ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ (του απεσταλμένου μας Θ. ΛΕΚΑΤΗ).--

«Μπους - Σαρόν - Ασασίν, Μπους - Σαρόν - Ασασίν, Μπους - Σαρόν - Ασασίν».

Ισως ποτέ ξανά δεν έχει ακουστεί τόσο, τόσο ξανά και ξανά, επί τόσες πολλές ώρες, αυτό το σύνθημα από τόσο διαφορετικές φυλές και εθνότητες στον ίδιο χρόνο και τόπο.

Βρυξέλλες, 22 του Μάρτη του 2003. Το ευρωπαϊκό γραφείο της World Federation Trade Union (της ΠΣΟ, όπως τη γνωρίζουμε εμείς) έχει διακόψει τις εργασίες της ανοιχτής εκδήλωσης που οργάνωσε με συμμετοχή αντιπροσώπων από 21 χώρες και σύσσωμοι οι συνδικαλιστές βγαίνουν στο δρόμο και διασχίζοντας - με ανοιχτές τις σημαίες της WFTU και του ΠΑΜΕ που μετείχε με πολυμελή αντιπροσωπεία - μια απόσταση περίπου ενός χιλιομέτρου, ενώνονται με τον κύριο όγκο μιας διαδήλωσης από αυτές που μάλλον θα αφήσουν ιστορία στην πόλη. Τόπος τελικού προορισμού της διαδήλωσης η αμερικάνικη πρεσβεία.

Για να γίνει κατανοητό το εγχείρημα, ορισμένες εξηγήσεις: Στα πλαίσια ενός καθωσπρεπισμού αδιανόητου για μας τους Μεσογειακούς και ενός αστυνομικού κράτους που κάνει έντονη την παρουσία του σε κάθε στιγμή της μέρας, στις Βρυξέλλες οι διαδηλώσεις με σπάνιες εξαιρέσεις ξεκινούν πάντα από συγκεκριμένο σημείο - καταλήγουν σε συγκεκριμένο σημείο, διαλύονται με συγκεκριμένο τρόπο, μέσα από καθορισμένες από την αστυνομία διαδρομές. Χοντρά χοντρά οι διαδηλώσεις ξεκινούν από ένα σημείο του κέντρου, ακολουθούν μια μεγάλη ευθεία και καταλήγουν νοτιοδυτικά στο ύψος της ιστορικής εργατογειτονιάς, στο τέλος της οδού Στάλινγκραντ, εκεί που γίνεται το παζάρι την Κυριακή. Μετά τη διαδήλωση απαγορεύεται η κυκλοφορία με σηκωμένα πανό ή σημαίες εκτός του καθορισμένου από την αστυνομία χώρου. Ο πληθυσμός στην πλειοψηφία του θεωρεί αυτονόητο αυτό το καθεστώς κι έτσι ούτε γάτα ούτε ζημιά. Αυτό το καθεστώς έχει οδηγήσει στην πατέντα με τα νάιλον γιλέκα που γράφουν πάνω συνθήματα και τα μαντιλάκια στο λαιμό ή στο μπράτσο. Μπορείς να κυκλοφορείς φορώντας όποια ενδυμασία, δεν μπορείς να διαδηλώνεις, όποτε θες όπως θες. Αυτά τα λίγα για να φεύγει από τη μέση κι όλο το παραμύθι περί ελεύθερης διακίνησης ιδεών, περί δημοκρατικής Ευρώπης και λοιπά φληναφήματα.

Σ' αυτό το περιβάλλον, το Σάββατο το μεσημέρι σημειώθηκε μια σημαντική ανατροπή. Μία μέρα πριν, την Παρασκευή, τα καθεστωτικά συνδικάτα που ελέγχονται από τη συμμορία του Καμπάλιο της ΣΕΣ είχαν κάνει μία δήθεν αντιπολεμική διαδήλωση στην καθορισμένη διαδρομή. Το Σάββατο έγινε ακριβώς το αντίθετο: Το σύνολο των οργανώσεων που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο λειτουργούν με μια σχετική αγωνιστική γραμμή, κατέβηκαν στο δρόμο με κατεύθυνση αυτή τη φορά ανατολικά! Προς τα εκεί, δηλαδή, όπου εδώ και μέρες η πόλη θυμίζει στρατόπεδο συγκέντρωσης. Χιλιόμετρα αγκαθωτού συρματοπλέγματος, αστυνομικές αντλίες ανά 100 μέτρα, ένας απίθανα μεγάλος αριθμός ειδικών αστυνομικών δυνάμεων με πλήρη πολεμική εξάρτυση κι ένας επίσης απίθανα μεγάλος αριθμός ασφαλιτών που έχει κατακλύσει όλη την περιοχή σε ακτίνα ενός χιλιομέτρου γύρω από την αμερικάνικη πρεσβεία.

Στις 2 το μεσημέρι ακριβώς περισσότεροι από 10.000 άνθρωποι, αριθμός εξαιρετικά μεγάλος για τις Βρυξέλλες, αρχίζουν μια πανέμορφη ως προς τη ζωντάνια και τα χρώματά της πορεία. Εντυπωσιάζει ο μεγάλος αριθμός αραβόφωνων διαδηλωτών, κύρια Παλαιστινίων, αλλά και Τούρκων, ενώ αισθητή κάνουν την παρουσία τους και μεγάλες ομάδες ανθρώπων του μουσουλμανικού τόξου. Σφυροδρέπανα σε σημαίες δηλώνουν τον κομμουνιστικό προσανατολισμό διαφόρων οργανώσεων, δεσπόζουν σημαίες της Παλαιστίνης και του Ιράκ. Η φαντασία οργιάζει ως προς τη διακωμώδηση των Μπους, Μπλερ, Αθνάρ. Το σύνθημα «Νo war for oil» κυριαρχεί σε εκατοντάδες πικέτες, ενώ μεγάλος είναι και ο αριθμός των αυτοσχέδιων πικέτων με σκίτσα που συσχετίζουν τον πόλεμο, το πετρέλαιο και το αίμα. Ο χαρακτηρισμός «ιμπεριαλιστικός» δεσπόζει σε δεκάδες αναφορές στον πόλεμο κατά του Ιράκ.

Η διαδήλωση περνά απέναντι από την πρεσβεία, σε απόσταση ασφαλείας, καθώς ανάμεσα στο ένα ρεύμα που επιτρέπεται η κυκλοφορία διαδηλωτών - φραγμένο με αγκαθωτό πλέγμα που το έχουν στηρίξει με βίδες στην άσφαλτο! - και την πρεσβεία μεσολαβεί το πλάτος του τούνελ που αρχίζει σε εκείνο το σημείο και η λεωφόρος που περνά μπροστά από την πρεσβεία.

Το πρόβλημα λύνεται επιτόπου: Ενα μεγάλο μέρος διαδηλωτών «στρατοπεδεύει» στο μισό ρεύμα κυκλοφορίας και στήνει ένα ξέφρενο πανηγύρι συνθημάτων και τραγουδιών, καίγοντας κατά διαστήματα διάφορα ομοιώματα του Μπους και αμερικάνικες σημαίες. Μια από τις πατέντες που δίνουν έμφαση στο κάψιμο είναι το πασάλειμμα με βαρύ πετρέλαιο, έτσι που να βγαίνει μαύρος πυκνός καπνός. Η υπόλοιπη διαδήλωση συνεχίζει να περνά παράλληλα με την ομάδα που είναι μόνιμα σταματημένη, επί δύο περίπου ώρες.

Σ' ένα τέτοιο περιβάλλον η συμμετοχή του ευρωπαϊκού γραφείου της WFTU όχι μόνο δεν πέρασε απαρατήρητη, αλλά έκανε και ιδιαίτερη αίσθηση. Κοντά στις δεκάδες σημαίες της διεθνούς οργάνωσης κυμάτιζαν και οι δεκάδες σημαίες του ΠΑΜΕ, ενώ το σύνθημα «Αμερικάνοι φονιάδες των λαών» γρήγορα άρχισε να φωνάζεται όχι μόνο από την πολυπληθή ελληνική αντιπροσωπεία, αλλά και από ντόπιους που μας διέθεσαν μια μεγάλη μικροφωνική πάνω σε ένα φορτηγό ώστε το μήνυμα να περνά σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερη απόσταση. Οπως είπε χαρακτηριστικά αργότερα ένας από τους συνδικαλιστές που έπαιρναν μέρος στην εκδήλωση της WFTU «Νιώσαμε σήμερα Ελληνες διαδηλώνοντας». Το τέλος της πορείας μάς βρήκε να συνεχίζουμε επί της ουσίας τη διαδήλωση για δύο χιλιόμετρα ακόμα έξω από το όριο που η βελγική πραγματικότητα όριζε ως πρέπον. Κάτι έλεγαν διάφοροι αστυνομικοί να κατεβάσουμε τις σημαίες, γεγονός είναι ότι συνεχίσαμε έτσι μέχρι που φτάσαμε στο σημείο απ' όπου είχαμε ξεκινήσει.

Το βράδυ οι τοπικοί τηλεοπτικοί σταθμοί αφιέρωσαν ξεχωριστό χρόνο σ' αυτήν ακριβώς τη διακριτή παρουσία των ταξικών συνδικάτων, που με τη ζωντάνια της πρόσθεσε στην ήδη υπάρχουσα ομορφιά της διαδήλωσης. Τα δύο μεγάλα πανό που κυριαρχούσαν, ένα του ΠΑΜΕ με το γνωστό σύνθημα που χαρακτηρίζει φονιά τον Μπους και τον σφραγίζει με τη σβάστικα κι άλλο ένα από το ευρωπαϊκό γραφείο της ΠΣΟ με το σύνθημα «Οχι στον ιμπεριαλιστικό πόλεμο», όχι μόνο δεν ξένισαν, αλλά γίνονταν ακριβώς αυτά αντικείμενο θετικών σχολιασμών.

Μια καλή οργάνωση κι ένας σωστός προσανατολισμός απέδειξαν για μία ακόμα φορά ότι είναι κρίσιμο κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες όχι μόνο να γνωρίζεις ποιος είναι ο εχθρός, αλλά και ότι στο δικό σου χέρι είναι η απόφαση να τον αντιμετωπίσεις ή όχι. Η διαφορά ανάμεσα στη φιέστα της Παρασκευής όπου πρωτοστάτησε η ΣΕΣ - όπου οι άνθρωποι καθοδηγούνταν να σφυρίζουν για να μη σκέφτονται και προπαντός να μη φωνάζουν συνθήματα που δείχνουν τον εχθρό - και τη μαχητική διαδήλωση του Σαββάτου - όπου ήταν έντονο στο στοιχείο της ενότητας σε μία αντιιμπεριαλιστική βάση - ήταν κάτι παραπάνω από εμφανής. Αποδεικνύοντας στην πράξη ότι οι προλετάριοι όχι μόνο δεν έχουν πατρίδα, αλλά και θεωρούν αυτονόητο να αγωνίζονται μαζί ενάντια στον κοινό εχθρό. Κρίσιμο παραμένει πάντα όπου Γης το ποιες δυνάμεις ηγεμονεύουν στην εργατική τάξη κι απ' αυτήν την άποψη η συμμετοχή του ευρωπαϊκού γραφείου της ΠΣΟ στη διαδήλωση και η έντονη παρουσία του ΠΑΜΕ σ' αυτήν καταγράφονται ως μια ιδιαίτερα θετική παρέμβαση, αλλά και χρεώνουν για τη συνέχεια. Το σίγουρο είναι πως απέναντι στο κεφάλαιο που ελέγχει σ' αυτή τη φάση ένα εξαιρετικά μεγάλο μέρος των συνδικάτων της Ευρώπης, με δικούς του εγκάθετους, αντιπαρατίθεται ανοιχτά και στην ίδια του την έδρα ένα ελπιδοφόρο ταξικό κίνημα.

Σημείωση: Αναλυτικό ρεπορτάζ από την ανοιχτή εκδήλωση του ευρωπαϊκού γραφείου της ΠΣΟ στις Βρυξέλλες και φωτογραφικό υλικό θα δημοσιευτούν σε επόμενα φύλλα του «Ρ».

Το πλήγμα κατά του Διεθνούς Συστήματος που επέφεραν οι αμερικανικές ενέργειες με τον πόλεμο κατά του Ιράκ υποχρεώνει τους Ευρωπαίους να αναζητήσουν μια «αμυντική πολιτική στενότερης συνεργασίας και ανάπτυξης των αμυντικών τους ικανοτήτων».

Αυτό υποστήριξε χτες, σε συνέντευξή του σε ραδιοφωνικό σταθμό, ο υπουργός Εξωτερικών Γ. Παπανδρέου. «Ολοι είναι ανήσυχοι για την εξέλιξη του πολέμου», είπε, «αλλά η προσοχή μας είναι στραμμένη στον ίδιο τον ιρακινό λαό και έχουμε τονίσει - και ως ΕΕ και η Προεδρία, αλλά και οι 28 - ότι το συντομότερο που μπορεί να τελειώσει ο πόλεμος το καλύτερο βεβαίως για όλους».

Ο υπουργός Εξωτερικών σημείωσε, επίσης, ότι «έχουμε ήδη προγραμματίσει διάφορες πρωτοβουλίες υποστήριξης μη κυβερνητικών οργανώσεων για την ανθρωπιστική βοήθεια, συνεργασία με γειτονικά κράτη και ως Προεδρία συντονίζουμε τα θέματα ανθρωπιστικής βοήθειας και στο επίπεδο της διευρυμένης Ευρώπης».

Ο Γ. Παπανδρέου παρατήρησε ότι η κρίση στο Ιράκ είναι «υπαρκτή». «Δεν είναι ότι τέλειωσαν όλα τα γεγονότα με τον πόλεμο, αντιθέτως ανοίγουν σειρά προκλήσεων και προβλημάτων και ζητημάτων, στα οποία η Ευρώπη έχει πάρει θέση», είπε και πρόσθεσε: «Αυτή νομίζω ότι ήταν και η επιτυχία της Συνάντησης Κορυφής που προγραμματίστηκε, συζητήθηκε και προετοιμάστηκε μ' έναν τρόπο, ώστε να βγάλει αυτά τα συμπεράσματα. Εγώ πιστεύω ότι αυτά τα συμπεράσματα, όσο κι αν ο κόσμος, λόγω και της έναρξης του πολέμου, τα θεώρησε δευτερεύοντα, είναι πρωτεύοντα και όλο και περισσότερο θα φανεί η σημασία τους. Στην απόφασή μας μιλάμε για τον κεντρικό ρόλο του ΟΗΕ στις επόμενες φάσεις του Ιρακινού».

Ο υπουργός αναφέρθηκε στο θέμα της ανοικοδόμησης του Ιράκ, για το οποίο τόνισε ότι «δεν έχει καμία σχέση με νομιμοποίηση ή μη προηγουμένων ενεργειών». «Δεν αφορά τα όσα έχουν συντελεστεί προηγουμένως», επισήμανε, «αφορούν, όμως, σαφώς τη μοίρα του ιρακινού λαού στο εγγύς μέλλον».

Αναφερόμενος ειδικότερα στο ρόλο του ΟΗΕ, ο Γ. Παπανδρέου είπε: «Δεν έχουμε το τέλος του ΟΗΕ, αλλά την ανάδειξη ίσως ακόμη μεγαλύτερης υποστήριξης ή και ανάγκης μιας βασισμένης σε κανόνες και αξίες διεθνούς διακυβέρνησης».