Δεκατρείς κυβερνήσεις χτυπάνε την πόρτα της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ), και είναι πλέον πολύ πιθανό, σύμφωνα με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Βρυξελλών στις 24-25 του Οκτώβρη, 10 από αυτές να καταφέρουν από την άνοιξη του 2003 και κατά τη διάρκεια της ελληνικής Προεδρίας να εντάξουν τις χώρες τους σε αυτόν τον ιμπεριαλιστικό μηχανισμό.

Η ανοιχτή προσπάθεια της ενσωμάτωσης στους ιμπεριαλιστικούς οργανισμούς των νεοκαπιταλιστικών χωρών που προέκυψαν από τις ανατροπές των σοσιαλιστικών καθεστώτων στην κεντρική και ανατολική Ευρώπη, εκφράστηκε με την επιλογή της διεύρυνσης της ΕΕ το 1993 και του ΝΑΤΟ με την αναδόμησή του. Κεντρικός στόχος της επιλογής αυτής είναι η ενίσχυση και διαφύλαξη του καπιταλιστικού συστήματος στις χώρες αυτές και συνδυάστηκε με το στόχο της ενίσχυσης του ευρωπαϊκού ιμπεριαλιστικού κέντρου με την επέκταση της διεύρυνσης σε τρεις ακόμα καπιταλιστικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης.

Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '90 η επιλογή της διεύρυνσης προσαρμόστηκε στα νέα δεδομένα που δημιουργεί η «Νέα Τάξη» με τη λεγόμενη παγκοσμιοποίηση, την ηγεμονία στο ιμπεριαλιστικό σύστημα των ΗΠΑ, τους ανταγωνισμούς ανάμεσα στα ιμπεριαλιστικά κέντρα αλλά και τα κοινά συμφέροντά τους απέναντι στους εργαζόμενους στην Ευρώπη και τους λαούς όλου του κόσμου.

Η προοπτική της διεύρυνσης της ΕΕ επιτάχυνε επίσης τις εσωτερικές εξελίξεις στην ίδια την ΕΕ γιατί λειτούργησε καταλυτικά στις ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις που παραμερίστηκαν ή ξεπεράστηκαν προσωρινά μπροστά στη νέα πίτα που είχαν να μοιραστούν τα μεγάλα μονοπωλιακά συμφέροντα. Ετσι, σε μικρό σχετικά διάστημα προωθήθηκαν το Σύμφωνο Σταθερότητας και τα Προγράμματα Σύγκλισης που εναρμονίζουν την οικονομική πολιτική των κρατών - μελών της ΕΕ, και η ΟΝΕ και το ευρώ που αφαιρούν τη νομισματική πολιτική από τα κράτη μέλη και την αναθέτουν στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, αν και το Σύμφωνο Σταθερότητας το καταργούν στην πράξη κάτω από την αναγκαιότητα εθνοκρατικής παρέμβασης λόγω της κρίσης. Μπροστά στην απουσία του αντίπαλου δέους και για την αναζήτηση του μεγαλύτερου δυνατού κέρδους και από τις υπό ένταξη χώρες επιταχύνθηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις, οι εξαγορές και οι συγχωνεύσεις και κυρίως η αποδιάρθρωση της αγοράς εργασίας και του επονομαζόμενου κράτους πρόνοιας. Δημιουργήθηκαν νέοι και ενισχύθηκαν οι ήδη υπάρχοντες κατασταλτικοί μηχανισμοί, αυξήθηκε η αστυνομοκρατία και ο αυταρχισμός με την ενσωμάτωση της Συνθήκης του Σένγκεν και την επέκταση των αρμοδιοτήτων της ΕΕ στις εσωτερικές υποθέσεις και τη Δικαιοσύνη.

Αυτό το πλαίσιο της ΕΕ αποτελεί το λεγόμενο «κοινοτικό κεκτημένο», που ενώ μέρη του αμφισβητούνται και δεν εφαρμόζονται ακόμα και από κυβερνήσεις κρατών - μελών, οι υπό διεύρυνση χώρες καλούνται να το αποδεχτούν ως έχει χωρίς καμία δυνατότητα παρέμβασης. Ακόμα χειρότερα, οι υπό διεύρυνση χώρες καλούνται να αποδεχτούν εκ των προτέρων τη νέα και πιθανότατα ιδιαίτερα σημαντική αναθεώρηση των Συνθηκών της ΕΕ που δεν έχει καν ξεκινήσει. Αναθεώρηση που θα διαμορφώσει το νέο σύστημα Κεντρικής Διοίκησης και λήψης αποφάσεων στην ΕΕ και πιθανότατα θα οδηγήσει, αν τα καταφέρουν να συμβιβάσουν τις αντιθέσεις, στη σύνταξη Ευρωπαϊκού Συντάγματος.

Γρηγοριάδης Κώστας

Ποια, όμως, είναι η πραγματικότητα; Οι όροι προσχώρησης των νέων κρατών - μελών είναι κατά πολύ δυσμενέστεροι αυτών της ένταξης της Ελλάδας και σε πολλές περιπτώσεις εκβιαστικοί, σε οποιαδήποτε δε περίπτωση, αντίθετοι με τα λαϊκά συμφέροντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι για την ένταξη των χωρών αυτών έχουν προβλεφτεί μια γενική ρήτρα οικονομικής διασφάλισης και δύο ειδικές, η μία σχετικά με τις τομεακές οικονομικές πολιτικές και η άλλη σχετικά με τον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων.

Η ΕΕ είχε προβλέψει για το διάστημα 2004-2006 τη διάθεση πληρωμών ύψους 25 δισ. για να καλύψει το κόστος της διαδικασίας ένταξης 6 χωρών. Το κονδύλι αυτό είχε κριθεί ανεπαρκές από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά τα κράτη - μέλη της ΕΕ δεν ήταν διατεθειμένα να διαθέσουν περισσότερους πόρους. Τώρα, με τα ίδια κονδύλια και χωρίς καμία ουσιαστική αύξηση, καλείται να καλυφθεί η ένταξη 10 χωρών. Από τα 25 δισ., μάλιστα, η ΕΕ διαθέτει μόνο 10 δισ., ενώ τα υπόλοιπα 15 καλούνται να τα δώσουν οι ίδιες οι υποψήφιες χώρες. Είναι προφανές πως οι εργαζόμενοι των υπό ένταξη χωρών, όχι μόνο δε θα ενισχυθούν, αλλά θα αναλάβουν στις πλάτες τους το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών βαρών της διεύρυνσης, παρά το γεγονός ότι τίποτα δε θα κερδίσουν από αυτήν. Αλλωστε, όποια κονδύλια και να είχαν διατεθεί, θα πήγαιναν στα ταμεία των μεγάλων επιχειρήσεων. Την ίδια διαδικασία παρατηρήσαμε στα κράτη - μέλη της ΕΕ με τη δημιουργία της ΟΝΕ.

Ορισμένες χώρες της διεύρυνσης, μετά την ένταξη και για τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια, όχι μόνο δε θα εισπράττουν κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά κινδυνεύουν να είναι και καθαροί χρηματοδότες του. Για την περίοδο 2004-2006, προβλέπονται κάποιες αντισταθμίσεις, αλλά μετά το 2007 θα πρέπει να συνεχιστεί το καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας. Οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, με ένα μαγικό στατιστικό τρόπο θα μετατραπούν σε ανεπτυγμένες, παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με ομολογία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι περιφερειακές και κοινωνικές ανισότητες διευρύνθηκαν. Με αυτόν τον τρόπο, θα εξανεμιστούν οι όποιες χρηματοδοτήσεις που σήμερα απολαμβάνουν από το Γ` ΚΠΣ, τα Διαρθρωτικά Ταμεία ή το Ταμείο Συνοχής.

Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι των υποψήφιων χωρών είναι θύματα των ιδιωτικοποιήσεων και εξαγορών των τοπικών επιχειρήσεων από μονοπωλιακές πολυεθνικές επιχειρήσεις, που προσπαθούν να ενισχύσουν τη θέση τους στις υποψήφιες χώρες και να βελτιώσουν τη θέση τους απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό. Τα μονοπώλια απομυζούν, ήδη, ένα μεγάλο τμήμα του παραγόμενου πλούτου των χωρών αυτών και μέσω του εμπορικού ελλείμματος των χωρών της διεύρυνσης με την ΕΕ που υπερβαίνει τα 100 δισ.

Θύματα αυτής της πολιτικής αναδιαρθρώσεων και μετεγκαταστάσεων επιχειρήσεων είναι και οι εργαζόμενοι των χωρών - μελών της ΕΕ, που βλέπουν την πραγματική ανεργία να αυξάνεται και το βιοτικό τους επίπεδο να φθίνει.

Οι ίδιες αρνητικές συνέπειες θα υπάρξουν και για τους αγρότες. Η διεύρυνση δίνει στην ΕΕ την ευκαιρία σημαντικής μείωσης - γίνεται λόγος για 20% - των κονδυλίων που διαθέτει για τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και να ανταποκριθεί έτσι στις κατευθύνσεις του ΠΟΕ, στις απαιτήσεις των μονοπωλίων για εξοικονόμηση πόρων, με στόχο τη χρήση τους για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Αμυνα και Ασφάλεια, τον Ευρωστρατό, την Ευρωαστυνομία, τα συστήματα ηλεκτρονικού φακελώματος κλπ. Κυρίως όμως, σε συνδυασμό με μεγάλες μεταβατικές περιόδους, που επιβάλλει η ΕΕ για τα αγροτικά προϊόντα των υπό ένταξη χωρών, αποβλέπει στο να μην αναγκαστεί να χρηματοδοτήσει τη γεωργία και την κτηνοτροφία των χωρών αυτών που παρουσιάζουν αυξημένο αγροτικό πληθυσμό και αγροτική παραγωγή, εφαρμόζοντας και ξεπερνώντας τις κατευθύνσεις της «Ατζέντας 2000», που θα έχει, ανάμεσα στα άλλα, σαν αποτέλεσμα τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού, της τάξης του 2,5% το χρόνο.

Η ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ και οι μεταβατικές περίοδοι θα έχουν ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες και για τους αγρότες των κρατών - μελών και αυτών των υπό ένταξη χωρών. Θα ενισχύσουν, όμως, τις διαδικασίες συγκεντροποίησης της γης και θα ενδυναμώσουν τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, που λυμαίνονται τον τομέα των τροφίμων. Την αντίστοιχη εμπειρία, άλλωστε, είχαμε μέχρι τώρα και στην Ελλάδα, μόνο που τώρα θα ενταθούν ακόμα περισσότερο οι ρυθμοί μείωσης του αγροτικού πληθυσμού.

Αβίαστα, λοιπόν, μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι η διεύρυνση δε θα έχει κανένα οικονομικό όφελος για τους εργαζόμενους, τους αγρότες, και γενικότερα τα λαϊκά στρώματα όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Αντίθετα, οι συνέπειες θα είναι σημαντικές, τόσο για το εισόδημά τους και γενικότερα το βιοτικό τους επίπεδο, όσο και για τα κοινωνικά τους δικαιώματα και αν, μάλιστα, συνδυαστούν με την ολομέτωπη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου στους όρους εργασίας και ασφάλισης των εργαζομένων, είναι σίγουρο πως θα προκαλέσουν νέες κοινωνικές συγκρούσεις, που για την αντιμετώπισή τους προετοιμάζεται μία αυταρχικότερη και αστυνομοκρατούμενη ΕΕ.