Γενική επιθεώρηση θυμίζει η επίσκεψη στην Αθήνα του Αμερικανού υφυπουργού Εξωτερικών, αρμόδιου για ευρωπαϊκά θέματα, Μάικλ Γκρόσμαν, που είχε χθες διαδοχικές συναντήσεις με τους υπουργούς Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου και Εθνικής Αμυνας Γ. Παπαντωνίου, όπως και με τον πρόεδρο της ΝΔ Κ. Καραμανλή. Αντικείμενο των συζητήσεων, οι τελευταίες εξελίξεις στην Τουρκία, το Κυπριακό και το θέμα του Ιράκ.

Με την επίσκεψη αυτή, που συνδέεται με την ανάληψη από την Ελλάδα για το πρώτο εξάμηνο του 2003 της προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο εκπρόσωπος της αμερικανικής κυβέρνησης θέλησε να καταδείξει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον των ΗΠΑ και, ταυτοχρόνως, να υπενθυμίσει τις θέσεις της κυβέρνησής του για κρίσιμα θέματα της ευρωπαϊκής πολιτικής που θα χειριστεί η Ελλάδα το επόμενο διάστημα.

Οσον αφορά στις εξελίξεις στην Τουρκία, ο Γ. Παπανδρέου είπε ότι η Αθήνα προσβλέπει σε συνεργασία με την Αγκυρα για την προώθηση της διαδικασίας της ελληνοτουρκικής προσέγγισης και διαβεβαίωσε ότι η ελληνική πλευρά είναι αποφασισμένη να συμβάλει στην ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας και να συνεχίσει τις προσπάθειες για να οριστεί μια ημερομηνία έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων με την ΕΕ. Ο Αμερικανός υφυπουργός επισήμανε ότι η Τουρκία είναι μία δημοκρατική χώρα και ο λαός της έχει δικαίωμα να επιλέγει την κυβέρνησή του και διαβεβαίωσε ότι η χώρα του είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη νέα τουρκική κυβέρνηση.

Σχετικά με το Κυπριακό, ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε ότι συζήτησαν για το πλαίσιο, μέσα στο οποίο θα πρέπει να κατατεθεί η πρόταση για λύση του Κυπριακού και επανέλαβε ότι πρέπει οι προτάσεις αυτές να συνάδουν με τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και να λαμβάνουν υπόψη την επικείμενη ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Υπενθύμισε δε ότι τα χρονικά περιθώρια είναι στενά μέχρι τη 12η Δεκέμβρη, οπότε διεξάγεται η Σύνοδος Κορυφής της Κοπεγχάγης και διαβεβαίωσε ότι η ελληνική πλευρά θα καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να υπάρξει λύση και μετά την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, εάν έως τότε δεν έχει διευθετηθεί το Κυπριακό.

Από την πλευρά του, ο Μ. Γκρόσμαν αναφέρθηκε στην προσέγγιση της Τουρκίας με την ΕΕ, επισημαίνοντας ότι αυτό θα είναι θετικό, τόσο για την Ελλάδα, όσο για την ΕΕ και τις ΗΠΑ, αλλά και για την ίδια την Τουρκία. Σχετικά με το Ιράκ, ο Μ. Γκρόσμαν είπε ότι στόχος της Ουάσιγκτον είναι η δράση στο Ιράκ να βασίζεται στα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας, προσθέτοντας ότι «ο καλύτερος τρόπος για να αποφύγουμε τη στρατιωτική σύγκρουση με το Ιράκ, είναι να υιοθετήσουμε το πιο σκληρό ψήφισμα για τον αφοπλισμό του». Για δε το Κυπριακό, είπε ότι υποστηρίζει την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ενωση και ότι η ένταξη αυτή θα αποτελέσει ένα κίνητρο, για τη λύση του προβλήματος της Κύπρου.

Στο υπουργείο Αμυνας, ο Γ. Παπαντωνίου, μετά τη συνάντησή του με τον Αμερικανό υφυπουργό, σε δηλώσεις του, αναφορικά με το θέμα του Ιράκ, είπε ότι η Ελλάδα «είναι παρούσα στον αγώνα κατά της διεθνούς τρομοκρατίας» και συντάσσεται πλήρως «με τις προσπάθειες που καταβάλλονται σχετικά με τον αφοπλισμό του Ιράκ».

Ο εκπρόσωπος Τύπου της ΝΔ Θ. Ρουσόπουλος, μετά τη συνάντηση του Κ. Καραμανλή με τον Μ. Γκρόσμαν, είπε ότι ο πρόεδρος της ΝΔ «επανέλαβε τη θέση του ότι, ανεξάρτητα από τις εξελίξεις στην Τουρκία και στα Κατεχόμενα, στη Συνάντηση Κορυφής της Κοπεγχάγης, θα πρέπει οριστικά να αποφασιστεί η ένταξη ολόκληρης της Κύπρου και των άλλων εννέα χωρών στην Ευρωπαϊκή Ενωση, χωρίς οποιαδήποτε καθυστέρηση, ή πρόσθετους όρους της τελευταίας στιγμής».

ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).--

Η Κομισιόν «καταγράφει τα αποτελέσματα των δημοκρατικών εκλογών στην Τουρκία και είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση», αναμένοντας «επιβεβαίωση των δεσμεύσεων» για την πλήρωση των «κριτηρίων» προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ), ενώ στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κοπεγχάγης (12/13 Δεκέμβρη) θα τεθεί και το ζήτημα του «χρονοδιαγράμματος» της προενταξιακής πορείας της.

Πρόκειται για τις πρώτες, συγκρατημένες αντιδράσεις των Βρυξελλών στη νίκη του ισλαμικού κόμματος «Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης» (ΑΚΡ) στην Τουρκία, παρ' όλο που ο αρμόδιος για τη διεύρυνση Γερμανός επίτροπος Γκίντερ Φερχόιγκεν δεν απέφυγε να εκφράσει «έκπληξη για τη σαφήνεια εκδήλωσης» και το εύρος της νίκης. Η επικράτηση των Τούρκων ισλαμιστών ήταν «αναμενόμενη» και «δεν αποτελεί μεγάλη έκπληξη» (Γκ. Φερχόιγκεν), αλλά η κατίσχυση του ΑΚΡ, η μέτρια επίδοση του κεμαλικού ρεπουμπλικανικού κόμματος (CHP) των Ντ. Μπαϊκάλ και Κ. Ντερβίς, και η «εξορία» από την πολιτική σκηνή όλων των «προνομιούχων» συνομιλητών δεν μπορεί παρά να προκάλεσε (...) νευρικότητα στις Βρυξέλλες.

Ο στρατοκράτης της ΕΕ Χ. Σολάνα είχε προλάβει, πριν τα τελικά αποτελέσματα, να ευλογήσει «εκ προοιμίου» οποιαδήποτε τουρκική κυβέρνηση θα έβγαινε από τις κάλπες, ξέροντας, βέβαια, ότι θα ήταν του ΑΚΡ, με την προειδοποίηση ότι «θα πρέπει να κρίνουμε την επόμενη τουρκική κυβέρνηση από τις πράξεις της, και θα 'ταν μεγάλο λάθος να λάβουμε αποφάσεις ή να κάνουμε δηλώσεις επί του απλού γεγονότος ότι ένα κόμμα είναι ισλαμικό, είτε συντηρητικό, είτε όχι». Παρ' όλα αυτά και ο Χ. Σολάνα χαρακτήρισε «εντυπωσιακή» τη νίκη του ΑΚΡ, όπως και τη «σκληρή ήττα» των «παραδοσιακών» τουρκικών κομμάτων. Ο τουρκικός ισλαμισμός, φαίνεται να απολαμβάνει την κατ' αρχήν ευνοϊκή μεταχείριση των Βρυξελλών, αρκεί να είναι «συνεπής» στους κανόνες του παιχνιδιού.

Ολόκληρη η δήλωση της Κομισιόν έχει ως εξής: «Η Κομισιόν καταγράφει τα αποτελέσματα των δημοκρατικών εκλογών στην Τουρκία και είναι έτοιμη να συνεργαστεί με τη νέα κυβέρνηση. Καταγράφει εξίσου το γεγονός ότι τα δύο κόμματα που θα αντιπροσωπευτούν στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση έχουν καταστήσει σαφές ότι προτίθενται να ακολουθήσουν μια φιλο-ευρωπαϊκή πολιτική. Η Κομισιόν αναμένει από την Τουρκία να επιβεβαιώσει τις δεσμεύσεις της σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις, ώστε να ικανοποιήσει τα κριτήρια ένταξης στην ΕΕ. Οπως συνέβηκε με τις προηγούμενες κυβερνήσεις στην Τουρκία και με όλες τις υποψήφιες για ένταξη χώρες, η Κομισιόν θα συνεχίσει να παρακολουθεί από κοντά τις επιτελούμενες προόδους, επιδεικνύοντας ιδιαίτερη προσοχή στις πράξεις υλοποίησης».

Μ' άλλα λόγια, όπως δήλωσε και ο Χ. Σολάνα δεν πειράζει που είναι ισλαμικό κόμμα, αυτό είναι ένα (...) «απλό γεγονός», το σημαντικό είναι να συνεχιστούν οι σχέσεις με την Τουρκία σύμφωνα με τις «δεσμεύσεις». Από την πλευρά του ο αρμόδιος επίτροπος Γκ. Φερχόιγκεν, ενημερώνοντας την Επιτροπή Εξωτερικών Υποθέσεων του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τη διεύρυνση, έκανε ειδική αναφορά στις τουρκικές εκλογές, δηλώνοντας ότι «δεν ήταν έκπληξη» η νίκη του ΑΚΡ «αλλά η σαφήνεια εκδήλωσης και η είσοδος μόνο δύο κομμάτων στην Εθνοσυνέλευση». Η Κομισιόν «θα ενθαρρύνει αυτούς που θα αναλάβουν» και «θα εκτιμήσει την κατάσταση από τα γεγονότα». Σ' αυτή τη φάση η Κομισιόν «δεν μπορεί να δώσει στοιχεία για το επόμενο στάδιο της υποψηφιότητας της Τουρκίας» και πολλά «θα εξαρτηθούν από το πρόγραμμα της νέας κυβέρνησης», που θα αναλάβει αρχές Δεκέμβρη. Οπωσδήποτε όμως, όπως τόνισε ο Γκ. Φερχόιγκεν «εγώ ο ίδιος έχω ενημερώσει, από καιρό, την τουρκική πλευρά ότι δε θα μπορούσαμε να ασχοληθούμε με το θέμα του χρονοδιαγράμματος ένταξης πριν από τη Σύνοδο Κορυφής της Κοπεγχάγης».

Μάλιστα, δεν παρέλειψε να εκφράσει δημόσια δυσφορία για την απερχόμενη τουρκική κυβέρνηση, αφού, όπως δήλωσε «εξεπλάγην από την αντίδραση του διεθνούς Τύπου, για απογοήτευση της Τουρκίας από τη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών. Η Τουρκία δεν μπορούσε να έχει προσδοκίες επί συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος στη Σύνοδο Κορυφής των Βρυξελλών, και ήταν ενημερωμένη περί αυτού». Αποκορύφωμα, πάντως, της χτεσινής νευρικότητας στις Βρυξέλλες αποτέλεσε η αντίδραση του εκπροσώπου της Κομισιόν στην καθιερωμένη ημερήσια ενημέρωση, όταν μετά από «βροχή» ερωτήσεων για τα αποτελέσματα των τουρκικών εκλογών, επέλεξε να μη «βραχεί» κάνοντας μια παράξενη σύγκριση μεταξύ του τουρκικού ΑΚΡ και της (...) βασίλισσας της Βρετανίας που είναι επικεφαλής της εκκλησίας και «προστάτης της πίστεως».

Η Αμερικανίδα βοηθός υφυπουργός για Ευρωπαϊκές και Ευρωασιατικές υποθέσεις Μπεθ Τζόουνς εξέφρασε την πεποίθηση πως το σχέδιο που θα υποβάλλουν τα Ηνωμένα Εθνη, σε σχέση με τη λύση του Κυπριακού, θα είναι το «κατάλληλο». Μιλώντας ύστερα από συνάντηση που είχε με τον Πρόεδρο Κληρίδη, στο πλαίσιο σειράς επαφών της στη Λευκωσία, η κ. Τζόουνς επανέλαβε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες υποστηρίζουν τις προσπάθειες του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν και του Ειδικού Συμβούλου του για το Κυπριακό Αλβάρο ντε Σότο για εξεύρεση λύσης του Κυπριακού.

Είπε ότι με τον Πρόεδρο Κληρίδη συζήτησε μια ποικιλία θεμάτων, όπως το Κυπριακό, οι εκλογές στην Τουρκία, η σημασία της ενσωμάτωσης της Τουρκίας στην ΕΕ καθώς και η κατάσταση στο Ιράκ.

Αναφορικά με το αναμενόμενο σχέδιο του ΓΓ του ΟΗΕ για λύση του Κυπριακού και απαντώντας σε ερώτηση αν η λύση θα βασίζεται στις αρχές του διεθνούς δικαίου, η Αμερικανίδα βοηθός ΥΠΕΞ είπε: «Είμαι πεπεισμένη ότι αυτό που θα υποβάλουν τα Ηνωμένα Εθνη θα είναι το κατάλληλο».