Λίγα τετραγωνικά πιάνει η τελευταία του κατοικία, θυμίζοντάς μας ότι η σωματική υπόσταση του ανθρώπου είναι πολύ μικρή, όπως σύντομη είναι και η ζωή του.

Ομως η δράση του Χαρίλαου Φλωράκη, η απήχηση και η σημασία της ήταν πολύ πλατιά, πιάνει τόπο και χώρο και σήμερα σε ολόκληρη την Ελλάδα, και όχι μόνο. Ο Χαρίλαος Φλωράκης ήταν κομμουνιστής και αναπόφευκτα συνειδητός διεθνιστής.

Ορμώμενος από αυτόν τον μικρότοπό του, έδρασε για τη λαϊκή ευημερία όλων των εργαζόμενων ανθρώπων, ανεξαρτήτως εθνικότητας, θρησκείας, χρώματος.

Εχουμε απόλυτη βεβαιότητα ότι εκεί θα φθάσουν τα πράγματα, στο ξέφωτο, που έχει ανάγκη ο λαός και ο τόπος, στο σοσιαλισμό. Οχι για να αγναντεύουμε επαναπαυμένοι, αλλά για να θέσουμε όλες μας τις δυνάμεις στην υπηρεσία της υπεράσπισης και οικοδόμησης της νέας κοινωνίας.

Η πείρα του 19ου, του 20ού αιώνα, η νέα πείρα που αρχίζει να εμπλουτίζει την προηγούμενη, δηλαδή η νέα πείρα των αρχών του 21ου αιώνα επιβεβαιώνει απολύτως: Ο δρόμος των κομμουνιστών προς το σοσιαλισμό ήταν, είναι και θα είναι μια ευθεία, ίσια γραμμή.

Αυτόν το δρόμο πρέπει να μελετήσουμε βαθύτερα και να φωτίσουμε όσο γίνεται πλατύτερα, όπως έλεγε πολλές φορές αγναντεύοντας και παλεύοντας γι' αυτήν την προοπτική ο Χαρίλαος Φλωράκης.

Δεν είναι νοητός ίσιος δρόμος, είναι πραγματικός, αντικειμενικά ίσιος. Είναι πολιτικός δρόμος, δεν έχει καμία σχέση με της φύσης τις κατασκευές. Γι' αυτό εξελίσσεται πάνω σε ανηφόρες και κατηφόρες, έχει πολλές στροφές, περικλείει πολλούς κινδύνους να ξεστρατίσεις σε σοκάκια και παραδρόμους που σε φέρνουν προς τα πίσω, στην αρχή, ακόμα και στον γκρεμό.

Ολοι και όλες μας, μπροστά σε τούτο τον τάφο που περικλείει ένα παραδειγματικό αγώνα αφοσίωσης στην υπόθεση του σοσιαλισμού, στην υπόθεση της ευημερίας και της ελευθερίας του λαού από κάθε μορφής εκμετάλλευση και καταπίεση, ξενική κατοχή, μια φιλοδοξία έχουμε: Να περπατάμε ίσια προς τα εμπρός, πάντα με κριτήριο αυτό που συμφέρει τον εργάτη και την εργάτρια, το φτωχό αγρότη, τον αυτοαπασχολούμενο, τις γυναίκες των λαϊκών στρωμάτων, και πάνω απ' όλα να μην ξεχνάμε το μεγάλο χρέος μας να παραδώσουμε έναν καλύτερο κόσμο στη νέα γενιά.

Δεν ξεχνώ αυτό που τις περισσότερες φορές έλεγες. Οτι ήθελες να ζήσεις μερικά ακόμα χρόνια, ώστε να δεις με τα ίδια σου τα μάτια την αναγέννηση και ανασύνταξη του εργατικού, του κομμουνιστικού κινήματος, να ζήσεις τις χαρές κατακτήσεων που θα έρθουν. Ούτε ένα λεπτό δεν έπαψες να είσαι αισιόδοξος και μαχητής.

Αυτά σου τα λόγια τα σκέφθηκα αρκετές φορές κατά τη διάρκεια των εργασιών του 9ου Συνεδρίου της ΚΝΕ.

Αν ήσουν αυτές τις μέρες στην αίθουσα Συνεδρίων στον Περισσό θα ένιωθες μεγάλη χαρά. Κρίμα που έλειπες.

Θα ένιωθες ικανοποίηση και αισιοδοξία, καθώς θα έβλεπες νέα παιδιά, μικρά παιδιά, όπως τα αποκαλούσες από το ύψος των δικών σου χρόνων, να συζητάνε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα όχι μόνο για τα καυτά καθημερινά προβλήματα της νέας γενιάς και τους αγώνες που τώρα πρέπει να ξεδιπλωθούν, αλλά και για την υπόθεση της πάλης για το σοσιαλισμό.

Θα ένιωθες περηφάνια για τις αγωνίες των παιδιών αυτών που δεν έχουν να κάνουν με το άτομό τους, με το πρόσωπό τους, αλλά με τα προβλήματα της νέας γενιάς, για το μέλλον που της επιφυλάσσουν αν δεν αλλάξουν οι συσχετισμοί, αν δεν μπει φρένο στη σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα.

Εχουμε θάρρος, αυτό το θάρρος μας το δίδαξε το Κόμμα μας, το δικό σου παράδειγμα, το παράδειγμα χιλιάδων αγωνιστών.

Εχουμε θάρρος όχι γιατί δε φοβόμαστε, αλλά γιατί και εσύ μαζί με τις χιλιάδες άλλους κομμουνιστές και κομμουνίστριες, μας έμαθες αυτό που και σένα σε δίδαξε ο αγώνας:

Οτι θαρραλέος είναι αυτός που ξεπερνάει κάθε φορά τον ανθρώπινο φόβο και το δισταγμό, αυτός που φοβάται, θέλει να ζήσει, όμως μπροστά στο καθήκον ξεπερνάει ακόμα και το φόβο του θανάτου.

Δεν αγνοούμε πόσο σύνθετο έργο έχουμε μπροστά μας. Ξέρουμε καλά ότι η ικανότητα να κάνεις κάθε φορά τη σωστή επιλογή δεν είναι εύκολη υπόθεση, όταν βαδίζεις κόντρα στο ρεύμα, σε συνθήκες μάλιστα σήμερα υποχώρησης -οπωσδήποτε προσωρινής- των δυνάμεων του σοσιαλισμού. Ομως έχουμε γίνει πιο ώριμοι να ανταποκρινόμαστε όλο και καλύτερα από μέρα σε μέρα, στο κύριο και βασικό:

• Να κατακτάμε συνεχώς, να διατηρούμε και να αναπτύσσουμε την ικανότητα να μένουμε αμετάβλητοι, βράχοι όσον αφορά τις αρχές μας, τις αξίες μας, την επιστημονική μας κοσμοθεωρία. Αυτή είναι η βασική προϋπόθεση ώστε να μην κουραζόμαστε στον αγώνα, να μη διστάζουμε μπροστά στις θυσίες.
• Να κατακτάμε σταθερά όσο γίνεται μεγαλύτερη ωριμότητα, ώστε να πιάνουμε έγκαιρα ό,τι καινούριο φύτρο φέρνει στην επιφάνεια ο ταξικός αγώνας. Να παρακολουθούμε τις εξελίξεις, να εμπλουτίζουμε τη δοκιμασμένη πείρα με τη νέα, να συμβάλλουμε στην ανάπτυξη της θεωρίας μας, στον εμπλουτισμό της κομματικής μας πείρας. Ωστε τα σκαμπανεβάσματα, οι απότομες στροφές, οι προσωρινές νίκες ή αποτυχίες, τα νέα ζητήματα που θα βγαίνουν, να μη μας οδηγούν σε αμηχανία.

Τίποτε τελικά να μη μας βγάζει από τον ίσιο δρόμο, την πάλη για το σοσιαλισμό.

Τίποτε να μη μας βγάζει από τον ίσιο δρόμο να δουλεύουμε ακούραστα μέσα στο λαό, για την εργατική τάξη, για τα λαϊκά στρώματα, για την Ελλάδα, την περιοχή μας, όλο τον κόσμο, ως πραγματικοί κομμουνιστές διεθνιστές.