ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Σάββατο 15 Σεπτέμβρη 2001
Σελ. /32
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Αντίο», Στέλιο

Κηδεύεται σήμερα στις 6 μ.μ., από το Νεκροταφείο Ελευσίνας, ο Στέλιος Καζαντζίδης. Παρακαταθήκη μένουν τα αθάνατα λαϊκά τραγούδια του

Μια φωνή που δόνησε για μισό αιώνα το μουσικό τοπίο της Ελλάδας σίγησε. Ο Στέλιος Καζαντζίδης, νικημένος από τον καρκίνο, πέθανε χτες στο Ιατρικό Κέντρο. Η σκληρή μάχη που έδωσε, δυστυχώς, δεν τον έβγαλε νικητή. Η απώλειά του μεγάλη για το ελληνικό τραγούδι, για όλους όσοι γεύτηκαν τις ερμηνείες του, πορεύτηκαν με τα τραγούδια του. Η σορός του από χτες το απόγευμα εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα στη Μητρόπολη Αγ. Γεωργίου Ελευσίνας. Σήμερα (6 μ.μ). στο ναό θα ψαλεί η νεκρώσιμος ακολουθία και θα ταφεί (το ΥΠΠΟ πρότεινε να γίνει δημοσία δαπάνη) στο Νεκροταφείο Ελευσίνας. Επιθυμία της συζύγου του είναι αντί στεφάνων τα χρήματα να κατατεθούν υπέρ του ιδρύματος «Ηλιαχτίδα» (Γονέων με παιδιά με σύνδρομο ντάουν) αρ. λογαριασμού 100/29605671 Εθνική Τράπεζα.

Ο Στ. Καζαντζίδης γεννήθηκε τον Αύγουστο του 1931 στην προσφυγούπολη Νέα Ιωνία. Στα δεκατρία του χρόνια ορφάνεψε από πατέρα, γεγονός που τον ανάγκασε ν' ακολουθήσει πολύ νωρίς το σκληρό δρόμο της βιοπάλης, προκειμένου να ζήσει τη μητέρα του και τον νεογέννητο αδελφό του. Δούλεψε σαν αχθοφόρος, σαν μικροπωλητής στις αγορές και κάτω από αντίξοες συνθήκες σε οικοδομές και σε εργοστάσια της Ν. Ιωνίας. Τα δυσκολότερα χρόνια του ήταν αυτά στο στρατό και η θητεία του στη Μακρόνησο. Μια κιθάρα, που του δώρισε το αφεντικό του σε εργοστάσιο της Ν. Ιωνίας, του άνοιξε το δρόμο στο τραγούδι. Ηταν περαστικός εκείνος που ακούγοντάς τον να τραγουδά με την καταπληκτική φωνή του, του πρότεινε να τραγουδήσει στην ταβέρνα του. Η λαμπρή του πορεία στο τραγούδι άρχισε το 1950. Στη διάρκεια μισού αιώνα ο Στ. Καζαντζίδης πρόσφερε ερμηνείες που ρίζωσαν στις καρδιές της φτωχολογιάς. Τα τραγούδια του συμπύκνωναν τους καημούς, τις πίκρες, τις αδικίες του κόσμου, τον έρωτα, την ελπίδα...

Η «διαδρομή» ενός θρύλου

Ο Στ. Καζαντζίδης με τους Μ. Θεοδωράκη, Μαρινέλλα και Γρ. Μπιθικώτση, στο Θέατρο «Κεντρικόν»(1961)
Ο Στ. Καζαντζίδης με τους Μ. Θεοδωράκη, Μαρινέλλα και Γρ. Μπιθικώτση, στο Θέατρο «Κεντρικόν»(1961)
Επαγγελματικά ο Στ. Καζαντζίδης πρωτοτραγούδησε στις ταβέρνες «Μπόκαρη», στην Κηφισιά και «Βουτσά», στην Καλογρέζα. Τον πρώτο του δίσκο με το τραγούδι «Για μπάνιο πάω κι αν θέλεις έλα» του Απ. Καλδάρα τον φωνογράφησε το 1952, αλλά η πορεία του τον γέμισε απογοήτευση. Η μεγάλη επιτυχία ήρθε με το δεύτερο δίσκο «Βαλίτσες» του Γιάννη Παπαϊωάννου. Με τη στήριξη του μεγάλου αυτού λαϊκού συνθέτη συνεχίζει να βαδίζει στο δρόμο της επιτυχίας, ενώ εμφανίζεται σε λαϊκά κέντρα της εποχής με παρτενέρ διάφορες γυναικείες φωνές. Τότε γνωρίζει και την Καίτη Γκρέυ, με την οποία ερμήνευσαν το «Απόψε φίλα με» του Μανώλη Χιώτη (1956). Από τα τέλη του ίδιου χρόνου συνεργάζεται με την Μαρινέλλα, με την οποία καθιέρωσε ένα νέο στιλ στο πάλκο και τη δισκογραφία. Ακολουθεί μια οκταετία μέχρι το 1965 που τον φέρνει στο προσκήνιο του τραγουδιού. Τραγουδούν σε δίσκους, κέντρα, θέατρα, στην Ελλάδα και το εξωτερικό, από τον «Κουλουριώτη» στο «Κάρνεγκι Χολ» της Ν. Υόρκης και την Οπερα της Φραγκφούρτης. Ερμηνεύουν τραγούδια των Τσιτσάνη, Παπαϊωάννου, Χιώτη, Μητσάκη, Καλδάρα, Παπαγιαννοπούλου, Δερβενιώτη, Βίρβου, Κολοκοτρώνη, Καραπατάκη, Μπακάλη κ.ά., ενώ και ο ίδιος ο Στ. Καζαντζίδης γράφει τη μουσική κάποιων τραγουδιών, όπως το εξαιρετικό «Δυο πόρτες έχει η ζωή», σε στίχους της Ευτ. Παπαγιαννοπούλου.

Οι επιτυχίες αμέτρητες: «Η πρώτη αγάπη», «Η κοινωνία με κατακρίνει», «Μαντουμπάλα», «Ζιγκουάλα», «Απόκληρος της κοινωνίας», «Είσαι η ζωή μου», «Φεύγω με πίκρα στα ξένα», «Στις φάμπρικες της Γερμανίας», «Καρδιά πληγωμένη» κ.ά. Εκτός από τα όμορφα αυτά λαϊκά τραγούδια ερμήνευσε και πολλά κομμάτια με ανατολίτικο ηχόχρωμα και περιεχόμενο.

Σταθμοί στην πορεία του Στ. Καζαντζίδη και της Μαρινέλλας υπήρξαν οι συνεργασίες τους με τους Μ. Θεοδωράκη, Μ. Χατζιδάκι, Στ. Ξαρχάκο, Γ. Μαρκόπουλο, Χρ. Λεοντή, Μ. Λοΐζο. Ιστορική υπήρξε η συνεργασία τους με τον Χρήστο Λεοντή στο έργο του «Καταχνιά», σε στίχους Κώστα Βίρβου, με μοναδικές ερμηνείες. Ανάλογες και στην «Πολιτεία» του Μ. Θεοδωράκη, με τα αθάνατα τραγούδια «Βράχο βράχο», «Καημός», «Παράπονο», «Μετανάστης», «Σαββατόβραδο», «Εχω μια αγάπη», καθώς και στις συνθέσεις του Μ. Χατζιδάκι «Αθήνα», «Κυρ Αντώνης», «Κουρασμένο παληκάρι», «Το πέλαγο είναι βαθύ». Το 1962, για τις ανάγκες της παράστασης «Ομορφη πόλη» του Μ. Θεοδωράκη, σε κείμενα Μποστ, στο Θέατρο «Παρκ», έσμιξαν για πρώτη και τελευταία φορά στο ίδιο μικρόφωνο οι φωνές του Στ. Καζαντζίδη και του Γρηγόρη Μπιθικώτση.

Το 1974 ηχογράφησε το έργο του Μίκη Θεοδωράκη «Στην Ανατολή», ενώ ξεχωριστό υπήρξε το τραγούδι των Μάνου Λοΐζου - Λευτέρη Παπαδόπουλου, που ερμήνευσε απαράμιλλα: «Σαν θαλασσόδαρτο σκαρί/ σαν βράχος ρημαγμένος/ ήρθα σαν ξένος στη ζωή/ και ξαναφεύγω ξένος/ Θεέ μου τη δεύτερη φορά/ που θα 'ρθω για να ζήσω/ όσο η καρδιά κι αν λαχταρά/ δε θα ξαναγαπήσω». Από το 1987 μέχρι πρόσφατα η δραστηριότητά του ήταν συνδεδεμένη με ηχογραφήσεις δίσκων. Αξιόλογη ήταν η ερμηνεία του με τους Χ. και Π. Κατσιμίχα στο τραγούδι του Αντώνη Βαρδή «Στην Ελλάς του 2000».

Από τη δεκαετία του '60 ακόμη, ο Στ. Καζαντζίδης συγκρούστηκε με το κατεστημένο των δισκογραφικών εταιριών και τη νύχτα. Ο πόλεμος που εξαπολύθηκε εναντίον του από τις δισκογραφικές εταιρίες ήταν εξουθενωτικός για τον λαϊκό τραγουδιστή και τον κράτησε έξω από τα στούντιο για εντεκάμισι χρόνια.

Λυγμός της Ελλάδας

Στο αυτοκίνητο πηγαίνοντας για τη δουλιά. Το χέρι μου ανοίγει το κουμπί του ραδιοφώνου. Η φωνή του. «Ενα πιάτο άδειο στο τραπέζι». Παγώνω. «Πάει, τέλειωσε». Από τα ανοιχτά παράθυρα των αυτοκινήτων, ακούγεται ο λυγμός του. Ετσι σκεφτόμουν πάντα για το θάνατό του. Ενας λυγμός ν' απλώνεται πάνω από ολόκληρη την Ελλάδα. Και το τραγούδι στα χείλη όλων των Ελλήνων, για τον αποχαιρετισμό του. Ετσι έπρεπε να γίνει. Ετσι γίνεται.

Ο Στέλιος έφυγε. Ε, και; Αν σκεφτώ τα βάσανα της φτώχειας, θα τον ακούσω. Κι αν νοσταλγήσω τον ξενιτεμένο συγγενή μου. Κι αν οργιστώ με την εκμετάλλευση και την αδικία των ανθρώπων. Κι αν έχω καιρό να δω τη μάνα μου. Κι αν ο έρωτάς μου με πλήγωσε. Θα τον ακούσω όταν θα πάω στην ταβέρνα με τους φίλους μου. Οταν περάσω έξω από τη φάμπρικα και σταθώ κοντά στη σκαλωσιά. Οταν βρεθώ στη λαϊκή συνοικία κι όταν επισκεφτώ το χωριό μου.

Πάντα άκουγα τον Στέλιο. Δεν τον είδα ποτέ από κοντά. Μόλις άρχισα να τραγουδώ, εγκατέλειψε την «πίστα». Σε συναυλίες δε συμμετείχε. Καλύτερα. Αν έμενε στις «πίστες» μπορεί να «χαλούσε». Εκεί γαυγίζουν δεν τραγουδούν, κουνιούνται δεν ερμηνεύουν. Αν έβγαινε σε συναυλίες μπορεί να «λερωνόταν». Πολλοί οι «βρώμικοι». Μια φωτογραφία να τραγουδά κοιτώντας τον ουρανό, το ακριβό ενθύμιο. Μια σκηνή του κινηματογράφου, η επιβεβαίωση της ύπαρξής του.

Ας μιλήσουν για τον Στέλιο οι «ειδικοί» κι ας πουν ό,τι θέλουν. Ο απλός άνθρωπος έκρινε θετικά το πέρασμά του από το ελληνικό τραγούδι, τοποθετώντας τον βαθιά στην καρδιά του. Τραγουδώντας μαζί του από τη «Μαντουβάλα» μέχρι το «Βράχο - βράχο». Εκτιμώντας το ταλέντο του κι ευτυχώντας στο άκουσμα της φωνής του. Πιστεύοντας στις αγνές προθέσεις του και συγχωρώντας τα λάθη, τις υπερβολές και τις «παραξενιές» του. Αγαπώντας τον...


Παύλος ΡΙΖΑΡΓΙΩΤΗΣ

Θλίψη για το χαμό του

«Μια μεγάλη, πηγαία λαϊκή φωνή έσβησε, προκαλώντας θλίψη στον κόσμο που τον λάτρεψε, στους ανθρώπους που τον αγάπησαν, μεγάλωσαν και πορεύτηκαν με τα τραγούδια του», αναφέρεται στο συλλυπητήριο μήνυμα της ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, Αλέκας Παπαρήγα. «Στη μακρόχρονη διαδρομή του, που κράτησε μισόν αιώνα, ο Στέλιος Καζαντζίδης τραγούδησε τους καημούς, τις πίκρες, τις αδικίες του κόσμου, "μίλησε" στην καρδιά αυτών με τα "Μουτζουρωμένα χέρια", που μοχθούσαν καθημερινά για το μεροκάματο, που "γεύονταν" "Το ψωμί της ξενιτιάς", "Στον Καναδά, στη Βραζιλία", ή στου "Βελγίου τις στοές". Τραγούδησε για τα παλικάρια στις "Φάμπρικες", για τις φτωχογειτονιές, για το χωρισμό, την πίκρα, το άδικο, την αγάπη... Πολλά από τα τραγούδια του περιείχαν άμεσους προβληματισμούς, ενώ τα περισσότερα συνδέθηκαν με την πονεμένη ερμηνεία του, το στιλ Καζαντζίδη. Ξεχωριστές, μεγάλες στιγμές, μας πρόσφερε η δυνατή, καθαρή και με σπάνιες αποχρώσεις φωνή του, όταν κλήθηκε να ερμηνεύσει κομμάτια του Θεοδωράκη, του Λεοντή, του Χατζιδάκι, του Λοΐζου, του Ξαρχάκου. Εκφράζω στην οικογένειά του τα βαθιά μας συλλυπητήρια».

  • Ο Κώστας Σημίτης δήλωσε, μεταξύ άλλων: «Η φωνή του, φωνή - σύμβολο, θα μας θυμίζει πάντα αυτούς που δεν πρέπει ποτέ να ξεχνάμε. Αν η ψυχή είχε φωνή, θα ήταν αυτή του Στέλιου Καζαντζίδη».
  • «Η φωνή του Στέλιου Καζαντζίδη βρίσκεται μέσα στην ψυχή του κάθε Ελληνα, γιατί τραγούδησε τον καημό και την ελπίδα του απλού ανθρώπου. Ο Στέλιος Καζαντζίδης ευτύχησε να είναι μεγάλος και λαϊκός καλλιτέχνης. Στιβαρός και ευαίσθητος και γι' αυτό μοναδικός», δήλωσε ο υπουργός Πολιτισμού, Ευάγγελος Βενιζέλος.
  • Σε δήλωσή του, ο Μίκης Θεοδωράκης αναφέρει: «Γνώρισα και αγάπησα τον Στέλιο Καζαντζίδη από το μυθικό τραγούδι "Δυο πόρτες έχει η ζωή". Του έμελλε να περάσει τη δεύτερη πόρτα πρόωρα και άδικα».
  • Τη βαθιά της θλίψη εξέφρασε η Γραμματεία του ΠΑΜΕ «για το θάνατο του μεγάλου λαϊκού καλλιτέχνη, που για 50 χρόνια τραγουδούσε το μόχθο του εργάτη, τον καημό και το θυμό του μετανάστη, την αγωνία και τους πόθους των απλών ανθρώπων της δουλιάς. Πολλές από τις δημιουργίες που τραγουδούσε μας συντροφεύουν και θα εξακολουθούν να μας συντροφεύουν στις διαδηλώσεις, στις απεργίες και τις εργατικές κινητοποιήσεις. Σε μια περίοδο πολιτιστικής φτώχειας και κυριαρχίας των υποπροϊόντων της αμερικανικής υποκουλτούρας, ο θάνατος του Καζαντζίδη αφήνει δυσαναπλήρωτο κενό».

Τα συλλυπητήριά τους εξέφρασαν, επίσης, ο πρόεδρος της ΝΔ, ο ΣΥΝ, η ΓΣΕΕ, οι δήμαρχοι Αθηναίων και Νίκαιας και πολλοί καλλιτέχνες.



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ