Το μεγάλο κεφάλαιο, για να κάνει ελκυστικά τα σχέδιά του για τη διεύρυνση και για να αποκτήσει αυτή κοινωνικό έρεισμα, χρησιμοποίησε το πιο παλιό και κλασικό τέχνασμα, που είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα με τη φράση: Με τη διεύρυνση, οι εργαζόμενοι των κρατών - μελών και των υπό διεύρυνση χωρών «θα φάνε με χρυσά κουτάλια». Με αυτόν τον τρόπο, προσπαθεί να αποπροσανατολίσει τους εργαζόμενους από τους πραγματικούς οικονομικοπολιτικούς στόχους της διεύρυνσης, να υποβαθμίσει τις αρνητικές συνέπειες και να δημιουργήσει πολιτικές και κοινωνικές συμμαχίες στήριξης αυτής της κεντρικής επιλογής της ΕΕ.

Ποια, όμως, είναι η πραγματικότητα; Οι όροι προσχώρησης των νέων κρατών - μελών είναι κατά πολύ δυσμενέστεροι αυτών της ένταξης της Ελλάδας και σε πολλές περιπτώσεις εκβιαστικοί, σε οποιαδήποτε δε περίπτωση, αντίθετοι με τα λαϊκά συμφέροντα. Είναι χαρακτηριστικό ότι για την ένταξη των χωρών αυτών έχουν προβλεφτεί μια γενική ρήτρα οικονομικής διασφάλισης και δύο ειδικές, η μία σχετικά με τις τομεακές οικονομικές πολιτικές και η άλλη σχετικά με τον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων.

Η ΕΕ είχε προβλέψει για το διάστημα 2004-2006 τη διάθεση πληρωμών ύψους 25 δισ. για να καλύψει το κόστος της διαδικασίας ένταξης 6 χωρών. Το κονδύλι αυτό είχε κριθεί ανεπαρκές από την ίδια την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αλλά τα κράτη - μέλη της ΕΕ δεν ήταν διατεθειμένα να διαθέσουν περισσότερους πόρους. Τώρα, με τα ίδια κονδύλια και χωρίς καμία ουσιαστική αύξηση, καλείται να καλυφθεί η ένταξη 10 χωρών. Από τα 25 δισ., μάλιστα, η ΕΕ διαθέτει μόνο 10 δισ., ενώ τα υπόλοιπα 15 καλούνται να τα δώσουν οι ίδιες οι υποψήφιες χώρες. Είναι προφανές πως οι εργαζόμενοι των υπό ένταξη χωρών, όχι μόνο δε θα ενισχυθούν, αλλά θα αναλάβουν στις πλάτες τους το μεγαλύτερο μέρος των οικονομικών βαρών της διεύρυνσης, παρά το γεγονός ότι τίποτα δε θα κερδίσουν από αυτήν. Αλλωστε, όποια κονδύλια και να είχαν διατεθεί, θα πήγαιναν στα ταμεία των μεγάλων επιχειρήσεων. Την ίδια διαδικασία παρατηρήσαμε στα κράτη - μέλη της ΕΕ με τη δημιουργία της ΟΝΕ.

Ορισμένες χώρες της διεύρυνσης, μετά την ένταξη και για τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια, όχι μόνο δε θα εισπράττουν κονδύλια από τον κοινοτικό προϋπολογισμό, αλλά κινδυνεύουν να είναι και καθαροί χρηματοδότες του. Για την περίοδο 2004-2006, προβλέπονται κάποιες αντισταθμίσεις, αλλά μετά το 2007 θα πρέπει να συνεχιστεί το καθεστώς δημοσιονομικής πειθαρχίας. Οι λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες της ΕΕ, όπως η Ελλάδα, με ένα μαγικό στατιστικό τρόπο θα μετατραπούν σε ανεπτυγμένες, παρά το γεγονός ότι, σύμφωνα με ομολογία της ίδιας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι περιφερειακές και κοινωνικές ανισότητες διευρύνθηκαν. Με αυτόν τον τρόπο, θα εξανεμιστούν οι όποιες χρηματοδοτήσεις που σήμερα απολαμβάνουν από το Γ` ΚΠΣ, τα Διαρθρωτικά Ταμεία ή το Ταμείο Συνοχής.

Ταυτόχρονα, οι εργαζόμενοι των υποψήφιων χωρών είναι θύματα των ιδιωτικοποιήσεων και εξαγορών των τοπικών επιχειρήσεων από μονοπωλιακές πολυεθνικές επιχειρήσεις, που προσπαθούν να ενισχύσουν τη θέση τους στις υποψήφιες χώρες και να βελτιώσουν τη θέση τους απέναντι στο διεθνή ανταγωνισμό. Τα μονοπώλια απομυζούν, ήδη, ένα μεγάλο τμήμα του παραγόμενου πλούτου των χωρών αυτών και μέσω του εμπορικού ελλείμματος των χωρών της διεύρυνσης με την ΕΕ που υπερβαίνει τα 100 δισ.

Θύματα αυτής της πολιτικής αναδιαρθρώσεων και μετεγκαταστάσεων επιχειρήσεων είναι και οι εργαζόμενοι των χωρών - μελών της ΕΕ, που βλέπουν την πραγματική ανεργία να αυξάνεται και το βιοτικό τους επίπεδο να φθίνει.

Οι ίδιες αρνητικές συνέπειες θα υπάρξουν και για τους αγρότες. Η διεύρυνση δίνει στην ΕΕ την ευκαιρία σημαντικής μείωσης - γίνεται λόγος για 20% - των κονδυλίων που διαθέτει για τη στήριξη της αγροτικής παραγωγής και να ανταποκριθεί έτσι στις κατευθύνσεις του ΠΟΕ, στις απαιτήσεις των μονοπωλίων για εξοικονόμηση πόρων, με στόχο τη χρήση τους για την Ευρωπαϊκή Πολιτική Αμυνα και Ασφάλεια, τον Ευρωστρατό, την Ευρωαστυνομία, τα συστήματα ηλεκτρονικού φακελώματος κλπ. Κυρίως όμως, σε συνδυασμό με μεγάλες μεταβατικές περιόδους, που επιβάλλει η ΕΕ για τα αγροτικά προϊόντα των υπό ένταξη χωρών, αποβλέπει στο να μην αναγκαστεί να χρηματοδοτήσει τη γεωργία και την κτηνοτροφία των χωρών αυτών που παρουσιάζουν αυξημένο αγροτικό πληθυσμό και αγροτική παραγωγή, εφαρμόζοντας και ξεπερνώντας τις κατευθύνσεις της «Ατζέντας 2000», που θα έχει, ανάμεσα στα άλλα, σαν αποτέλεσμα τη μείωση του αγροτικού πληθυσμού, της τάξης του 2,5% το χρόνο.

Η ενδιάμεση αναθεώρηση της ΚΑΠ και οι μεταβατικές περίοδοι θα έχουν ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες και για τους αγρότες των κρατών - μελών και αυτών των υπό ένταξη χωρών. Θα ενισχύσουν, όμως, τις διαδικασίες συγκεντροποίησης της γης και θα ενδυναμώσουν τις μεγάλες πολυεθνικές επιχειρήσεις, που λυμαίνονται τον τομέα των τροφίμων. Την αντίστοιχη εμπειρία, άλλωστε, είχαμε μέχρι τώρα και στην Ελλάδα, μόνο που τώρα θα ενταθούν ακόμα περισσότερο οι ρυθμοί μείωσης του αγροτικού πληθυσμού.

Αβίαστα, λοιπόν, μπορούμε να βγάλουμε το συμπέρασμα ότι η διεύρυνση δε θα έχει κανένα οικονομικό όφελος για τους εργαζόμενους, τους αγρότες, και γενικότερα τα λαϊκά στρώματα όλων των ευρωπαϊκών χωρών. Αντίθετα, οι συνέπειες θα είναι σημαντικές, τόσο για το εισόδημά τους και γενικότερα το βιοτικό τους επίπεδο, όσο και για τα κοινωνικά τους δικαιώματα και αν, μάλιστα, συνδυαστούν με την ολομέτωπη επίθεση του μεγάλου κεφαλαίου στους όρους εργασίας και ασφάλισης των εργαζομένων, είναι σίγουρο πως θα προκαλέσουν νέες κοινωνικές συγκρούσεις, που για την αντιμετώπισή τους προετοιμάζεται μία αυταρχικότερη και αστυνομοκρατούμενη ΕΕ.