Η κερδοσκοπία και η ακρίβεια στα τρόφιμα και στα είδη πλατιάς λαϊκής κατανάλωσης έχει χτυπήσει για τα καλά την πόρτα των εργαζόμενων και συνταξιούχων, των λαϊκών στρωμάτων της χώρας. Το γεγονός αυτό πιστοποιείται ακόμη και από την επίσημη αύξηση που συνεχίζει να καταγράφει ο τιμάριθμος. Το σημαντικότερο όμως για τα λαϊκά στρώματα δεν είναι ο επίσημος τιμάριθμος, αλλά πρώτα και κύρια οι τεράστιες ανατιμήσεις πάνω στα απολύτως απαραίτητα για τις στοιχειώδεις ανάγκες διαβίωσης.

Με βάση τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (ΕΣΥΕ), που δόθηκαν χτες στη δημοσιότητα, γίνεται φανερό ότι η επίσημη αύξηση για τον Ιούνη - 3,8% σε σύγκριση με τον Ιούνη του 2002 και 3,6% σε μέσα επίπεδα - είναι πολύ μικρή και μακριά από την την πραγματικότητα που ζουν τα λαϊκά στρώματα της χώρας. Με βάση αυτά τα στοιχεία, προκύπτει ότι μέσα σε ένα χρόνο (από τον Ιούνη του 2002) οι πατάτες αυξήθηκαν 65%, τα φρούτα 35% και τα λαχανικά 26,5%, γεγονός που αυτό και μόνο αφαιρεί τεράστια ποσά από το πορτοφόλι των εργαζόμενων και συνταξιούχων. Από κει και πέρα μια σειρά προϊόντα και υπηρεσίες καταγράφουν αυξήσεις πολύ πάνω από τον μέσο όρο. Ετσι μέσα στο τελευταίο 12μηνο: Το μεταλλικό νερό και τα αναψυκτικά «πήραν πάνω τους» 5,9%, οι δαπάνες για ύδρευση και αποχέτευση 7,1%, τα νοίκια για κατοικία 5,4% και το κόμιστρο στα ταξί 8%. Ακόμη το επίκαιρο, λόγω εποχής, «πακέτο διακοπών» ανατιμήθηκε σε σχέση με πέρσι κατά 8,7% και τα εισιτήρια στα πλοία (δεν καταγράφονται οι τελευταίες αυξήσεις που έδωσε η κυβέρνηση στους εφοπλιστές) αυξήθηκαν 12,4%. Οσο για τη ...«δωρεάν υγεία» που διαφημίζει η κυβέρνηση έχουμε αύξηση 5,1% στις δαπάνες νοσοκομειακής περίθαλψης και 4,3% (επίσης πάνω από τον μέσο τιμάριθμο) στις ιατρικές υπηρεσίες. Τριπλάσια από τον τιμάριθμο είναι η ανατίμηση στις δαπάνες για συντήρηση και επισκευή αυτοκινήτου (φτάνουν σε 10,4%).

Τα λαϊκά στρώματα είναι αναγκασμένα να ξοδεύουν το σύνολο του μισθού ή της σύνταξης αποκλειστικά σε είδη πρώτης ανάγκης (όπως τα παραπάνω). Επομένως, η πραγματικότητα που ζουν σε τίποτε δεν έχει να κάνει με τους επίσημους μέσους ρυθμούς του πληθωρισμού, που αποτελούν και τη βάση για τις όποιες πενιχρές αυξήσεις στους μισθούς και τις συντάξεις.

Από την άλλη πλευρά η στατιστική υπηρεσία εμφανίζει μείωση 5,2% στις τηλεφωνικές υπηρεσίες (προφανώς λόγω και των αλχημειών στην τιμολόγηση από τον ΟΤΕ και άλλους). Μείωση 2,5% εμφανίζει το πετρέλαιο θέρμανσης (αδιάφορο λόγω εποχής για το πορτοφόλι των εργαζομένων και συνταξιούχων), όπως επίσης η βενζίνη (-1,4%) και το ελαιόλαδο (-4,1%). Αποκλειστικά σε αυτά τα λίγα προϊόντα εξαντλείται και η μείωση των τιμών, σε αντίθεση με το μακρύ κατάστιχο των ανατιμήσεων...

Σύμφωνα με την ΕΣΥΕ, ο εναρμονισμένος δείκτης τιμών καταναλωτή (Ιούνης 2003) σε σύγκριση με τον Ιούνη του 2002 παρουσιάζει αύξηση 3,6% έναντι αύξησης επίσης 3,6% το 2002 προς το 2001. Σε μέσα επίπεδα 12μηνου ο ίδιος δείκτης αυξήθηκε 3,7% (από 3,9% πέρσι).

Μια ακόμη μεγάλη περίοδος θερινών εκπτώσεων ξεκίνησε από προχτές, υπό τη «σκιά» των εξαιρετικά περιορισμένων οικονομικών δυνατοτήτων των εργατικών νοικοκυριών, αλλά και του σκληρού, όσο και άνισου για τους μικρούς εμπόρους, ανταγωνισμού, ως αποτέλεσμα της ασκούμενης πολιτικής προς όφελος της επέκτασης των πολυεθνικών και της συγκέντρωσης του τζίρου σε λίγες εμπορικές αλυσίδες οικονομικής πολιτικής. Τα μεγάλα πολυκαταστήματα διαθέτουν ως «όπλο» τις ...πολλές άτοκες δόσεις μέσω πιστωτικών καρτών, εισαγόμενα προϊόντα που εξασφαλίζουν μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους (άρα και δυνατότητες μεγαλύτερης μείωσης των τιμών), καθώς και τη δυνατότητα διαφημιστικής προβολής. Εχουν, έτσι, αυξημένες δυνατότητες προβολής πλαστών αναγκών, αλλά και παγίδευσης των αγοραστών στην υπερχρέωση μέσω της χρήσης «πλαστικού» και ανύπαρκτου χρήματος.

Οι εκπτώσεις ξεκίνησαν στις 7 Ιούλη και θα διαρκέσουν έως τις 30 Αυγούστου. Σε ανακοίνωσή της, η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών - Βιοτεχνών - Εμπόρων Ελλάδας τονίζει ότι η πρόωρη έναρξη των θερινών εκπτώσεων αποτελεί μια τακτική απαξίωσης του θεσμού από την πλευρά της κυβέρνησης. Η ΓΣΕΒΕΕ εκφράζει, ταυτόχρονα, την αντίθεσή της στη μεγάλη διάρκεια των εκπτώσεων, θεωρώντας ότι έχουν αρνητικές συνέπειες στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ), στην αγορά και στους καταναλωτές. «Θερμοκήπιο ανάπτυξης αθέμιτων εμπορικών πρακτικών σε βάρος του υγιούς εμπορίου και του καταναλωτή», χαρακτηρίζει τη μεγάλη διάρκεια των εκπτώσεων και το ΙΝΚΑ.

Η Συνομοσπονδία των ΕΒΕ υπογραμμίζει ότι «η αποκατάσταση του θεσμού των εκπτώσεων μπορεί να γίνει μόνο αν αυτός περιοριστεί στο τελευταίο 20ήμερο των μηνών Αυγούστου και Φεβρουαρίου με παράλληλο δραστικό περιορισμό των προσφορών και με απαγόρευσή τους 1,5 μήνα πριν και μετά τις εκπτώσεις».

Σχετικά με τις συνέπειες της μεγάλης διάρκειας των εκπτώσεων, επισημαίνει ότι: Εξαναγκάζει πολλές ΜΜΕ να προβούν σε πρόωρες εκπτώσεις κάτω από την πίεση του ανταγωνισμού και αυτό υπονομεύει τη βιωσιμότητά τους. Πλήττει την αξιοπιστία του θεσμού, με αποτέλεσμα να χάσει την αρχική έννοια και δυναμική του. Η μεγάλη διάρκεια των εκπτώσεων είναι αποτέλεσμα της πίεσης των μεγάλων επιχειρήσεων προς την κυβέρνηση, ενώ προβάλλουν περιπτωσιακές εκπτώσεις σε εμπορεύματα, με στόχο τη συγκέντρωση της αγοράς σε βάρος των ΜΜΕ. Επίσης, οι εκπτώσεις πλήττονται όλο το χρόνο από τις προσφορές, οι οποίες αξιοποιούνται ανεξέλεγκτα και υποκαθιστούν τις εκπτώσεις σε σωρεία ειδών.

Το ΙΝΚΑ, από την πλευρά του, εφιστά την προσοχή των καταναλωτών, οι οποίοι πρέπει «να θυμούνται ότι η περίοδος των εκπτώσεων μπορεί να τους είναι χρήσιμη στα είδη που επηρεάζονται από την εποχικότητα και τη μόδα, δηλαδή στα είδη ένδυσης - υπόδησης. Αντίθετα, στις οικιακές συσκευές και εξοπλισμό, οπτικοακουστικά, έπιπλα κλπ. διαρκή προϊόντα, δεν είναι αναγκαστικά η καλύτερη εποχή, στο βαθμό που οι τιμές τους "παίζουν" σε όλη τη διάρκεια του χρόνου τόσο, που συχνά είναι ανεβασμένες στις εκπτώσεις».

Παράνομους έκρινε και το Εφετείο Αθηνών 15 όρους των τραπεζών που περιέχονται στις συμβάσεις των στεγαστικών δανείων και οι οποίοι οδηγούν σε αυθαίρετες χρεώσεις, τις οποίες οι πελάτες - δανειολήπτες υποχρεώνονται να τους δεχτούν. Η απόφαση του Εφετείου, έρχεται σα συνέχεια πρωτόδικης απόφασης του Πρωτοδικείου Αθηνών, μετά από συλλογική προσφυγή της ΕΚΠΟΙΖΩ κατά της Εμπορικής Τράπεζας. Η πρωτόδικη απόφαση, αλλά και αυτή του Εφετείου ισχύει και για τις άλλες τράπεζες και είναι άμεσα εκτελεστή, ενώ και για κάθε παραβίαση της προβλέπεται χρηματική ποινή ύψους 3.000 ευρώ.

Οι όροι και οι πρακτικές που κρίνονται παράνομοι και καταχρηστικοί είναι οι εξής:

• Η είσπραξη από την τράπεζα για τη χορήγηση του δανείου εξόδων χρηματοδότησης, ύψους μάλιστα επί του ποσού του δανείου.
• Η είσπραξη των εξόδων φακέλου.
• Η καταβολή της εισφοράς του νόμου 128/75 από το δανειολήπτη και όχι από την τράπεζα.
• Η αξίωση της τράπεζας σε περίπτωση πρόωρης εξόφλησης δανείου να καταβάλει ο δανειολήπτης ποσό ύψους 2,5% επί του ποσού που αφορά η πρόωρη προεξόφληση, σε δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο.
• Η δυνατότητα της τράπεζας να προσαρμόζει μονομερώς το επιτόκιο στα δάνεια με κυμαινόμενο επιτόκιο, δίχως η προσαρμογή αυτή να είναι σε συνάρτηση με κάποιο εύλογο κριτήριο (λ.χ. το διατραπεζικό επιτόκιο euribor, επιτόκιο ΕΚΤ) ή να αξιώνει την επιστροφή του δανείου αν ο λήπτης του δανείου δεν αποδεχτεί την προσαρμογή.
• Η δυνατότητα της τράπεζας να καταχωρεί στο λογαριασμό, του οποίου το απόσπασμα θεωρείται στα δικαστήρια πλήρης απόδειξη, και τα έξοδα που κάνει η τράπεζα εξαιτίας του δανείου (δικαστικά και άλλα).
• Η δυνατότητα της τράπεζας να καταγγέλλει τη σύμβαση σε περίπτωση καθυστέρησης πληρωμής οποιασδήποτε δόσης.
• Η εκχώρηση από το δανειολήπτη των μισθωμάτων του ακινήτου στην τράπεζα προς πρόσθετη διασφάλισής της.
• Η επιφύλαξη της δυνατότητας είσπραξης από την τράπεζα προμήθειας κατά τη διάρκεια του δανείου.

Καταχρηστικοί επίσης κρίνονται ακόμη 6 όροι που υποχρεώνον το πρόσωπο που υπογράφει ως εγγυητής τη σύμβαση του δανείου να παραιτηθεί από τα δικαιώματα και τις ενστάσεις, όπως ιδίως:

• Να μην απελευθερώνεται ο εγγυητής αν η τράπεζα από δικό της πταίσμα δεν μπόρεσε να ικανοποιηθεί από το δανειολήπτη ή αν η τράπεζα παραιτήθηκε από άλλες ασφάλειες που υπήρχαν για το δάνειο.
• Να διαιωνίζεται η ευθύνη του εγγυητή ακόμα και όταν η τράπεζα δεν επιδιώκει σε ορισμένες προθεσμίες δικαστικά την ικανοποίησή της από το δανειολήπτη, μολονότι η οφειλή του δανειολήπτη είναι ληξιπρόθεσμη.

Σε απόγνωση κι απελπισία βρίσκονται οι καρπουζοπαραγωγοί της Θεσσαλίας, καθώς δεν μπορούν να πουλήσουν το προϊόν τους. Παρά το γεγονός ότι η τιμή έχει πέσει σε εξευτελιστικά επίπεδα -- οι παραγωγοί πωλούν από 5 - 6 λεπτά το κιλό, ενώ στις λαϊκές αγορές και τα μανάβικα το καρπούζι πουλιέται από 50 - 60 λεπτά το κιλό -- οι έμποροι δεν εμφανίζονται ν' αγοράσουν.

Οι καρπουζοπαραγωγοί υποστηρίζουν ότι για το κακό που τους βρήκε φταίει το γεγονός ότι η κυβέρνηση προχώρησε σε αθρόες εισαγωγές τον Ιούνη από άλλες χώρες - κυρίως από Τουρκία, Αλβανία, ΠΓΔΜ - για να καλυφθούν οι ανάγκες κατανάλωσης, ιδίως στη Βόρεια Ελλάδα. Σε απελπιστική κατάσταση είναι οι καρπουζοπαραγωγοί στο Μακρυχώρι της Λάρισας, μια περιοχή πανελληνίως γνωστή για τα καρπούζια της. Εξω από το χωριό υπάρχουν πάρα πολλές πλατφόρμες των τρακτέρ γεμάτες με καρπούζια αλλά οι παραγωγοί ματαίως περιμένουν να φανεί κάποιος έμπορος. Απογοητευμένοι στρέφουν τα μάτια τους προς το υπουργείο Γεωργίας, αναμένοντας βοήθεια για να μη μείνουν, φέτος, χωρίς εισόδημα. Το πρόβλημά τους παίρνει ακόμα πιο δραματικές διαστάσεις, αν πάρουμε υπόψη μας ότι και οι δενδροκαλλιέργειες της περιοχής - αμυγδαλιές, ελιές, βερικοκιές κ.ά. - έχουν υποστεί τεράστιες ζημιές από τον παγετό της περασμένης άνοιξης.