Η αρνητική αυτή πραγματικότητα για τη λαϊκή οικογένεια διαμορφώθηκε, όταν η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, το 2001, αποφάσισε - με τη συναίνεση της ΝΔ και της προσκείμενης σε ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ ηγεσία της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας - να μεταφέρει υποχρεωτικά τους κρατικούς παιδικούς σταθμούς στους δήμους, χωρίς όμως να εξασφαλίσει τους αναγκαίους πόρους για τη λειτουργία τους. Μαζί με την εν λόγω αρμοδιότητα, οι δήμοι κλήθηκαν να διαχειριστούν και όλα τα προβλήματα που προϋπήρχαν: Ελλειψη προσωπικού, ανεπαρκών αλλά και ακατάλληλων, πολλές φορές, κτιρίων και αιθουσών. Την ίδια πολιτική εξακολουθεί να εφαρμόζει, και ως κυβέρνηση, η ΝΔ, προωθώντας μάλιστα τη «λύση» της επιβολής φόρων γενικότερα, δηλαδή για κάθε κοινωνική υπηρεσία που παρέχουν οι δήμοι.

Είναι προφανές ότι η προσχολική αγωγή παραμένει «κενό γράμμα», καθώς στην πράξη έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο «πάρκινγκ παιδιών». Η υποβάθμιση αυτή πριμοδοτεί την ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία, χωρίς κανένα νομοθετικό πλαίσιο, λειτουργεί ασύδοτα, εκμεταλλευόμενη την πολιτική εμπορευματοποίησης των κοινωνικών υπηρεσιών από το κράτος. Ετσι, μετά τους δήμους που εμπορεύονται τους παιδικούς σταθμούς, παρέχοντας ολοένα και πιο υποβαθμισμένες υπηρεσίες, έρχονται οι ιδιώτες να πράξουν το ίδιο, γιατί αυτό επιβάλλει το καπιταλιστικό κράτος. Ετσι, «πατώντας» πάνω στις ανάγκες των εργαζόμενων οικογενειών, που ψάχνουν απεγνωσμένα να βρουν χώρο για τα παιδιά τους, στήνουν παιδικούς σταθμούς χωρίς τις αναγκαίες για προσχολική αγωγή προϋποθέσεις, (ανάλογη υποδομή, εκπαιδευτικό και άλλο προσωπικό), με μοναδικό κίνητρο το κέρδος.

Χωρίς κονδύλια, με τεράστια κτιριακά προβλήματα, χωρίς το απαιτούμενο προσωπικό, χωρίς διεκδικήσεις από τις διοικήσεις όπου την πλειοψηφία κατέχουν δυνάμεις προσκείμενες σε ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, με τη συμμετοχή και του ΣΥΝ, αλλά με τροφεία που ανεβαίνουν χρόνο με το χρόνο και σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνουν αυτά των ιδιωτικών, λειτουργούν πλέον στην πλειοψηφία τους οι δημοτικοί παιδικοί σταθμοί στην Αττική.

Τρία χρόνια μετά την παράδοσή τους από το κράτος στους δήμους, (η κυβέρνηση επέβαλε την ανάληψη της λειτουργίας των παιδικών και βρεφονηπιακών σταθμών από τον Απρίλη του 2001) το κόστος λειτουργίας έχει «μεταφερθεί» κυριολεκτικά στην τσέπη των εργαζομένων.

Οι περισσότεροι παιδικοί και βρεφονηπιακοί σταθμοί λειτουργούν σε παλιά κτίρια, με πολύ λίγο προσωπικό, χωρίς υλικοτεχνική υποδομή. Οι ελλείψεις στο προσωπικό είναι δε τόσο μεγάλες που δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις που ένας παιδαγωγός κρατά 30 και 40 παιδιά για τρεις και τέσσερις ώρες! Ο κανονισμός λειτουργίας των παιδικών σταθμών, αναφέρει ότι αναλογούν σε 25 νήπια δύο παιδαγωγοί και σε 12 βρέφη τρεις νηπιοβρεφοκόμοι, ωστόσο, ελάχιστοι είναι οι δημοτικοί σταθμοί που τηρούν αυτές τις αναλογίες.

Την ίδια ώρα, γι' αυτήν την υποβαθμισμένη προσχολική αγωγή οι γονείς που θέλουν να βάλουν το παιδί τους σε έναν δημοτικό παιδικό σταθμό πρέπει να πληρώσουν τροφεία. Τροφεία, που ορισμένες φορές φτάνουν το ύψος των ιδιωτικών σταθμών και ανέρχονται σε χιλιάδες ευρώ το χρόνο, όταν οι μισθοί των εργαζομένων κινούνται σε επίπεδα ανέχειας.

Ενδεικτικά, τα στοιχεία της κατάστασης που επικρατεί στην πλειοψηφία των δημοτικών παιδικών σταθμών της Αττικής είναι τα εξής:

• Στο Δήμο Βύρωνα υπάρχουν 10 παιδικοί σταθμοί, οι οποίοι φιλοξενούν 662 παιδιά εκ των οποίων 113 βρέφη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι η έλλειψη προσωπικού. Μετά τη μία το μεσημέρι μένει μία παιδαγωγός με 30 - 40 παιδιά. Συνολικά, υπάρχουν 79 εργαζόμενοι, ενώ λείπουν 20, προκειμένου οι σταθμοί να λειτουργούν σωστά και να μην υπάρχει φόβος ατυχήματος. Τα τροφεία στους παιδικούς σταθμούς της πόλης κυμαίνονται από 15 - 53 ευρώ. Οσον αφορά στην κτιριακή κατάσταση των σταθμών, ο παιδικός σταθμός που ανήκε στο Ιδρυμα Βρεφονηπιακών Σταθμών Αθήνας (ΙΒΣΑ), που φιλοξενεί 210 παιδιά, στεγάζεται σε ένα παλιό διώροφο!
• Στο Δήμο Χαϊδαρίου φέτος επιβλήθηκαν για πρώτη χρονιά τροφεία, τα οποία κυμαίνονται από 21,5 ευρώ το μήνα και φτάνουν τα 67,8 ευρώ, ανάλογα με το εισόδημα των γονέων. Αυτό που παρατηρήθηκε στους τέσσερις παιδικούς και στον ένα βρεφονηπιακό σταθμό του δήμου είναι η κατακόρυφη πτώση των εγγραφών. Συγκεκριμένα, η πτώση μετά και τη φετινή επιβολή τροφείων κυμαίνεται μεταξύ 44% - 74%! Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο 1ος Παιδικός Σταθμός που στεγάζεται στον πρώτο όροφο οικοδομής επί της Ιεράς Οδού.
• Στο Βρεφονηπιακό Κέντρο του Δήμου Ηρακλείου, τα τροφεία φτάνουν περίπου όσο και στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Συγκεκριμένα, για τους δημότες που είναι μισθωτοί τα τροφεία ξεκινούν από 207 ευρώ και φτάνουν τα 226 ευρώ το μήνα, ενώ για τους ελεύθερους επαγγελματίες αρχίζουν από 226 ευρώ και φτάνουν τα 249. Το σχολικό αυτοκίνητο κοστίζει 44 ευρώ επιπλέον. Για τους μη δημότες που είναι μισθωτοί, τα τροφεία κυμαίνονται μεταξύ 222 - 241 ευρώ και για τους ελεύθερους επαγγελματίες είναι από 241 - 264 ευρώ το μήνα, ενώ το σχολικό φτάνει τα 62 ευρώ επιπλέον.
• Στο Δήμο Ηλιούπολης που υπάρχουν 10 παιδικοί σταθμοί, τα τροφεία ξεκινούν από 30 ευρώ γι' αυτούς που έχουν εισόδημα 14.000 - 17.500 ευρώ, 45 ευρώ για εισοδήματα από 17.501 - 22.000, 60 ευρώ για εισοδήματα από 22.001 - 30.000 και φτάνουν τμηματικά μέχρι το ποσό των 170 ευρώ. Για το σχολικό αυτοκίνητο θα πρέπει να πληρώνουν 17,61 ευρώ. Οσον αφορά στην κατάσταση που επικρατεί στους σταθμούς αρκεί να πούμε ότι σε 18 βρέφη υπάρχει μία παιδαγωγός και μία βοηθός!

Το ΚΚΕ αντιτάχτηκε από την αρχή στην εκχώρηση των κρατικών παιδικών σταθμών στους δήμους. Πρώτα απ' όλα γιατί η προσχολική αγωγή αποτελεί συστατικό στοιχείο στη διαμόρφωση του ανθρώπου από την προσχολική ακόμη ηλικία και απαιτείται να υπάρχει ενιαία, ως προς το περιεχόμενο, σύγχρονη παροχή τέτοιας αγωγής. Ταυτόχρονα, η προσχολική αγωγή, δικαίωμα για όλα τα παιδιά, έγινε ακριβοπληρωμένο και κακής ποιότητας εμπόρευμα και διπλοπληρωμένο, αφού οι εργαζόμενοι φορολογούνται για να τους παρέχει το κράτος κοινωνικές υπηρεσίες. Γι' αυτό και προβάλλει και διεκδικεί αποκλειστικά δημόσια δωρεάν για όλους προσχολική αγωγή, ως υποχρέωση του κράτους, κατάργηση της ιδιωτικής δραστηριότητας στο συγκεκριμένο τομέα.

Νέο «χτύπημα» στα εργασιακά δικαιώματα, αλλά και στην προσχολική αγωγή δίνει ο πρότυπος κανονισμός λειτουργίας των βρεφονηπιακών και παιδικών σταθμών που έχει επεξεργαστεί η Επιτροπή Κοινωνικής Πολιτικής της Κεντρικής Ενωσης Δήμων και Κοινοτήτων Ελλάδας (ΚΕΔΚΕ), με τον οποίο επέρχονται σημαντικές αλλαγές στον υφιστάμενο. Ο νέος κανονισμός έχει ήδη προκαλέσει τις αντιδράσεις εργαζομένων, ενώ ακόμα δεν έχει ψηφιστεί από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΚΕΔΚΕ.

Ο προτεινόμενος κανονισμός συνάδει απόλυτα με τη γενικότερη πολιτική κατακερματισμού ολόκληρων κοινωνικών τομέων αρμοδιότητας του κράτους, καθώς στο κείμενο υπάρχουν άρθρα που υποβιβάζουν το έργο της προσχολικής αγωγής σε υπόθεση κάθε δήμου ξεχωριστά. Συγκεκριμένα, προτείνεται να υπάρξει «ένας φορέας στο πλαίσιο της κοινωνικής πολιτικής που έχει χαράξει ο δήμος με βάση το σύνολο των αναγκών των κατοίκων της περιοχής ευθύνης του». Την ίδια ώρα δεν τηρούνται στοιχειώδεις επιστημονικές και παιδαγωγικές αντιλήψεις, αφού αυτές επαφίενται σε ανθρώπους άσχετους με το αντικείμενο. Να υπογραμμίσουμε στο σημείο αυτό ότι τα αντίστοιχα προγράμματα των νηπιαγωγείων του υπουργείου Παιδείας διαμορφώνονται ενιαία από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, από καθηγητές πανεπιστημίου, σχολικούς συμβούλους κλπ., γεγονός που συνεπάγεται την ύπαρξη δύο μέτρων και δυο σταθμών για τα παιδιά προσχολικής ηλικίας.

Ενδεικτικό της απαξίωσης του παιδαγωγικού έργου που επιχειρείται είναι ότι το προσωπικό συρρικνώνεται, προβλέπεται η επέκταση του ωραρίου λειτουργίας των σταθμών και συνακόλουθα των εργαζομένων, ενώ ο πρόεδρος του Διοικητικού Συμβουλίου του κάθε παιδικού σταθμού αποκτά αυξημένες αρμοδιότητες σε σχέση με τις προσλήψεις και τις υπηρεσιακές μεταβολές που μπορεί να οδηγήσουν σε ασυδοσία και έλλειψη αντικειμενικών κριτηρίων. Παράλληλα, προτείνεται η ήδη καθιερωμένη επιβολή τροφείων στους γονείς, άποψη που η προσκείμενη σε ΠΑΣΟΚ, ΝΔ και ΣΥΝ ηγεσία της ΚΕΔΚΕ έχει υιοθετήσει και σε μελέτη της το καλοκαίρι που μας πέρασε.

Στο μεταξύ, με τον προτεινόμενο κανονισμό παρατείνεται το ωράριο των σταθμών κατά δύο ώρες, καταπατούνται δηλαδή εργασιακά δικαιώματα. Οι εργαζόμενοι είναι «έρμαια» του προέδρου του Διοικητικού Συμβουλίου του σταθμού, ο οποίος, σύμφωνα με το κείμενο, «προϊσταται των υπηρεσιών και του προσωπικού του Νομικού Προσώπου. Αποφασίζει για το διορισμό προσωπικού και εκδίδει πράξεις που προβλέπουν οι σχετικές διατάξεις για το διορισμό, τις υπηρεσιακές μεταβολές, καθώς και την άσκηση του πειθαρχικού ελέγχου ως πειθαρχικά προϊστάμενος του προσωπικού». Καταστρατηγούνται, δηλαδή, τα αξιοκρατικά κριτήρια και προσπερνιέται το Δημοτικό Συμβούλιο. Προωθείται δε η μείωση του προσωπικού, καθώς προβλέπεται η ιδιωτικοποίηση του τομέα της διατροφής των παιδιών με την ανάθεση σε κέντρα διανομής (κέτερινγκ) της παρασκευής της τροφής των παιδιών. Προτείνεται τέλος να λειτουργούν οι σταθμοί και τις γιορτές των Χριστουγέννων και του Πάσχα.

Δεν υπάρχουν, τέλος, εγγυήσεις ότι τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, που αποφασίζουν, ανάμεσα σε άλλα, και για τα παιδικά προγράμματα και δραστηριότητες που υλοποιούνται, θα μπορούν να επιτελέσουν το σημαντικό έργο τους.

Τα στοιχεία από το Σωματείο Εργαζομένων στους Ιδιωτικούς Παιδικούς Σταθμούς είναι αρκετά για να καταλάβουμε την κατάσταση που επικρατεί στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς. Αυτή τη στιγμή στο λεκανοπέδιο Αττικής υπάρχουν περίπου 800 ιδιωτικοί παιδικοί σταθμοί, εκ των οποίων οι 300 είναι χωρίς άδεια. Κι αυτό γιατί κάποιοι ιδιοκτήτες μπορεί να έχουν έναν σταθμό και να φτιάξουν δίπλα έναν καινούριο για τον οποίο όμως δεν παίρνουν νέα άδεια (!), αλλά χρησιμοποιούν την παλιά. Οι σταθμοί αυτοί εξυπηρετούν περίπου 35.000 - 40.000 παιδιά, ενώ η τάση είναι αυξητική χρόνο με το χρόνο.

Τα δίδακτρα στους ιδιωτικούς παιδικούς σταθμούς κυμαίνονται από 2.500 ευρώ το χρόνο μέχρι και 4.800, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχουμε και αύξηση της ποιότητας, ενώ κάθε χρόνο οι αυξήσεις που γίνονται είναι όλο και μεγαλύτερες. Οπως τονίζει ο Γιώργος Μπουλούγαρης, πρόεδρος του Σωματείου Εργαζομένων στους Ιδιωτικούς Παιδικούς Σταθμούς: «Ενα πρόγραμμα με κόστος δε χωρά στους παιδικούς σταθμούς. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι πώς θα υπηρετηθεί μία βιτρίνα (σχολικές γιορτές), ενώ αν επιχειρήσουμε μια σύγκριση ανάμεσα σε έναν ιδιωτικό παιδικό σταθμό και έναν δημοτικό που λειτουργεί στοιχειωδώς ανεκτά, η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη στον δημοτικό».

Ενα ακόμα πρόβλημα είναι το κτιριακό, αφού πολλοί σταθμοί στεγάζονται σε παλιά κτίρια ενώ έχει αυξηθεί ο αριθμός των παιδιών. Το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται υπεράριθμα τμήματα, πράγμα που δημιουργεί πρόβλημα ασφάλειας. Να σημειωθεί ότι σύμφωνα με τον παλιό κανονισμό λειτουργίας των σταθμών σε 25 παιδιά αναλογούν 25 τετραγωνικά μέτρα, μαζί με τα έπιπλα του σταθμού! Δηλαδή σε κάθε παιδί αναλογεί το πολύ ένα τετραγωνικό μέτρο, για να απασχοληθεί, να ζωγραφίσει, αλλά και να παίξει κάποιο εκπαιδευτικό παιχνίδι..!

Αν τα παιδιά είναι η μία πλευρά του «νομίσματος», οι εργαζόμενοι είναι η άλλη σκληρή όψη του. Ελαστικά ωράρια, μερική απασχόληση, παραβίαση κάθε κανόνα εργατικής νομοθεσίας, συμβάσεις ορισμένου χρόνου, τρομοκρατία των εργοδοτών, ενώ συχνό είναι το φαινόμενο παιδαγωγοί να δηλώνονται σαν βοηθητικό προσωπικό, τονίζει ο Γ. Μπουλούγαρης. «Εχουμε φαινόμενα, όπου ο παιδαγωγός δεν ασκεί μόνο τα παιδαγωγικά του καθήκοντα άλλα κάνει και διάφορες άλλες δουλιές, όπως δρομολόγια, κουζίνα, ακόμα και καθαριότητα». Ωστόσο αυτό είναι κάτι που συμβαίνει σπάνια, «καλές συνθήκες παραμονής στους παιδικούς σταθμούς, σημαίνει και καλές συνθήκες εργασίας για τους εργαζόμενους, αφού παιδιά και εργαζόμενοι έχουν κοινά συμφέροντα».