Επενδύσεις δισεκατομμυρίων δολαρίων σε μονάδες επεξεργασίας καυσίμου και στην κατασκευή αγωγών για τη διοχέτευση του προϊόντος στις δυτικές αγορές. Εκατομμύρια εργατοώρες, συνεχούς, σκληρής δουλιάς. Αλλεπάλληλα ρεκόρ παραγωγής. Αναφορές πολυεθνικών για «γιγαντιαία κοιτάσματα» και «καυτές περιοχές» για τη βιομηχανία πετρελαιοειδών.

Στο πολιτικό πεδίο: Η «ανάγκη» επιβολής των αμερικανικών μονοπωλιακών συμφερόντων στην ευρύτερη περιοχή της Κασπίας προβάλλεται από την ηγεσία των ΗΠΑ εδώ και χρόνια. Με ορολογία, όπως «ζωτικά συμφέροντα», «νίκη», «πρωτοκαθεδρία», «λάφυρα», οι Αμερικανοί ιθύνοντες επεξεργάζονταν και επεξεργάζονται σχέδια για να εισβάλουν και σ' αυτήν τη γωνιά του πλανήτη. Η τρομοκρατική επίθεση στους πύργους, τους έδωσε την αφορμή και της ένοπλης επέμβασης.

Στο προηγούμενο φύλλο του ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟυ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ, είδαμε ποιες εταιρίες δραστηριοποιούνται στην Παρακασπιανή Κεντρική Ασία και τον Καύκασο, προωθώντας τα συμφέροντα των μεγαλομετόχων τους. Εχει ένα ενδιαφέρον να δούμε σήμερα τι υποστηρίζουν αυτές ακριβώς οι εταιρίες, ανατρέχοντας σε δηλώσεις στελεχών τους, εκτιμήσεις και αναφορές, που δημοσιεύονται στις ιστοσελίδες τους.

Εχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσουμε και τις αναλύσεις αξιωματούχων των ΗΠΑ, που δείχνουν τι σχεδίαζαν για να προασπιστούν καπιταλιστικά, μονοπωλιακά συμφέροντα, τους πραγματικούς λόγους της επίθεσης στο Αφγανιστάν. Τις παραθέτουμε, επειδή είναι οι πιο χαρακτηριστικές. Ομως, θα ήταν λάθος να θεωρήσουμε πως, για ό,τι γίνεται, φταίνε οι «κακές» ΗΠΑ ή ο «κακός» Μπους και ότι η «καλή» Ευρωπαϊκή Ενωση απλά παρασύρθηκε ή αν είχαμε τον «καλό» Κλίντον ή το «Δημοκρατικό» Γκορ, θα ήταν καλύτερα. Αυτή η χαρούμενη απλοϊκότητα ή εθελοτυφλία είναι για τους Δαμανοκουναλάκηδες.

Η «καλή» ΕΕ συνασπίστηκε με τις ΗΠΑ κατά της «τρομοκρατίας». Στους κόλπους της, Βρετανοί και Ιταλοί φρόντισαν να υπερακοντίσουν ποικιλότροπα, επειδή έτσι προστάζουν για την ώρα τα συμφέροντα που διατηρούν στην περιοχή. Η Γαλλία, παρά την πρώτη φραστική στήριξη, δείχνει μια επιφυλακτικότητα, όχι επειδή κυβερνάται από «καλούς» «κεντροαριστερούς», αλλά επειδή κινδυνεύουν τα δικά της μονοπώλια από την επίθεση που ξεκίνησαν οι Αγγλοαμερικανοί.

Αυτές οι ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις, μένει να αναδειχτούν καθαρότερα στο επόμενο διάστημα. Γεννούν δε ανησυχίες για ενδεχόμενη νέα σύγκρουση. Εναντίον ποιου θα γίνει ο επόμενος πόλεμος; Ποιον θα χτυπήσουν μετά το Ιράκ, τη Γιουγκοσλαβία, τη Σομαλία, το Σουδάν και το Αφγανιστάν;

Associated Press

Τι θα συμβεί σε χώρες, όπου οι Γάλλοι κάνουν χρυσές δουλιές και αυτές μπαίνουν στο στόχαστρο των Αμερικανών ως «παραγωγοί τρομοκρατών»; Τι θα συμβεί αν το εκεί ισλαμικό κίνημα στραφεί εναντίον όλων των δυτικών;

Για την κατασκευή του «Αγωγού της Κασπίας» - αγωγού μεταφοράς καυσίμου της Κασπίας μήκους 900 μιλίων, από το Τενγκίζ μέχρι το ρωσικό λιμάνι του Νοβοροσίσκ στη Μαύρη Θάλασσα - στην «Chevron» αναφέρουν ότι η έναρξη κατασκευής του αγωγού αναμένεται σύντομα, με κόστος 2,6 δισ. δολάρια και αρχική ικανότητα μεταφοράς 600.000 βαρελιών τη μέρα. Υπογραμμίζουν ότι ο αγωγός θα επιτρέψει τη μέγιστη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων του Τενγκίζ.

Οπως κάνει σαφές ο Dave O'Reilly, πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου της εταιρίας, η «Chevron» για τη διετία 2000-2001 έχει θέσει στόχο την οικοδόμηση διοικητικής υποδομής, την επιχειρησιακή αρτιότητα και την καλύτερη δυνατή διαχείριση κεφαλαίου, σε περιοχές όπου επιχειρεί η εταιρία. Συμπληρώνει ότι ήδη αυτοί οι στόχοι έχουν επιτευχθεί σε σημεία όπως το Τενγκίζ, αναφέροντας ότι εκεί συμπλήρωσαν 12 εκατομμύρια εργατοώρες χωρίς να χάσουν χρόνο εξαιτίας κάποιου ξαφνικού περιστατικού, «ενώ παράλληλα επιτύχαμε νέο ρεκόρ παραγωγής».

Associated Press

Στον αμερικανικό όμιλο «ExxonMobil», που επίσης δραστηριοποιείται στο Καζαχστάν, σημειώνουν ότι εφαρμόζονται ήδη τα σχέδια για πλήρη εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στο Τενγκίζ. Η εταιρία διατηρεί «συμφέροντα» στο Αμπού-Ντάμπι της αραβικής χερσονήσου, στο Κατάρ, στην Υεμένη και στη Σαουδική Αραβία.

Στη βρετανική ΒΡ επαίρονται καθώς «σήμερα έχουμε καταλάβει ηγετική θέση σε συναρπαστικά νέα αναπτυξιακά πλάνα στην Αφρική, στη Νότια Αμερική, στην Ασία και στην περιοχή της Κασπίας». Εκμεταλλεύονται πλουτοπαραγωγικές πηγές στην ευρύτερη περιοχή που εξετάζουμε, όπως σε Ιράν, Ινδία, Καζαχστάν, Αζερμπαϊτζάν, Κουβέιτ, Ομάν, Πακιστάν, Κατάρ, Σαουδική Αραβία, Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ουζμπεκιστάν.

Ποιοι έχουν ανάγκη, ποιοι καταναλώνουν το καύσιμο αυτών των χωρών; «Περισσότερο από το 70% των κερδών μας παράγεται στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ». Τέλος, η εταιρία διακηρύσσει στους μετόχους της ότι προσανατολίζεται στο χαμηλό κόστος παραγωγής. Προφανώς τα φτηνά εργατικά χέρια των Καζάκων, των Ουζμπέκων, των Πακιστανών είναι μια λύση.

Ο όμιλος ENI/AGIP συμμετέχει σε τέσσερις κοινοπραξίες, που διεξάγουν έρευνες και παράγουν προϊόν στο Αζερμπαϊτζάν και στο Καζαχστάν. Παράλληλα, διατηρεί 2% στη λειτουργία και εκμετάλλευση του «Αγωγού της Κασπίας». «Η συμμετοχή θα επιτρέψει στην "Eni" να μεταφέρει περίπου 3 εκατομμύρια τόνους πετρελαίου το χρόνο», σημειώνουν. Οι Ιταλοί, αναφερόμενοι σε δουλιές που έκλεισε μια θυγατρική τους στην περιοχή, μιλούν για «γιγαντιαία κοιτάσματα πετρελαίου» στην περιοχή του Καρασαγκάν στο Δυτικό Καζαχστάν.

Σχετικά με τους Γάλλους: Στο πλαίσιο του ενδοϊμπεριαλιστικού ανταγωνισμού, πόσο άνετα νιώθουν με τις πολεμικές ιαχές των Αμερικανών πολιτικών και τα σχέδια επέκτασης των Αμερικανών επιχειρηματιών; Πόσο ενοχλημένοι είναι οι Αμερικανοί από τις προνομιακές σχέσεις που διατήρησε η Γαλλία και οι επιχειρήσεις της σε μια σειρά από χώρες, συντηρώντας τους δεσμούς που σφυρηλάτησε από την εποχή της γαλλικής αποικιοκρατίας; Πόσο ενισχύεται το γαλλικό μονοπωλιακό κεφάλαιο στους ενδοϊμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς, αν ο γαλλικός όμιλος TOTAL-FINA-ELF επιτύχει τη φημολογούμενη συμφωνία με τον Σαντάμ Χουσεΐν για την εκμετάλλευση των ιρακινών πετρελαϊκών αποθεμάτων;

Η TOTAL-FINA-ELF κατά καιρούς ανταγωνίζεται, άλλοτε συνεργάζεται με τους Αμερικανούς, τους Ρώσους κι άλλους κεφαλαιοκράτες - σε επιχειρήσεις δικές της ή κοινοπραξίες - στην Κασπία. Στο Αζερμπαϊτζάν έχει επενδύσει τεράστια ποσά στην εξόρυξη και παραγωγή πετρελαιοειδών, στο Τουρκμενιστάν για διύλιση και εμπόριο, στο Καζαχστάν για εξόρυξη και παραγωγή, στο Ουζμπεκιστάν για διύλιση και εμπόριο.

Ομως, τι θα συμβεί σε χώρες, όπου οι Γάλλοι κάνουν χρυσές δουλιές και αυτές μπαίνουν στο στόχαστρο των Αμερικανών ως «παραγωγοί τρομοκρατών»; Τι θα συμβεί αν το εκεί ισλαμικό κίνημα στραφεί εναντίον όλων των δυτικών; Πόσο θα διακινδυνεύσουν οι γαλλικές επενδύσεις σε Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία, Λιβύη, Σουδάν, Σομαλία, Λίβανο, Συρία, Ιράν, Πακιστάν, Μπανγκλαντές, Ινδονησία; Εκεί όπου επίσης έχουν επενδύσει δισ. φράγκα σε εγκαταστάσεις εξόρυξης, διύλισης, παραγωγής και εμπορίας πετρελαιοειδών, αλλά και χημικών; Ποια θα είναι η αντίδραση του γαλλικού μονοπωλιακού κεφαλαίου, στο ενδεχόμενο να χάσει έσοδα;

Ανατρέχοντας σε παλαιότερα δημοσιεύματα του Τύπου, βιβλία, αναλύσεις της ΚΟΜΕΠ κλπ., σταχυολογούμε:

Το φθινόπωρο του 1997 ο τότε αναπληρωτής υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Στρόουμπ Τάλμποτ εκτιμούσε την αξία των αποθεμάτων της περιοχής της Κασπίας σε 200 δισ. δολάρια και χαρακτήριζε την περιοχή ως ζωτικού στρατηγικού συμφέροντος.

Ο Κάσπαρ Γουάινμπεγερ, υπουργός Αμυνας των ΗΠΑ επί Ρήγκαν, δήλωνε πριν μερικά χρόνια ότι αν Μόσχα κυριαρχήσει στην Κασπία, τότε θα έχει πετύχει μια νίκη πιο σημαντική ακόμα και από την επιχειρούμενη διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς.

Ο σύμβουλος επί θεμάτων Εθνικής Ασφαλείας του Προέδρου των ΗΠΑ Κάρτερ, Ζμπίγκνιου Μπρεζίνσκι στο βιβλίο του «Η Μεγάλη Σκακιέρα» (εκδόσεις «Λιβάνη») πραγματεύεται τις γεωστρατηγικές κινήσεις που πρέπει να κάνουν οι ΗΠΑ, στην παγκόσμια «σκακιέρα», ώστε να εξασφαλιστεί η «πρωτοκαθεδρία» τους, ως «πρώτης πραγματικά παγκόσμιας δύναμης».

Τονίζει ότι οι ΗΠΑ πρέπει να διασφαλίσουν μια «ηγεμονία νέου τύπου» στην «Ευρασία». Ετσι αποκαλεί την περιοχή και υπογραμμίζει ότι πρέπει να παραμείνει «για την Αμερική, το κύριο γεωπολιτικό λάφυρο».

«Η νέα Ευρώπη - όπως λέει ο Μπρεζίνσκι - είναι ακόμη υπό διαμόρφωση και για να παραμείνει γεωπολιτικά αυτή η νέα Ευρώπη τμήμα του "ευρω-ατλαντικού χώρου", η επέκταση του ΝΑΤΟ είναι ουσιαστική. Πράγματι - συνεχίζει - μια συνεκτική πολιτική των ΗΠΑ για την Ευρασία ως σύνολο δεν είναι δυνατή, αν η προσπάθεια να διευρυνθεί το ΝΑΤΟ, την οποία προώθησαν οι ΗΠΑ, μπλοκαριστεί και κλονιστεί».

«Η Αμερική - σημειώνει - είναι τώρα ο επιδιαιτητής της Ευρασίας και κανένα σημαντικό ευρασιατικό ζήτημα δεν μπορεί να λυθεί χωρίς τη συμμετοχή της ή με τρόπο αντίθετο στα συμφέροντα της Αμερικής... Χωρίς συνεχή και διευθυνόμενη αμερικανική ανάμειξη, προτού περάσει πολύς χρόνος, οι δυνάμεις της παγκόσμιας αταξίας θα κυριαρχούσαν στην παγκόσμια σκηνή».

Σε ομιλία της στις 11.4.2001, η ειδική απεσταλμένη των ΗΠΑ στην Κασπία για θέματα ενεργειακής πολιτικής, πρέσβειρα Ελίζαμπεθ Τζόουνς διακήρυξε ότι οι στρατηγικοί στόχοι της αμερικανικής πολιτικής στην Κασπία δεν περιορίζονται στον έλεγχο αξιόπιστων ενεργειακών πηγών και διελεύσεων των ενεργειακών προϊόντων στην περιοχή. Επιδιώκουν την προώθηση ενός βαθμού οικονομικής ενοποίησης των κρατών της Κασπίας και της Τουρκίας, σε συνδυασμό με τη διασφάλιση της ηγεμονίας των αμερικανικών μονοπωλιακών ομίλων.

Στις 17 Μάη 2001 ο Τζορτζ Μπους περιέγραφε τη «νέα ενεργειακή πολιτική των ΗΠΑ». Το σχετικό κείμενο εκπόνησε ομάδα εργασίας υπό τον αντιπρόεδρο Ντικ Τσέινι. Δεν είναι τυχαίο ότι με το ζήτημα ασχολήθηκε το υψηλότερο κυβερνητικό κλιμάκιο των ΗΠΑ. Οπως δεν είναι τυχαίο ότι στην κυβέρνηση Μπους υπάρχει πλήθος στελεχών που προέρχονται από τον ενεργειακό τομέα. Π.χ. ο αντιπρόεδρος ήταν διευθύνων σύμβουλος της εταιρίας πετρελαιοειδών «Halliburton», η σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας Κοντολίζα Ράις, μέλος του ΔΣ της «Chevron» και η υπεύθυνη Εμπορίου στο υπ. Οικονομικών Κάθλιν Κούπερ, διευθύντρια ενεργειακών μονάδων του ομίλου «Exxon Mobil».

Ο Μπους έδινε το στίγμα της νέας πολιτικής: «Αν δεν κάνουμε κάτι, η χώρα μας θα καθίσταται όλο και πιο εξαρτημένη από το εισαγόμενο αργό πετρέλαιο, αφήνοντας την ασφάλεια των ενεργειακών μας πόρων στα χέρια ξένων κρατών, ορισμένα από τα οποία δε συμμερίζονται τα συμφέροντά μας».

Μια πρώτη ανάγνωση του σχεδίου «νέας πολιτικής» οδήγησε πολλούς στο να κατηγορήσουν την κυβέρνηση ότι σπεύδει να εξυπηρετήσει τα συμφέροντα των «Τεξανών πετρελαιάδων», ξεπληρώνοντας προεκλογικά γραμμάτια πολιτικής και κύρια οικονομικής στήριξης. Οντως το σχέδιο έδινε τη δυνατότητα οι προεκλογικοί χρηματοδότες να αυξήσουν τη δραστηριότητά τους εντός ΗΠΑ, την παραγωγή και τα κέρδη τους, ανεξάρτητα από φωνές διαμαρτυρίας για περιβαλλοντική καταστροφή.

Ο Μπους προέκρινε τρόπους αύξησης της εγχώριας παραγωγής γιατί η «υπερβολική εξάρτηση από οποιαδήποτε μορφή ενεργείας, ιδιαιτέρως δε, από μια πηγή του εξωτερικού, μας καθιστά ευάλωτους, εξαιτίας είτε εξάρσεως τιμών είτε μειώσεως των διαθεσίμων αποθεμάτων, είτε στη χειρότερη περίπτωση αντικείμενο εκβιασμού. Στην Αμερική σήμερα εισάγουμε το 52% του πετρελαίου που καταναλώνουμε... ως εκ τούτου πρέπει να παράγουμε περισσότερο εδώ».

Δηλαδή, οι ΗΠΑ και οι βιομηχανίες τους θα αποχωρήσουν από την Ασία; Πέρα από το ζήτημα της αυτάρκειας τίθεται - και πάλι για λόγους εθνικής ασφάλειας, όπως την εννοούν οι ΗΠΑ - το ζήτημα της επιρροής διά του ελέγχου των ενεργειακών πόρων. Θα αφήσουν οι Αμερικανοί ιμπεριαλιστές, τους Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές ή την ηγετική κάστα της Ρωσίας να αλωνίζουν, να επιτυγχάνουν πολιτική ισχυροποίηση, ενεργειακή αυτάρκεια και κερδοφορία, από την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων;

Σημειώστε εδώ και την επισήμανση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι τα αποδεδειγμένα αποθέματα της λεκάνης της Κασπίας ανέρχονται στο ίδιο επίπεδο με αυτά των ΗΠΑ.