρατών», δήλωνε χαρακτηριστικά την Παρασκευή ο εκπρόσωπος του στρατού της ΠΓΔΜ, ενώ λίγες ώρες μετά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Αντόνιο Μιλόσοφσκι έδωσε εμμέσως, πλην σαφώς, μια «εξήγηση» για την εξαπόλυση των επιθέσεων κατά των αυτονομιστών του «Εθνικού Απελευθερωτικού Στρατού».«Η επιχείρηση στο Αρατσίνοβο έχει στόχο να εξουδετερώσει τους τρομοκράτες που απειλούν την ίδια την πρωτεύουσα της χώρας και θα βοηθήσει τη συνέχιση του πολιτικού διαλόγου»... Ο ίδιος κατέληξε, μάλιστα, εκφράζοντας την πεποίθησή του πως η «ήττα των αυτονομιστών θα βοηθήσει τους πολιτικούς να συνεχίσουν πιο ήρεμα το διάλογο χωρίς να φοβούνται ότι κάποια οβίδα θα πέσει μέσα στα Σκόπια. Ο διάλογος θα συνεχιστεί και θα έχει αποτέλεσμα μέσα στην ερχόμενη βδομάδα»...

Associated Press

Δεν είναι δύσκολο να καταλήξει κανείς σε μια τέτοια υπόθεση, προκειμένου να εξηγήσει τη στρατιωτική επιχείρηση των δυνάμεων ασφαλείας της ΠΓΔΜ, με κάτι περισσότερο από τα καταγραφέντα γεγονότα των περίπου 11 ημερών «εκεχειρίας» (που παραβιαζόταν από σποραδικές συγκρούσεις) και των μαραθώνιων, πλην άκαρπων, πολιτικών συνομιλιών που, κατά τον Πρόεδρο Μπόρις Τραϊκόφσκι, τέθηκαν σε τέλμα μετά την προβολή αιτημάτων από το «Δημοκρατικό Κόμμα Αλβανών» και το «Κόμμα Δημοκρατικής Ευημερίας», «τα οποία οδηγούν στη βοσνιοποίηση της χώρας»! Απ' την άλλη πλευρά, δε θα έπρεπε κανείς να παραλείψει την ακόλουθη παρατήρηση: Τα «νέα» αιτήματα των Αλβανών πολιτικών ηγετών (Αρμπέν Τζαφέρι και Ιμέρ Ιμέρι), επί της ουσίας, δεν αποτελούν παρά υιοθέτηση παλιών αιτημάτων των Αλβανών αυτονομιστών (δικαίωμα άσκησης «βέτο» σ' όλες τις αποφάσεις της Βουλής και της κυβέρνησης που αφορούν την αλβανική μειονότητα, θέση Αλβανού αντιπροέδρου, συνολική μεταρρύθμιση του Συντάγματος)...

Associated Press

Ωστόσο, η νέα εμπλοκή που αναπτύσσεται στα Σκόπια δεν αποκλείεται να αποτελεί στην πραγματικότητα -επιθυμητό για το στρατηγείο του ΝΑΤΟ...- παράγοντα περαιτέρω μελλοντικής «ανάπτυξης» και ενίσχυσης της ΝΑΤΟϊκής επέμβασης στη γείτονα χώρα. Με πρόσχημα την αδυναμία των πολιτικών ηγετών στα Σκόπια να καταλήξουν σε συνολική συμφωνία, οι χώρες του Βορειοατλαντικού Συμφώνου -με τη Μ.Βρετανία να πρωτοστατεί...- δεν αποκλείεται, και πάλι με πρόσχημα την «ειρήνη και τη σταθερότητα» στα Βαλκάνια, να οδηγήσει, τελικώς, σε μία πιο επικίνδυνη -και ευρύτερης κλίμακας- επέμβαση. Η οποία, βήμα προς βήμα πλέον απειλεί όλα τα Βαλκάνια...

Associated Press

Ομως, ακόμη και εάν -δεδομένης της προγραμματισμένης για αύριο συνάντησης των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στο Λουξεμβούργο, όπου έχουν προσκληθεί οι πολιτικοί ηγέτες των Σκοπίων, επιτευχθεί στο μεσοδιάστημα κάποια «συμφωνία», αυτή είναι βέβαιο πως δε θα ευδοκιμήσει εάν δε «διευθετούνί» τα γεωπολιτικά και οικονομικά συμφέροντα των υπερδυνάμεων. Και δη αυτά που αφορούν το ενεργειακό φάσμα - μείζονος οικονομικής στρατηγικής σημασίας- διαδρόμων για τη διακίνηση ενέργειας (πετρέλαιο, φυσικό αέριο) στη Δυτική Ευρώπη από την Κασπία Θάλασσα, την Ασία, τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (βλέπε το δίκτυο και σύμφωνο INOGATE!)... Αλλωστε, στους διαδρόμους των Βρυξελλών ψιθυρίζεται, τελευταία ιδιαίτερα, έντονα ο διορισμός του πρώην υπουργού Αμυνας της Γαλλίας, Φρανσουά Λεοτάρ στη θέση του μόνιμου απεσταλμένου της ΕΕ για την ΠΓΔΜ. Εάν αυτό, όπως αναμένεται, εγκριθεί αύριο από τη σύσκεψη των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, θα αποτελεί μία ακόμη ένδειξη -αν όχι απόδειξη- πως τα σχέδιά τους προβλέπουν η πολεμική και πολιτική κρίση στα Σκόπια να κρατήσει επί μακρόν, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για όλες τις χώρες της λεγόμενης Νοτιοανατολικής Ευρώπης...

Επίσημα, η χώρα παραμένει μια από τις φτωχότερες της ευρωπαϊκής ηπείρου. Αλλά το λαθρεμπόριο ναρκωτικών, τα δίκτυα μεταφοράς οικονομικών μεταναστών και τα δίκτυα της πορνείας έχουν μεταμορφώσει μεγάλο μέρος της οικονομίας. Τουλάχιστον το ένα τρίτο του ΑΕΠ της χώρας έρχεται από τους μετανάστες (700.000 στην Ευρώπη, 300.000 στην Ελλάδα), ενώ το ξέπλυμα μαύρου χρήματος προσθέτει σκληρό νόμισμα στα έσοδα. Σε όλη την Αλβανία χτίζονται μέγαρα από ανθρώπους που επισήμως δεν έχουν εργασία, ούτε εισόδημα. Η οικιστική δραστηριότητα όμως δεν ωφελεί το δήμαρχο: ελάχιστοι πληρώνουν φόρους. 30.000 κτίρια στην πόλη είναι παράνομα, το ίδιο και οι παροχές νερού και ηλεκτρικού. Οταν ο Ράμα απείλησε να στείλει τις μπουλντόζες, τα έσοδα της δημαρχίας ανέβηκαν 250%. Αλλά τα προβλήματα είναι πάρα πολλά. Από τους 280.000 κατοίκους που είχε το 1990, η πόλη των Τιράνων έχει σήμερα τουλάχιστον 750.000. Δεν υπάρχει αποχετευτικό σύστημα. Η υποδομή για τον καθαρισμό του νερού δεν αντέχει. Οι ξένες επενδύσεις που χρειάζονται έρχονται πολύ δύσκολα. Κι όταν έρχονται, το πρώτιστο μέλημα των «επενδυτών», εγχώριων και ξένων, είναι να βγάλουν κέρδος, το γρηγορότερο.

Οι δρόμοι των Τιράνων θα είναι πολύβουοι σήμερα το πρωί - οι κάλπες άνοιξαν και περιμένουν αρκετά εκατομμύρια ψηφοφόρων. Από τα 38 κόμματα που συμμετέχουν στη διαδικασία, ελάχιστα θα περάσουν στη Βουλή, παρά το χαμηλό ελάχιστο ποσοστιαίο όριο (2,35%) που απαιτείται. Η μάχη δίνεται, ως συνήθως, ανάμεσα στους εκφραστές του κλασικού δίπολου της αλβανικής πολιτικής, όπως έχει διαμορφωθεί από το 1990 και εδώ: το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Φάτος Νάνο και του νεαρού πρωθυπουργού Ιλίρ Μέτα και, από την άλλη, το Δημοκρατικό Κόμμα του πολύ γνωστού στα Βαλκάνια Σαλί Μπερίσα. Τα προγνωστικά δίνουν προβάδισμα στην κυβερνώσα παράταξη, η οποία προεκλογικά διαφήμιζε το «έργο» της, αλλά και τις σχέσεις καλής γειτονίας με την Ελλάδα. Κάποιες πληροφορίες, που έρχονται από πηγές προσκείμενες στην τουρκική διπλωματία που παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις στα Τίρανα, λένε ότι η Ελληνική κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ έχει «ποντάρει» στη νίκη των Σοσιαλιστών: οι λόγοι είναι οικονομικοί (επενδύσεις επιχειρηματιών), γεωπολιτικοί (η παρούσα κυβέρνηση συμμορφώνεται, σχεδόν απόλυτα, με τις ΝΑΤΟικές και Ευρωπαϊκές επιδιώξεις) και σχετίζονται με τη διατήρηση ήρεμου κλίματος όσον αφορά τη μειονότητα (ο Νάνο αυτοπροβάλλεται ως «υπερασπιστής» της). Μάλιστα, η τουρκική ειδησεογραφική υπηρεσία INAF δημοσίευσε την Τετάρτη πληροφορίες κατά τις οποίες «ο Νάνο έλαβε από την Αθήνα 15 εκατ. δολάρια» για την προεκλογική του καμπάνια - ισχυρισμός που ακούγεται ακραία υπερβολικός, και ασφαλώς θα αρνηθούν οι ελληνικές αρχές.

Από την άλλη, ο Σαλί Μπερίσα και το Δημοκρατικό Κόμμα, που έχει συγκροτήσει έναν συνασπισμό με μικρότερα κόμματα υπό τον τίτλο Ενωση για την Εξουσία, έχει ως κινητήρια δύναμή του ακριβώς το πάθος του να επανέλθει, για πρώτη φορά μετά τη λαϊκή εξέγερση του 1997, ως «παίκτης» στη Βαλκανική σκακιέρα: μοιάζει να του ταιριάζει «γάντι» η φράση του Τρουντώ «η εξουσία διαφθείρει, αλλά η απώλεια της εξουσίας διαφθείρει απόλυτα». Πέρα από τις κατηγορίες που εξαπολύει κατά των σοσιαλιστών, απειλεί ότι εάν η αντιπολίτευση χάσει, «θα προκληθεί βία», κάτι που ο πρωθυπουργός Μέτα φέρεται έτοιμος να πατάξει με χρήση όλων των αστυνομικών δυνάμεων που διαθέτει. Ηδη την Τρίτη το βράδυ, κατά την εφημερίδα Albanian Daily News, υπήρξε ένα επεισόδιο με έκρηξη δυναμίτιδας έξω από το σπίτι σοσιαλιστή στη Σκόδρα, χωρίς να υπάρξουν θύματα. Πάντως, ο αξιωματούχος του ΟΑΣΕ Τζέραρντ Στούντμαν εξήρε την «ομαλή» διεξαγωγή της προεκλογικής διαδικασίας. Παρ' όλα αυτά, οι συνηθισμένοι σε εκλογονοθείες παρατηρητές των αλβανικών πολιτικών πραγμάτων σημείωναν εδώ και μέρες ότι δεν αποκλείονται «μαγειρέματα», για να εξασφαλίσουν τα δύο μεγάλα κόμματα το μεγαλύτερο δυνατό ποσοστό ήδη από τον πρώτο γύρο, σήμερα. Σύμφωνα με τον ανταποκριτή του Αθηναϊκού ΠρακτορείουΠ. Μπάρκα τα μικρά κόμματα διαμαρτύρονται για το ότι επιχειρείται με τεχνικούς τρόπους να επωφεληθούν τα δύο κόμματα «από τη δεύτερη κατανομή (τη λίστα των 40 εδρών επικρατείας), μειώνοντας έτσι τη δυνατότητα εκπροσώπησης στη Βουλή για τα μικρά κόμματα». Ο συνολικός αριθμός των βουλευτικών εδρών κάθε κόμματος (μονοεδρικές συν έδρες επικρατείας) στο σύνολο των 140 εδρών της αλβανικής Βουλής θα ανταποκρίνεται στο ποσοστό ψήφων του πρώτου γύρου, και γι' αυτό τα δύο μεγάλα κόμματα «σε αρκετές εκλογικές περιφέρειες στηρίζουν "ανεξάρτητους" υποψήφιους βουλευτές και ιδιαίτερα όταν είναι σημαντικά κομματικά στελέχη».

Στο υπόβαθρο των εκλογών, υπάρχουν πάντα οι εθνικιστικές βλέψεις μέρους του αλβανικού πολιτικού σκηνικού. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα -η δημιουργία ΝΑΤΟικού προτεκτοράτου στο Κοσσυφοπέδιο και η συνεχιζόμενη προσπάθεια του «νέου UCK», εξ αντανακλάσεως δημιουργήματος της CIA να αποσπάσει μέρος της ΠΓΔΜ- τρέφουν τους πόθους των πιο τολμηρών εθνικιστών ότι το όραμα της «Μεγάλης Αλβανίας» μπορεί πραγματωθεί. Μ' ένα νέο αιματοκύλισμα στην πορεία.

Στο τεράστιο εργοστάσιο επεξεργασίας χάλυβα «Κρεμικόβτστι», οι εργάτες είναι περιχαρείς: ο πρώην βασιλιάς, λένε φωναχτά, θα χρησιμοποιήσει τις επαφές του στη Δύση και τη γνώση του από τον κόσμο των επιχειρήσεων για να φέρει μια ουρανομήκη οικονομική ανάκαμψη στη Βουλγαρία. Ο επιστάτης Αλί Χουσεΐν πανηγυρίζει: «όλοι γιορτάσαμε - φάγαμε, ήπιαμε και πυροβολήσαμε στον αέρα. Ο βασιλιάς υποσχέθηκε οικονομική ευημερία. Φυσικά είμαστε χαρούμενοι». Ο μηχανικός Ζλάταν Τσβετάνοφ, που φροντίζει τους γιγάντιους μύλους όπου χύνεται το μέταλλο, συμπληρώνει: «ενενήντα τοις εκατό από μάς ψηφίσαμε το βασιλιά. Είμαστε η εργατική τάξη, αλλά όλοι οι άλλοι μάς πούλησαν». Ο Γκεόργκι Πέτκοφ, ιδιοκτήτης μπαρ, που δηλώνει ότι ψήφισε τον Συμεών, λέει στον απεσταλμένο της «Daily Telegraph», Τζούλιους Στράους: «περιμένουμε πολλά. Τώρα που νίκησε, θα έχουμε το 'να μάτι στα πορτοφόλια μας και τ' άλλο στα ρολόγια μας».

Ο Συμεών Μπορίσοφ Σάξε - Κομπουργκότσκι νίκησε λόγω της λαϊκής απελπισίας, αλλά πάντως νίκησε: το «Κίνημα για τον Συμεών ΙΙ» κατέλαβε ποσοστό 42,73% και 120 έδρες στην 240μελή Βουλή, μία λιγότερη από αυτές που χρειαζόταν για αυτοδύναμη κυβέρνηση. Ούτως ή άλλως προεκλογικά και μετεκλογικά οι σύμβουλοί του έχουν τοποθετηθεί υπέρ του σχηματισμού συμμαχίας για την κατάρτιση της κυβέρνησης. Εχει τρεις επιλογές: πρώτη είναι οι «Ηνωμένες Δημοκρατικές Δυνάμεις» του Ιβάν Κόστοφ, που έχει φέρει την πλειοψηφία των Βουλγάρων σε κατάσταση απελπισίας (40% ανεργία, μέσος μηνιαίος μισθός πολύ κάτω από τα 100 δολάρια, καμιά φορά και τα 50). Εστω κι αν από το 52,26% των εκλογών του 1997 οι ΗΔΔ κατακρημνίστηκαν στο 18,7%, έχουν 51 έδρες και άρα ο συνασπισμός με αυτό το κόμμα δημιουργεί έναν αχτύπητο από την αντιπολίτευση συνδυασμό. Οι φήμες περί αποχώρησης του Κόστοφ ενισχύουν τη σχετική φιλολογία. Πάντως το «Κίνημα Συμεών» κάλεσε να σταματήσει η απερχόμενη κυβέρνηση κάθε διαδικασία ιδιωτικοποίησης - η διαφθορά που συνόδευσε το ξεπούλημα της κρατικής περιουσίας είναι απερίγραπτη.

Οι άλλες δύο επιλογές του Συμεών είναι το «Βουλγαρικό Σοσιαλιστικό Κόμμα» του Γκεόργκι Παρβάνοφ και το «Κίνημα για τα Δικαιώματα και τις Ελευθερίες» του Αχμέτ Ντογκάν. Η συμμαχία περί το πρώτο έλαβε 17,14% των ψήφων και καταλαμβάνει 48 έδρες, ωστόσο δεν ταυτίζεται με τη ρητορική περί ελεύθερης αγοράς του γιου του Μπόρις ΙΙΙ, ενώ το παρελθόν της ταυτισμένης με τους χιτλερικούς βουλγαρικής βασιλικής οικογένειας προκαλεί άσχημους συνειρμούς. Παρ' όλα αυτά, η συζήτηση είναι ανοιχτή. Ομοίως και όσον αφορά τον Ντογκάν, που ουδέποτε έκρυψε τις βλέψεις του να καταστεί king-maker, καθοριστικός διαμορφωτής ισορροπιών, και τώρα, με 7,45% και 21 έδρες, βλέπει το όραμά του πιο κοντά από ποτέ άλλοτε.

Ο Συμεών δεν έχει ακόμη αποφασίσει, πάντως, αν θα είναι ο επόμενος πρωθυπουργός ή αν θα μείνει στο παρασκήνιο - πολλοί εκτιμούν ότι θα προσπαθήσει να επαναφέρει τη μοναρχία, ανάμεσα σε αυτούς και ο Πέταρ Στογιάνοφ, ο Πρόεδρος της Βουλγαρίας. Ο ίδιος, βγαίνοντας από τη συνάντηση όπου έλαβε την ευλογία του Πατριάρχη της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Μάξιμου, είπε ότι αυτό επρόκειτο να γίνει «μέσα στη βδομάδα», κατά πάσα πιθανότητα μετά τη συνάντησή του με τον Στογιάνοφ που ήταν προγραμματισμένη για την Παρασκευή που πέρασε.

Δύο είναι πάντως τα ερωτήματα για τη Βουλγαρία μετά τις εκλογές και το παράδοξο αποτέλεσμά τους. Το ένα είναι εάν, όπως άφηναν να εννοηθεί σύμβουλοι του πρώην μονάρχη, θα επιδιώξει δάνεια από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, φέρνοντας αντί για ευημερία ακόμη χειρότερη μιζέρια. Και το δεύτερο, ποιο ρόλο επιφυλάσσει στη Βουλγαρία όσον αφορά τη Βαλκανική κρίση - αν, δηλαδή, θα επαναφέρει ή όχι τα αλυτρωτικά οράματα που ποτέ δεν έσβησαν τώρα που η ΠΓΔΜ βρίσκεται στο χείλος του γκρεμού.