Ο,τι αποφασίζει αυτή η Βουλή για τον εργάσιμο χρόνο δε νομιμοποιείται από τους εργαζόμενους (φωτογραφία από την προχτεσινή διαδήλωση του ΠΑΜΕ)

Το ΠΑΣΟΚ προχώρησε τα πράγματα. Καθόρισε, προχώρησε, εμπέδωσε και διεύρυνε την έννοια της διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου, καθιέρωσε τις 138 ώρες, τη δυνατότητα δηλαδή του εργοδότη να χειρίζεται 138 ώρες χωρίς υπερωριακή αμοιβή. Βέβαια, η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει ακάθεκτη. Γι' αυτό και εμείς λέμε ότι με αυτά τα μέτρα που φέρνει η Νέα Δημοκρατία κυριολεκτικά μπαίνουν παράμερα, παραμερίζονται ή καταργούνται ηθικοί και φυσικοί φραγμοί, που πρέπει να υπάρχουν όσον αφορά το βαθμό και το ύψος της εκμετάλλευσης των εργαζομένων.

Μιλάμε για ηθικούς φραγμούς, γιατί πολιτικοί φραγμοί δεν υπάρχουν. Μιλάμε, όμως, και για φυσικούς φραγμούς, γιατί οι εργαζόμενοι δεν είναι απλώς γενικά εργαζόμενοι και μονάδες, αλλά έχουν σχέση με το φύλο και την ηλικία. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το φύλο, αλλά και η ηλικία, αν είναι νεαρή ηλικία ή, αν θέλετε, αν είναι ηλικία που ο εργάσιμος χρόνος και η διάταξή του παίζουν ρόλο. Είναι διαφορετικό αν είσαι 30-35 χρόνων, αν είσαι 50-55 χρόνων. Τώρα πάει στα 65 χρόνια το ύψος της συνταξιοδότησης. Βεβαίως, εμείς μιλάμε για ενιαίο εργάσιμο χρόνο για όλους και οπωσδήποτε για ειδικά μέτρα που δεν αφορούν τον εργάσιμο χρόνο, άλλους παράγοντες που έχουν σχέση με το φύλο και την ηλικία. Ολα αυτά τελειώνουν και αυτό συμβαίνει, βέβαια, στο όνομα της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας».

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η Αλ. Παπαρήγα στο θέμα της παραγωγικότητας της εργασίας: «Για την ανταγωνιστικότητα δε θέλω να μιλήσω ξανά. Πέρα από την Κοινοβουλευτική Ομάδα και εγώ προσωπικά πάρα πολλές φορές έχουμε αναφέρει στο βήμα ότι είναι ένας όρος καθαρά ταξικός. Ας πάμε όμως στην έννοια της παραγωγικότητας, γιατί πολλοί ρωτούν τους κομμουνιστές "καλά, εσάς δε σας ενδιαφέρει να ανέβει η παραγωγικότητα;". Ισα - ίσα. Μάλιστα, η άνοδος της παραγωγικότητας συνδέεται - και έχει συνδεθεί και μέσα στις συνθήκες αυτού του συστήματος - με την ενσωμάτωση της επιστήμης και όλων των ειδών - ας το πω και κατευθύνσεων - των επιστημών, είτε είναι καθαρά θεωρητικές, είτε είναι θετικές, είτε έχουν σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Ολες οι πλευρές αυτού του παράγοντα της επιστήμης έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην παραγωγή, ακόμα και στην Ελλάδα όπου καθυστέρησε να γίνει η ενσωμάτωση στους περισσότερους κλάδους και τομείς. Ελάχιστοι τομείς σήμερα, κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι που υστερούν σε αυτόν τον τομέα.

Για να δούμε όμως, η ενσωμάτωση της επιστήμης στην παραγωγή ωφέλησε εξ ολοκλήρου τους εργαζόμενους; Ως ένα βαθμό εκεί που συνεπάγονταν μία τέτοια ωφέλεια, την έχει: Τη μείωση της χειρωνακτικής δουλιάς. Δεν μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Αλλά, για να δούμε τι έγινε: Συνοδεύτηκε με εντατικοποίηση και μάλιστα μ' ένα φαινόμενο που δεν είναι καθόλου παράδοξο και έχει σχέση με το θέμα που συζητάμε σήμερα, με το ότι ακριβώς, σε μία περίοδο όπου η επιστήμη ενσωματώνεται πλήρως στην παραγωγή, να χρειάζονται και να χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο οι πνευματικές δυνατότητες και ικανότητες του εργαζόμενου και οπωσδήποτε στην παραγωγική διαδικασία να υπάρχει μία διευθυντική ελίτ, η οποία μετέχει στη χάραξη του προγραμματισμού (έχει λόγο, μεγάλο ή μικρό είναι ένα θέμα να το δει κανείς). Οι εργατοϋπάλληλοι έχουν μετατραπεί κυριολεκτικά σε μηχανές παραγωγής κερδών και δεν ενδιαφέρει καν η πνευματική τους ικανότητα. Μάλιστα, αυτή θεωρείται και εχθρός, διότι οι πνευματικές ικανότητες δε χρησιμοποιούνται μόνο για την παραγωγή ενός φθηνού και καλού προϊόντος, αλλά οι πνευματικές ικανότητες συνδέονται και με την ταξική πείρα και με την ταξική ωρίμανση. Εχουμε τέτοια σοβαρά φαινόμενα, που έχουν σχέση με τις επαγγελματικές ασθένειες και με άλλες καταστάσεις, σε μία περίοδο, όπου - και πολύ σωστά - η επιστήμη ενσωματώνεται στην παραγωγή, αλλά η καημένη η επιστήμη δε φταίει σε τίποτα. Φταίει ακριβώς η χρήση της για την άνοδο της ταξικής εκμετάλλευσης».

«Να πούμε καθαρά τι γίνεται με αυτό το νομοσχέδιο, γίνεται αυτό που ακόμα από το 19ο αιώνα λεγόταν: Μειώνεται η τιμή της εργατικής δύναμης, με την έννοια ότι μειώνεται ο αναγκαίος χρόνος εργασίας του εργαζόμενου που πρέπει να δουλέψει, προκειμένου να αναπληρώσει την καθημερινή φθορά της εργατικής δύναμης - και είναι ημερήσια η φθορά της εργατικής δύναμης - να συντηρηθεί και να ζει κάθε χρόνο και καλύτερα. Και αυξάνεται ο χρόνος εργασίας που προσφέρει στον εργοδότη δωρεάν και είναι απλήρωτος. Με τα σημερινά δεδομένα, βεβαίως, θα τα πω πολύ χονδρικά, γιατί πρέπει να τα δει κανείς κατά κλάδο - με δυόμισι, τρεις ώρες εργασία θα μπορούσε ο εργαζόμενος να αναπληρώνει τη φθορά της εργατικής δύναμης και να συντηρείται. Ετσι όπως διευθετείται ο εργάσιμος χρόνος, θα δουλεύει δέκα, δώδεκα, δεκατρείς ώρες και, υποτίθεται, ότι θα έχει τα ρεπό του ή θα δουλεύει λιγότερο τις επόμενες ημέρες. Αλλά ακόμα κι όταν δουλεύει έξι ώρες, λόγω ακριβώς της ήδη ανεβασμένης παραγωγικότητας, θα υπάρχει πάλι χρόνος που θα παρέχεται δωρεάν στον εργοδότη.

Τα αποτελέσματα είναι γνωστά: Είναι σχετική και απόλυτη εξαθλίωση, επαγγελματικές ασθένειες, εντατικοποίηση, απουσία ελεύθερου χρόνου και, το κυριότερο, πλήρης αποδιοργάνωση της ατομικής και οικογενειακής ζωής.

«Θα έλεγα ότι έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, αλλά ο χρόνος είναι λίγος, να βλέπαμε το περιεχόμενο των συνδικαλιστικών αγώνων το 19ο αιώνα. Το ΠΑΣΟΚ το ίδιο κάνει. Μιλώντας κυρίως για την κοινωνική συναίνεση, ότι δεν εξασφαλίστηκε η κοινωνική συναίνεση και σε δευτερεύοντα ζητήματα, στην ουσία έχει χαθεί το κυριότερο: Εργάσιμος χρόνος ημερήσιος και το ωρομίσθιο, διότι πάμε για το ωρομίσθιο. Και όταν πάμε για το ωρομίσθιο, θα πάμε και για την ατομική σύμβαση. Καθαρά πράγματα. Και εκεί θα πάμε.

Αλλωστε υπάρχει και η γνωστή κοινοτική Οδηγία του 2004, η οποία στηρίχτηκε και από τα φιλελεύθερα κόμματα και από τα σοσιαλδημοκρατικά και λέει το εξής πράγμα: Επεκτείνεται η δυνατότητα να διευθετείται ο χρόνος εργασίας σε ετήσια βάση από τετραμηνιαία που ήταν, μέσα από απευθείας διαπραγματεύσεις του εργοδότη με κάθε εργαζόμενο. Διευθετείται ο χρόνος σε ετήσια βάση. Τετραμηνιαία είχε η προηγούμενη Οδηγία. Με την Οδηγία 607 του 2004 διευθετείται σε διαφορετική πια βάση και μέσα από απευθείας διαπραγματεύσεις του εργοδότη με κάθε εργαζόμενο από τετραμηνιαία σε ετήσια. Ο εβδομαδιαίος χρόνος εργασίας προσδιορίζεται σε 48 ώρες κατά μέσο όρο το χρόνο και τα κόμματα εκείνα, τα οποία μιλούσαν περί τριανταπεντάωρου και τριανταεξάωρου - και μάλιστα αυτό ήταν και σημείο προοδευτικότητας, ανανεωτισμού και ριζοσπαστισμού - δεν είπαν και πολλά πράγματα εναντίον.

Ανώτατο όριο κατά την Ευρωπαϊκή Ενωση εβδομαδιαίας εργασίας προσδιορίζονται οι 65 ώρες, με αρνητικές εξαιρέσεις - όχι με θετικές εξαιρέσεις - που θα πολλαπλασιάζονται στην πορεία. Εισάγεται επίσης ο όρος «χρόνος εφημερίας», για να είναι ο εργαζόμενος διαθέσιμος στο χρόνο εργασίας, προκειμένου να επέμβει, αν του το ζητήσει ο εργοδότης. Ο χρόνος εφημερίας διακρίνεται σε ενεργό και ανενεργό. Ισχυροποιούνται οι ρυθμίσεις προηγούμενων Οδηγιών με την Οδηγία 607/2004, σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται στους εργοδότες να εξαναγκάζουν τους εργαζόμενους σε εργασία μεγαλύτερη των δεκατριών ωρών ημερησίως.

Βεβαίως, η κάθε κυβέρνηση - αυτό το έκανε και το ΠΑΣΟΚ - προωθεί αυτά τα μέτρα τμηματικά. Θα σου πει: "Τι δέκα, τι δώδεκα, τι δεκατρείς και δεκαπέντε;"...

Καταλήγοντας η Αλ. Παπαρήγα τόνισε: «Μπορεί να θεωρούμαστε απόλυτοι. Εδώ είμαστε απόλυτοι. Εμείς παλεύουμε για τη μόνιμη σταθερή εργασία για όλους και, βεβαίως, με εκείνο το ωράριο που αντιστοιχεί στις σημερινές εξελίξεις της επιστήμης και της τεχνικής. Και σήμερα είναι το τριανταπεντάωρο, το συνεχές επτάωρο, το πενθήμερο.

Μας προβλημάτισε πάρα πολύ η παρέμβασή μας αυτήν την περίοδο. Εμείς, βεβαίως, την παρέμβασή μας τη συνδυάζουμε μέσα στη Βουλή και έξω από τη Βουλή. Και η χτεσινή απεργία έδειξε πάρα πολλά πράγματα. Είχε πολύ μεγαλύτερα ποσοστά από τις προηγούμενες, παρά το γεγονός ότι η εργοδοτική τρομοκρατία είναι μεγάλη, παρά το ότι υπάρχουν εργοδοτικοί χαφιέδικοι μηχανισμοί. Και δυστυχώς τώρα έχουμε και τη νέα νομιμοποίηση - γιατί υπήρχε και προηγούμενα - του θεσμοθετημένου χαφιεδισμού από την κυβέρνηση με βάση τα "τρομοκρατικά χτυπήματα" στη Μεγάλη Βρετανία και στην Αίγυπτο. Και αυτός ο θεσμοθετημένος χαφιεδισμός αφορά και τους τόπους δουλιάς. Εν πάση περιπτώσει, είναι ένα θέμα στο οποίο ήδη έχουμε τοποθετηθεί και θα συνεχίσουμε να τοποθετούμαστε».