Την έντονη κριτική των βουλευτών της Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής συνάντησε χτες το «σχέδιο Ανάν» για το Κυπριακό τόσο για τον τελεσιγραφικό του χαρακτήρα όσο και για σημαντικές πλευρές της ουσίας των ρυθμίσεών του.

Στην πολύωρη συνεδρίαση, που έγινε με την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου, οι βουλευτές και του κυβερνητικού κόμματος ζήτησαν να απορριφθεί το τελεσίγραφο του Ανάν για υπογραφή της συμφωνίας μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής της Κοπεγχάγης της ΕΕ στις 12 Δεκέμβρη, ενώ η κριτική για την ουσία των προτεινόμενων ρυθμίσεων κυμάνθηκε από το ότι δε θα είναι βιώσιμο και λειτουργικό το νέο προτεινόμενο κράτος μέχρι το ότι πρόκειται ουσιαστικά για διχοτόμηση έξω από τα πλαίσια του ΟΗΕ. Την τελευταία άποψη εξέφρασαν και οι Πάγκαλος, Καψής και Αρσένης με κοινό κείμενο (δημοσιεύεται σε διπλανές στήλες) που κατέθεσαν στην επιτροπή την ώρα που στο βήμα ήταν ο Γ. Παπανδρέου.

Ο υπουργός αρκέστηκε στην παρουσίαση του «σχεδίου Ανάν» χωρίς να κάνει αξιολόγησή του και είπε ότι πρέπει να ξεκινήσει σοβαρή διαπραγμάτευση επ' αυτού ανεξάρτητα από τις σοβαρές επιφυλάξεις που μπορεί να έχει κανένας για επιμέρους πτυχές του. Ισχυρίστηκε ότι τα χρονοδιαγράμματα δεν αποτελούν τελεσίγραφο, γιατί αυτά ισχύουν μόνο εάν συμφωνήσουν και τα δύο μέρη και είπε ότι δεν πρόκειται να προχωρήσει η διεύρυνση της ΕΕ χωρίς την ένταξη σε αυτήν της Κύπρου.

Στόχος της κυβέρνησης, είπε, είναι εάν δεν υπάρξει λύση πριν τις 12 Δεκεμβρίου, τότε να διατηρηθεί η δυναμική της επίλυσης και μετά την Κοπεγχάγη. Είναι προτιμητέα, ανέφερε, η ένταξη της Κύπρου με λύση του προβλήματος (χωρίς να αποτελεί προϋπόθεση), γιατί εάν γίνει η ένταξη χωρίς λύση, τότε είναι πιθανόν να μην υπάρχει συνομιλητής από την άλλη πλευρά. Η λύση που θέλουμε, είπε, είναι αυτή της Ομοσπονδίας και τα κριτήρια πρέπει να είναι τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και η σταδιακή «όσμωση» των δύο κοινοτήτων. Θέλοντας προφανώς να δείξει έμμεσα ότι το «σχέδιο Ανάν» δεν είναι και τόσο κακό, ανέγνωσε τηλεγράφημα της Ελληνικής Πρεσβείας στην Τουρκία, στο οποίο περιέχονταν δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της, σύμφωνα με τις οποίες «η αποδοχή του σχεδίου θα αποβεί τραγωδία για τους Τουρκοκυπρίους και θα δημιουργήσει μεγάλα προβλήματα στην Τουρκία».

Στην παρέμβασή του ο βουλευτής του ΚΚΕ Ο. Κολοζώφ υπογράμμισε ότι έγινε από ελληνικής πλευράς μεγάλος συμβιβασμός που οδηγεί στη δικοινοτική - διζωνική συνομοσπονδία. Από το 1999 είπε άλλαξε η βάση συζήτησης του Κυπριακού από τη στιγμή που οι G-7 (οι επτά πλούσιες χώρες και η Ρωσία) ασχολήθηκαν με το θέμα και έθεσαν νέο πλαίσιο που έλεγε ότι η λύση δε θα έχει βάση τις αποφάσεις του ΟΗΕ, αλλά πρέπει να τεθούν όλα στο τραπέζι. Σε αυτό το πλαίσιο, τόνισε, κινείται και το «σχέδιο Ανάν», που οδηγεί σε δύο ανεξάρτητα και κυρίαρχα κράτη στην Κύπρο.

Ο Ο. Κολοζώφ κατηγόρησε την κυβέρνηση ότι ευπρεπίζει την κατάσταση, τη στιγμή που το σχέδιο στο σύνολό του δε δικαιολογεί τέτοιο πράγμα. Με τέτοιες συγκυρίες όπως οι σημερινές, είπε, και με τελεσίγραφα δεν μπορεί να λυθεί το πρόβλημα, ενώ υπογράμμισε τις ανησυχίες του για τη βιωσιμότητα και τη λειτουργικότητα του μορφώματος που θα προκύψει. Μάλιστα, τόνισε, είναι υπαρκτό το ενδεχόμενο να ανατραπεί η όποια συμφωνία ακόμα και στη μεταβατική τριετή συμπροεδρία, οπότε το μόνο που πρακτικά θα μείνει θα είναι δύο ανεξάρτητα κράτη στην Κύπρο.

Το σχέδιο, κατέληξε, είναι αρνητικό και δεν αποτελεί βάση για συζήτηση. Ομως, τόνισε, αρμόδιοι γι' αυτό είναι οι Κύπριοι. Εμείς αξιολόγηση του σχεδίου κάνουμε και δε λέμε στους Κύπριους να πάνε ή όχι σε διαπραγμάτευση, η οποία έτσι και αλλιώς θα γίνει. Χρειάζεται, τόνισε, να ενημερωθεί ο λαός και να κινητοποιηθεί για τα δίκαια του κυπριακού λαού και οι κινητοποιήσεις αυτές μπορούν να βοηθήσουν και τη διαπραγμάτευση της ελληνικής πλευράς.

Η Λ. Κανέλλη στην τοποθέτησή της είπε ότι η ελληνική κυβέρνηση είχε στα χέρια της το σχέδιο από τις 13 Αυγούστου, αλλά δεν κάλεσε κανένα κόμμα για ενημέρωση και κάλεσε τον υπουργό, αφού γίνεται λόγος για ημερομηνίες, να θυμηθεί τις 10 Ιουλίου 1974: Πρόκειται για την ημέρα που δημοσιοποιήθηκε έκθεση της επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Ευρώπης μετά την τουρκική εισβολή στην οποία καταγράφονταν οι εκτελέσεις, οι βασανισμοί, οι φυλακίσεις, οι βιασμοί και οι αγνοούμενοι Ελληνοκύπριοι. Σήμερα, είπε, νομιμοποιούμε την αγγλική αποικιοκρατία και αναρωτήθηκε με τι σημαία θα παρελάσει η Κύπρος στους Ολυμπιακούς του 2004. Προχωρούμε, είπε, από το «δεν ξεχνώ» στο «δε θυμάμαι». Τόνισε ότι η Ελλάδα ως εγγυήτρια δύναμη έχει σοβαρές ευθύνες και χαρακτήρισε το σχέδιο ως «Φραπέ - Ανάν».

Εκ μέρους της ΝΔ ο Π. Μολυβιάτης ζήτησε σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών που θα ασχοληθεί με το θέμα και είπε ότι στην Κοπεγχάγη πρέπει να γίνει ένταξη της Κύπρου χωρίς όρους ακόμα και χωρίς λύση. Σχολιάζοντας το «σχέδιο Ανάν», είπε ότι δεν είναι δίκαιη λύση, ενώ αμφισβήτησε και τη βιωσιμότητά του και τη λειτουργικότητά του. Πρόσθεσε επίσης ότι νομιμοποιούνται οι Τούρκοι έποικοι και ζήτησε να γίνει έντονη διαπραγματευτική προσπάθεια, αλλά αναρωτήθηκε ποια θα είναι τα πραγματικά περιθώρια της όποιας διαπραγμάτευσης.

Ιδιαίτερα συναινετική εμφανίστηκε μόνο η Μ. Δαμανάκη, η οποία ζήτησε συμβούλιο πολιτικών αρχηγών και είπε ότι δικαιώθηκε η επιλογή για την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ. Απέφυγε να τοποθετηθεί επί της ουσίας, λέγοντας ότι ο ΣΥΝ θα μελετήσει το «σχέδιο Ανάν», ενώ πρότεινε να γίνει σοβαρή διαπραγμάτευση χωρίς ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα.

Ωμό εκβιασμό και απαράδεκτο τελεσίγραφο χαρακτήρισε ο Χρ. Παπουτσής το χρονοδιάγραμμα που θέτει το σχέδιο, ενώ είπε ότι αρκετά άρθρα του είναι απαράδεκτα.

Να μην υπογράψει τη συμφωνία πριν τη Σύνοδο της Κοπεγχάγης ζήτησε από τον υπουργό ο Γ. Καψής, ο οποίος χαρακτήρισε το σχέδιο ως «θεσμοθετημένη διχοτόμηση». Υπάρχουν πολλά που δεν έχουν ειπωθεί ακόμα, είπε και σχολιάζοντας τις δηλώσεις Μητσοτάκη για το Κυπριακό τον χαρακτήρισε «ιδεολογικό απολογητή» του ΠΑΣΟΚ.

Ο Στ. Παπαθεμελής ζήτησε από την κυβέρνηση να κερδίσει χρόνο και είπε ότι το «σχέδιο Ανάν» υιοθετεί συντριπτικά τις τουρκικές θέσεις, νομιμοποιεί τα τετελεσμένα και δεν είναι βιώσιμο.

Δεν υπάρχει κανένας Ανάν, το σχέδιο είναι των Αγγλοαμερικανών, είπε ο Θ. Πάγκαλος, ο οποίος είπε ότι η Τουρκία έχει τη βάρβαρη υποστήριξη των ΗΠΑ. Το σχέδιο αυτό, είπε, έγινε για να τορπιλιστεί η ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ και αναρωτήθηκε γιατί εκφράζει τόση χαρά για το σχέδιο ο Κ. Σημίτης. Δε θα πάθουμε τίποτα, πρόσθεσε, εάν δεν προχωρήσει η λύση Ανάν και είπε ότι υπάρχει το ενδεχόμενο να αρνηθούν οι Ευρωπαίοι την ένταξη της Κύπρου με το επιχείρημα ότι με τη λύση Ανάν πρόκειται για ένα καινούριο κράτος διαφορετικό από αυτό με το οποίο έγινε η συμφωνία ένταξης.

Ο Γ. Αρσένης έκανε λόγο για έναν «θανατηφόρο συμβιβασμό» και για αγγλοαμερικανικής έμπνευσης διχοτομικό σχέδιο, αφού δεν υπάρχει ενιαίο κράτος και είπε ότι αυτό το σχέδιο είναι η τελευταία ευκαιρία όχι για την Ελλάδα, αλλά για τους Αγγλους και τους Αμερικανούς.

Η Αλέκα Ζορμπαλά, μέλος της Γραμματείας της «Κομμουνιστικής Ανανέωσης», δήλωσε στο «Ρ» σχετικά με το «σχέδιο Ανάν»:

«Το "σχέδιο Ανάν" με τις ρυθμίσεις του περί "κοινού κράτους", αλλά και "συστατικών κρατών" με δικό τους Σύνταγμα, ιθαγένεια, νομοθετική και εκτελεστική εξουσία κ.λπ., υποκρύπτει την πραγματική βούληση των προτεινόντων για μια εν τοις πράγμασι διχοτόμηση της Κυπριακής Δημοκρατίας και ως εκ τούτου είναι υποκριτικό.

Το σχέδιο αυτό διεκδικεί και μια παγκόσμια πρωτοτυπία, τη δημιουργία δηλαδή ενός πολιτειακού μορφώματος, ενός νέου κράτους τελικά, τα συστατικά οργανικά και λειτουργικά χαρακτηριστικά του οποίου ουδέποτε απαντήθηκαν στην ιστορική διαδρομή των πολιτειακών συγκροτήσεων και οργανώσεων στον κόσμο, πολύ δε περισσότερο στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Η τεχνική αυτή κατασκευή - άσκηση επί χάρτου που καταργεί την αρχή λειτουργίας της αστικής αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, την αρχή της πλειοψηφίας δηλαδή, με τη χορήγηση του προνομίου του βέτο στην τουρκοκυπριακή πλευρά, δε σκοπεύει απλά στην ευνοϊκή μεταχείριση αυτής της πλευράς. Ο βαθύτερος στόχος είναι μέσω αυτής της πρωτοφανούς ρύθμισης να καταστεί ο ξένος παράγοντας επικυρίαρχος για την επίλυση και των πιο απλών ακόμα διαφωνιών, καταργώντας έτσι κάθε έννοια λαϊκής κυριαρχίας και εθνικής ανεξαρτησίας και καθιστώντας αυτό το κρατικό μόρφωμα στην ουσία προτεκτοράτο υπό διαρκή ομηρία.

Το "σχέδιο Ανάν" θα αποβεί δυσλειτουργικό, αναποτελεσματικό και πρακτικά ανεφάρμοστο και για έναν ακόμα λόγο: Δεν κινείται στην κατεύθυνση της υπέρβασης των υπαρκτών διαφωνιών, αντιθέσεων και διαχωρισμών μεταξύ των κοινοτήτων, αλλά αντίθετα εκτιμάται ότι θα οξύνει με τις ρυθμίσεις του αυτές τα υπαρκτά αυτά προβλήματα.

Τέλος, διά του σχεδίου αυτού επιβραβεύονται κατά παράβαση των αρχών της διεθνούς νομιμότητας και του διεθνούς δικαίου οι πράξεις, αλλά και οι δυνάμεις εισβολής και κατοχής.

Πέρα από εθνικιστικές εξάρσεις, αλλά και κοσμοπολίτικους συμβιβασμούς, η αριστερά στην Ελλάδα και στην Κύπρο οφείλει να συνεχίσει να διεκδικεί την επίλυση του Κυπριακού στη βάση των αποφάσεων και ψηφισμάτων του ΟΗΕ, τα οποία στο όνομα ενός ρεαλισμού της νέας τάξης πραγμάτων αποσιωπώνται πλήρως και συστηματικά».