ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ
Κυριακή 25 Αυγούστου 2002
Σελ. /24
ΕΝΘΕΤΗ ΕΚΔΟΣΗ: "7 ΜΕΡΕΣ ΜΑΖΙ"
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ
«Στα χνάρια του Ρήγα... »

Μια σημαντική έκθεση παρουσιάζεται έως τις 15 Σεπτέμβρη στην όμορφη Ζαγορά του Πηλίου. Πρόκειται για την έκθεση «Στα Χνάρια του Ρήγα...», με την οποία ρίχνεται φως στα έργα και τις ημέρες του μεγάλου Ελληνα επαναστάτη Ρήγα Φεραίου. Η ενδιαφέρουσα αυτή παρουσίαση αποτελείται από τρεις ενότητες και φιλοξενείται στο Ελληνομουσείο Ζαγοράς, γνωστό ως Σχολείο του Ρήγα. Ο επισκέπτης της έκθεσης έχει την ευκαιρία να δει αντίγραφα χειρογράφων και παλαιοτύπων από τη Δημόσια Βιβλιοθήκη Ζαγοράς, ένα γνήσιο αντίγραφο της Χάρτας του Ρήγα, βιβλία και έντυπα με θέμα το Ρήγα. Επίσης, στο πλαίσιο της έκθεσης, φιλοξενείται μικρότερη έκθεση με τίτλο «Η Ζαγορά στο δρόμο του μεταξιού», καθώς και έκθεση αφιέρωμα στη ζαγοριανή οικογένεια Σαμσαρέλου και στα 300 χρόνια της ιστορικής της πορείας.

Στην πρώτη ενότητα περιλαμβάνονται τα τμήματα: «Ο Ρήγας και η σχολή της Ζαγοράς». Ο 15χρονος Ρήγας βρίσκεται στη Ζαγορά σαν μαθητής της Σχολής, όπου απέκτησε τις γεωγραφικές και άλλες γνώσεις του, τις οποίες αφού επαύξησε με υστερότερες σπουδές του, τις χρησιμοποίησε για το έθνος. Το δεύτερο τμήμα περιλαμβάνει «Εκδόσεις και χειρόγραφα της βιβλιοθήκης Ζαγοράς». Τα βιβλία της βιβλιοθήκης της Ζαγοράς είναι άξια προσοχής κυρίως λόγω της σχέσης τους με έναν απ' τους δημιουργούς της νεότερης εθνικής μας ιστορίας. Αλλά δεν είναι λίγα και εκείνα που έχουν αξία για το χρόνο και τον τόπο της έκδοσης, για τα περιώνυμα τυπογραφεία από τα οποία προέρχονται, για την καλλιτεχνική μορφή των τόμων. Οι εξαίρετες χαλκογραφίες και ξυλογραφίες που τους κοσμούν, προσελκύουν το θεατή.

Η δεύτερη ενότητα περιλαμβάνει «Αφιέρωμα στην οικογένεια Σαμσαρέλου». Από τον 17ο αιώνα κι ακόμη παλαιότερα ξεκινά το οικογενειακό γενεαλογικό δέντρο, κλώνοι του οποίου θα διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο σε τοπικό μα και πανελλήνιο γενικότερα επίπεδο. Τα μέλη της οικογένειας συμμετέχουν στην επανάσταση του 1821 και θα διακριθούν σε πολλούς τομείς. Στην τρίτη ενότητα με τίτλο «Η Ζαγορά στο δρόμο του Μεταξιού» επιχειρείται η ψηλάφηση της ιστορίας του μεταξιού στη Ζαγορά αλλά και γενικότερα του εμπορίου και της ναυτιλίας που συνδέεται με την οικονομική και πνευματική ανάπτυξη της Ζαγοράς.

Το σχολείο του Ρήγα ή Ελληνομουσείο είναι το αρχαιότερο σχολείο του Πηλίου. Σε αυτό μαθήτευσαν μεταξύ άλλων ο Ανθιμος Γαζής, ο Γρ. Κωνσταντάς, ο Ζαγοριανός Καλλίνικος Λαπάτης (Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως) και ο βάρδος του Ελληνισμού Ρήγας Φεραίος. Η Ζαγορά, χτισμένη σε καταπράσινη πλαγιά με πολλά τρεχούμενα νερά, είναι το μεγαλύτερο κεφαλοχώρι του Πηλίου με 3.500 κατοίκους και βρίσκεται 47 χλμ. ΒΑ του Βόλου. Το όνομά της προέρχεται από τη σλαβική λέξη Zagora (πίσω από το βουνό).


Υφαίνοντας τους ελληνικούς μύθους

«Η αρπαγή της Ελένης»
«Η αρπαγή της Ελένης»
Αφιερωμένη στην τέχνη της ταπισερί είναι η έκθεση με τίτλο «Υφαίνοντας τους ελληνικούς μύθους», που φιλοξενείται έως τις 9 Σεπτέμβρη στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης (Ν. Δούκα 4). Η έκθεση περιλαμβάνει οκτώ -μεγάλων διαστάσεων- αριστουργήματα γαλλικής ταπισερί, τα οποία χρονολογούνται στον 17ο και 18ο αιώνα και προέρχονται από τις πλούσιες συλλογές του Πτι Παλαί, Μουσείο Καλών Τεχνών της Πόλης των Παρισίων. Τα έργα που επιλέχτηκαν αντλούν την έμπνευσή τους από την ελληνική μυθολογία και την αρχαία ιστορία. Τα θέματα είναι βασισμένα σε πρότυπα σχέδια Γάλλων και Φλαμανδών καλλιτεχνών του 17ου και 18ου αιώνα, όπως των: Σαρλ Λε Μπρεν (1619 - 1690), Γιαν Βαν Ορλέ (1665 - 1735), Ογκυστέν Κοπένς (1668 - 1740), Φρανσουά Μπουσέ (1703 - 1770) και παρουσιάζονται για πρώτη φορά στην Αθήνα. Τα εκατό περίπου τετραγωνικά μέτρα ταπισερί που εκτίθενται στη νέα πτέρυγα του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, στο Μέγαρο Σταθάτου, είναι υφασμένα με μαλλί και μετάξι με την παραδοσιακή τεχνική της γαλλικής ταπισερί, η οποία ως διακοσμητική τέχνη, προορισμένη να καλύψει μεγάλες επιφάνειες τοίχου, ανάγει τις αρχές της στον 11ο και 12ο αιώνα. Σε εκπληκτικούς συνδυασμούς αποχρώσεων, απεικονίζονται επεισόδια από την Ιλιάδα -από τον κύκλο του Αχιλλέα και της ωραίας Ελένης- επεισόδια με τους έρωτες των θεών και την ιστορία της Ψυχής, καθώς και με θέματα από την ιστορία του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Η τέχνη της ταπισερί είναι η δημιουργία μεγάλων υφαντών πινάκων, κατάλληλων για διακόσμηση τοίχων. Απεικονίζει σκηνές ή καθαρά διακοσμητικά θέματα. Αποτελεί μνημειακών διαστάσεων διακοσμητικό είδος, με πολυχρωμία αντίστοιχη με εκείνη των τοιχογραφιών, ενώ επιπλέον διαθέτει το πλεονέκτημα ότι μπορεί να μεταφέρεται αλλά και να θερμαίνει το χώρο στον οποίο τοποθετείται. Χρησιμοποιήθηκε στη διακόσμηση ιδιωτικών και δημόσιων χώρων, σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις, αναρτήθηκε ακόμη και στους δρόμους.

Η τεχνική της διαφέρει από εκείνη των απλών υφασμάτων και των ταπήτων. Πάνω σε ένα σκελετό που δημιουργείται από στημόνια παράλληλα τεντωμένα, περνούν νήματα διαφόρων χρωμάτων, τα υφάδια, που καλύπτουν τα προηγούμενα και δημιουργούν τα διακοσμητικά μοτίβα. Για την ύφανση των ταπισερί υπάρχουν δύο τεχνικές και δύο είδη αργαλειών αντίστοιχα: οι κάθετοι και οι οριζόντιοι. Στους κάθετους αργαλειούς το στημόνι έχει τεντωθεί από πάνω προς τα κάτω, ανάμεσα σε δύο κυλίνδρους που στηρίζονται σε δύο κάθετους ορθοστάτες. Στους οριζόντιους, οι δύο κύλινδροι είναι τοποθετημένοι οριζόντια. Και στις δύο περιπτώσεις το τμήμα που υφαίνεται τυλίγεται προοδευτικά στον κύλινδρο που βρίσκεται πιο κοντά στον υφαντή.

Τα πρωιμότερα δείγματα ταπισερί ανάγονται στον 11ο και 12ο αιώνα στη Γερμανία, τη Σκανδιναβία και την Ισπανία. Η ακμή όμως της τεχνικής τοποθετείται μεταξύ του 14ου και του 18ου αιώνα. Τον 15ο αιώνα εμφανίστηκε το «χιλιολούλουδο» μοτίβο, ένα είδος διακοσμητικών ταπισερί με άνθινο διάκοσμο σ' ολόκληρη την επιφάνεια, στην οποία διάσπαρτες φιγούρες μοιάζουν να αιωρούνται στο χώρο χωρίς αφηγηματική σύνδεση και συνοχή. Κατά τον 16ο αιώνα τα πρωτεία διατήρησαν οι φλαμανδικές πόλεις: Βρυξέλλες, Οντενάρντ, Τουρνέ, Μπριζ, Αμβέρσα. Σημαντικοί ζωγράφοι άρχισαν να προσφέρουν πρότυπα σχέδια για την κατασκευή ταπισερί. Πρώτος ο Ραφαήλ για την ταπισερί με θέμα τις «Πράξεις των Αποστόλων». Τον 17ο αιώνα παρατηρούνται σημαντικές ανακατατάξεις. Οι Βρυξέλλες διατηρούν την πρωτοκαθεδρία, χάρη στα πολυάριθμα εργαστήρια και τα πρότυπα σχέδια του Ρούμπενς. Γύρω στο 1660 η Γαλλία κατέλαβε την πρώτη θέση με τις βιοτεχνίες της Ωμπυσόν, του Μπωβαί και κυρίως του εργοστασίου Γκομπλέν, τη διεύθυνση του οποίου είχε αναλάβει ο ζωγράφος Λε Μπρεν.

Τον 18ο αιώνα οι εσωτερικοί χώροι μίκρυναν και οι τοίχοι δεν προσφέρονταν για διακόσμηση με ταπισερί. Θαυμάσιες, ωστόσο, σειρές εξακολούθησαν να παράγονται στη Γαλλία, τις Κάτω Χώρες, τη Γερμανία, την Ιταλία και την Ισπανία. Τον 19ο αιώνα η ταπισερί περιορίστηκε στην αναπαραγωγή ορισμένων ιστορικών θεμάτων από πίνακες ζωγραφικής. Νέα πνοή απέκτησε τον 20ό αιώνα, όταν ζωγράφοι όπως ο Πικάσο, ο Μπρακ, ο Μιρό και κυρίως ο Λυρσά, δημιούργησαν πρότυπα σχέδια για έργα ταπισερί. Ετσι, εκτός από την ανανέωση των διακοσμητικών θεμάτων, εξελίχτηκε και η ίδια η τεχνική, με αποτέλεσμα τη δημιουργία τρισδιάστατων ταπισερί και τη χρήση νέων υλικών.


Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ



Ευρωεκλογές Ιούνη 2024
Μνημεία & Μουσεία Αγώνων του Λαού
Ο καθημερινός ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ 1 ευρώ