Η καπιταλιστική κρίση εντείνει την επιθετικότητα του κεφαλαίου και των πολιτικών του εκπροσώπων.

Τα επιτελεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης σημείωναν με ευφορία ότι το 2000 ήταν η τέταρτη κατά σειρά χρονιά ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ενωσης που διήνυσε την πιο ευνοϊκή οικονομική κατάσταση μετά από πολλά χρόνια.

Ο καπιταλισμός έχει γυρίσματα. Ο κύκλος της κρίσης φέρνει τη βόλτα του. Η ανάκαμψη και η άνοδος δίνουν τη θέση τους στην παρατεταμένη ύφεση και την κρίση.

Τα επιτελεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης προσγειώνονται.

Στις «φθινοπωρινές προβλέψεις της Κομισιόν για την περίοδο 2002-2004» διαπιστώνουν: «Μείωση της οικονομικής δραστηριότητας σ' ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση... Η ανάκαμψη είναι πολύ βραδύτερη από το αναμενόμενο και ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης στη ζώνη του ευρώ το 2002 υπολογίζεται στο 0,8%, ενώ το 2003 προβλέπεται να φτάσει το 1,8%».

Με σχετικές ανακοινώσεις της Κομισιόν, ήδη από τις αρχές του 2002 εκδηλώνεται έντονη ανησυχία.

«Οι προβλέψεις για αύξηση της απασχόλησης, έχουν αναθεωρηθεί και είναι λιγότερο αισιόδοξες... Σήμερα το ζητούμενο για την Ευρώπη είναι να ξεπεράσει την τρέχουσα επιβράδυνση χωρίς να επιδεινωθεί η λειτουργία των αγορών εργασίας και να προετοιμαστούν οι εταιρίες και οι εργαζόμενοι για την προσεχή ανάκαμψη...»(!)

Ο φόβος για νέα αύξηση των μακροχρόνια ανέργων και των αποκλεισμένων από το δικαίωμα στη δουλιά είναι χαρακτηριστικός.

«... Σε όλα τα κράτη - μέλη παρατηρήθηκε υποχώρηση των ποσοστών αύξησης της απασχόλησης και της μείωσης της ανεργίας. Η επιβράδυνση του ρυθμού δημιουργίας θέσεων εργασίας είχε επίδραση σε όλους τους τομείς της οικονομίας και μεταξύ αυτών και στους τομείς εκείνους που επέδειξαν πρόσφατα τις καλύτερες επιδόσεις ως προς την οικονομική μεγέθυνση και την αύξηση της απασχόλησης, δηλαδή στη βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας και στις βιομηχανίες έντασης της γνώσης...

Αυτή η αρνητική εξέλιξη εκδηλώθηκε με ένα κύμα εξαγγελιών για απολύσεις κυρίως για εταιρίες που δραστηριοποιούνται στα ταξίδια, ιδίως τις αερομεταφορές και τον τουρισμό, στην πληροφορική, στις τηλεπικοινωνίες και τη χρηματοπιστωτική διαμεσολάβηση.

Οι πρόσφατες απώλειες θέσεων εργασίας επεκτάθηκαν ωστόσο σε ένα μεγάλο φάσμα οικονομικών δραστηριοτήτων.

Εχουν θιγεί κλάδοι της μεταποιητικής βιομηχανίας (σιδηρουργία, χημικά, αυτοκινητοβιομηχανία κ.ά.) καθώς και οι δημόσιοι τομείς.

Πολλοί από τους τομείς που θίγονται από την επιβράδυνση του ρυθμού ανάπτυξης της απασχόλησης είναι ανδροκρατούμενοι και χαρακτηρίζονται από μεγάλο ποσοστό προσωρινών συμβάσεων...»

Η ανησυχία που εκδηλώνουν τα επιτελεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης είναι δικαιολογημένη, γιατί εκτός των άλλων παίρνει υπόψη της ότι κατά τη διάρκεια της οικονομικής ύφεσης 1992 -1993 καταγράφτηκε απώλεια 4 εκατ. θέσεων απασχόλησης!!!

Εχει λοιπόν, εκτός των αλλων, μεγάλη σημασία, μια μικρή ανάλυση για τους βασικούς σταθμούς -Συνόδους και αποφάσεις- των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Στο όνομα της αντιμετώπισης της ανεργίας εφαρμόζεται μια σκληρή, αντεργατική πολιτική που προωθεί βαθιές ανατροπές στα εργασιακά, ασφαλιστικά και μισθολογικά δικαιώματα των εργαζομένων, εντείνοντας την εκμετάλλευση της εργατικής δύναμης, αυξάνοντας τα κέρδη και την κυριαρχία του κεφαλαίου.

Παρά τη διαφημιζόμενη οικονομική ανάπτυξη, η ανεργία στα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης, μαστίζει εκατομμύρια εργαζόμενους. Εκδηλώνεται η αγιάτρευτη ασθένεια που προκαλείται από την ίδια τη φύση, τη λειτουργία και τις αντιθέσεις που χαρακτηρίζουν τον καπιταλισμό.

Το 2000 η ανεργία, με βάση τα επίσημα στοιχεία τους, αγκάλιαζε 14,2 εκατομ. ανέργους και υπολογίζεται στο 8,2 % του εργατικού δυναμικού, ενώ η ανεργία στις γυναίκες υπολογίζεται στο 9,7%.

Η μείωση που παρατηρήθηκε το 2001 στο ποσοστό της ανεργίας ήταν προσωρινή και υποχώρησε το 2002.

Ετσι τον Ιούνη του 2002 υπολογίζεται στο 7,7% του εργατικού δυναμικού έναντι 7,4 % τον Ιούνη του 2001. Στη Γερμανία (το Δεκέμβρη του 2002) η ανεργία εκτοξεύτηκε στο 10,1% και οι άνεργοι ανήλθαν στα 4,2 εκατομ.

Στην Ευρωζώνη υπολογίζεται 8,4% τον Ιούνη του 2002 έναντι 8% τον Ιούνη του 2001.

Ιδιαίτερα αυξημένη είναι η ανεργία στους νέους και σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat (Μάρτης 2002 ) στο σύνολο της Ευρωπαϊκής Ενωσης υπολογίζεται στο 15,2% του εργατικού δυναμικού και στην Ευρωζώνη στο 16,4%.

Οι μακροχρόνια άνεργοι αποτελούν το 44% του συνόλου των ανέργων.

Τα στοιχεία αυτά πρέπει να εξεταστούν μέσα από το εξής πρίσμα:

Η Eurostat, όσο και οι στατιστικές υπηρεσίες των κρατών - μελών συμπεριλαμβάνουν στην απασχόληση τις θέσεις της μερικής απασχόλησης και άλλων μορφών υποαπασχόλησης, παρεμβαίνοντας, με αυτόν τον τρόπο, στη διαμόρφωση ψεύτικου, τεχνητού ποσοστού ανεργίας.

Γι' αυτό, το πρόβλημα πρέπει να κατανοηθεί σε συνδυασμό και σε συνάρτηση με το σύνολο των μέτρων ανατροπής των εργασιακών σχέσεων και ασφαλιστικών δικαιωμάτων.

Συγκεκριμένα:

• Η μερική απασχόληση (2ωρα, 3ωρα, 4ωρα) επεκτείνεται. Το 2000 ανέρχεται στο 18% του εργατικού δυναμικού (στην Ολλανδία π.χ. φτάνει το 35%).

Δίνονται κίνητρα στους εργοδότες, για να δημιουργήσουν θέσεις μερικής απασχόλησης και να μετατραπούν θέσεις πλήρους απασχόλησης σε μερικής.

• Επεκτείνεται η προσωρινή απασχόληση, ιδιαίτερα οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου.

Η «μη κανονική απασχόληση»,(μερική, προσωρινή απασχόληση κλπ.) το 2000 αντιστοιχεί στο 30% όλων των Συμβάσεων.

• Οι ανατροπές στις εργασιακές σχέσεις και η επέκταση της μερικής απασχόλησης συνοδεύονται από αντιδραστικές αλλαγές στην Κοινωνική Ασφάλιση (αύξηση των ορίων ηλικίας, αύξηση του χρόνου εργασίας για τη συμπλήρωση των προϋποθέσεων συνταξιοδότησης, μείωση των συντάξεων, ιδιωτικοποίηση της Κοινωνικής Ασφάλισης).
• Αυξάνονται τα όρια και απλοποιούνται οι διαδικασίες των ομαδικών απολύσεων, διευκολύνονται οι επιχειρήσεις, για να ξεκαθαρίζουν από το λεγόμενο «πλεονάζον προσωπικό». Μειώνονται οι αποζημιώσεις για τις ομαδικές και ατομικές απολύσεις.
• Αναπτύσσονται οι μορφές του σύγχρονου δουλεμπορίου που ακούνε στο όνομα «δανεισμός εργαζομένων» μέσα από τα ιδιωτικά γραφεία ή επιχειρήσεις «προσωρινής απασχόλησης».
• Επεκτείνεται το αντεργατικό καθεστώς με τη χρησιμοποίηση της «τηλεεργασίας», που διακλαδώνεται σε τηλεεργαζόμενους - αυτοαπασχολούμενους, τηλεεργαζόμενους - ημιαπασχολούμενους κ.ά.
• Υπονομεύεται ή καταργείται ο ημερήσιος σταθερός χρόνος εργασίας, το 8ωρο. Μειώνεται ο ελεύθερος χρόνος, εντατικοποιείται η δουλιά και αυξάνονται οι απλήρωτες ώρες εργασίας, μέσα από διάφορες μορφές διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου, σε μηνιαία, εξάμηνη ή χρονιάτικη βάση.
• Προωθείται η κατάργηση του 5νθημέρου και εξαπλώνεται η εργασία τα Σάββατα και τις Κυριακές.
• Πλήττονται οι Συλλογικές Συμβάσεις και υποκαθίστανται από διάφορες μορφές εκβιαστικής ατομικής διαπραγμάτευσης.
• Μειώνονται οι μισθοί και οι σταθερές αποδοχές.

Αυτά είναι ορισμένα μόνο από τα «επιτεύγματα» του δεκάχρονου απολογισμού, της δεκάχρονης εφαρμογής των κατευθύνσεων της «Λευκής Βίβλου», της στρατηγικής για την απασχόληση, που εφαρμόστηκε από τις σοσιαλδημοκρατικές και συντηρητικές κυβερνήσεις που παρέλασαν στα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Ολα τα μέτρα υπόκεινται σ' ένα βασικό κανόνα:

Ενταση της εκμετάλλευσης της εργατικής δύναμης, αύξηση των κερδών και ισχυροποίηση της θέσης του μεγάλου κεφαλαίου.

Οι εργαζόμενοι πρέπει να καταδικάσουν τις πολιτικές δυνάμεις που εφαρμόζουν και στηρίζουν αυτή την πολιτική. Να καταδικάσουν την πολιτική του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, που προωθεί τις αντεργατικές ανατροπές στη χώρα μας, αλλά και τη συνένοχη στάση του ΣΥΝ, που υπερψήφισε μαζί τους τη Συνθήκη του Μάαστριχτ, τη «Λευκή Βίβλο», στηρίζοντας τις βασικές κατευθύνσεις της ΕΕ και καλλιεργώντας τόσα χρόνια αυταπάτες ότι μπορεί να αντιμετωπιστεί η ανεργία στα πλαίσια του καθεστώτος των μονοπωλίων και της πολιτικής, που καθορίζεται από τα συμφέροντα και τα κέρδη της πλουτοκρατίας.

Οι εργαζόμενοι πρέπει να βγάλουν συμπεράσματα και να αντιπαλέψουν αποφασιστικά τις δυνάμεις του κυβερνητικού - εργοδοτικού συνδικαλισμού.

Κάθε αντεργατικό μέτρο, κάθε ανατροπή δικαιώματος έχει την υπογραφή των συμβιβασμένων ηγεσιών του συνδικαλιστικού κινήματος είτε πρόκειται για τη Συνομοσπονδία Ευρωπαϊκών Συνδικάτων είτε πρόκειται για την πλειοψηφία της ΓΣΕΕ, τις ηγεσίες της ΠΑΣΚΕ, της ΔΑΚΕ και της Αυτόνομης Παρέμβασης.

Associated Press

Πρώτο, συγκέντρωσε την προσοχή της στην επέκταση της μερικής και της προσωρινής απασχόλησης, δηλαδή στο μοίρασμα της ανεργίας.

Δεύτερο, μέσα από αυτό το δρόμο επιχείρησε να ελέγξει το πρόβλημα της ανεργίας, ρίχνοντας ιδιαίτερα βάρος στις λιγότερο αναπτυγμένες περιφέρειες, στην αντιμετώπιση της υψηλής ανεργίας των νέων, των γυναικών, τη μακροχρόνια ανεργία, τον αποκλεισμό από την αγορά εργασίας.

Τρίτο, έθεσε το ζήτημα της βελτίωσης της κοινοτικής ανταγωνιστικότητας μέσα από την εξασφάλιση φτηνής εργατικής δύναμης για το μεγάλο κεφάλαιο χρησιμοποιώντας μαζικά την επαγγελματική κατάρτιση και τη διά βίου εκπαίδευση των ανέργων, αλλά και γενικότερα του εργατικού δυναμικού, προσφέροντας αναλώσιμες, ευκαιριακές γνώσεις στα πλαίσια της υποβάθμισης της γενικής εκπαίδευσης και της προσαρμογής της στις ανάγκες της «αγοράς».

Αφορά ένα σύνολο μέτρων που αναφέρονται στην «πρόληψη και τη μείωση της ανεργίας», την «αύξηση του ποσοστού της απασχόλησης», εννοώντας βεβαίως όχι την εξασφάλιση του δικαιώματος πλήρους - σταθερής εργασίας, αλλά την αύξηση του αριθμού των απασχολούμενων (ανεξάρτητα από σχέση εργασίας) στο σύνολο του οικονομικά ενεργού πληθυσμού - ηλικίας από 15-64 ετών.

Ιδιαίτερη στόχευση μπαίνει για την «αντιμετώπιση της ανεργίας των νέων», την «πρόληψη της μακροχρόνιας ανεργίας» και τον περιορισμό του «κοινωνικού αποκλεισμού» μέσα από την προώθηση των λεγόμενων ενεργητικών πολιτικών (ψευτοκατάρτιση, διά βίου μάθηση και υποαπασχόληση), τη μεταρρύθμιση των συστημάτων φορολόγησης προς όφελος των επιχειρηματιών, την περικοπή των παροχών για την προστασία των ανέργων, γιατί θεωρεί τις παροχές ως αντικίνητρο στην αναζήτηση εργασίας, μετατοπίζοντας τις ευθύνες στους ίδιους τους ανέργους.

Προσαρμοσμένος στο στόχο της απασχολησιμότητας είναι και ο λεγόμενος «εκσυγχρονισμός» των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης (π.χ. ΟΑΕΔ στην Ελλάδα) για να λειτουργήσουν σαν μηχανισμός ενίσχυσης της κερδοφορίας του κεφαλαίου και χρησιμοποίησης των ανέργων σαν πάμφθηνη εργατική δύναμη που θα ρίχνεται στην αγορά εργασίας με όρους υποαπασχόλησης και ευελιξίας, δηλαδή χωρίς δικαιώματα.

Associated Press

Ο μηχανισμός αυτός συμπληρώνεται με τη δημιουργία και την επέκταση ενός δουλεμπορικού κυκλώματος, που στηρίζεται σε ιδιωτικά γραφεία (επιχειρήσεις) «εξεύρεσης εργασίας», γραφεία ενοικίασης εργαζόμενων που εκμεταλλεύονται την αγωνία των ανέργων.

Στοχεύει στη διευκόλυνση της δημιουργίας ενός ευνοϊκού περιβάλλοντος (φοροαπαλλαγές, επιδοτούμενα προγράμματα κ.ά.) για τη δημιουργία επιχειρήσεων, την επιχειρηματική ανάπτυξη, προσδοκώντας αύξηση των θέσεων απασχόλησης, ιδιαίτερα σε περιφερειακό, τοπικό επίπεδο.

Βασική λειτουργία αυτού του άξονα είναι η χειραγώγηση συνειδήσεων, η πρόσδεση και η ενσωμάτωση στην κυρίαρχη πολιτική, μικρομεσαίων στρωμάτων, ανέργων που οδηγούνται στην αυτοαπασχόληση.

Σε σύνδεση με αυτό είναι χαρακτηριστικές οι αναφορές κοινοτικών εκθέσεων που επιμένουν στη δημιουργία «επιχειρηματικής κουλτούρας» και στην «κοινωνική αναγνώριση» των επιχειρηματιών!!

Μπορούμε να σημειώσουμε ιδιαίτερα την έμφαση που δίνεται στη λεγόμενη «κοινωνική οικονομία». Μια μορφή επιχειρηματικής δραστηριότητας που εξαπλώνεται στην Ευρωπαϊκή Ενωση και στηρίζεται στην υποκατάσταση αρμοδιοτήτων και υποχρεώσεων του κράτους. Π.χ. για την παροχή κοινωνικών υπηρεσιών, προωθεί την ευελιξία στις εργασιακές σχέσεις, καλλιεργεί αυταπάτες για την αντιμετώπιση του προβλήματος της ανεργίας, ισχυροποιεί το μηχανισμό της ενσωμάτωσης των εργαζομένων στους στόχους και τις επιδιώξεις της κυρίαρχης πολιτικής.

Μέσα από τον άξονα της προσαρμοστικότητας, με κριτήριο τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και των κερδών της εργοδοσίας, επιδιώκεται η προώθηση των ευέλικτων μορφών απασχόλησης, με μαϊντανό την «ποιότητα» και την «ασφάλεια» της εργασίας, ώστε όπως αναφέρουν οι σχετικές κοινοτικές κατευθύνσεις «να συμφιλιωθούν οι ανάγκες των εργαζομένων και των επιχειρήσεων»!!

Η «ποιότητα» και η «ασφάλεια» της εργασίας χρησιμοποιούνται σαν πρόσχημα που διανθίζεται με προτροπές που αφορούν τη μεγαλύτερη ανάμειξη των εργαζομένων στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων, στη συμμετοχή στα αποτελέσματα (δηλαδή τα κέρδη) των επιχειρήσεων, σε ελεγχόμενα από την εργοδοσία μέτρα υγιεινής και ασφάλειας, υπό τη σκιά του κοινωνικού εταιρισμού και της ταξικής συνεργασίας για τη στήριξη της αντεργατικής πολιτικής.

Η ουσία αυτής της αντεργατικής πολιτικής και τα αποτελέσματά της αναφέρονται στον απολογισμό της Κομισιόν με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 5 χρόνων από την εφαρμογή της στρατηγικής για την απασχόληση.

«Οι περισσότερες καινοτομίες (!) που σημειώθηκαν αφορούν την υλοποίηση περισσότερων ευέλικτων συστημάτων του χρόνου εργασίας... Υπάρχει μια γενικότερη τάση για νέες και ευέλικτες μορφές εργασίας διευκολύνοντας την εισαγωγή και τη χρήση των συμβάσεων ορισμένου χρόνου, της προσωρινής εργασίας και της μερικής απασχόλησης».

Η επιδίωξη που προβάλλεται είναι «να ενισχυθούν οι πολιτικές για τις ίσες ευκαιρίες γυναικών και ανδρών στην αγορά εργασίας», παρατηρώντας ότι το ποσοστό ανεργίας των γυναικών κινείται σε υψηλά επίπεδα και ότι «η ισότητα των φύλων είναι ασθενής συνιστώσα στο συνδυασμό πολιτικών».

Οπως αποδεικνύεται, η είσοδος των γυναικών στην αγορά εργασίας γίνεται με επώδυνους όρους που διαιωνίζουν τις διακρίσεις και τις ανισότητες και καταδικάζουν την πλειοψηφία των εργαζόμενων γυναικών στην υποαπασχόληση.

Οι άξονες της στρατηγικής του Λουξεμβούργου εμπλουτίστηκαν και προσαρμόζονται στις σύγχρονες ανάγκες του κεφαλαίου με τις αποφάσεις των μετέπειτα συνόδων κορυφής της Ευρωπαϊκής Ενωσης.