Δυο δραματικά στοιχεία για το μέλλον της ίδιας της κοινωνίας που κινούνται σε εντελώς αντίστροφη κατεύθυνση περιείχαν τα στοιχεία του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων (ΚΕΘΕΑ) για την περίοδο 1995-2002: Ενώ μειώνεται με γοργούς ρυθμούς η ηλικία έναρξης της χρήσης των ναρκωτικών ουσιών την ίδια στιγμή αυξάνει η ανεργία με δραματικούς ρυθμούς.

Ετσι, λοιπόν, η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης έχει μειωθεί σε 15,3 χρόνια έναντι 15,7 που ήταν το 1995 (βλέπε Πίνακα 1). Σε αυτήν την ηλικία (δηλαδή στα 15,4 χρόνια) εγκαταλείπουν το σχολείο, γεγονός που παραπέμπει στην αναγκαιότητα της πρόληψης στις πολύ μικρές ηλικίες τόσο μέσα στην κοινότητα όσο και μέσα στα σχολεία, όπως υπογράμμισε ο διευθυντής του ΚΕΘΕΑ Μπ. Πουλόπουλος, κατά την παρουσίαση του απολογισμού του Κέντρου.

Υπήρχε όμως και το θετικό στοιχείο: Τα τελευταία χρόνια μειώνεται το διάστημα από την έναρξη της χρήσης των ουσιών μέχρι την έναρξη της θεραπείας. Το 1995 ο χρόνος έναρξης της θεραπείας ήταν 26,7 χρόνια, το 1996 ανέβηκε στα 27,1, ενώ το 2000-2001 έπεσε στα 24,5 και το 2002 στα 24,7 χρόνια. «Με άλλα λόγια, οι χρήστες φαίνεται να αναζητούν νωρίτερα βοήθεια στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν, γεγονός που μπορεί να αποδοθεί στην ανάπτυξη νέων υπηρεσιών», είπε ο Μπ. Πουλόπουλος.

Κι ενώ η κυβέρνηση εν τω συνόλω της θα έπρεπε να ασχολείται με αυτά τα προβλήματα που τσακίζουν κόκαλα ανάμεσα στη νεολαία, δείχνει ιδιαίτερη σπουδή για το πώς θα βάλει δυναμίτη στα θεμέλια του ΚΕΘΕΑ.

Τα βασικά χαρακτηριστικά που αποκρυπτογραφούν το προφίλ των χρηστών που προσέγγισαν τις υπηρεσίες του ΚΕΘΕΑ, τα έτη 1995-2002 είναι: Το 85% είναι άνδρες, μέση ηλικία είναι τα 25 έτη και το 44% είχε προηγούμενη θεραπευτική εμπειρία. Για πρώτη φορά προσέγγισαν το ΚΕΘΕΑ με αίτημα τη θεραπεία το 77%. Το 78,6% μένει με τη γονική οικογένεια και το 98% είναι Ελληνες.

Οι εφτά στους δέκα είναι άνεργοι ή απασχολούνται σε περιστασιακή εργασία. Σταθερή απασχόληση είχε μόνο το 16%. Το 2002 το ποσοστό των ανέργων είναι 65,6%, το 8,1% έχει περιστασιακή απασχόληση, το 9,1% είναι φοιτητές ή σπουδαστές.

Παράλληλα, η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης ουσιών μειώνεται και συμπίπτει με τη μέση ηλικία διακοπής του σχολείου στα 15 έτη. Η μέση ηλικία έναρξης της χρήσης οποιασδήποτε ουσίας μειώνεται από 15,74 έτη το 1995 σε 15,34 έτη το 2002. Η διαφοροποίηση αυτή επηρεάζεται κυρίως από την αύξηση του αριθμού των ατόμων που δήλωσαν ότι έκαναν πρώτη φορά χρήση σε ηλικία μικρότερη των 14 ετών (41,1% το 2002). Στην πλειονότητα των χρηστών η εμπλοκή με τις παράνομες ουσίες ξεκίνησε με τη χρήση κάνναβης, η οποία παρουσιάζει ανοδική τάση από 62,2% το 1995 σε 77,6% το 2002.

Συστηματική χρήση ηρωίνης κάνει το 77,4%, ενώ η μέση ηλικία έναρξης της κύριας ουσίας κατάχρησης είναι τα 18,9 έτη. Ενέσιμη χρήση κάνει το 72,4% και συστηματική ενέσιμη χρήση το 52,7%. Η μέση ηλικία κατά την πρώτη ένεση είναι τα 20,5 έτη και καθημερινή χρήση κάνει το 57,3%. Κοινή χρήση σύριγγας κάνει το 40,7% και περισσότερο από 3 χρόνια χρήση ηρωίνης το 63%, ενώ η διάρκεια συστηματικής χρήσης πριν τη θεραπεία είναι 5,5 έτη. Το 37,2% δεν έχει εξεταστεί ποτέ για τον ιό του Εϊτζ και το 32% για ηπατίτιδα.

Από το έτος 2000 η κάνναβη δίνει τη θέση της ως κύρια ουσία κατάχρησης στην ηρωίνη. Συγχρόνως, η ενέσιμη χρήση της ηρωίνης σε αυτή την ηλικιακή ομάδα αυξάνεται. Η κάνναβη αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα ουσία που χρησιμοποιείται ως κύρια ουσία κατάχρησης και το ποσοστό της έχει αυξηθεί από 7,3% το 1995 σε 12,2% το 2002. Στην ομάδα των ατόμων ηλικίας κάτω των 19 ετών παρατηρείται αύξηση στα ποσοστά κατάχρησης ηρωίνης ως κύριας ουσίας και κατάχρησης κάνναβης. Το 2002 οι δύο ουσίες αναφέρονται με την ηρωίνη σε ποσοστό 49,6% και την κάνναβη 44,4%.

Επίσης παρατηρείται ότι το ποσοστό παράλληλης χρήσης παρουσιάζει μεγάλες διακυμάνσεις με υψηλότερη τιμή της οκταετίας το 1999 με ποσοστό 89,7% και χαμηλότερη το 2001 με ποσοστό 67,7%.

Η επικρατέστερη κύρια ουσία κατάχρησης και για την οποία ζητούν θεραπεία είναι η ηρωίνη σε όλη τη διάρκεια της εξεταζόμενης περιόδου, χωρίς να διαφαίνεται τάση μείωσης της χρήσης, όπως σε άλλες χώρες της ΕΕ. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται νέα αύξηση που φέρνει τα ποσοστά σε τιμές ανάλογες αυτές του 1995 που ήταν 82,9%, 72,3% το 1998, το 2001 86,3% και το 2002 είναι το 82%.

Η κάνναβη αποτελεί τη δεύτερη σε συχνότητα ουσία που χρησιμοποιείται ως κύρια ουσία κατάχρησης και το ποσοστό της έχει αυξηθεί από 7,3% το 1995 σε 12,2% το 2002.

Η οικογένεια εμφανίζεται ως ο συχνότερος παράγοντας κινητοποίησης για την έναρξη της θεραπείας.

Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΚΕΘΕΑ (όπως φαίνεται και στον Πίνακα 2) η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων φτάνει στο 77% όσων το ολοκλήρωσαν. Δηλαδή ξεπέρασαν τον ένα χρόνο. Ακόμα και στις περιπτώσεις που δεν ολοκλήρωσαν το πρόγραμμα, η αποχή από τις ουσίες έχει σημαντικά ποσοστά.