Κυριακή, 21 Μάη 2006. Το ετήσιο μνημόσυνο για τον Χαρίλαο Φλωράκη, που διοργάνωσε η Κεντρική Επιτροπή του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας. Εκεί ψηλά στον Αϊ Λια, που ο Χαρίλαος διάλεξε για τελευταία κατοικία του, στο Παλιοζογλώπι της Καρδίτσας, που έγινε τόπος προσκυνήματος των κομμουνιστών κι όλων των αριστερών και προοδευτικών ανθρώπων. Στο ξέφωτο - αγνάντιο, όπου στέκει μοναχικός, μικρός, λιτός κι απέριττος ο τάφος του, στολισμένος με λίγα κόκκινα γαρίφαλα.
***
Ωρα 10.30 το πρωί. Στο στενό δρόμο που οδηγεί απ' τη Ραχούλα, τη γη που τον εγέννησε, στο Παλιοζογλώπι, τη γη που τον εδέχτηκε στην αγκαλιά της, για να περηφανεύεται πως υπάρχουν άνθρωποι που νίκησαν το θάνατο, κόσμος πολύς πορεύεται. Οι νέοι της ΚΝΕ, με τις κόκκινες σημαίες στα χέρια, βιάζονται να προσπεράσουν τους γέροντες, με τον «Ριζοσπάστη» στη μασχάλη, που ξεκίνησαν νωρίτερα και προηγούνται στην ανηφόρα. Τούτος ο δρόμος είναι μακρύς και δυσκολοδιάβατος, αλλά κανέναν δεν κουράζει, καθώς όλοι θέλουν να φτάσουν στο τέλος του, για να πάρουν νέα δύναμη και να συνεχίσουν την πορεία μέχρι την τελική νίκη.
***
Και να που φτάσαμε στο ξέφωτο. Κομμουνιστές κι άλλοι αριστεροί από τις πόλεις και τα χωριά της Θεσσαλίας, σύντροφοι και συναγωνιστές από την Αθήνα κι άλλες περιοχές της Ελλάδας. Εδώ ρωτούν τα μάτια κι απαντάνε οι καρδιές. Το γλυκό μοιρολόγι, μέσα απ' το κλαρίνο του μπαρμπα - Τάσου Χαλκιά, γίνεται αντίλαλος, μεταφέρεται με τον αγέρα, περνάει τις βουνοκορφές και χύνεται στο λιακωτό. Οι θύμησες γίνονται σφιγμένες γροθιές για να δηλώσουν την απόφαση για το παρόν, οι σκέψεις μετατρέπονται σε επαναστατικά συνθήματα για να στείλουν το μήνυμα στο μέλλον. Οι σημαίες του Κόμματος της εργατικής τάξης υψώνονται για να φτάσουν στο μπόι των αγωνιστών του, που ξεπέρασαν τα ανθρώπινα ύψη.
***
Οι συγκεντρωμένοι ανοίγουν δρόμο και χειροκροτούν. Περνάει, τώρα, η αντιπροσωπεία της Κεντρικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής την Γενική Γραμματέα και τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου. Κι η τελετή αρχίζει. Η Αλέκα Παπαρήγα μιλάει από καρδιάς για τον σύντροφο Χαρίλαο, τον ακλόνητο κι ακατάβλητο Ελληνα κομμουνιστή, τον συνειδητό κι ανυποχώρητο διεθνιστή. Μιλάει με συγκίνηση και περηφάνια για την αγωνιστική δράση του, τη λαϊκή απήχησή του, τις διδαχές και τις παρακαταθήκες του. Για τον ευθύ και ίσιο δρόμο προς το σοσιαλισμό που αυτός βάδισε και το Κόμμα θα συνεχίσει, δουλεύοντας ακούραστα μέσα στο λαό, για την εργατική τάξη και τα άλλα λαϊκά στρώματα, για την Ελλάδα κι όλο τον κόσμο.
***
Και μετά, στο βήμα ανεβαίνει ο Θέμης Γκιώνης, Γραμματέας της Κομμουνιστικής Νεολαίας Ελλάδας, για να πει το «μεγάλο ευχαριστώ» της νέας επαναστατικής γενιάς στον καπετάν - Γιώτη κι όλους τους παλιότερους αγωνιστές του κομμουνιστικού κινήματος και να υποσχεθεί το «άμμες δε γ' εσσόμεθα πολλώ κάρρονες».
***
Η τελετή τελειώνει με όλους τους συγκεντρωμένους να τραγουδούν, μ' ένα στόμα, τον «θούριο» της Εθνικής Αντίστασης, «Βροντάει ο Ολυμπος», το επαναστατικό εγερτήριο «Παιδιά σηκωθείτε», το τιμητικό εμβατήριο «Επέσατε θύματα». Παίρνουμε το δρόμο του γυρισμού, με το συνεχιζόμενο «κλάμα» του κλαρίνου να μας ξεπροβοδάει, για να «χαράξει» στην καρδιά, ανεξίτηλη, τη μνήμη και με την πεποίθηση ότι, όπως έλεγε ο Χαρίλαος, «οι ζευγάδες φεύγουν, μα η σπορά μένει»...
Βρισκόμαστε εδώ, που ο Χαρίλαος Φλωράκης επέλεξε ως τόπο για την τελευταία κατοικία του. Τον τόπο του, εδώ που γεννήθηκε και ένιωσε τα πρώτα σκιρτήματα συγκίνησης και αγανάκτησης για τα ανθρώπινα βάσανα, την αδικία σε βάρος του λαού μας.
Λίγα τετραγωνικά πιάνει η τελευταία του κατοικία, θυμίζοντάς μας ότι η σωματική υπόσταση του ανθρώπου είναι πολύ μικρή, όπως σύντομη είναι και η ζωή του.
Ομως η δράση του Χαρίλαου Φλωράκη, η απήχηση και η σημασία της ήταν πολύ πλατιά, πιάνει τόπο και χώρο και σήμερα σε ολόκληρη την Ελλάδα, και όχι μόνο. Ο Χαρίλαος Φλωράκης ήταν κομμουνιστής και αναπόφευκτα συνειδητός διεθνιστής.
Ορμώμενος από αυτόν τον μικρότοπό του, έδρασε για τη λαϊκή ευημερία όλων των εργαζόμενων ανθρώπων, ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκείας, χρώματος.
Καθώς ανεβαίναμε την ανηφόρα, που το τέλος της είναι αυτός ο λιτός τάφος, σκέφθηκα ότι ίσως ο σύντροφός μας επέλεξε αυτήν ακριβώς την τοποθεσία και όχι το ίδιο το αγαπημένο του χωριό, για να συμβολίσει κάτι παραπάνω: Το δύσκολο δρόμο του αγώνα και της θυσίας που καλούνται να διανύσουν οι κομμουνιστές και οι κομμουνίστριες, συνεχίζοντας τις μεγάλες παραδόσεις του κινήματός μας, το παράδειγμα χιλιάδων ανώνυμων και επώνυμων ηρώων μας. Και ξαφνικά, στο τέλος αυτού του δρόμου, προβάλλει η άκρη του βουνού, ένα πελώριο ξέφωτο που δε χορταίνεις να αγναντεύεις. Είναι σημαδιακό τούτο το πανέμορφο μέρος.
Εχουμε απόλυτη βεβαιότητα ότι εκεί θα φθάσουν τα πράγματα, στο ξέφωτο, που έχει ανάγκη ο λαός και ο τόπος, στο σοσιαλισμό. Οχι για να αγναντεύουμε επαναπαυμένοι, αλλά για να θέσουμε όλες μας τις δυνάμεις στην υπηρεσία της υπεράσπισης και οικοδόμησης της νέας κοινωνίας.
Η πείρα του 19ου, του 20ού αιώνα, η νέα πείρα που αρχίζει να εμπλουτίζει την προηγούμενη, δηλαδή η νέα πείρα των αρχών του 21ου αιώνα επιβεβαιώνει απολύτως: Ο δρόμος των κομμουνιστών προς το σοσιαλισμό ήταν, είναι και θα είναι μια ευθεία, ίσια γραμμή.
Αυτόν το δρόμο πρέπει να μελετήσουμε βαθύτερα και να φωτίσουμε όσο γίνεται πλατύτερα, όπως έλεγε πολλές φορές αγναντεύοντας και παλεύοντας γι' αυτήν την προοπτική ο Χαρίλαος Φλωράκης.
Δεν είναι νοητός ίσιος δρόμος, είναι πραγματικός, αντικειμενικά ίσιος. Είναι πολιτικός δρόμος, δεν έχει καμία σχέση με της φύσης τις κατασκευές. Γι' αυτό εξελίσσεται πάνω σε ανηφόρες και κατηφόρες, έχει πολλές στροφές, περικλείει πολλούς κινδύνους να ξεστρατίσεις σε σοκάκια και παραδρόμους που σε φέρνουν προς τα πίσω, στην αρχή, ακόμα και στον γκρεμό.
Αν θέλουμε να συνεχίσουμε, με σεβασμό στην ιστορία του Κόμματός μας, και πάνω απ' όλα με βάση την υποχρέωσή μας να φέρουμε όλο και πιο κοντά, όσο τουλάχιστον από εμάς εξαρτάται, την απελευθέρωση του ανθρώπου από κάθε μορφής εκμετάλλευση και καταπίεση, οφείλουμε να μη χάνουμε το νήμα του ίσιου δρόμου. Να αντιμετωπίζουμε με ικανότητα, αποφασιστικότητα και με σωστές κάθε φορά επιλογές τα σκαμπανεβάσματα, τις ανηφόρες και τις στροφές, τα επικίνδυνα μονοπάτια, κάθε λογής παγίδες.
Ολοι και όλες μας, μπροστά σε τούτο τον τάφο που περικλείει ένα παραδειγματικό αγώνα αφοσίωσης στην υπόθεση του σοσιαλισμού, στην υπόθεση της ευημερίας και της ελευθερίας του λαού από κάθε μορφής εκμετάλλευση και καταπίεση, ξενική κατοχή, μια φιλοδοξία έχουμε: Να περπατάμε ίσια προς τα εμπρός, πάντα με κριτήριο αυτό που συμφέρει τον εργάτη και την εργάτρια, το φτωχό αγρότη, τον αυτοαπασχολούμενο, τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, και πάνω απ' όλα να μην ξεχνάμε το μεγάλο χρέος μας να παραδώσουμε έναν καλύτερο κόσμο στη νέα γενιά.
Σύντροφε Χαρίλαε, πολλές φορές μιλούσες για το θάνατο που θα έρθει. Δε φοβόσουνα, άλλωστε ήξερες ότι αυτό το γεγονός δεν μπορούσες να το αποφύγεις, δεν εξαρτιόταν από σένα, από την παλικαριά, την αφοσίωσή σου.
Δεν ξεχνώ αυτό που τις περισσότερες φορές έλεγες. Οτι ήθελες να ζήσεις μερικά ακόμα χρόνια, ώστε να δεις με τα ίδια σου τα μάτια την αναγέννηση και ανασύνταξη του εργατικού, του κομμουνιστικού κινήματος, να ζήσεις τις χαρές κατακτήσεων που θα έρθουν. Ούτε ένα λεπτό δεν έπαψες να είσαι αισιόδοξος και μαχητής.
Αυτά σου τα λόγια τα σκέφθηκα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των εργασιών του 9ου Συνεδρίου της ΚΝΕ.
Αν ήσουν αυτές τις μέρες στην αίθουσα Συνεδρίων στον Περισσό θα ένιωθες μεγάλη χαρά. Κρίμα που έλειπες.
Θα ένιωθες ικανοποίηση και αισιοδοξία, καθώς θα έβλεπες νέα παιδιά, μικρά παιδιά, όπως τα αποκαλούσες από το ύψος των δικών σου χρόνων, να συζητάνε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα όχι μόνο για τα καυτά καθημερινά προβλήματα της νέας γενιάς και τους αγώνες που τώρα πρέπει να ξεδιπλωθούν, αλλά και για την υπόθεση της πάλης για το σοσιαλισμό.
Θα ένιωθες περηφάνια για τις αγωνίες των παιδιών αυτών που δεν έχουν να κάνουν με το άτομό τους, με το πρόσωπό τους, αλλά με τα προβλήματα της νέας γενιάς, για το μέλλον που της επιφυλάσσουν αν δεν αλλάξουν οι συσχετισμοί, αν δεν μπει φρένο στη σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα.
Σύντροφε Χαρίλαε, εμείς που μένουμε, αλλά και αυτοί που θα αναλάβουν στη δική μας θέση να συνεχίσουν, έχουμε πολλή και δύσκολη δουλιά. Είμαστε αισιόδοξοι. Δε νιώθουμε, εννοείται βέβαια, την αισιοδοξία της άγνοιας, είμαστε υπεύθυνα αισιόδοξοι γιατί πιστεύουμε στις δυνάμεις του λαού, στην ικανότητα της εργατικής τάξης να διαδραματίσει τον πρωτοπόρο επαναστατικό της ρόλο.
Εχουμε θάρρος, αυτό το θάρρος μας το δίδαξε το Κόμμα μας, το δικό σου παράδειγμα, το παράδειγμα χιλιάδων αγωνιστών.
Εχουμε θάρρος όχι γιατί δε φοβόμαστε, αλλά γιατί και εσύ μαζί με τις χιλιάδες άλλους κομμουνιστές και κομμουνίστριες, μας έμαθες αυτό που και σένα σε δίδαξε ο αγώνας:
Οτι θαρραλέος είναι αυτός που ξεπερνάει κάθε φορά τον ανθρώπινο φόβο και το δισταγμό, αυτός που φοβάται, θέλει να ζήσει, όμως μπροστά στο καθήκον ξεπερνάει ακόμα και το φόβο του θανάτου.
Δεν αγνοούμε πόσο σύνθετο έργο έχουμε μπροστά μας. Ξέρουμε καλά ότι η ικανότητα να κάνεις κάθε φορά τη σωστή επιλογή δεν είναι εύκολη υπόθεση, όταν βαδίζεις κόντρα στο ρεύμα, σε συνθήκες μάλιστα σήμερα υποχώρησης -οπωσδήποτε προσωρινής- των δυνάμεων του σοσιαλισμού. Ομως έχουμε γίνει πιο ώριμοι να ανταποκρινόμαστε όλο και καλύτερα από μέρα σε μέρα, στο κύριο και βασικό:
- Να κατακτάμε συνεχώς, να διατηρούμε και να αναπτύσσουμε την ικανότητα να μένουμε αμετάβλητοι, βράχοι όσον αφορά τις αρχές μας, τις αξίες μας, την επιστημονική μας κοσμοθεωρία. Αυτή είναι η βασική προϋπόθεση ώστε να μην κουραζόμαστε στον αγώνα, να μη διστάζουμε μπροστά στις θυσίες.
- Να κατακτάμε σταθερά όσο γίνεται μεγαλύτερη ωριμότητα, ώστε να πιάνουμε έγκαιρα ό,τι καινούριο φύτρο φέρνει στην επιφάνεια ο ταξικός αγώνας. Να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να εμπλουτίζουμε τη δοκιμασμένη πείρα με τη νέα, να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της θεωρίας μας, στον εμπλουτισμό της κομματικής μας πείρας. Ωστε τα σκαμπανεβάσματα, οι απότομες στροφές, οι προσωρινές νίκες ή αποτυχίες, τα νέα ζητήματα που θα βγαίνουν, να μη μας οδηγούν σε αμηχανία.
Τίποτε τελικά να μη μας βγάζει από τον ίσιο δρόμο, την πάλη για το σοσιαλισμό.
Τίποτε να μη μας βγάζει από τον ίσιο δρόμο να δουλεύουμε ακούραστα μέσα στο λαό, για την εργατική τάξη, για τα λαϊκά στρώματα, για την Ελλάδα, την περιοχή μας, όλο τον κόσμο, ως πραγματικοί κομμουνιστές διεθνιστές.
«Εχουμε σήμερα ραντεβού σ' αυτά τα λημέρια με τις μνήμες μας, με τις πολιτικές μας ρίζες. Εχουμε ραντεβού με τον σύντροφο Χαρίλαο και όλα όσα η γενιά του μας άφησε παρακαταθήκη. Εχουμε ραντεβού με την ιστορία του λαού μας».Ενα τέτοιο αντάμωμα, όπως το περιέγραψε ο Γραμματέας του ΚΣ της ΚΝΕ, Θέμης Γκιώνης, ήταν για τους νέους της ΚΝΕ, που βρέθηκαν στον Αϊ Λια, το μνημόσυνο του Χαρίλαου Φλωράκη. Ενα αντάμωμα στο οποίο στάθηκαν με συγκίνηση και περηφάνια για το ΚΚΕ και την ιστορία του, στάθηκαν με αποφασιστικότητα για τη συνέχεια αυτού του αγώνα και φώναξαν ως υπόσχεση μπροστά στον τάφο του μεγάλου ηγέτη: «Για του λαού τη νίκη, στη μάχη πάντα πρώτοι - Τιμή και δόξα στον καπετάνιο Γιώτη»!
Οπως τόνισε ο Θ. Γκιώνης στην ομιλία του: «Ηρθαμε πολλοί σ' αυτή τη μάζωξη και είναι ακόμα περισσότεροι όσοι θα 'θελαν να είναι μαζί μας. Ολοι φίλοι και σύντροφοι, απ' όλες τις μεριές της Ελλάδας, εργάτες, αγρότες, δάσκαλοι, σπουδάστριες, όλοι τους φύλλα από το μεγάλο μας δέντρο που ακούει στο όνομα ΚΚΕ.
Πέρασε ένας χρόνος απουσίας του σ. Χαρίλαου. Το δέντρο μας έβγαλε νέα φύλλα, άνθη και καρπούς. Βλέπεις, όσοι από τη γενιά του Χαρίλαου φεύγουν και μπαίνουν στη σιωπή, μπαίνουν στη γη για να γίνουν ρίζες, για να στεριώσουν γερά το δέντρο της ζωής.
Ετσι είναι το Κόμμα μας. Ενα με τον τόπο αυτό. Δέντρο φυτεμένο σε κακοτράχαλα βουνά. Ποτισμένο με το αίμα και τον ιδρώτα τόσων και τόσων αγωνιστών. Κανείς δεν μπορεί να το ξεριζώσει. Ρίχνει την παχιά του σκιά σε κάθε έναν από μας, στο λαό μας.
Σύντροφε Χαρίλαε, στον ένα χρόνο απουσίας σου, πράξαμε πολλά, μα θέλει ακόμα περισσότερα ο αγώνας. Οι νέοι της ΚΝΕ, που τόσο αγαπούσες πραγματοποίησαν το 9ο Συνέδριό τους, ένα Συνέδριο αγώνων και προσδοκιών. Η ΚΝΕ είναι πολύ τυχερή που σ' αυτές τις δύσκολες εποχές έχει για δικούς της ήρωες ανθρώπους απλούς, που διάλεξαν να περπατήσουν αυτά τα βουνά για να ζήσουν λεύτεροι και έκαναν το όραμα πραγματικότητα, το αδύνατο δυνατό.
Δύσκολα μπορεί να ξεχάσει κανείς αυτές τις αράδες που άφησε ο σύντροφος Χαρίλαος Φλωράκης, το τελευταίο του κείμενο. Σ' αυτές τις αράδες συγκεντρώνεται η απλότητα, το μεγαλείο, η λεβεντιά του ανθρώπου που ανδρώθηκε μέσα στο ΚΚΕ, σ' αυτές τις αράδες ξεδιπλώνεται βαθιά η έννοια της ελευθερίας, η συνειδητοποίηση δηλαδή της ανάγκης της πάλης για να ξημερώσουν στον τόπο μας καλύτερες μέρες.
Ετσι σήμερα, τιμάμε τη μνήμη του συντρόφου Χαρίλαου Φλωράκη, συνειδητοποιώντας την πάλη με βαθιά πίστη στο δίκαιο αγώνα της εργατικής τάξης και του Κόμματός της, του ΚΚΕ, μέχρι την τελική νίκη. Η ζωή και η δράση του Χαρίλαου Φλωράκη πάντα μας συντροφεύουν στο συναρπαστικό αγώνα που κάνουμε, πάντα θα μας κάνουν υπερήφανους για το Κόμμα μας, το ΚΚΕ».