Eurokinissi

Ο υπουργός Εξωτερικών, Γ. Παπανδρέου, με τον στρατοκράτη της ΕΕ, Χαβιέ Σολάνα

Η Ευρωπαϊκή Ενωση (ΕΕ) συνεχίζει επιλεκτική «αποχή» από τα παγκόσμια δρώμενα και χτες στις Βρυξέλλες το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας δεν έλαβε καμία απόφαση για την κρίσιμη «ζώνη» από το Ιράκ μέχρι το Μαρόκο, αλλά ανακοίνωσε ενδεχόμενη «ανθρωπιστική αποστολή» στο Κονγκό, ενώ απέφυγε να θίξει τη διακήρυξη των Γαλλίας, Γερμανίας, Βελγίου και Λουξεμβούργου για τη δημιουργία ξεχωριστού ευρωστρατού, επαναλαμβάνοντας τα χειροκροτήματα για την «πρώτη» αποστολή του «ευρωστρατού» στα Σκόπια.

Πρόκειται για σαφή επιλογή ευρω-αφασίας, η οποία σε επίπεδο «Ενωσης» υπάρχει τουλάχιστον από την έναρξη της αμερικανοβρετανικής επέμβασης στο Ιράκ και, παρά τις σημαντικές αποφάσεις σε επίπεδο ξεχωριστών κρατών-μελών, έχει σκεπάσει με καταχνιά αυτό που υπήρχε και λειτουργούσε έως τώρα.

Είναι χαρακτηριστικές και οι σχετικές δηλώσεις της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου. Ο μεν ΥΠΕΞ, Γ. Παπανδρέου, δήλωσε με στόμφο ότι όσον αφορά στο Ιράκ «έγινε μια ανταλλαγή απόψεων στο γεύμα και υπάρχει καλό κλίμα μεταξύ των "15", αφού το σημαντικό είναι να δούμε το μέλλον και να αγνοήσουμε τους διχασμούς του παρελθόντος» (!!!), ενώ ο υπουργός Αμυνας, Γ. Παπαντωνίου, χαρακτήρισε «εποικοδομητικές ιδέες» και «συνεισφορά στην ευρωπαϊκή άμυνα» τη διακήρυξη των «τεσσάρων», με την εμφαντική επωδό «δεν μπορούμε να σχολιάσουμε άλλο το ζήτημα»!!! Πίσω, όμως, από τη βιτρίνα «αποχής», έχουν αρχίσει διεργασίες οι οποίες αναμένεται να εκδηλωθούν το αργότερο μέχρι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Θεσσαλονίκης (20-21 του Ιούνη). Η πιο σημαντική φαίνεται να αφορά σ' ένα, μυστικό προς το παρόν, «έγγραφο για το ευρωπαϊκό δόγμα ασφαλείας», το οποίο προετοιμάζεται από τον στρατοκράτη της ΕΕ Χαβιέ Σολάνα, και, συνοδευμένο από μία «δέσμη ιδεών» (Γ. Παπανδρέου), πρόκειται να κάνει την εμφάνισή του μέχρι τη Σύνοδο Κορυφής στη Θεσσαλονίκη. Ο Γ. Παπανδρέου το χαρακτήρισε χτες «σημαντικό έγγραφο» και, μάλιστα, προδιέγραψε από πριν ότι όχι μόνο θα εγκριθεί αλλά και «θα συζητηθεί με τον Πρόεδρο Μπους στην καθιερωμένη συνάντηση ΕΕ-ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον», τον ερχόμενο Ιούνη, ως «πλαίσιο ασφαλείας» (Γ. Παπανδρέου).

Η άλλη σημαντική πτυχή «ασφαλείας» αφορά στη διακήρυξη των «τεσσάρων» (βλ. «Ρ» 30/4/2003), η οποία προβλέπει συγκεκριμένα τη δημιουργία «αυτόνομης στρατιωτικής ικανότητας», με ξεχωριστό Γενικό Επιτελείο στο Τερβίρεν (Βέλγιο) το αργότερο μέχρι το 2004». Από τις χτεσινές δηλώσεις του προεδρεύοντος, Γ. Παπαντωνίου, φαίνεται ότι υπήρξε «ενημέρωση για το Βέλγιο» (!!!), όσον αφορά στην ξεχωριστή σύνοδο κορυφής των «τεσσάρων» στις Βρυξέλλες και «όλοι» εκτιμούν ως «θετική» την «εποικοδομητική συνεισφορά στην ευρωπαϊκή άμυνα». Σύμφωνα με τον Γ. Παπαντωνίου, «το ζήτημα θα λάβει τελική απόφαση στη Διακυβερνητική Διάσκεψη (ΔΔ) και στο ευρωπαϊκό Σύνταγμα», και γι' αυτό (...) «δεν μπορούμε να το σχολιάσουμε άλλο». Ο Γ. Παπαντωνίου ξέφυγε εντέχνως, αφού πράγματι τα ζητήματα «άμυνας και ασφάλειας» θα ενταχθούν, με τον ένα ή άλλο τρόπο, στο μελλοντικό ευρωπαϊκό Σύνταγμα. Αλλά οι «τέσσερις» διακήρυξαν ήδη τη δημιουργία του ξεχωριστού στρατού τους «το αργότερο μέχρι τον Ιούνη του 2004», όταν η ΔΔ θα έχει μόλις τελειώσει τις εργασίες της. Μπορεί οι Ελληνες υπουργοί να μην υπάρχουν τότε ως υπουργοί αλλά το θέμα της ευρωπαϊκής «άμυνας και ασφάλειας» είναι θεμελιώδες για το μέλλον της ΕΕ, τις σχέσεις με τις ΗΠΑ, το ΝΑΤΟ και τον ΟΗΕ.

Κατά τ' άλλα η χτεσινή μάζωξη τόσων Ευρωπαίων υπουργών στις Βρυξέλλες δε διευκόλυνε στο ελάχιστο τη διερεύνηση του θέματος «υπάρχει κοινή ευρωπαϊκή πολιτική σε βασικά θέματα, και αν ναι ποια είναι ακριβώς». Την επιλογή «απουσίας» των μεγάλων της «γηραιάς Ευρώπης» ενισχύει και η συμπτωματική Ελληνική Προεδρία, αφού, βέβαια, δεν μπορεί να περιμένει κανείς από Ελληνες υπουργούς να κάνουν «ευρωπαϊκή» πολιτική σε κατεξοχήν «ευρωπαϊκά» θέματα, τέτοιας εμβέλειας.

Ο Γ. Παπανδρέου, ως προεδρεύων του Συμβουλίου, επικέντρωσε στις δηλώσεις του «στην ημερήσια διάταξη» της Συνόδου Κορυφής στη Θεσσαλονίκη. Προκύπτει κάτι ενδιαφέρον, έστω και «διαδικαστικού χαρακτήρα». Επιτέλους θα λάβει τέλος η εδώ και ένα χρόνο «συνέλευση»-μαϊμού για το «μέλλον της Ευρώπης» και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιούνη θα ορίσει συγκεκριμένη ημερομηνία έναρξης της πραγματικής ΔΔ, που θα αποφασίσει, μέσα στους επόμενους μήνες, οριστικά και αμετάκλητα την πολιτική αναθεώρηση της ΕΕ και το λεγόμενο ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

Οσον αφορά τους 15 υπουργούς Αμυνας, εφόσον δε συζήτησαν το βασικό, τη διακήρυξη των «τεσσάρων», ασχολήθηκαν με τα τρέχοντα. Ο Γ. Παπαντωνίου, ως προεδρεύων, έβγαλε ένα μακρύ λόγο για την «ιστορική ώρα» που η Ευρώπη «αναλαμβάνει τις στρατιωτικές της ευθύνες» με την «επιχειρησιακή ικανότητα» του «ευρωστρατού» να «φέρει σε πέρας» κλπ. κλπ. Ο υπουργός εννοούσε την πρώτη αποστολή 360 «Ευρωπαίων» στα Σκόπια, που αντικατέστησαν ήδη εδώ και δύο μήνες την αντίστοιχη ΝΑΤΟική δύναμη «ανθρωπιστικής» κατοχής.

Ακόμη και ο Χ. Σολάνα δεν άντεξε και, λαμβάνοντας το λόγο, τόνισε ότι «αν δεν υπήρχε το Ιράκ, η αποστολή στα Σκόπια θα 'ταν πρωτοσέλιδο στον ευρωπαϊκό Τύπο». «Αν» (!) αλλά από τότε μεσολάβησαν πολλά, από την αμερικανοβρετανική εκστρατεία μέχρι και τη διακήρυξη των «τεσσάρων». Ο Χ. Σολάνα επικέντρωσε στις δηλώσεις του στην «ενδεχόμενη ευρωπαϊκή ανθρωπιστική αποστολή στο Κονγκό», μετά από σχετικό «αίτημα» του ΓΓ του ΟΗΕ, Κ. Ανάν. Βέβαια, σύμφωνα με τον Χ. Σολάνα, «ακόμα δεν υπάρχει σχετικό ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Αλλά με δεδομένη την αμερικανική ηγεμονία, ίσως το Κονγκό να αποτελέσει ένα καλό άλλοθι και για τον «ευρωστρατό» και για τον παρακμασμένο ΟΗΕ.

Σύμφωνα με απόρρητο έγγραφο της Α11 Διεύθυνσης ΚΕΠΠΑ του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών, το οποίο μεταξύ άλλων κοινοποιείται στα διπλωματικά γραφεία του πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών, η Κύπρος έχει εξ ολοκλήρου αποκλειστεί από την Ευρωπαϊκή Πολιτική Αμυνας και Ασφάλειας (ΕΠΑΑ). «Οπως κατ' επανάληψη έχει εκτεθεί, αναφέρει το έγγραφο που έχει στη διάθεσή του ο "Ρ", τόσο προ της ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων όσο και μετά το Συμβούλιο της Κοπεγχάγης, η εξαίρεση της Κύπρου από τη Συνεργασία ΕΕ - ΝΑΤΟ θα δημιουργούσε σοβαρά προβλήματα στην ΕΠΑΑ. Είναι πλέον σαφής η τάση περιορισμού της συμμετοχής της Κύπρου στην ΕΠΑΑ. Οι απόπειρες προς αυτή την κατεύθυνση φθάνουν σε ακραίο σημείο, όπως παραδείγματος χάριν, η απαίτηση να μην κοινοποιηθούν στην Κύπρο βασικά επιχειρησιακά κείμενα της ΕΠΑΑ με το επιχείρημα ότι στις βιβλιογραφικές παραπομπές γίνεται αναφορά σε ΝΑΤΟικά κείμενα».

Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της αρμόδιας διεύθυνσης του υπουργείου, όπως καταγράφεται στο απόρρητο έγγραφο «τα προβλήματα ως προς το ζήτημα αυτό θα εμφανίζονται με ολοένα και μεγαλύτερη συχνότητα και σοβαρότητα». Η εκτίμηση αυτή, θα πρέπει να σημειωθεί, επιβεβαιώθηκε και χτες στις Βρυξέλλες, καθώς η Κύπρος αποκλείστηκε από τις συζητήσεις των υπουργών Εξωτερικών και Αμυνας για το σχεδιασμό της ευρωπαϊκής στρατιωτικής επιχείρησης στην ΠΓΔΜ.

Με δεδομένη την «κολοβή» ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, οι τεχνοκράτες του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών αναζητούν τρόπους για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που συνεπάγεται η μη ισότιμη συμμετοχή της Κύπρου στην ΕΕ. «Απώτερος στόχος, αναφέρεται στο απόρρητο έγγραφο, είναι να αποτραπεί η εξαίρεση της Κύπρου από όλο το φάσμα της ΕΠΑΑ και, ενδεχομένως, και από την ΚΕΠΠΑ και άλλες δράσεις της ΕΕ που αφορούν σε άλλους πυλώνες». Αξίζει να υπογραμμιστεί ότι, όπως αναφέρεται στο έγγραφο, αυτή η λογική της εξαίρεσης της Κύπρου από τη στρατηγική συνεργασία ΕΕ και ΝΑΤΟ έχει θεσμοθετηθεί καθώς περιγράφεται στις επιστολές που πρόσφατα αντάλλαξαν ο ΓΓ του ΝΑΤΟ και ο επίτροπος αρμόδιος για την ΚΕΠΠΑ Χ. Σολάνα. «Θα πρέπει συναφώς να σημειωθεί, αναφέρει σε άλλο σημείο το έγγραφο του υπουργείου Εξωτερικών, ότι η επιχειρηματολογία μας εν προκειμένω είναι ασθενής, αλλά εάν δεν προβάλλουμε αντιρρήσεις κινδυνεύει η Κύπρος να αποκλειστεί από σημαντικό τμήμα της εξωτερικής πολιτικής και των εξωτερικών σχέσεων της Κοινότητας, ενώ παράλληλα η Τουρκία, λόγω της όλο και στενότερης συνεργασίας ΝΑΤΟ και ΕΕ και της εν τοις πράγμασι μετατροπής της ΕΠΑΑ σε παράρτημα των δράσεων της Συμμαχίας, να έχει μεγαλύτερη εμπλοκή στην ΕΠΑΑ, και κατ' επέκταση στην ΚΕΠΠΑ, από ένα κράτος μέλος».