Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν «τη δική τους ιστορία». Δε μιλάμε, βέβαια, για την απώτερη ιστορία, αλλά για τη νεότερη. Σταθμοί αυτής της νεότερης ιστορίας αποτελούν η Σύνοδος Κορυφής του ΝΑΤΟ στη Μαδρίτη, τον Ιούλη του '97 καθώς και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ στο Ελσίνκι, το Δεκέμβρη του 1999. Για όσους πολιτικούς και ιστορικούς παρατηρητές δεν ξεχνούν τα αποτελέσματα αυτών των δύο συσκέψεων είναι απόλυτα ερμηνεύσιμες και η συμπεριφορά της Τουρκίας, όπως αυτή ξεδιπλώνεται τις τελευταίες μέρες αλλά και οι χλιαρές και άνευ ουσίας, «ψύχραιμες», όποιες αντιδράσεις της ελληνικής κυβέρνησης. Επίσης, θεωρούνται τελείως υποκριτικές και άξιες καγχασμού οι δήθεν πατριωτικές κορόνες που - όχι πολύ συχνά είναι η αλήθεια - ψελλίζουν κάποια στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Ας δούμε, λοιπόν, συνοπτικά τι έγινε στη Μαδρίτη τον Ιούλη του '97 και στο Ελσίνκι το Δεκέμβρη του '99.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός, Κ. Σημίτης, υπέγραψε κοινό ανακοινωθέν με τον Σ. Ντεμιρέλ, σύμφωνα με το οποίο «οι δύο χώρες θα αναλάβουν προσπάθεια να προωθήσουν διμερείς σχέσεις που θα βασίζονται σε:

- Αμοιβαία δέσμευση για την ειρήνη, ασφάλεια και τη συνεχή ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας.

- Σεβασμό της κυριαρχίας κάθε χώρας.

- Σεβασμό των Αρχών του Διεθνούς Δικαίου και των Διεθνών Συνθηκών.

- Σεβασμό στα νόμιμα, ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα της κάθε χώρας στο Αιγαίο, τα οποία έχουν μεγάλη σημασία για την ασφάλεια και την εθνική κυριαρχία τους.

- Δέσμευση αποφυγής μονομερών ενεργειών, στη βάση του αμοιβαίου σεβασμού και της επιθυμίας, ώστε να αποτραπούν συγκρούσεις, οφειλόμενες σε παρεξήγηση, και,

- Δέσμευση διευθέτησης των διαφορών τους με ειρηνικά μέσα, στη βάση αμοιβαίας συναίνεσης και χωρίς τη χρήση βίας ή την απειλή βίας».

Σ' αυτή, λοιπόν, τη Σύνοδο η ελληνική κυβέρνηση «κατάφερε»:

1) Να υπογράψει ότι και η Τουρκία έχει - πέρα από τα νόμιμα - ζωτικά συμφέροντα και ενδιαφέροντα στο Αιγαίο.

2) Να υπογράψει ότι θα αποφεύγει μονομερείς ενέργειες, θέτοντας έτσι υπό τουρκική ομηρία το αναφαίρετο δικαίωμα της Ελλάδας να επεκτείνει τα ελληνικά χωρικά ύδατα από έξι στα 12 μίλια όταν το κρίνει αναγκαίο.

Αν, λοιπόν, η Συμφωνία της Μαδρίτης δεν ήταν συμφωνία εκχώρησης κυριαρχικών δικαιωμάτων από ελληνικής πλευράς τότε τι ήταν;

Στο κείμενο των συμπερασμάτων του Ελσίνκι αναφέρεται σχετικά με την Τουρκία και τις υπόλοιπες υποψήφιες χώρες προς ένταξη στην ΕΕ (παράγραφος 4): Η ΕΕ «παροτρύνει τα υποψήφια κράτη να καταβάλουν κάθε προσπάθεια για την επίλυση κάθε εκκρεμούς συνοριακής διαφοράς και άλλων συναφών θεμάτων». Καλεί δε «να φέρουν τη διαφορά ενώπιον του "Διεθνούς Δικαστηρίου"» και επισημαίνει ότι «το αργότερο στα τέλη του 2004, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα επανεξετάσει την κατάσταση ως προς κάθε εκκρεμή διαφορά»...

Τα κείμενα είναι σαφή. Η ελληνική κυβέρνηση, αποδεχόμενη την υποψηφιότητα της Τουρκίας και υπογράφοντας την προηγούμενη παράγραφο, υπέγραψε ότι αναγνωρίζει το δικαίωμα (!) της Τουρκίας να εγείρει θέμα «συνοριακών διαφορών» με την Ελλάδα, η επίλυση μάλιστα των οποίων - πέρα από τη Χάγη - τίθεται και υπό τη δικαιοδοσία της ΕΕ!

Η σημερινή στάση, λοιπόν, της Τουρκίας απορρέει από τα όσα τα υπογεγραμμένα από την ελληνική κυβέρνηση δύο παραπάνω κείμενα της παραχωρούν ως δικαιώματα. Πάντα, φυσικά, με την αμέριστη συμπαράσταση των ΗΠΑ και της ΕΕ, αφού με την ενεργητική συμμετοχή των δύο αυτών Οργανισμών έφτασαν οι δύο χώρες στα ανακοινωθέντα που τελικά υπέγραψαν.

Η «ψύχραιμη» στάση της ελληνικής κυβέρνησης ανταποκρίνεται πλήρως στις υπογραφές που έχει βάλει στη Μαδρίτη και το Ελσίνκι, ενώ οι όποιες πατριωτικές κορόνες ακούγονται από στελέχη της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι κατάφωρα υποκριτικές, μια και το ΠΑΣΟΚ έχει την κύρια ευθύνη, γιατί ως κυβέρνηση το '97 και το '99 έβαλε την υπογραφή του και παρέδωσε κυριαρχικά δικαιώματα στην Τουρκία.

Σ' αυτό το δρόμο, λοιπόν, στο δρόμο που χάραξαν οι υπογραφές των εκπροσώπων των δύο κρατών στη Μαδρίτη και στο Ελσίνκι πορεύονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις. Ολα τ' άλλα δεν αποτελούν παρά λόγια για εσωτερική κατανάλωση.

Αμετακίνητη στη γραμμή της ανεπιφύλακτης υποστήριξης της ευρωπαϊκής πορείας της Τουρκίας, παρά την έξαρση της επιθετικότητάς της στο Αιγαίο, εμφανίζεται η κυβέρνηση, προσπαθώντας ταυτόχρονα να πείσει ότι «παρακολουθεί τις εξελίξεις» και αντιδρά ανάλογα.

Επιχειρώντας να δικαιολογήσει τη στάση της η κυβέρνηση παρουσιάζεται προβληματισμένη, αλλά την ίδια στιγμή απορρίπτει κάθε ιδέα για να τεθούν «όροι και προϋποθέσεις» για την έναρξη των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας στην ΕΕ, ενώ έχει αποκηρύξει το ενδεχόμενο άσκησης «βέτο». Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών παραδέχτηκε χτες ότι υπάρχει κάποια «πύκνωση» αυτών των περιστατικών(!), αποκαλώντας έτσι τις τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, αλλά κατέστησε σαφές ότι αυτό δεν αλλάζει σε τίποτα τη στάση της κυβέρνησης.

«Η επιθυμία και η επιλογή μιας ευρωπαϊκής Τουρκίας, ενός ευρωπαϊκού γείτονα με ανάλογες συμπεριφορές είναι στρατηγική επιλογή της Ελλάδας με υπερκομματική μάλιστα στήριξη», δήλωσε ο Γ. Κουμουτσάκος, τονίζοντας ότι σ' αυτή τη στάση της κυβέρνησης «δεν υπάρχει καμιά μεταβολή». Σε μια προσπάθεια διασκέδασης των ανησυχιών που έχουν δημιουργηθεί και εφησυχασμού διαβεβαίωσε ότι «η πολιτική μας δεν κλείνει τα μάτια σε τίποτα» και «όταν και όπως απαιτείται γίνονται όλες οι δέουσες ενέργειες προς τις κατευθύνσεις που κρίνεται σκόπιμο τη στιγμή που χρειάζεται και ανάλογα με τα δεδομένα της στιγμής». Επικαλέστηκε προς τούτο τα δύο «διαβήματα» που έγιναν την περασμένη βδομάδα, τα οποία εξαντλήθηκαν σε μια ενημέρωση του γγ του ΝΑΤΟ και της ολλανδικής προεδρίας της ΕΕ, τα οποία όμως ουδόλως επηρέασαν τη «συμπεριφορά» της Τουρκίας στο Αιγαίο...

Απαντώντας στα αιτήματα του ΠΑΣΟΚ και του ΣΥΝ για σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και ενημέρωση της Διαρκούς Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής, ο εκπρόσωπος του ΥΠΕΞ ανέφερε ότι θα υπάρξει ενημέρωση από τον υπουργό Εξωτερικών, Π. Μολυβιάτη, στο επόμενο διάστημα. «Οι ακριβείς ημερομηνίες θα καθοριστούν τις επόμενες μέρες», δήλωσε ο Γ. Κουμουτσάκος.

Να μην «εγκαταλείψει» τη «στρατηγική» που είχε εφαρμόσει το ΠΑΣΟΚ για την ευρωπαϊκή πορεία της Τουρκίας, κάλεσε την κυβέρνηση ο εκπρόσωπος Τύπου της αξιωματικής αντιπολίτευσης Ν. Αθανασάκης, ο οποίος κινδυνολογώντας υποστήριξε ότι η ΝΔ πρέπει να κινηθεί στο πλαίσιο που είχε διαμορφωθεί με τις αποφάσεις του Ελσίνκι.

Ουσιαστικά, ο εκπρόσωπος Τύπου του ΠΑΣΟΚ ζήτησε από την κυβέρνηση να υιοθετήσει τη συγκεκριμένη συνθήκη, συνθήκη με το περιεχόμενο της οποίας και η κυβέρνηση συμφωνεί και που τις τουρκικές προκλητικές διεκδικήσεις τις «βαφτίζει» ελληνοτουρκικές συνοριακές διαφορές και καθορίζει επιδιαιτητή για την επίλυσή τους την ΕΕ.

Βέβαια, την ίδια στιγμή που οι εκπρόσωποι του δικομματισμού στην ουσία συμφωνούν με την πολιτική της προσέγγισης «βήμα βήμα» με την Τουρκία και ακολουθούν την ίδια πολιτική στην εξωτερική πολιτική, στήνουν «καυγάδες» για τους χειρισμούς και εντείνουν το κλίμα της πόλωσης.

Η συντονίστρια Εξωτερικών και Αμυνας του ΠΑΣΟΚ Αννα Διαμαντοπούλου υποστήριξε με ανακοίνωσή της ότι η ελληνική κυβέρνηση «δεν έχει λάβει ακόμα σαφή θέση» και ζήτησε τη σύγκληση του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής και της Επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας της Βουλής.

Σύγκληση του Συμβουλίου ζήτησαν με επιστολή τους προς τον υπουργό Εξωτερικών και οι εκπρόσωποι του ΣΥΝ στο Συμβούλιο Αλέκος Αλαβάνος και Νίκος Χουντής.

Ο Ακης Τσοχατζόπουλος, απαντώντας σε ερώτηση για το αν η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να θέσει βέτο στην ΕΕ στο ζήτημα της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Τουρκίας, αν συνεχιστεί και ενταθεί η τουρκική προκλητικότητα, δήλωσε ότι «η ένταξη των τριών χωρών στην ευρωπαϊκή ασφάλεια είναι η μόνη κατεύθυνση που μπορεί να οδηγήσει στο ξεπέρασμα των εντάσεων που δημιουργούν κάποιες δυνάμεις στην Τουρκία». Στο ίδιο μήκος κύματος ήταν και η τοποθέτηση του Ν. Αθανασάκη, ο οποίος ήταν αρνητικός στην προοπτική να θέσει βέτο η ελληνική κυβέρνηση.

Στη Χαριλάου Τρικούπη, λοιπόν, ενώ στηρίζουν την ενταξιακή προοπτική της Τουρκίας, παρά την έντονη προκλητικότητα των Τούρκων, υποστηρίζουν ότι «η κυβέρνηση έχει απεμπολήσει το πλαίσιο της Συνθήκης του Ελσίνκι», όπως υποστήριξε ο Ν. Αθανασάκης. Το έχει εγκαταλείψει, είπε ο ίδιος και επαναφέροντας προχτεσινή δήλωση του Γ. Παπανδρέου, πρόσθεσε ότι η κυβέρνηση «βρίσκεται τώρα σε μια θέση όπου κινδυνεύει να κινείται ως εκκρεμές από την παραίτηση στην όξυνση».

Εξάλλου σε ανακοίνωση Τύπου του ΠΑΣΟΚ, η Αννα Διαμαντοπούλου αναφέρει, μεταξύ άλλων: «Είναι πλέον σαφές ότι διά των παραβιάσεων οι Τούρκοι επιχειρούν όχι μόνο να καταγράψουν το σύνολο των αμφισβητήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή, αλλά και να διασφαλίσουν την πλήρη αποσύνδεσή του από την ευρωπαϊκή διαπραγμάτευση, δηλαδή από τις ευρωτουρκικές σχέσεις. Μ' αυτό τον τρόπο ανατρέπουν πλήρως τη Συμφωνία του Ελσίνκι και δημιουργούν νέα δεδομένα ενόψει της έναρξης των διαπραγματεύσεων».

Το ΠΑΣΟΚ, υποστήριξε η ίδια, «προειδοποίησε με σύνεση και χαμηλούς τόνους επανειλημμένα ότι η ακύρωση των όρων του Ελσίνκι χωρίς αντικατάστασή τους με νέο σχέδιο αφήνει τη χώρα χωρίς πυξίδα ενόψει της 17ης Δεκεμβρίου, ιδιαίτερα σε μία περίοδο που διαμορφώνεται ένα πλαίσιο όρων και προϋποθέσεων που θα συνοδεύσουν την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας για πολλά χρόνια». Η κυβέρνηση, κατέληξε η Αν. Διαμαντοπούλου, «φαίνεται να μην αντιλαμβάνεται τη σημασία των αποφάσεων που θα ληφθούν στις 17 του Δεκέμβρη. Φοβούμεθα ότι βαδίζουμε ξυπόλυτοι στα αγκάθια προς τη διαπραγμάτευση του Συμβουλίου».

Μιχάλης Παπαγιαννάκης: «Θα ήταν κρίμα να υποταχτούμε στη συγκυρία. Η συγκυρία αυτή τη στιγμή είναι κακή, αλλά προφανώς δεν κάνεις τη στρατηγική σου βάσει της συγκυρίας, η οποία μπορεί και να αλλάξει. Η γενική στρατηγική δεν έχει λόγο να αλλάξει, αντιθέτως θεωρώ ότι έχει δικαιωθεί. Ολα όσα έγιναν μέχρι τώρα, οφείλονται σ' αυτή τη στρατηγική, που κι εμείς από τους πρώτους διατυπώσαμε».

Αλέκος Αλαβάνος: «Δεν είναι υπό πίεση, όμως, από την Ελλάδα (σ.σ. η Τουρκία). Η ελληνική κυβέρνηση έχει καταστήσει σαφές ότι δε θα θέσει κανένα πρόσκομμα στη συμφωνία του Δεκέμβρη, για την έναρξη των διαπραγματεύσεων με την Τουρκία. Δεν έχει κάποιο λόγο να στραφεί εναντίον της Ελλάδας πέρα από το ενδιαφέρον της για τα θέματα του Κυπριακού και των Ελληνοτουρκικών, σε σχέση με την ανάδειξή της υποψηφίου μέλους (...). Είναι μεγάλες οι επιλογές που γίνονται στο ευρωπαϊκό επίπεδο και στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων της Ελλάδας και δεν πρέπει να πάμε ούτε με αφέλεια, ούτε με προχειρότητα, ούτε με τσαμπουκά, αλλά συγκροτημένοι, προγραμματισμένοι, αξιοποιώντας τις δυνατότητες που μας δίνουν αυτές οι συνθήκες».

Συνεχίστηκαν και χτες οι τουρκικές παραβιάσεις στο Αιγαίο, όμως μόνο στον αέρα, ενώ στην περιοχή των Ιμίων δεν υπήρξε χτες παρουσία τουρκικών πλοίων. Συγκεκριμένα 4 σχηματισμοί από 6 τουρκικά μαχητικά «F-16» και 4 «F-4» καθώς και 10 αεροφωτογραφικά σε 4 περιπτώσεις παρέβησαν τους κανόνες εναέριας κυκλοφορίας και σε 7 περιπτώσεις παραβίασαν τον ελληνικό εναέριο χώρο. Από τα τουρκικά αεροσκάφη οι 2 σχηματισμοί έφεραν όπλα. Τα τουρκικά μαχητικά αναγνώρισαν και αναχαίτισαν ελληνικά μαχητικά, ενώ σε 2 περιπτώσεις υπήρξε εμπλοκή. Τα τουρκικά αεροσκάφη δήλωσαν χτες την παρουσία τους σε περιοχές μεταξύ Λήμνου και Λέσβου και νοτιοανατολικά του Καστελόριζου.

Στο μεταξύ για το διάστημα 2-17 Νοέμβρη έχει προγραμματιστεί να διεξαχθεί στο Αιγαίο υπό τουρκική ευθύνη η ΝΑΤΟική αεροναυτική άσκηση «Destine Glory» με τη συμμετοχή δυνάμεων από τις ΗΠΑ και τη Μ. Βρετανία. Η Ελλάδα δεν παίρνει μέρος στο τμήμα αυτό της άσκησης, ωστόσο συμμετείχε στο πρώτο μέρος της άσκησης που έλαβε χώρα στη Σαρδηνία της Ιταλίας.

Να σημειωθεί ότι η Τουρκία, για τις ανάγκες της άσκησης, έχει δεσμεύσει περιοχές σε όλη την έκταση του Αιγαίου, σε διεθνή μεν ύδατα, που όμως ο εναέριος χώρος υπάγεται στην αρμοδιότητα του FIR Αθηνών. Από την ελληνική Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας, σύμφωνα με την πάγια τακτική που ακολουθείται σε αυτές τις περιπτώσεις, δεν έχει εκδοθεί σχετική ΝΟΤΑΜ, γιατί η Τουρκία και οι άλλοι ΝΑΤΟικοί πέρα από την αμφισβήτηση των ορίων του ελληνικού FIR δε δέχονται να καταθέτουν σχέδια πτήσης τα πολεμικά αεροσκάφη τους. Το διάστημα λοιπόν αυτό όπου θα διεξάγεται η ΝΑΤΟική άσκηση αναμένεται να αυξηθούν οι παραβιάσεις στο Αιγαίο.

Ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δήλωσε χτες ότι η χώρα του δε θα αποδεχτεί καμία εναλλακτική λύση στην πλήρη ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ενωση, λίγη ώρα πριν αναχωρήσει για το Βερολίνο όπου θα συμμετάσχει στην «πολύ σημαντική» Συνάντηση Κορυφής με το Γερμανό καγκελάριο Γκέρχαρντ Σρέντερ και τον Γάλλο Πρόεδρο Ζακ Σιράκ.

Παίρνοντας το λόγο ενώπιον της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματός του ο Τούρκος πρωθυπουργός χαρακτήρισε «πολύ σημαντική» την τριμερή συνάντηση κορυφής του Βερολίνου.

«Η συνάντηση κορυφής αυτή είναι πολύ σημαντική για τους στόχους μας στον τομέα της εξωτερικής πολιτικής διότι η ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση έχει σταματήσει να είναι μια αμφίβολη διαδικασία για την ΕΕ και έχει λάβει μία αναπότρεπτη πορεία», είπε ο κ. Ερντογάν.

Ο Τούρκος πρωθυπουργός υπενθύμισε ότι η Αγκυρα θα αρνηθεί κάθε εναλλακτική λύση στην πλήρη ένταξη στην ΕΕ, παραδέχτηκε ωστόσο ότι η διαδικασία ένταξης μπορεί να είναι μακροχρόνια.

«Αυτό στο οποίο οδηγεί η διαδικασία των διαπραγματεύσεων είναι η πλήρης ένταξη και κανείς δεν μπορεί να το αλλάξει αυτό... Ο χρόνος που θα χρειαστεί αποτελεί ένα θέμα συζήτησης, αυτό είναι ένα άλλο πρόβλημα», είπε.