Χωρίς φραγμό ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

Χωρίς φραγμό ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων

Ο,τι αποφασίζει αυτή η Βουλή για τον εργάσιμο χρόνο δε νομιμοποιείται από τους εργαζόμενους (φωτογραφία από την προχτεσινή διαδήλωση του ΠΑΜΕ)

Η Αλ. Παπαρήγα αναφέρθηκε στη συνέχεια εκτενώς στο θέμα του ημερήσιου χρόνου εργασίας, επισημαίνοντας τα εξής: «Εγώ θα έλεγα να ρωτήσουμε τον οποιονδήποτε επιστήμονα, ανεξάρτητα σε ποια πολιτική πλευρά ανήκει ή ποια ιδεολογία πιστεύει, έναν επιστήμονα οικονομολόγο που κινείται με βάση αυτό που λέμε "νόμους του ίδιου του καπιταλιστικού συστήματος". Παίζει ή δεν παίζει ρόλο ο ημερήσιος χρόνος εργασίας και η έννοια και η χρησιμοποίηση του ωρομισθίου στην ένταση και στην άνοδο του βαθμού εκμετάλλευσης των εργαζομένων; Παίζει και πάντα έπαιζε. Και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, για να το πούμε έτσι, από τον 19ο αιώνα έγιναν μεγάλοι αγώνες και αυτοί οι αγώνες δεν έλεγαν, γενικά, ότι θέλουμε καλύτερους μισθούς. Ανεξάρτητα από το ύψος των μισθών, έβαζαν δύο ζητήματα: Οκτάωρο και όχι στο ωρομίσθιο. Αυτό γινόταν τον 19ο αιώνα με το τότε επίπεδο που είχε το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα. Οταν το εργατικό συνδικαλιστικό κίνημα ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έδειχνε να δέχεται το ωρομίσθιο, έβαζε σαν όρο το σταθερό, το οκτάωρο και τη σταθερότητα του οκταώρου ανά ημέρα, με βάση την ημέρα και όχι με βάση το τετράμηνο, το πεντάμηνο, το εξάμηνο ή το χρόνο. Ακόμα και τότε δηλαδή, οι απλοί εργάτες και οι εκπρόσωποί τους, που πάλευαν είτε για βαθιές είτε για λιγότερο βαθιές μεταρρυθμίσεις, συνειδητοποιούσαν αυτό που επιστημονικά ανέδειξε ο Μαρξ στο Κεφάλαιο, τη σημασία που έχει ο ημερήσιος εργάσιμος χρόνος. Και το ωρομίσθιο δεν καθιερώθηκε στον καπιταλισμό τυχαία. Δεν καθιερώθηκε καθόλου τυχαία και δεν αντικαταστάθηκε σε ορισμένους τομείς ο μισθός από το ωρομίσθιο.

Το 1990 η Νέα Δημοκρατία ξεκίνησε με τη διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου και με τη διεύρυνση του καθεστώτος των ωρομισθίων. Ξεκίνησε και το χτύπημα των συλλογικών συμβάσεων και η προώθηση της ιδέας της μερικής απασχόλησης, η οποία είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία ακόμα του '80, γύρω στο 1985-1986, όταν άρχισε να προωθείται επί ΠΑΣΟΚ η ενιαία εσωτερική αγορά.

Το ΠΑΣΟΚ προχώρησε τα πράγματα. Καθόρισε, προχώρησε, εμπέδωσε και διεύρυνε την έννοια της διευθέτησης του εργάσιμου χρόνου, καθιέρωσε τις 138 ώρες, τη δυνατότητα δηλαδή του εργοδότη να χειρίζεται 138 ώρες χωρίς υπερωριακή αμοιβή. Βέβαια, η Νέα Δημοκρατία συνεχίζει ακάθεκτη. Γι' αυτό και εμείς λέμε ότι με αυτά τα μέτρα που φέρνει η Νέα Δημοκρατία κυριολεκτικά μπαίνουν παράμερα, παραμερίζονται ή καταργούνται ηθικοί και φυσικοί φραγμοί, που πρέπει να υπάρχουν όσον αφορά το βαθμό και το ύψος της εκμετάλλευσης των εργαζομένων.

Μιλάμε για ηθικούς φραγμούς, γιατί πολιτικοί φραγμοί δεν υπάρχουν. Μιλάμε, όμως, και για φυσικούς φραγμούς, γιατί οι εργαζόμενοι δεν είναι απλώς γενικά εργαζόμενοι και μονάδες, αλλά έχουν σχέση με το φύλο και την ηλικία. Πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το φύλο, αλλά και η ηλικία, αν είναι νεαρή ηλικία ή, αν θέλετε, αν είναι ηλικία που ο εργάσιμος χρόνος και η διάταξή του παίζουν ρόλο. Είναι διαφορετικό αν είσαι 30-35 χρόνων, αν είσαι 50-55 χρόνων. Τώρα πάει στα 65 χρόνια το ύψος της συνταξιοδότησης. Βεβαίως, εμείς μιλάμε για ενιαίο εργάσιμο χρόνο για όλους και οπωσδήποτε για ειδικά μέτρα που δεν αφορούν τον εργάσιμο χρόνο, άλλους παράγοντες που έχουν σχέση με το φύλο και την ηλικία. Ολα αυτά τελειώνουν και αυτό συμβαίνει, βέβαια, στο όνομα της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας».

«Μηχανές παραγωγής κερδών» οι εργαζόμενοι

Ιδιαίτερη αναφορά έκανε η Αλ. Παπαρήγα στο θέμα της παραγωγικότητας της εργασίας: «Για την ανταγωνιστικότητα δε θέλω να μιλήσω ξανά. Πέρα από την Κοινοβουλευτική Ομάδα και εγώ προσωπικά πάρα πολλές φορές έχουμε αναφέρει στο βήμα ότι είναι ένας όρος καθαρά ταξικός. Ας πάμε όμως στην έννοια της παραγωγικότητας, γιατί πολλοί ρωτούν τους κομμουνιστές "καλά, εσάς δε σας ενδιαφέρει να ανέβει η παραγωγικότητα;". Ισα - ίσα. Μάλιστα, η άνοδος της παραγωγικότητας συνδέεται - και έχει συνδεθεί και μέσα στις συνθήκες αυτού του συστήματος - με την ενσωμάτωση της επιστήμης και όλων των ειδών - ας το πω και κατευθύνσεων - των επιστημών, είτε είναι καθαρά θεωρητικές, είτε είναι θετικές, είτε έχουν σχέση με τις νέες τεχνολογίες. Ολες οι πλευρές αυτού του παράγοντα της επιστήμης έχουν ενσωματωθεί πλήρως στην παραγωγή, ακόμα και στην Ελλάδα όπου καθυστέρησε να γίνει η ενσωμάτωση στους περισσότερους κλάδους και τομείς. Ελάχιστοι τομείς σήμερα, κυρίως στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, είναι που υστερούν σε αυτόν τον τομέα.

Για να δούμε όμως, η ενσωμάτωση της επιστήμης στην παραγωγή ωφέλησε εξ ολοκλήρου τους εργαζόμενους; Ως ένα βαθμό εκεί που συνεπάγονταν μία τέτοια ωφέλεια, την έχει: Τη μείωση της χειρωνακτικής δουλιάς. Δεν μπορούσε να γίνει και αλλιώς. Αλλά, για να δούμε τι έγινε: Συνοδεύτηκε με εντατικοποίηση και μάλιστα μ' ένα φαινόμενο που δεν είναι καθόλου παράδοξο και έχει σχέση με το θέμα που συζητάμε σήμερα, με το ότι ακριβώς, σε μία περίοδο όπου η επιστήμη ενσωματώνεται πλήρως στην παραγωγή, να χρειάζονται και να χρησιμοποιούνται όλο και λιγότερο οι πνευματικές δυνατότητες και ικανότητες του εργαζόμενου και οπωσδήποτε στην παραγωγική διαδικασία να υπάρχει μία διευθυντική ελίτ, η οποία μετέχει στη χάραξη του προγραμματισμού (έχει λόγο, μεγάλο ή μικρό είναι ένα θέμα να το δει κανείς). Οι εργατοϋπάλληλοι έχουν μετατραπεί κυριολεκτικά σε μηχανές παραγωγής κερδών και δεν ενδιαφέρει καν η πνευματική τους ικανότητα. Μάλιστα, αυτή θεωρείται και εχθρός, διότι οι πνευματικές ικανότητες δε χρησιμοποιούνται μόνο για την παραγωγή ενός φθηνού και καλού προϊόντος, αλλά οι πνευματικές ικανότητες συνδέονται και με την ταξική πείρα και με την ταξική ωρίμανση. Εχουμε τέτοια σοβαρά φαινόμενα, που έχουν σχέση με τις επαγγελματικές ασθένειες και με άλλες καταστάσεις, σε μία περίοδο, όπου - και πολύ σωστά - η επιστήμη ενσωματώνεται στην παραγωγή, αλλά η καημένη η επιστήμη δε φταίει σε τίποτα. Φταίει ακριβώς η χρήση της για την άνοδο της ταξικής εκμετάλλευσης».