«Σίγουρα θα μπορούσε να πει κάποιος ότι είναι επιλογή μου να εργάζομαι αυτή τη μέρα και ότι σίγουρα κάποιοι θα έπρεπε να εργάζονται στα μαγαζιά διασκέδασης αυτές τις μέρες, που ο κόσμος θέλει να βγει έξω», λέει ο σερβιτόρος Τάκης Ταστάνης.

«Αυτές τις μέρες, συνεχίζει, περιμένουν και οι μαγαζάτορες για να εισπράξουν αλλά και εμείς για να βγάλουμε ένα καλύτερο μεροκάματο. Γι' αυτόν λοιπόν το λόγο, δε θα 'θελα να πω πόσο δύσκολο είναι να δουλεύεις τη μέρα της Πρωτοχρονιάς όταν οι άλλοι διασκεδάζουν ή όταν γνωρίζεις ότι οι δικοί σου άνθρωποι βρίσκονται κάπου αλλού όλοι μαζί. Γιατί, στο κάτω κάτω είναι και αυτή μια δουλιά που κάποιος πρέπει να την κάνει. Ομως το πρόβλημα για μένα βρίσκεται στο κατά πόσο όλοι εμείς οι εργαζόμενοι στα νυχτερινά μαγαζιά παίρνουμε αυτά που τουλάχιστον προβλέπουν οι συμβάσεις μας».

- Τι λέει η δικιά σου εμπειρία για το θέμα αυτό;

- Κοίταξε να δεις, το μεροκάματο αυτές τις μέρες είναι έτσι κι αλλιώς υψηλότερο από τις άλλες μέρες. Αλλά μην ξεχνάς ότι όλα τα μαγαζιά έχουν τη λεγόμενη «ελάχιστη κατανάλωση» που σημαίνει υπέρογκα κέρδη για όλη την περίοδο των γιορτών στους επιχειρηματίες. Το κέρδος το δικό μας είναι δυσανάλογο. Αν εξαιρέσεις μια δεκάδα από τα γνωστά μαγαζιά - όχι στην Αθήνα για όλη τη χώρα μιλάω - στα υπόλοιπα, δηλαδή ταβέρνες, συνοικιακά μπαρ, ισχύει το «τόσα δίνω κι αν σ' αρέσει». Σταθερό μεροκάματο, προβλεπόμενα ποσοστά, ρεπό, ένσημα, έχουν ξεχαστεί από τη δική μας τη δουλιά. Αυτό βέβαια είναι κάτι που ισχύει γενικά στο χώρο μας, απλώς μέρες σαν κι αυτές είναι που σε πιάνει πιο πολύ «το γαμώτο».

- Υπάρχει κάποια Πρωτοχρονιά που εργαζόσουν και τη θυμάσαι πιο έντονα από τις υπόλοιπες;

- Δεν πρόκειται ποτέ μου να ξεχάσω την Πρωτοχρονιά του '96 που δούλευα σε κάποιο νυχτερινό μαγαζί σαν βοηθός σερβιτόρου χωρίς ένσημα. Ημουν ο πιο μικρός τότε και πιο πολύ δεμένος συναισθηματικά με αυτές τις μέρες. Ηταν μια από τις σπάνιες περιπτώσεις που θυμάμαι να ήρθε η Επιθεώρηση Εργασίας για να ελέγξει το μαγαζί. Θυμάμαι τις φωνές του αφεντικού σε μένα και σε άλλα παιδιά που δουλεύαμε «μαύρα» να καθίσουμε στο τραπέζι και να κάνουμε τους πελάτες. Η Επιθεώρηση δε βρήκε τίποτα παράνομο και όταν έφυγε από το μαγαζί, σηκωθήκαμε από το τραπέζι και συνεχίζαμε να δουλεύουμε.

«Η ομορφιά και η απεραντοσύνη της θάλασσας - μέρες σαν κι αυτές - σου προκαλούν μια έντονη μελαγχολία. Θυμάσαι πόσες Πρωτοχρονιές ταξίδευες και δεν ξέρεις πόσες ακόμα θα ταξιδεύεις», λέει ο Νικήτας Κριτικός, ναυτικός με βαθμό λογιστή β'.

- Νικήτα, πόσο δύσκολο είναι για έναν νέο άνθρωπο να βρίσκεται στο βαπόρι το βράδυ της Πρωτοχρονιάς, πολύ μακριά από τους δικούς του;

- Για μας, οι μέρες σαν κι αυτές είναι πολύ διαφορετικές από κάποιον που κάνει ένα κοινό επάγγελμα. Είναι απίστευτα δύσκολο να γιορτάζεις μέσα στο βαπόρι τις μέρες των γιορτών. Γνωρίζεις ότι η οικογένειά σου βρίσκεται εκείνη την ώρα μακριά και το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να τους μιλήσεις στο τηλέφωνο. Τώρα η γιορτή μέσα στο καράβι είναι απλώς για να μην ξεχνάμε ότι σε μικρότερη ηλικία γιορτάζαμε κάπως αλλιώς και ότι ίσως κάποια στιγμή να γιορτάζουμε μαζί με τους δικούς μας. Είσαι στο πόδι και εργάζεσαι σαν οποιαδήποτε άλλη μέρα, ίσως να σταματήσεις λίγο για να πιεις ένα ποτήρι και να ανταλλάξεις ευχές με το υπόλοιπο πλήρωμα. Μόνο το στόλισμα του καραβιού που γίνεται από εμάς τους ίδιους μπορεί να σου θυμίσει ότι είναι μέρες γιορτινές. Ισως και κείνα τα λίγα δευτερόλεπτα που το φωταγωγημένο καράβι βυθίζεται στο σκοτάδι για να υποδεχτούμε τη νέα χρονιά. Αυτές τις λίγες στιγμές το μυαλό του καθενός μας ταξιδεύει και η ευχή μας είναι κοινή. Του χρόνου να είμαστε μαζί με τους ανθρώπους μας...

- Τα καράβια σίγουρα δεν μπορούν να σταματούν να κινούνται, ακόμα και μέρες σαν κι αυτές. Πιστεύεις όμως ότι αμείβεται αυτή η εργασία των ναυτεργατών;

- Αυτές τις μέρες, τις επίσημες αργίες ας πούμε, προβλέπεται να τις πληρωνόμαστε το καλοκαίρι. Σύμφωνα με τη σύμβαση υπολογίζονται 65 ώρες εξτρά για όλο τον χρόνο - όπου μέσα σε αυτές εκτός από τις αργίες υποτίθεται ότι καλύπτεται γενικά η υπερωριακή μας απασχόληση - που αντιστοιχεί σε κάποιο ποσό ανάλογα με τον βαθμό του καθενός από 1.000-4.000 δραχμές ανά ώρα. Πέρα από το γεγονός για το αν οι 65 ώρες είναι πραγματικές, το χειρότερο είναι ότι εξαρτάται από την κάθε ναυτιλιακή εταιρία για το αν θα τις πληρώσει ή όχι.

«Το ενοίκιο του αμαξιού "τρέχει" ανεξάρτητα από Χριστούγεννα, Πρωτοχρονιά ή άλλη γιορτή. Αυτές τις μέρες λίγοι από τους συναδέλφους μου δουλεύουν, πράγμα που σημαίνει και μεγαλύτερο μεροκάματο» λέει ο Βαγγέλης Τζες και συνεχίζει: «Οταν έχεις ανάγκη για δουλιά, πείθεις τον εαυτό σου ότι αυτές οι μέρες είναι όπως και οι υπόλοιπες και το μόνο που σκέφτεσαι κάθε στιγμή είναι η ίδια ανάγκη που σε κάνει να δουλεύεις. Εχεις στο μυαλό σου μόνο μια λίστα με έξοδα και υπολογίζεις ότι για να τις καλύψεις χρειάζεσαι και τις 365 μέρες του χρόνου». «Υπάρχει βέβαια και το επιχείρημα, συνεχίζει, ότι τώρα που είσαι νέος πρέπει να δουλέψεις σκληρά. Μόνο που βλέπω ανθρώπους με περισσότερα χρόνια από μένα να συνεχίζουν να δουλεύουν ακόμα πιο σκληρά».

- Βαγγέλη, φέτος είναι πρώτη σου Πρωτοχρονιά που δουλεύεις;

- Φέτος είναι η τρίτη φορά που θα αλλάξω χρονιά στο κυνήγι της «κούρσας» και επειδή δεν είμαι από αυτούς που πιστεύουν ότι θα υπάρξει για μένα τουλάχιστον κάποια θεαματική αλλαγή με την είσοδο της χώρας στην ΟΝΕ... (σε αυτό το σημείο ο συνομιλητής μας γελάει), μάλλον δε θα είναι και η τελευταία. Εχω συμβιβαστεί με αυτή την κατάσταση και μέσα σ' αυτή προσπαθώ να κάνω ό,τι καλύτερο για να αντεπεξέλθω στις υποχρεώσεις.