Με την ευκαιρία των 30χρονων από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ο δημοσιογράφος, ποιητής και συμμέτοχος στα γεγονότα του τριημέρου (14-17/11/1973), Ηλίας Γκρης, υλοποίησε μια παλιότερη ιδέα του. Να εντοπίσει, να καταγράψει και να συνθέσει ένα βιβλίο που να τιμά την εξέγερση μέσω της λογοτεχνίας. Εκανε, λοιπόν, μια σοβαρή σχετική έρευνα, το αποτέλεσμα της οποίας αποτυπώνεται στον τόμο «Το μελάνι που φωνάζει (Η 17η Νοέμβρη 1973 στη λογοτεχνία)», τον οποίο παρουσίασε χτες το «Μεταίχμιο».

Πρόκειται, βέβαια, για μια - υποκειμενικών κριτηρίων - ανθολόγηση ποιημάτων και πεζογραφημάτων, και όχι για μια πλήρη καταγραφή και παρουσίαση όλων των κειμένων που ενέπνευσε το Πολυτεχνείο. Ο ανθολόγος έκανε και μια, κατά το δυνατόν, χρονολόγηση των ανθολογούμενων έργων, κυρίως με βάση το χρόνο της έκδοσής τους. Το σίγουρο είναι ότι λίγοι λογοτέχνες μπόρεσαν να υπερβούν την οδύνη και την «παγωνιά» που ακολούθησε την τριήμερη εξέγερση και να γράψουν για το Πολυτεχνείο. Στην τεράστια πλειοψηφία τους οι λογοτέχνες χρειάστηκαν χρόνο για να καταπιαστούν με αυτό το γεγονός. Ετσι η πλειοψηφία των κειμένων για το Πολυτεχνείο χρονολογείται μετά τη μεταπολίτευση, και αρκετά χρόνια μετά από αυτήν.

Ανάμεσα σε εκείνους, που «εν βρασμώ ψυχής», τις ημέρες των γεγονότων και λίγες μέρες μετά από αυτά, έγραψαν για το Πολυτεχνείο και οι οποίοι ανθολογούνται ήταν κυρίως η ποιητική γενιά της Εθνικής Αντίστασης και των δεκαετιών του 1930 και 1950: Γιάννης Ρίτσος, Δημήτρης Ραβάνης-Ρεντής (ο ανθολόγος αγνοεί το γεγονός ότι η συλλογή του Ρεντή «Ρεπορτάζ για ένα καυτό Νοέμβρη» κυκλοφόρησε σε λίγα παράνομα αντίτυπα μια βδομάδα μετά τα γεγονότα), Ρίτα Μπούμη -Παππά, Νίκος Παππάς, Λιλή Ιακωβίδου, Νικηφόρος Βρεττάκος. Χρονικά πρωτοπόρησαν και οι Γιώργος Βαφόπουλος, Νίκος Γκάτσος, Τάκης Σινόπουλος, Γιάννης Δάλλας, Νάνος Βαλαωρίτης, Γιώργος Γεραλής, Στέλιος Γεράνης, Εκτωρ Κακναβάτος, Γιώργος Σαραντής.

Εκτός των παραπάνω, στο βιβλίο ανθολογούνται και οι: Μ. Αναγνωστάκης, Γ. Ιωάννου, Μ. Πρατικάκης, Ντ. Χριστιανόπουλος, Ν. Κάσδαγλης, Μ. Δούκα, Α. Κοτζιάς, Γ. Χειμωνάς, Μ. Λυμπεράκη, Κ. Ταχτσής, Β. Βασιλικός, Ε. Φακίνου, Ρ. Γαλανάκη, Δ. Νόλλας, Ν. Χουλιαράς, Πρ. Μάρκογλου, Σπ. Κατσίμης, Γ. Κοντός, Π. Κυπαρίσσης, Ολ. Δαφέρμος, Δ. Παπαχρίστου, Λ. Πούλιος κ.ά.

Μια σουρεαλιστική σάτιρα για την κενότητα και ανηθικότητα της αστικής τάξης αποτελεί το έργο «Βικτόρ ή τα παιδιά στην Εξουσία» του Ροζέ Βιτράκ, που ανεβάζει σήμερα το «Ανοιχτό Θέατρο», σε μετάφραση Αλέξανδρου Κοέν, σκηνοθεσία Γιώργου Μιχαηλίδη, σκηνικά - κοστούμια Αγνής Ντούτση, μουσική Αντώνη Μιχαηλίδη. Βικτόρ ο Δάνης Κατρανίδης. Παίζουν επίσης: Ηλίας Λογοθέτης, Αφροδίτη Γρηγοριάδου, Γιώργος Τσιτσόπουλος, Ελένη Κρίτα, Δημήτρης Γιαννόπουλος, Λίνα Μαρκάκη κ.ά.

«Κάτω από την κωμωδία» - σημειώνει ο Γιώργος Μιχαηλίδης, «υπάρχει ένα σκληρό, ανελέητο έργο. Ο Βιτράκ στηλιτεύει, εξευτελίζει, κάνει επίθεση στις δομές της κοινωνίας και της τέχνης».

Ο Βικτόρ Πομέλ, ένα υπερανεπτυγμένο παιδί - θαύμα, γιορτάζει τα ένατα γενέθλιά του, αν και το ύψος του φθάνει στο 1,80μ. Το μπόι καθρεφτίζει και τα πνευματικά του χαρίσματα, τα οποία χρησιμοποιεί για να εκμεταλλευτεί και να γελοιοποιήσει τους άλλους.

Ο Βιτράκ έγραψε το έργο το 1928 και το παρουσίασε τον ίδιο χρόνο (24 Δεκέμβρη) στο θέατρο «Κομεντί ντε Σανς Ελιζέ». Οι αρνητικές αντιδράσεις, όμως, οδήγησαν στο κατέβασμα του έργου. Οι θιασώτες των παραδοσιακών θεσμών (οικογένεια, εκκλησία, κράτος) δεν μπορούσαν να δεχτούν κριτική από ένα αντιπαθητικό παιδί όπως ο Βικτόρ! Ο πλέον αναγνωρισμένος συγγραφέας του κινήματος του σουρεαλισμού, ο Ροζέ Βιτράκ, θέλησε να ασκήσει έντονη κριτική στη γελοιότητα της αστικής τάξης και τα κατάφερε.

• Το μπρεχτικό έργο «Ο κύριος Πούντιλα και ο άνθρωπός του Μάτι», ανεβάζει, σήμερα, η Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», στο θέατρο «Αμαλία». Σκηνοθεσία Νίκου Αρμάου, μετάφραση Γιάννη Οικονομίδη, σκηνικά - κοστούμια Απόστολου Βέττα, μουσική Ηρακλή Πασχαλίδη, χορογραφία Στέλλας Μιχαηλίδου. Παίζουν: Δημήτρης Ναζίρης, Νίκος Κουμαριάς, Κυριάκος Δανιηλίδης, Ελένη Δημοπούλου, Αθηνά Ευσταθίου, Μένη Κυριάκογλου, Νίκος Λύτρας, Κυριακή Ματσακίδου, Εφη Σταμούλη, κ.ά.
• Μετά την περσινή επιτυχία του «Ο έρωτας δαγκώνει», στο «Από μηχανής θέατρο», η παράσταση επαναλαμβάνεται από σήμερα μέχρι τις 4/1/2004. Μετά από εξάμηνο σεμινάριο με την Ασπασία Κράλλη εννέα ηθοποιοί ασκήθηκαν για την ανάδειξη της καθημερινής ανθρώπινης κίνησης. Το έργο είναι βασισμένο στη νουβέλα του Νοτιοαφρικανού Καν Θέμπα «Το κοστούμι». Μια παράσταση για τον έρωτα: κεραυνοβόλο, ανικανοποίητο, βίαιο, βασανιστικό, απελπισμένο, τρυφερό, παράλογο, παράφορο... Κείμενο - σκηνοθεσία: Ασπασία Κράλλη. Σκηνικά - κοστούμια: Χριστίνα Νικολάου. Χορογραφίες: Ζωή Χατζηαντωνίου. Μουσική επιμέλεια: Χρήστος Βαλαβανίδης. Παίζουν: Στέλλα Αντύπα, Δήμητρα Γιαννουλάτου, Σοφία Γεωργοβασίλη, Μαλαματένια Γκότση, κ.ά.
• Η πρώτη χειμερινή επιθεώρηση με τίτλο «Πασόκ μου, σόρι» ξεκίνησε χτες, στο «Περοκέ» με τους Σωτήρη Μουστάκα, Μάρκο Σεφερλή, Κώστα Τσάκωνα, Γιάννη Καπετάνιο, Τάκη Βαμβακίδη κ.ά. Σκηνοθεσία Μ. Σεφερλής, μουσική Νίκος Στρατηγός, χορογραφίες Νανά Δόγκα, σκηνικά Ακης Χιρδάρης, κοστούμια Σύλια.