Οχι, δεν είναι ο Μπουλέντ Ετσεβίτ. Είναι το πολιτικό σύστημα.

Ο Ντέρια Σαζάκ, αρθρογράφος της Milliyet, έκανε φαινομενικά αθώα πλακίτσα τις προάλλες σε ένα σχόλιό του. «Αν μόνο μπορούσε να γίνει η επανάσταση του ποδοσφαίρου του 2002 και στην πολιτική», έγραψε. «Χρειαζόμαστε έναν προπονητή και μια ομάδα να μας προετοιμάσουν για την ΕΕ». Οποιος νομίζει ότι ο Σαζάκ έκανε απλώς αναμετάδοση κουβέντας καφενείου καλά θα έκανε να το ξανασκεφτεί. Αυτές οι δύο προτάσεις αποτελούν μια βιρτουοζιτέ προπαγάνδας: συνδυάζοντας το ποδόσφαιρο -ένα μέσο συγκινησιακής διέγερσης και ασύνειδης πολλές φορές ψυχολογικής συνταύτισης-, με την πολιτική, και φροντίζοντας να εξαλείψει κάθε ταξική αναφορά πίσω από τα χρώματα της εθνικής Τουρκίας, ο Σαζάκ προσπαθεί να οδηγήσει τη σκέψη εκεί που θέλει. Στην υιοθέτηση της οπτικής ότι οι στόχοι του κατεστημένου είναι «εθνικοί», «ενοποιητικοί». Και το θέμα είναι να βρεθεί ο συνδυασμός μηχανισμών και προσώπων που θα οδηγήσει στην εκπλήρωσή τους. Σε ποδοσφαιρικούς όρους, πρόκειται για μια ντρίμπλα που θα ζήλευε κι ο πιο ακριβοπληρωμένος φορ.

Δεν είναι όλοι τόσο πρόθυμοι να παίξουν ρόλο αρχιερέα της θρησκείας των «εθνικών» στόχων. Ο Φεχμί Κορού της εφημερίδας Yeni Safak προτίμησε, σε ένα δικό του σχόλιο, να κάνει μια αναφορά στην ιστορία: στο 1566, συγκεκριμένα, όταν ο οθωμανός σουλτάνος Σουλεϊμάν ο Νομοθέτης πολιορκούσε το φρούριο του Ζιγκέτβαρ, αλλά πέθανε ξαφνικά στη σκηνή του. Ο πρωθυπουργός του, ο Μεχμέτ Σοκουλού Πασάς, φρόντισε να τον φορτώσουν σε ένα άλογο και να τον μεταφέρουν στην Κωνσταντινούπολη, για να μείνει το γεγονός μυστικό και να μη σπάσει το ηθικό των στρατευμάτων του. Αλλά το μυστικό έμελλε να αποκαλυφθεί σύντομα. «Τα κόλπα με άρρωστους ή γερασμένους ηγέτες είναι πολύ οικεία πρακτική στην ιστορία μας», σχολίασε πικρόχολα ο Κορού. Οι δύο αρθρογράφοι, βεβαίως, αναφέρονται στο ίδιο πράγμα: την ασθένεια του Μπουλέντ Ετσεβίτ, ο οποίος από τις 4 Μαΐου είναι ένας πρωθυπουργός - φάντασμα. Τα απανωτά προβλήματα της υγείας του 77χρονου πολιτικού αποτελούν πηγή μιας ατέρμονης σεναριολογίας περί εκλογών.

Το ότι ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν μπορεί να «λειτουργήσει» πλέον, όπως το έθεσε με τεχνοκρατικό κυνισμό ο Μεχμέτ Αλί Μπιράντ της Turkish Daily News είναι κάτι που το πολιτικό κατεστημένο βλέπει, αλλά δε θέλει ούτε ενδεχομένως μπορεί να αντιμετωπίσει. Μοιάζει τελείως παράλογο, όμως αρκεί να γνωρίζει κανείς τη σημερινή κατανομή πολιτικής ισχύος και την πρόσφατη ιστορία της Τουρκίας, για να το καταλάβει. Δεν υπάρχει κανένας να τον διαδεχτεί, ακριβώς επειδή συγκεντρώνει πολλά ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Κατ' αρχάς οφείλει να θυμάται κανείς πώς ο Ετσεβίτ αναδείχτηκε στην πρωθυπουργία: ήταν ο παραγκωνισμένος ηγέτης ενός μικρού κεντροαριστερού κόμματος, ώσπου κλήθηκε να πληρώσει το κενό που δημιούργησε η ανατροπή του Νετζμετίν Ερμπακάν από τους στρατηγούς το 1997. Η συμμαχία του τελευταίου με το ένα από τα δύο μεγάλα κεντροδεξιά κόμματα, αυτό της Τανσού Τσιλέρ, είχαν βγάλει την τελευταία εκτός μάχης. Το ίδιο έκαναν τα απανωτά σκάνδαλα στον έτερο ηγέτη της τουρκικής κεντροδεξιάς, τον Μεσούτ Γιλμάζ.

Ο Ετσεβίτ, με το πολιτικό σκηνικό να έχει αλλάξει σε μία παράμετρό του -την ανάδειξη ισχυρού κοινοβουλευτικού κόμματος από το χώρο των «Γκρίζων Λύκων», του φασιστικής έμπνευσης κινήματος της ακροδεξιάς τη δεκαετία του '70-, κλήθηκε να πραγματώσει το απίθανο: να ηγηθεί μιας κυβέρνησης κεντροαριστεράς, παραδοσιακής δεξιάς και ακροδεξιάς. Ταυτόχρονα, κλήθηκε αυτός, ως πρώην κεντροαριστερός, να ενδυναμώσει την πολιτική του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, και να διαπραγματευτεί όλα τα μεγάλα ζητήματα που εκκρεμούν (Κύπρος, ΕΕ, Μέση Ανατολή, κ.ά.). Και επίσης, ως ο άνθρωπος που διάλεξαν οι στρατηγοί, συνέχισε τον ακήρυχτο πόλεμο κατά των ισλαμιστικών κομμάτων, των αριστερών κομμάτων και οργανώσεων και του κουρδικού αυτονομιστικού κινήματος. Με μετριοπαθή ρητορική, αλλά αδίστακτη πρακτική, έως φέτος ο Ετσεβίτ τα πήγαινε συγκριτικά καλά, αν και η κατακλυσμική οικονομική κρίση που ξέσπασε το 2001 του αφαίρεσε μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας του. Το ρόλο του Ετσεβίτ δε θα μπορούσε να εκπληρώσει ο Γιλμάζ, ούτε πολύ περισσότερο ο Μπαχτσελί.

Ο Ετσεβίτ είναι εδώ και ενάμιση μήνα κάτι σαν τον Ελ Σιντ του τουρκικού πολιτικού σκηνικού: συγκρατεί τα πράγματα, εν πάση περιπτώσει αρκετά ώστε να μη διαλύεται η κυβέρνηση. Ωστόσο, η αδυναμία του να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της πρωθυπουργίας έχει δημιουργήσει μια νοσηρή ατμόσφαιρα, με τους πάντες να μετρούν πιθανότητες υπό καθεστώς άκρας σιωπής. Ο μόνος που αφελώς μίλησε για εκλογές, ο πρώην αντιπρόεδρος της Παγκόσμιας Τράπεζας και «τσάρος» της τουρκικής οικονομίας Κεμάλ Ντερβίς, εισέπραξε την προτροπή να κλείσει το στόμα του. Διότι, οι δημοσκοπήσεις φέρουν ως απόλυτο νικητή τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, τον πρώην δήμαρχο της Κωνσταντινούπολης και κατ' ουσίαν το διάδοχο του Ερμπακάν στο πολιτικό Ισλάμ, με το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Είναι το μόνο που, βάσει δημοσκοπήσεων, ξεπερνά το 10%, το όριο εισόδου στη Βουλή, πλησιάζοντας μάλιστα το 20%. Αν έτσι εξελιχθούν τα πράγματα όντως, στη νέα Βουλή ο Ερντογάν θα βρεθεί να «ελέγχει και τις 550 έδρες», εξηγεί ο Αντριου Φίνκελ των λονδρέζικων Times. Σενάριο καταστροφής...

Αφού, λοιπόν, για τα κέντρα εξουσίας -σύμμαχοι, κυρίως ΗΠΑ και Γερμανία, επιχειρηματίες, στρατός- που διαφεντεύουν την Τουρκία, οι εκλογές «αποκλείονται πριν το 2004», όπως επαναλαμβάνει διαρκώς ο Ετσεβίτ στις λιγοστές εμφανίσεις του, ποιο είναι το «σχέδιο Β΄»; Απλούστατα, να μείνει ο Ετσεβίτ ζωντανός και να προχωρήσει το σχέδιο καταστροφής του πολιτικού μέλλοντος του Ερντογάν, με τις δίκες για την απαγόρευση του κόμματός του, δηλαδή αυτό που ο Μοχαμάντ Νουρεντίν της λιβανέζικης εφημερίδας Daily Star, σε μια ανάλυσή του για τα τουρκικά πολιτικά πράγματα, αποκάλεσε «πολιτική δολοφονία». Ωστε, αν τελικά ο συνασπισμός διαλυθεί στα εξ ων συνετέθη και χρειαστεί να γίνουν εκλογές, αυτές να πραγματοποιηθούν δίχως το κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης, το μόνο που δεν αντιμετωπίζει πρόβλημα υπέρβασης του ορίου για την είσοδο της τουρκικής Βουλής - ό,τι κι αν αυτό σημαίνει για την ανακατανομή της πολιτικής ισχύος. Οι στρατηγοί δεν έχουν πρόθεση να ανεχτούν τους Ισλαμιστές. Το έχουν αποδείξει εμπράκτως.

Στο σημάδεμα της τράπουλας αυτό εντάσσεται και η δίκη κατά του Κομμουνιστικού Κόμματος Τουρκίας, όπως και η διαρκής καμπάνια καταδίωξης και καταπίεσης των υπολοίπων κομμάτων της τουρκικής Αριστεράς, νόμιμων όπως το κόμμα της Εργασίας, και όσων έχουν κηρυχτεί παράνομα. Στο μεταξύ, η κυβέρνηση απλώς πετάει την μπάλα έξω για να κερδίζει χρόνο. Και αναζητεί ακόμα τη διάδοχη κατάσταση. Ποιος θα διαδεχτεί τον Ετσεβίτ όταν η ώρα έρθει; Ο εβραϊκής καταγωγής υπουργός Εξωτερικών Ισμαήλ Τζεμ; Δεν έχει καμία λαϊκή βάση. Ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Μεσούτ Γιλμάζ; Δεν τον εμπιστεύονται οι στρατηγοί. Ο Μπαχτσελί; Δεν τον θέλει η Ευρώπη, απειλεί να κρεμάσει τον Οτσαλάν και να ξαναρχίσει τον πόλεμο κατά των Κούρδων. Η σύζυγος του Ετσεβίτ, Ραχσάν; Δε θα το ανεχόταν ο Μπαχτσελί. Ο Χουσαμετίν Οζκάν; Ποιος είναι αυτός; Ο Κεμάλ Ντερβίς; Μα θεωρείται αυτός που απέτυχε, παρά τα δάνεια των 16 δισ. δολαρίων, να βγάλει την Τουρκία από την κρίση. Αδιέξοδο...

Πάνω από 8 εκατομμύρια Κουβανοί συνυπέγραψαν το κείμενο για την τροποποίηση του Συντάγματος, δίνοντας έτσι τη δική τους απάντηση στον Πρόεδρο των ΗΠΑ, ο οποίος, σε ομιλία του στις 20 Μάη απαιτούσε αλλαγές στο πολιτικό σύστημα του νησιού. Το κείμενο με τις υπογραφές επιβεβαιώνει «τη θέληση του λαού για ένα μη-ανακλητό οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό καθεστώς, όπως αυτό περιγράφεται στο Σύνταγμα της Κούβας» και «επικυρώνει πως οι οικονομικές, διπλωματικές και πολιτικές σχέσεις με άλλα κράτη δεν μπορούν να διαπραγματεύονται κάτω από απειλές, πιέσεις ή και επιθέσεις από μια ξένη δύναμη».

Σημειώνουμε ότι από τις 15 και έως τις 18 Ιούνη, 129.523 σημεία υπογραφών είχαν λειτουργήσει σε όλο το νησί, ώστε να ψηφίσουν οι Κουβανοί. Στο τέλος της προβλεπόμενης περιόδου, 8.188.198 Κουβανοί (δηλαδή το 99.25% των πολιτών άνω των 16 χρόνων) άσκησαν το δικαίωμά τους και υποστήριξαν την τροποποίηση του Συντάγματος. Είχαν προηγηθεί μαζικότατες συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα. Εννιά στους δέκα Κουβανούς, παρά τις άσχημες καιρικές συνθήκες, από το Λας Τούνας στο Πινάρ ντελ Ρίο, συμμετείχαν σε συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις, αλλά και σε άλλες δραστηριότητες.

Παράλληλα, τρεις μέρες διήρκεσε η συνεδρίαση του Εθνικού Κοινοβουλίου της Λαϊκής Εξουσίας, όπου τελικά εγκρίθηκαν ομόφωνα από τους 559 βουλευτές οι τροποποιήσεις του Συντάγματος, και όρισαν ότι ο σοσιαλισμός είναι αμετάκλητος. Για τρεις μέρες, οι βουλευτές του Κοινοβουλίου κατήγγειλαν την επιθετικότητα των ΗΠΑ απέναντι στο Νησί της Επανάστασης, και ανακοίνωσαν ότι «ο καπιταλισμός δε θα επιστρέψει ξανά» στην Κούβα.

«Χρειαζόμαστε το σοσιαλισμό σήμερα όσο ποτέ άλλοτε», τόνισε ο Φιντέλ Κάστρο πριν την ψηφοφορία και πρόσθεσε πως «για να εγγυηθούμε το μέλλον, χρειάζεται μια δυνατή ιδεολογική βάση».

«Το καλύτερο πολιτικό σύστημα είναι το μονοκομματικό», δήλωσε ο αντιπρόεδρος Κάρλος Λάγκε. «Η πραγματική δημοκρατία είναι η σοσιαλιστική. Και ο μόνος τρόπος για να υπερασπίσουμε τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι σε μια κοινωνία της ισότητας και της κοινωνικής δικαιοσύνης».

«Για το λαό μας, η επιστροφή στο παρελθόν είναι μη επιθυμητή, αδιανόητη και αδύνατη», πρόσθεσε ο Λάγκε, αναφερόμενος στις πρόσφατες δηλώσεις του Τζ. Μπους ότι δηλαδή η Κούβα θα πρέπει να εναγκαλιστεί τον καπιταλισμό και τη δημοκρατία των ΗΠΑ. «Η πατρίδα μας είναι ιερή, η επανάσταση είναι ακατανίκητη και ο σοσιαλισμός αμετάκλητος».

Πάντως, είναι πράγματι ειρωνικό να ακούει κανείς τον Τζ. Μπους να μιλάει από το Μαϊάμι και να απαιτεί ανεξαρτησία και ελευθερία για την Κούβα. Δηλώνοντας αποφασισμένος να αποτρέψει κάθε προσπάθεια χαλάρωσης των εμπορικών κυρώσεων με την Κούβα, ο Αμερικανός Πρόεδρος είπε χαρακτηριστικά: «Θέλω να γνωρίζετε τι σημαίνει εμπόριο με έναν τύραννο. Σημαίνει ότι θα προσυπογράψουμε την τυραννία και δεν μπορούμε να επιτρέψουμε κάτι τέτοιο».

Και αυτό τη στιγμή που η Σοσιαλιστική Επανάσταση έσωσε την Κούβα από ταπεινωτική ιμπεριαλιστική κυριαρχία και τη μετέτρεψε σε ένα ελεύθερο και ανεξάρτητο έθνος. Παρ' όλο τον ασφυκτικό αποκλεισμό και τον οικονομικό πόλεμο που έχει επιβάλει η κυβέρνηση των ΗΠΑ στην Κούβα, έχει καταφέρει μια σειρά θεμελιώδη επιτεύγματα. Χαρακτηριστικά, αναφέρουμε τα εξής: επέτυχε υψηλούς δείκτες στους εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς και κοινωνικούς τομείς με τον δείκτη του αναλφαβητισμό στο 0,2%, τη συμμετοχή των παιδιών στο δημοτικό να φτάνει το 100%, στο γυμνάσιο το 99,7%, τη βρεφική θνησιμότητα στο 6,2 για κάθε 1.000 γεννήσεις, με 590 γιατρούς, 743 νοσοκόμες και 630,6 νοσοκομειακά κρεβάτια για κάθε 100.000 κατοίκους και με μια προσδοκώμενη διάρκεια ζωής τα 76 χρόνια.

Την ίδια στιγμή, στη χώρα της «Ελευθερίας» και της «Δημοκρατίας» του κ. Μπους περισσότεροι από 18.000 Αμερικανοί πολίτες πεθαίνουν κάθε χρόνο, γιατί δε διαθέτουν τα χρήματα για ιδιωτική υγειονομική περίθαλψη. Ενας στους επτά εργαζόμενους δεν μπορούν να έχουν υγειονομική κάλυψη. Εκτακτη βοήθεια σε τρόφιμα ζήτησαν 23,3 εκατομμύρια Αμερικανοί από την «America's Second Harvest» το 2001. Ενα στα 5 παιδιά (περίπου 15 εκατομμύρια) ζει στο επίπεδο της φτώχειας ή και κάτω απ' αυτήν. Τέσσερα εκατομμύρια Αμερικανοί πολίτες, σύμφωνα με έκθεση του υπουργείου Εργασίας των ΗΠΑ (Νοέμβρης 2001) -τον υψηλότερο αριθμό τα τελευταία 19 χρόνια- ήταν αναγκασμένοι να ζουν από την Πρόνοια. Μόνιμα άστεγοι είναι 750.000 Αμερικανοί, ενώ μέχρι και 2 εκατομμύρια έχουν ζήσει χωρίς στέγη σε κάποια στιγμή της ζωής τους.

Το χάσμα ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς όσο πάει και μεγαλώνει στην πλέον αναπτυγμένη χώρα του κόσμου. Τώρα, το πλουσιότερο 1% των Αμερικανών κατέχει το 40% του εθνικού πλούτου.

Η βία και η εγκληματικότητα είναι ένα καθημερινό φαινόμενο στις ΗΠΑ, όπου η ζωή, η ελευθερία και η προσωπική ασφάλεια των πολιτών απειλούνται. Το ίδιο ισχύει και για τη βιαιότητα της αστυνομίας και η μετά βίας ομολογία.

Ασφαλές καταφύγιο έχουν βρει χιλιάδες βασανιστές στις ΗΠΑ, μακριά από τα νομικά συστήματα των χωρών τους. Η ίδια η κυβέρνηση των ΗΠΑ έχει ομολογήσει ότι περισσότεροι από 1.000 άνθρωποι που θεωρούνται βασανιστές έχουν εισέλθει στις ΗΠΑ, και δεν έχουν διωχτεί ποινικά, παρά την υιοθέτηση των νομικών διατάξεων που δίνει δικαιοδοσία στο νομικό σύστημα να τους φέρει σε δίκη.

Σε μια χώρα, όπου η διαφθορά, η ανισότητα και η αδικία υπερισχύουν, όπου κυκλοφορούν ελεύθερα χιλιάδες βασανιστές των λαών, είναι πραγματικά πρόκληση να τη χαρακτηρίζει κανείς δημοκρατική, ελεύθερη και ανεξάρτητη...