Ενημερωτική συνάντηση πρόκειται να έχει σήμερα στις 12 το μεσημέρι ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης με τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Γ. Παπαντωνίου και τον διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας Λ. Παπαδήμο.Στη συνάντηση αυτή, πρόκειται να συζητηθούν οι εξελίξεις βασικών μεγεθών της οικονομίας στο πρώτο εξάμηνο (πληθωρισμός, επιτόκια, ελλείμματα ισοζυγίου), η πορεία εκτέλεσης του προϋπολογισμού (έσοδα - δαπάνες - ελλείμματα) στο ίδιο διάστημα, καθώς και οι προοπτικές που διαγράφονται μέχρι τέλος του χρόνου. Είναι πολύ πιθανόν, στη συνάντηση αυτή, να κριθεί αν θα ληφθούν ή όχι μέσα στους καλοκαιρινούς μήνες πρόσθετα μέτρα, προκειμένου να περιοριστούν αποκλίσεις που ήδη καταγράφονται - σε σχέση με τους στόχους - στο μέτωπο του πληθωρισμού, των ελλειμμάτων κλπ.

Η ανησυχία του οικονομικού επιτελείου εντοπίζεται σήμερα στην πορεία του πληθωρισμού, όπου τον προηγούμενο μήνα Ιούνη ανακόπηκε η πτωτική του πορεία, ενώ υπήρξε και μικρή άνοδος από το 5,4% στο 5,6%. Υπό τις εξελίξεις αυτές, δεν αποκλείεται η κυβέρνηση να αποφασίσει "πάγωμα" των αυξήσεων στα τιμολόγια της ΕΥΔΑΠ και κυρίως της ΔΕΗ, που αρχικά είχαν αποφασιστεί να επιβληθούν από τις αρχές αυτού του μήνα.

Η συνέχιση της πολιτικής του "παγώματος" των τιμολογίων των ΔΕΚΟ, μπορεί βέβαια να έχει κάποια πρόσκαιρα οφέλη στη μείωση του πληθωρισμού, οδηγεί όμως στην αύξηση των ελλειμμάτων των επιχειρήσεων αυτών των ΔΕΚΟ, οι οποίες προσπαθούν να τα καλύψουν μέσω τραπεζικού δανεισμού ή σε μείωση της κερδοφορίας τους.Αρνητική εικόνα υπάρχει και στον τομέα των εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, καθώς το εξάμηνο παρουσίασαν αύξηση μόνο 11,9%,έναντι στόχου 16,5%,ενώ σύμφωνα με παράγοντες του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους οι δαπάνες συγκρατιούνται μεν, αλλά τα προβλήματα στον τομέα αυτόν αρχίζουν από το φθινόπωρο... Οσο για την πορεία των επιτοκίων,η μείωση των οποίων το προηγούμενο διάστημα έχει συμβάλει θετικά στο κόστος εξυπηρέτησης του δημόσιου χρέους, φαίνεται ότι η πτωτική τους πορεία ανακόπτεται.

Και ενώ έτσι διαμορφώνονται τα μακροοικονομικά μεγέθη, τις τελευταίες μέρες έχει φουντώσει πάλι η φιλολογία για τις περιβόητες προτάσεις Σπράου, ή μάλλον το - πιο ανώδυνο - μέρος των προτάσεων που αφορά τη μείωση των έμμεσων φόρων.Παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών απορρίπτουν σαν εξωπραγματική μία τέτοια προοπτική, ισχυριζόμενοι ότι μείωση του ΦΠΑ και των Ειδικών Φόρων σε ποτά, τσιγάρα, εκτός από τις δημοσιονομικές απώλειες, θα έχει και άλλες επιπτώσεις. Οπως αναφέρουν, τυχόν μείωση της φορολογίας στα τσιγάρα, θα έχει καταλυτικές αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική καπνοβιομηχανία, καθώς θα μεταφραστεί και σε νέες απώλειες μεριδίων, υπέρ των ξένων. Από την άλλη, επισημαίνουν ότι η μείωση των Ειδικών Φόρων δε σημαίνει και κατ' ανάγκη μείωση των τιμών, μια και η μέχρι σήμερα συμπεριφορά των επιχειρήσεων δείχνει ότι διατηρούν σταθερές τις τιμές και αυξάνουν τα κέρδη.

Το σίγουρο πάντως είναι ότι ο υφυπουργός Οικονομικών έχει δεχτεί πληθώρα προτάσεων από την επιτροπή για την αλλαγή του φορολογικού καθεστώτος των μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, ενώ συνεχίζονται οι επαφές με την αρμόδια διεύθυνση της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Μεταξύ των άλλων έχει προταθεί η επιβολή φόρου στις μεταβιβάσεις μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, η ενοποίηση του Ειδικού Φόρου και του Φόρου Πινακίδων, ενώ εισηγήσεις υπάρχουν και για την επαναφορά του μέτρου της απόσυρσης.

Μπροστά στον κίνδυνο υπερχρέωσης βρίσκονται τα νοικοκυριά στην Ελλάδα εξαιτίας της ταχείας πιστωτικής επέκτασης, που τροφοδοτείται από τα καταναλωτικά και προσωπικά δάνεια, καθώς και τις πιστωτικές κάρτες που χορηγούνται μέσω τραπεζών ή συνδεδεμένων εμπορικών επιχειρήσεων. Το ενδεχόμενο αυτό μπορεί να γίνει ιδιαίτερα επικίνδυνο, ιδίως αν εμφανιστεί όταν η ανάκαμψη αρχίσει να εξασθενίζει και η οικονομία εισέλθει σε φάση ύφεσης, οπότε τα νοικοκυριά θα αναγκαστούν να περιορίσουν τις δαπάνες τους.Στο συμπέρασμα αυτό καταλήγει έρευνα της ICAP με θέμα την "καταναλωτική πίστη", όπως έχει επικρατήσει να λέγεται ο τραπεζικός δανεισμός για την αγορά αγαθών και υπηρεσιών. Στην ταχεία άνοδο των καταναλωτικών και λοιπών κατηγοριών δανείων συντέλεσε η άρση των περιορισμών για τη χορήγηση τέτοιου είδους πιστώσεων το 1994 από την Τράπεζα της Ελλάδας, σε συνδυασμό, φυσικά, με την πολυετή πολιτική λιτότητας που αναγκάζει σταδιακά όλο και μεγαλύτερο τμήμα των εργαζομένων να προσφύγει στον τραπεζικό δανεισμό, ελλείψει "ρευστού" και να ζει με δανεικά.

Αποτέλεσμα των εξελίξεων ήταν στην περίοδο από το 1990 μέχρι και το 1996(δηλαδή μια περίοδο που τα λαϊκά εισοδήματα υπέστησαν τις συνέπειες της γαλαζοπράσινης πολιτικής μονόπλευρης λιτότητας) να αυξηθούν κατακόρυφα τα τραπεζικά δάνεια για καταναλωτικούς σκοπούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας της ICAP, τα υπόλοιπα καταναλωτικών δανείων (δηλαδή τα ανεξόφλητα καταναλωτικά δάνεια) είχαν φτάσει στο τέλος του 1996 τα 572 δισ. δρχ. και ήταν τετραπλάσια - σε σταθερές τιμές - συγκριτικά με το 1990. Η εξέλιξη αυτή, εκτός του κινδύνου υπερχρέωσης για τα νοικοκυριά, δημιουργεί πρόσφορες συνθήκες και για την αναθέρμανση του πληθωρισμού. Ωστόσο, οι συντάκτες της έρευνας κρίνουν αναγκαία τη διατήρηση του υφιστάμενου πλαισίου της απελευθερωμένης αγοράς, καθώς παρατηρούν ότι τα μερίδια της καταναλωτικής πίστης, στο σύνολο των πιστώσεων στον ιδιωτικό τομέα, όπως επίσης και το μερίδιό της στην εγχώρια ιδιωτική κατανάλωση, παραμένουν σε σημαντικάχαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με τις λοιπές ευρωπαϊκές χώρες.

Συγκεκριμένα, το μερίδιο της καταναλωτικής πίστης στο σύνολο των πιστώσεων σε ιδιώτες διευρύνθηκε στην Ελλάδα από 1,5% το 1990 σε 5,8% το 1996, ενώ μεταξύ 1990 και 1996 το μερίδιό της στην ιδιωτική κατανάλωση διαμορφώθηκε από 0,7% σε 2,6%. Την ίδια στιγμή, τα αντίστοιχα ποσοστά για το 1996 είναι για τη Γερμανία 11,4% και 19,1%, για την Αγγλία 9,5% και 15,6%, για την Πορτογαλία 8,7% και 8,5% και για την Ιρλανδία 10,4% και 14,9%.

Από τις δειγματοληπτικές έρευνες που διεξήχθησαν, διαπιστώθηκε ότι τα νοικοκυριά που χρησιμοποιούν πιστωτικές κάρτες είναι σχετικά υψηλού εισοδήματος, νεαρής ηλικίας και οι αρχηγοί τους ασκούν μη χειρωνακτικά επαγγέλματα. Τα νοικοκυριά που συνάπτουν καταναλωτικά δάνεια ανήκουν κυρίως στη μεσαία εισοδηματική κατηγορία, αλλά τα υπόλοιπα χαρακτηριστικά τους δε διαφέρουν από εκείνα των κατόχων πιστωτικών καρτών. Ωστόσο, το ποσοστό των νοικοκυριών που διαθέτει πιστωτική κάρτα (34%) είναι σημαντικά υψηλότερο από αυτό των νοικοκυριών που έκαναν χρήση καταναλωτικού δανείου (16%), αν και αναμένεται ότι η αγορά των πιστωτικών καρτών θα εμφανίσει χαμηλότερους ρυθμούς ανόδου κατά την επόμενη τριετία.

Ετσι, στο σύνολο των χορηγήσεων σε προϊόντα καταναλωτικής πίστης σήμερα, το 38,5% αντιπροσωπεύει πιστωτικές κάρτες, το 33,5% καταναλωτικά δάνεια και το 28% προσωπικά (χωρίς δικαιολογητικά). Τα αντίστοιχα όμως ποσοστά το 1990 ήταν 85,1% για τις πιστωτικές κάρτες, 6,4% για τα καταναλωτικά και 8,5% για τα προσωπικά δάνεια.