Επιτρέπετε εσείς, ως Ολυμπιονίκης, να ζητιανεύετε για τους τάφους των γονέων σας; Δεν καταλαβαίνετε πως έτσι μας θυμίζετε τον τρόπο που πολλαπλασιάζεται η ράτσα σας; Δηλαδή αιμομεικτικώς; Κουτό παιδί! Παίζετε τον βασιλιά όπως τα μικρά κορίτσια τις κουμπάρες. Δεν έχετε ανάγκη εσείς από λεφτά, αλλά από τρελόχαρτο, που με μεγάλη χαρά η ελληνική κοινωνία σας το παρέχει!
Από το επιτελείο του υποψηφίου για τη δημαρχία κ. Παπουτσή, μαθαίνω ότι οι σύμβουλοί του έχουν πέσει σε απόγνωση, για να βρουν το όνομα που θα σκεπάσει με επιτυχία την εξόρμησή τους. Βρέθηκε το όνομα και προσφέρεται με κατανόηση (που δε θα εξελιχθεί ποτέ σε αγάπη); «Εξπρές Σαμίνα».
Ενας γέροντας σοφός κάθεται στην άκρη του καφενείου ήσυχος και διαβάζει την εφημερίδα του. Εχει περάσει τα ογδόντα και κατά κάποιον τρόπο είναι ο σύμβουλός μου, αυτός που μου κάνει και αυστηρή κριτική. Τις προάλλες με ρώτησε, γιατί τόσον καιρό δε γράφω στο κυριακάτικο άρθρο μου τι συμβαίνει με τη λογοτεχνική πιάτσα. Αμέσως ο μυθοπλάστης νους με γύρισε σε χρόνια ηρωικά που τα ήξερα μόνο από αναγνώσματα και σε άλλα που είχα την τύχη να ζήσω. Ο Βάρναλης, ο Γιάννης Ρίτσος, με την παρουσία τους, απέκρουαν κάθε λογής μικρότητες. Στις μέρες μας, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, δε βλέπουμε παρά ανθρώπους, που συνήθως χρησιμοποιούν πλάγιους τρόπους, να καίγονται από τρεις ορέξεις: α) να κερδίσουν από την εμπλοκή τους σ' αυτή την κατάσταση που δε γνωρίζει τι είναι κέρδος, δηλαδή την ποίηση, β) να δοξαστούν - ποιος όμως γνήσιος δημιουργός έχει ανάγκη τη δόξα; - και γ) να καταξιωθούν κοινωνικά. Σ' αυτό το τελευταίο βρίσκεται το ζουμί της ιστορίας. Στη μεταπολίτευση δεχτήκαμε να αφήσουμε κατά μέρος ιδεολογίες και ταξικά προβλήματα και παίξαμε στο γήπεδο των φουκαράδων πια αντιπάλων μας, όταν προσπαθούσαν να αποδείξουν ότι η λογοτεχνία πρέπει να λειτουργεί μακριά από τα ιδεολογικά παιχνίδια. Ω ποία φάρσα! Οι γιαλαντζί αντιεξουσιαστές, οι δήθεν αντεργκράουντ αυτόνομοι, ήταν οι πρώτοι που στριμώχτηκαν, για να πάρουν μια θέση στην εξουσία. Εξαιρώ τους τρυφερούς συνασπισμένους, γιατί είχαν ήδη αφομοιωθεί. Ολοι αυτοί λειτούργησαν βάσει σχεδίου. Εξαπατούσαν αλλήλους αλλά ποτέ τον εαυτό τους. Και εμείς, σεβόμενοι το ελάχιστο των ιδεών τους, φτάσαμε στο σημείο - ποιος; εγώ ο θαυμαστής του Νίκου Ζαχαριάδη - να υπερασπιζόμαστε τον Γκυ Ντεμπόρ από τα νύχια του κάθε κατ' επίφασιν αναρχικού, που άργησε αλλά βρήκε το δρόμο του πλάι στον εξουσιαστή και παρατρεχάμενο των υπουργείων θλιβερό Βέλτσο. Και σίγουρα γι' αυτούς είχε γράψει τους στίχους ο Κρυωτάκης «Αν τουλάχιστον, μέσα στους ανθρώπους / αυτούς, ένας επέθαινε από αηδία.../ Σιωπηλοί, θλιμμένοι, με σεμνούς τρόπους, θα διασκεδάζαμε όλοι στην κηδεία». Μέσα σ' αυτήν τη γενική πτώση μεγάλοι δημιουργοί δεν μπορούσαν να περάσουν το μήνυμά τους, για έναν και μοναδικό λόγο: δεν είχαν τίποτα να πουλήσουν.
Με συγκίνησε βαθιά η διαδήλωση που έκαναν οι νεολαίοι έξω από το χώρο όπου γυρίζεται το τηλεπαιχνίδι «Μπαρ». Είμαι σίγουρος ότι κάποτε, όταν ο πανδαμάτωρ χρόνος σαρώσει αυτά τα παιχνίδια, εμείς θα φυλάξουμε τους χώρους αυτούς ως κόρη οφθαλμού. Θα είναι η μαρτυρία από τα πνευματικά Αουσβιτς, τα στρατόπεδα - στίγματα της εποχής μας. Θα γράφουν στους τοίχους τα θλιβερά ονόματα όσων κάηκαν για λίγα φράγκα, πάντα με τη θέλησή τους. Θα επισκεπτόμαστε αυτά τα μέρη όπως ακριβώς τα κρεματόρια σήμερα.
Του Γιώργου ΚΑΚΟΥΛΙΔΗ
Η υαλουργία των σουλτάνων
Εκθεση στο Μουσείο Μπενάκη
Ποτήρι, μάλλον Συρία, τέλη 13ου αιώνα
Αφιερωμένη στην ισλαμική υαλουργία και την επιρροή που άσκησε στην ευρωπαϊκή τέχνη, είναι η έκθεση που φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη. Τίτλος της, «Η Υαλουργία των Σουλτάνων» και οργανωτές το Μουσείο Γυαλιού του Κόρνινγκ στις ΗΠΑ και το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Στην Ευρώπη παρουσιάζεται αποκλειστικά στο Μουσείο Μπενάκη. Πρόκειται για τη μόνη έως σήμερα μουσειακή επισκόπηση και την πρώτη, εδώ και εβδομήντα χρόνια, περιεκτική συγκέντρωση των σπανιότερων και αντιπροσωπευτικότερων δειγμάτων όλων των τύπων του προβιομηχανικού ισλαμικού γυαλιού από την Αίγυπτο, τις χώρες της Εγγύς και της Μέσης Ανατολής και την Ινδία.
«Η υαλουργία των σουλτάνων» προβάλλει έναν τομέα του ισλαμικού πολιτισμού, που δημιούργησε πολυάριθμα έργα σπάνιας ποιότητας και καλαισθησίας, χωρίς ωστόσο να έχει συγκεντρώσει την προσοχή των ιστορικών της Τέχνης. Χιλιάδες υαλουργοί, τα ονόματα των οποίων δεν έχουν σωθεί, από το Κάιρο έως το Δελχί, μεταβίβαζαν τη γνώση τους από γενιά σε γενιά, πειραματιζόμενοι με τα χρώματα, τα σχήματα, τις τεχνικές και το διάκοσμο του εξαιρετικά εύπλαστου αυτού υλικού. Ακριβή κληρονομιά μιας τέχνης που σήμερα έχει σβήσει - οι εκλεκτότερες δημιουργίες της, που προέρχονται από κρατικές και ιδιωτικές συλλογές ανά τον κόσμο, παρουσιάζονται στην έκθεση, με σκοπό τη διεθνή αναγνώριση της υψηλής τέχνης του ισλαμικού γυαλιού.
Τα 140 περίπου αντικείμενα αποτελούν τα πιο σημαντικά δείγματα ισλαμικής υαλουργίας και χρονολογούνται από τον 7ο έως και τον 19ο αιώνα. Την εποχή της αραβικής επέκτασης, τον 7ο αιώνα μ.χ., η υαλουργία ήδη άνθιζε στην Αίγυπτο και τη Δυτική Ασία για περισσότερο από δύο χιλιετίες. Παρά τις ριζικές πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές μεταβολές, οι υαλουργοί εξακολούθησαν στις περιοχές αυτές να ασκούν την τέχνη τους, εφαρμόζοντας τις τεχνικές που είχαν κληρονομήσει από τους βυζαντινούς και σασανίδες προκατόχους τους, όπως η εμφύσηση, η χύτευση σε μήτρα, η διαμόρφωση του γυαλιού με τη χρήση εργαλείων και η διακόσμηση των γυάλινων επιφανειών με την προσθήκη τηγμένης υαλόμαζας. Αναπτύσσοντας ένα νέο καλλιτεχνικό ιδίωμα από τον 7ο έως και τον 14ο αιώνα, η ισλαμική υαλουργία γνώρισε περιόδους ακμής - την εποχή του σκαλιστού διακόσμου με τα λεπτοδουλεμένα έξεργα περιγράμματα και των εντυπωσιακών, επίχρυσων και σμαλτωμένων έργων - οι οποίες καθιέρωσαν την υπεροχή της στη διεθνή παραγωγή.
Φιάλη, Περσία, 18ος - 19ος αιώνας
Η έκθεση διαρθρώνεται σύμφωνα με τις τεχνικές επεξεργασίας του γυαλιού: Ελεύθερο φυσητό και ακόσμητο, όπου η επιφάνεια των περισσότερων γυάλινων σκευών που σώζονται σήμερα, ακέραια ή σε θραύσματα, ήταν ακόσμητη, καθώς αρχικά προορίζονταν για καθημερινή χρήση. Φυσητό σε μήτρα με χυτό διάκοσμο. Την επινόηση, τον 1ο αιώνα π.χ., της εμφύσησης του γυαλιού ακολούθησε σύντομα η ανακάλυψη της διπλής χρησιμότητας της μήτρας: Με τη χύτευση το γυαλί διαμορφώνεται και συγχρόνως διακοσμείται. Από τις αρχές του 1ου αιώνα μ.χ., όταν τις πρωτοχρησιμοποίησαν οι Ρωμαίοι, οι μήτρες παραμένουν σε σταθερή χρήση, αποτελώντας απαραίτητο σύνεργο των υαλουργών. Γυαλί θερμικής επεξεργασίας, όπου τα αντικείμενα διαμορφώθηκαν και διακοσμήθηκαν όσο το φυσητό γυαλί ήταν ακόμη θερμό και εύπλαστο. Ψηφιδωτό γυαλί, όπου η παραγωγή αντικειμένων ήταν βραχύβια (8ος - 9ος αιώνας) και γεωγραφικά περιορισμένη. Ακολουθεί το σκαλιστό και εγχάρακτο γυαλί. Τα αντικείμενα αυτής της ενότητας καλύπτουν την περίοδο από τον 8ο έως τον 11ο αιώνα. Γυαλί με διάκοσμο μεταλλικών χρωμάτων, όπου το γυάλινο αντικείμενο, αφού έχει αποκτήσει το τελικό του σχήμα, ζωγραφίζεται με πινέλο ή πένα και μετά θερμαίνεται στο φούρνο, ώστε να σταθεροποιηθεί ο διάκοσμος. Τέλος, σμαλτωμένο και επίχρυσο γυαλί, είδος που αναπτύχθηκε κυρίως στις περιοχές εξουσίας των Αγιουβιδών και Μαμελούκων (σημερινή Αίγυπτος και Συρία) κατά τον 13ο και 14ο αιώνα. Ιδιαίτερες ενότητες είναι αφιερωμένες σε ανασκαφικά ευρήματα σημαντικών ισλαμικών θέσεων, σε αντικείμενα κατασκευασμένα από μουσουλμάνους τεχνίτες μετά τον 17ο αιώνα για την αγορά της Ευρώπης και, τέλος, σε ευρωπαϊκά αγγεία φιλοτεχνημένα από τον 14ο έως τον 19ο αιώνα εμπνευσμένα από τις καλύτερες δημιουργίες της ισλαμικής υαλουργίας. Την έκθεση, που θα διαρκέσει έως τις 15 Μαΐου, συνοδεύει λεπτομερής κατάλογος με αναλυτικά εισαγωγικά κείμενα, εκτεταμένα λήμματα και πλήρες φωτογραφικό υλικό, στα αγγλικά και σε ελληνική μετάφραση.
Κυρίως φύλλο 
Feeds
