Δυο δραματικά στοιχεία για το μέλλον της ίδιας της κοινωνίας που κινούνται σε εντελώς αντίστροφη κατεύθυνση περιείχαν τα στοιχεία του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) για την περίοδο 1995-2002: Ενώ μειώνεται με γοργούς ρυθμούς η ηλικία έναρξης της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών την ίδια στιγμή αυξάνει η ανεργία με δραματικούς ρυθμούς.

Ετσι, λοιπόν, η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης έχει μειωθεί σε 15,3 χρόνια έναντι 15,7 που ήταν το 1995 (βλέπε Πίνακα 1). Σε αυτήν την ηλικία (δηλαδή στα 15,4 χρόνια) εγκαταλείπουν το σχολείο, γεγονός που παραπέμπει στην αναγκαιότητα της πρόληψης στις πολύ μικρές ηλικίες τόσο μέσα στην κοινότητα όσο και μέσα στα σχολεία, όπως υπογράμμισε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Μπ. Πουλόπουλος, κατά την παρουσίαση του απολογισμού του Κέντρου.

Υπήρχε όμως και το θετικό στοιχείο: Τα τελευταία χρόνια μειώνεται το διάστημα από την έναρξη της χρήσης των ουσιών μέχρι την έναρξη της θεραπείας. Το 1995 ο χρόνος έναρξης της θεραπείας ήταν 26,7 χρόνια, το 1996 ανέβηκε στα 27,1, ενώ το 2000-2001 έπεσε στα 24,5 και το 2002 στα 24,7 χρόνια. «Με άλλα λόγια, οι χρήστες φαίνεται να αναζητούν νωρίτερα βοήθεια στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών», είπε ο Μπ. Πουλόπουλος.

Κι ενώ η κυβέρνηση εν τω συνόλω της θα έπρεπε να ασχολείται με αυτά τα προβλήματα που τσακίζουν κόκαλα ανάμεσα στη νεολαία, δείχνει ιδιαίτερη σπουδή για το πώς θα βάλει δυναμίτη στα θεμέλια του ΚΕΘΕΑ.

Τα βασικά χαρακτηριστικά που αποκρυπτογραφούν το προφίλ των χρηστών που προσέγγισαν τις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ, τα έτη 1995-2002 είναι: Το 85% είναι άνδρες, μέση ηλικία είναι τα 25 έτη και το 44% είχε προηγούμενη θεραπευτική εμπειρία. Για πρώτη φορά προσέγγισαν το ΚΕΘΕΑ με αίτημα τη θεραπεία το 77%. Το 78,6% μένει με τη γονική οικογένεια και το 98% είναι Ελληνες.

Οι εφτά στους δέκα είναι άνεργοι ή απασχολούνται σε περιστασιακή εργασία. Σταθερή απασχόληση είχε μόνο το 16%. Το 2002 το ποσοστό των ανέργων είναι 65,6%, το 8,1% έχει περιστασιακή απασχόληση, το 9,1% είναι φοιτητές ή σπουδαστές.

Παράλληλα, η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών μειώνεται και συμπίπτει με τη μέση ηλικία διακοπής του σχολείου στα 15 έτη. Η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης οποιασδήποτε ουσίας μειώνεται από 15,74 έτη το 1995 σε 15,34 έτη το 2002. Η διαφοροποίηση αυτή επηρεάζεται κυρίως από την αύξηση του αριθμού των ατόμων που δήλωσαν ότι έκαναν πρώτη φορά χρήση σε ηλικία μικρότερη των 14 ετών (41,1% το 2002). Στην πλειονότητα των χρηστών η εμπλοκή με τις παράνομες ουσίες ξεκίνησε με τη χρήση κάνναβης, η οποία παρουσιάζει ανοδική τάση από 62,2% το 1995 σε 77,6% το 2002.

Συστηματική χρήση ηρωίνης κάνει το 77,4%, ενώ η μέση ηλικία έναρξης της κύριας ουσίας κατάχρησης είναι τα 18,9 έτη. Ενέσιμη χρήση κάνει το 72,4% και συστηματική ενέσιμη χρήση το 52,7%. Η μέση ηλικία κατά την πρώτη ένεση είναι τα 20,5 έτη και καθημερινή χρήση κάνει το 57,3%. Κοινή χρήση σύριγγας κάνει το 40,7% και περισσότερο από 3 χρόνια χρήση ηρωίνης το 63%, ενώ η διάρκεια συστηματικής χρήσης πριν τη θεραπεία είναι 5,5 έτη. Το 37,2% δεν έχει εξεταστεί ποτέ για τον ιό του Εϊτζ και το 32% για ηπατίτιδα.

Από το έτος 2000 η κάνναβη δίνει τη θέση της ως κύρια ουσία κατάχρησης στην ηρωίνη. Συγχρόνως, η ενέσιμη χρήση της ηρωίνης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα αυξάνεται. Η κάνναβη αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα ουσία που χρησιμοποιείται ως κύρια ουσία κατάχρησης και το ποσοστό της έχει αυξηθεί από 7,3% το 1995 σε 12,2% το 2002. Στην ομάδα των ατόμων ηλικίας κάτω των 19 ετών παρατηρείται αύξηση στα ποσοστά κατάχρησης ηρωίνης ως κύριας ουσίας και κατάχρησης κάνναβης. Το 2002 οι δύο ουσίες αναφέρονται με την ηρωίνη σε ποσοστό 49,6% και την κάνναβη 44,4%.

Επίσης παρατηρείται ότι το ποσοστό παράλληλης χρήσης παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις με υψηλότερη τιμή της οκταετίας το 1999 με ποσοστό 89,7% και χαμηλότερη το 2001 με ποσοστό 67,7%.

Η επικρατέστερη κύρια ουσία κατάχρησης και για την οποία ζητούν θεραπεία είναι η ηρωίνη σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, χωρίς να διαφαίνεται τάση μείωσης της χρήσης, όπως σε άλλες χώρες της ΕΕ. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται νέα αύξηση που φέρνει τα ποσοστά σε τιμές ανάλογες αυτές του 1995 που ήταν 82,9%, 72,3% το 1998, το 2001 86,3% και το 2002 είναι το 82%.

Η κάνναβη αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα ουσία που χρησιμοποιείται ως κύρια ουσία κατάχρησης και το ποσοστό της έχει αυξηθεί από 7,3% το 1995 σε 12,2% το 2002.

Η οικογένεια εμφανίζεται ως ο συχνότερος παράγοντας κινητοποίησης για την έναρξη της θεραπείας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ (όπως φαίνεται και στον Πίνακα 2) η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων φτάνει στο 77% όσων το ολοκλήρωσαν. Δηλαδή ξεπέρασαν τον ένα χρόνο. Ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα, η αποχή από τις ουσίες έχει σημαντικά ποσοστά.

Την αναστολή της συμμετοχής του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης (ΕΣΔ) για τα ναρκωτικά ανακοίνωσε χτες ο πρόεδρος του ΔΣ του ΚΕΘΕΑ Νίκος Παρασκευόπουλος, σε περίπτωση που προωθηθεί η νομοθετική ρύθμιση του υπουργείου Υγείας, με την οποία καταργείται ο αυτοδιοικητικός χαρακτήρας του Οργανισμού. Αυτό θα σημάνει τη μη υλοποίηση πέντε νέων προγραμμάτων που είχαν προγραμματιστεί για το 2003.

Θυμίζουμε ότι την αποκάλυψη αυτής της ρύθμισης έκανε ο «Ρ» στις 8/6/2003 και προβλέπει ότι το ΔΣ του ΚΕΘΕΑ θα συγκροτείται με Υπουργική Απόφαση και θα περιλαμβάνει, εκτός των εννέα αιρετών, δύο μέλη προτεινόμενα από τον ΟΚΑΝΑ. Δε θα υπήρχε αντίρρηση, είπε ο Ν. Παρασκευόπουλος για στενότερο οικονομικό έλεγχο εκ μέρους της πολιτείας, παρά το ότι το ΚΕΘΕΑ καταθέτει δημόσιο οικονομικό και διοικητικό απολογισμό. Ομως, πρόσθεσε, αν πρόκειται να αναιρεθεί ο δημοκρατικός χαρακτήρας της διοίκησης τότε το ΚΕΘΕΑ δε θα μπορέσει να εκπληρώσει το θεραπευτικό έργο και γι' αυτό το λόγο το ΔΣ αποφάσισε να αναστείλει τη συμμετοχή του στο ΕΣΔ που είχε ανακοινώσει η κυβέρνηση πριν δυο χρόνια.

Οπως αναφέρθηκε στη χτεσινή συνέντευξη Τύπου υπήρξε συμφωνία μεταξύ του ΚΕΘΕΑ και της υφυπουργού Υγείας Ελπ. Τσουρή το Μάρτη του 2002 για τη νομοθετική ρύθμιση που θα διασφάλιζε τον αυτοδιοικητικό χαρακτήρα του ΚΕΘΕΑ και είχε συνταχτεί ανάλογο κείμενο που δόθηκε χτες στη δημοσιότητα.

Ο πρόεδρος της Διακομματικής Επιτροπής για τα ναρκωτικά - και βουλευτής του ΠΑΣΟΚ - Μ. Σκουλάκης, δήλωσε άγνοια τόσο για τη μελετώμενη ρύθμιση όσο και για την παλιότερη συμφωνία μεταξύ ΚΕΘΕΑ και υπουργείου Υγείας. Επίσης, ζήτησε να μην αναστείλει το ΚΕΘΕΑ τη συμμετοχή του στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης.

Να συνεχίσει στη συμμετοχή του στο ΕΣΔ ζήτησε απ' το ΚΕΘΕΑ ο βουλευτής της ΝΔ Ν. Κακλαμάνης, ενώ απέρριψε τη ρύθμιση όπως υπάρχει διατυπωμένη σε σχέδιο νόμου του υπουργείου Υγείας. Ωστόσο, όμως, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο της συμμετοχής της πολιτείας με κάποιο τρόπο στον έλεγχο του ΚΕΘΕΑ.

Ξεκάθαρη θέση μάχης ενάντια στα σχέδια της κυβέρνησης εξέφρασε ο βουλευτής του ΚΚΕ Π. Κοσιώνης, τονίζοντας: «Εύχομαι να μην έρθει αυτό το πράγμα στη Βουλή σαν τροπολογία, γιατί θα γίνει χαμός»

Ο Π. Κοσιώνης θύμισε ότι πριν ένα χρόνο «όταν είχε κάνει την ανάλογη έκθεση το ΚΕΘΕΑ, μεγάλης κυκλοφορίας εφημερίδες και ο ΟΚΑΝΑ έριξαν ένα σκέτο δηλητήριο πανελλαδικά εναντίον του ΚΕΘΕΑ». «Γιατί έκανε τίποτα άσχημο ή οικονομικές ατασθαλίες; Αν το ΚΕΘΕΑ είχε αποδεχτεί να έχει προγράμματα υποκατάστατων θα υπήρχε τέτοια τροπολογία; Είναι η τακτική που ακολουθείται επί ολόκληρες δεκαετίες. Προετοιμασία της κοινής γνώμης. Να δουν πώς θα αντιδράσει η κοινή γνώμη, πώς θα αντιδράσουν οι άνθρωποι του ΚΕΘΕΑ. Αν έρθει τέτοια τροπολογία στη Βουλή ποιοι θα ψηφίσουν όχι; Εμείς λέμε ότι θα πούμε όχι, γιατί υπάρχουν συγκεκριμένοι λόγοι, ξέρουμε πολύ καλά τι υποκρύπτεται πίσω από αυτό. Είναι πολιτικές αποφάσεις που βασίζονται στα ιδεολογικά πρότυπα που έχει ο καθένας μέσα στο κόμμα που ανήκει. Αν κοιτάξει κανείς σε οποιοδήποτε μέρος του πλανήτη θα δει ότι σε καμία ιστορική περίοδο της ανθρωπότητας δε λύθηκε κανένα θέμα χωρίς την αναζήτηση, εντόπιση και ανάλυση των αιτιών. Καλό είναι, το ΚΕΘΕΑ κάνει πολύ καλή δουλιά, το θέμα της πρόληψης όμως δεν είναι μόνο η ενημέρωση. Το 1976 η πρόσβαση των νέων στα ναρκωτικά ήταν κοντά στο 3%, γιατί ήταν η εποχή που η νεολαία είχε προσανατολισμό δράσης μπροστά της - και όχι μόνο μέσα σε κόμματα. Είχε οράματα, πάλευε για εκείνο που πίστευε. Σήμερα, η κατάσταση είναι ζοφερή. Η νεολαία του σήμερα και η δύναμη του αύριο δεν έχει καν ελεύθερο χρόνο».

Κατά της απόσυρσης αυτής της ρύθμισης τάχτηκε και η εκπρόσωπος του ΔΗΚΚΙ Χρ. Ντζουμανίκα.

Ο «Ρ» έθεσε το ερώτημα αν το ΚΕΘΕΑ θα επιμείνει στην αναστολή της συμμετοχής στο ΕΣΔ και αν οι παριστάμενοι βουλευτές θα αντιπροτείνουν -σε περίπτωση που η ρύθμιση φτάσει στη Βουλή- τη συμφωνία ΚΕΘΕΑ υπουργείου Υγείας ως τελική ρύθμιση.

Ο Ν. Παρασκευόπουλος είπε ότι το ΚΕθΕΑ δεν είναι άκαμπτο, ενώ ο Μ. Σκουλάκης είπε ότι η κοινή συμφωνία μπορεί να αποτελέσει το σημείο έναρξης διαλόγου.

Ωστόσο, όμως, ο Μπ. Πουλόπουλος υπενθύμισε στον πρώην υφυπουργό Υγείας ότι η συμφωνία του 2002 ήταν η κατάληξη του διαλόγου μεταξύ του υπουργείου Υγείας και του ΚΕΘΕΑ.