ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ | ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗΣ

Επενδύσεις: Ο καθρέφτης της κρίσης

Παπαγεωργίου Βασίλης

Το αποτέλεσμα και, ταυτοχρόνως, την αιτία της οικονομικής ύφεσης αποτυπώνουν τα στοιχεία του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τις ξένες επενδύσεις το 2003. Η πρώτη διαπίστωση αφορά στη θεαματική μείωση των επενδύσεων στις 30 χώρες του ΟΟΣΑ, κατά 28% σε σχέση με το 2002.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έκθεση του Οργανισμού (δόθηκε στη δημοσιότητα την περασμένη Δευτέρα), το 2003 οι ξένες επενδύσεις στις χώρες του ΟΟΣΑ υπολογίζονται σε 384 δισ. δολάρια, έναντι 535 δισ. δολαρίων το 2002 και 662 δισ. δολαρίων το 2001. Οι επενδύσεις την περσινή χρονιά έπεσαν στο 1/3 των επενδύσεων που είχαν γίνει το 2000, το έτος με την υψηλότερη επενδυτική δραστηριότητα.

Ο ίδιος ο ΟΟΣΑ σημειώνει στην έκθεσή του ότι οι λόγοι που οδήγησαν σ' αυτό το αποτέλεσμα ήταν «η αδύναμη οικονομική ανάκαμψη, οι ανησυχίες για τη διεθνή ασφάλεια και η προτίμηση εκ μέρους πολλών εταιριών να διασφαλίσουν τα κέρδη τους».

Αντιθέτως, οι επενδύσεις από τις χώρες του ΟΟΣΑ προς τον υπόλοιπο κόσμο παρέμειναν σε υψηλά επίπεδα. Το 2003 υπολογίζονται σε 577 δισ. δολάρια, έναντι 567 δισ. δολαρίων το 2002.

Από τον υπολογισμό προκύπτει ότι οι καθαρές επενδύσεις από τις χώρες του ΟΟΣΑ προς τον υπόλοιπο κόσμο, μέσα σε ένα χρόνο, εξαπλασιάστηκαν. Στοιχείο, που δείχνει τον προσανατολισμό του μονοπωλιακού κεφαλαίου προς χώρες με φθηνά εργατικά χέρια και μεγαλύτερα ποσοστά κέρδους.

Η Κίνα, όπως προκύπτει από τους πίνακες του ΟΟΣΑ, ξεπέρασε για πρώτη φορά τις Ηνωμένες Πολιτείες στην υποδοχή ξένων επενδύσεων. Το 2003 επενδύθηκαν στην Κίνα 53 δισ. δολάρια, ενώ στις ΗΠΑ οι επενδύσεις δεν ξεπέρασαν τα 40 δισ. δολάρια, από τα 167 δισ. δολάρια του 2002 και τα 167 δισ. δολάρια του 2001.

Ομως, και άλλες μεγάλες οικονομικές δυνάμεις, όπως ο Καναδάς, η Γερμανία και η Βρετανία, αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα, βλέποντας τις επενδύσεις στο εσωτερικό τους να μειώνονται εντυπωσιακά.

Μόνον η Γαλλία φαίνεται να ξεχωρίζει, αφού οι επενδύσεις σ' αυτήν παρέμειναν στα ίδια επίπεδα μ' αυτά του 2002. Η εξέλιξη αυτή αποδίδεται στο «ευνοϊκό περιβάλλον» που δημιουργήθηκε από την απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να προχωρήσει σε ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και στο ελαστικότερο πλαίσιο για εξαγορές και συγχωνεύσεις επιχειρήσεων.

Από τους ίδιους πίνακες, προκύπτει ότι τέλειωσε η «επενδυτική άνοιξη» για τις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Στη Σλοβακία, οι επενδύσεις το 2003 ήταν κατά 85% μικρότερες από το 2002, στην Τσεχία το ποσοστό της μείωσης είναι 70%.

Στην Ελλάδα, η κατάσταση παρουσιάζεται δραματική, αφού οι ξένες επενδύσεις το 2003 ήταν 661 εκατομμύρια δολάρια, ενώ το 2001 ήταν 1.589 εκατομμύρια δολάρια...

Ο πόλεμος των επιτοκίων

Η αναμενόμενη αύξηση των αμερικανικών επιτοκίων ανακοινώθηκε από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Fed) την περασμένη Τετάρτη. Η αύξηση μπορεί να είναι μικρή (κατά 0,25%), όμως η διοίκηση της Fed έχει προαναγγείλει ότι θα ακολουθήσουν και άλλες αυξήσεις μέχρι το τέλος του 2004.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα αμερικανικά επιτόκια ήταν μόλις στο 1%, το χαμηλότερο επίπεδο από το 1958. Η μείωση των επιτοκίων, ως συνέπεια της ύφεσης που έπληξε την αμερικανική οικονομία, άρχισε το 2001 και συνεχίστηκε μέχρι το τέλος του 2003. Οι ενδείξεις για οικονομική ανάκαμψη ήταν το έναυσμα για την αύξηση που ανακοινώθηκε την Τετάρτη.

Η διατήρηση των επιτοκίων σε πολύ χαμηλά επίπεδα έδωσε την ευκαιρία στις επιχειρήσεις να δανειστούν «φθηνό χρήμα» από τις τράπεζες, για να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες της ύφεσης. Από την άλλη, ώθησε τους αποταμιευτές να πάρουν τα χρήματά τους από τις τράπεζες (αφού, ουσιαστικά, είχαν ζημιά) και να αναζητήσουν άλλες, πιο αποδοτικές, τοποθετήσεις, όπως οι μετοχές των επιχειρήσεων στο Χρηματιστήριο. Ετσι, το κεφάλαιο βγήκε διπλά κερδισμένο.

Τώρα, καθώς η κυβέρνηση των ΗΠΑ και οι τραπεζίτες εκτιμούν ότι η ανάκαμψη δημιουργεί πληθωριστικές πιέσεις, τα επιτόκια αυξάνονται και η Wall Street Journal εκτιμά ότι: «Τέλος στο φθηνό χρήμα βάζει η Φέντεραλ Ριζέρβ».

Μετά την αύξηση, το επιτόκιο στις ΗΠΑ διαμορφώνεται στο 1,25%, στην Ευρωζώνη 2%, στην Ιαπωνία 0,10%, στη Βρετανία 4,50%, στην Ελβετία 0,00-1,00%. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα ανακοίνωσε την Πέμπτη ότι θα διατηρήσει το επιτόκιό της, όμως πυκνώνουν οι εκτιμήσεις για πιθανή μείωσή του το αμέσως επόμενο διάστημα.

ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΣ: H Microsoft πλήρωσε τη Δευτέρα πρόστιμο 497 εκατομμυρίων ευρώ, το οποίο της είχε επιβάλει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 24 Μάρτη, για κατάχρηση κυρίαρχης θέσης στην αγορά, ανακοίνωσε την Πέμπτη η εκπρόσωπος του επιτρόπου για τον ανταγωνισμό Μάριο Μόντι. Ο κ. Μόντι είχε ζητήσει από την εταιρία να διαθέσει όλες τις πληροφορίες που διαθέτει για τα Windows στους ανταγωνιστές της μέσα σε χρονικό διάστημα 120 ημερών και να προσφέρει μία έκδοση του συστήματός της χωρίς το Media Player στους κατασκευαστές και τους χρήστες μέσα σε 90 μέρες. Η Microsoft πλήρωσε το πρόστιμο, παρότι ζήτησε από την ευρωπαϊκή δικαιοσύνη την ακύρωση της καταδίκης της και την αναστολή της εφαρμογής των άνωθεν «επανορθωτικών» μέτρων.

ΠΤΩΣΗ μεγαλύτερη του αναμενόμενου, σημείωσαν το Μάη οι λιανικές πωλήσεις στη Γερμανία, ενισχύοντας την άποψη ότι η ανάκαμψη της ισχυρότερης ευρωπαϊκής οικονομίας παραμένει εύθραυστη. Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η Ομοσπονδιακή Στατιστική Υπηρεσία, οι λιανικές πωλήσεις μειώθηκαν το Μάη κατά 5,2%, σε σχέση με τον αντίστοιχο μήνα του 2003. Πρόκειται για τη μεγαλύτερη πτώση που έχει καταγραφεί από τον Αύγουστο του 2003, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν μικρή μείωση κατά 0,7%.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ: Σε 351.000 ανήλθαν τη βδομάδα μέχρι τις 26 Ιούνη οι νέες αιτήσεις επιδόματος ανεργίας στις ΗΠΑ, έναντι 350.000 - βάσει των αναθεωρημένων στοιχείων - το αμέσως προηγούμενο εφταήμερο. Οι προβλέψεις των αναλυτών έκαναν λόγο για μείωση των εν λόγω αιτήσεων στις 343.000.