Με αφορμή κάποιες καθυστερημένες αποκαλύψεις

Είναι γνωστή η περιπέτεια που πέρασε το ΚΚΕ το Φλεβάρη του 1968. Τότε, ένα τμήμα του, συμπεριλαμβανομένης και της μισής ηγεσίας του, αποχώρησε, υπό συνθήκες πραγματικά μυθιστορηματικές, και ίδρυσε ένα άλλο κόμμα, που πήρε το όνομα "ΚΚΕ εσωτερικού".

Χωρίς να μπαίνουμε στις λεπτομέρειες της ιστορίας αυτής, που κράτησε πολλά χρόνια, αρκούμαστε να σημειώσουμε ότι ως αιτία αυτής της κατάστασης είχε κατά κόρον προβληθεί η γραμμή "επιχειρημάτων" του τύπου "πρέπει να γίνει νέα ηγεσία του Κόμματος, από αυτούς που βρίσκονται στο εσωτερικό της χώρας και γνωρίζουν από πρώτο χέρι και καλύτερα την κατάσταση" κλπ. Είναι, βέβαια, γεγονός ότι τα χρόνια που, έκτοτε, μεσολάβησαν έβαλαν αυτού του είδους τα επιχειρήματα σε δεύτερη μοίρα, αναδείχνοντας πιο έντονα τους πραγματικούς πολιτικούς λόγους.

Ωσπου, ξαφνικά, το Νοέμβρη του σωτηρίου έτους 1995, δηλαδή 27 ολόκληρα χρόνια μετά τα γεγονότα, έρχεται στην επιφάνεια ένα νέο γεγονός: Η αποκάλυψη ότι η υπόθεση αυτή προετοιμαζόταν από καιρό. Προετοιμαζόταν εν κρυπτώ και παραβύστω μέσω μιας πραγματικής συνωμοσίας καλά και πλατιά οργανωμένης για την οποία υπάρχουν πολλά στοιχεία, τα οποία και δημοσιεύονται τώρα από τους ίδιους τους αυτουργούς της. Οι οποίοι αυτουργοί της γνώριζαν, ασφαλώς, αυτά τα στοιχεία και μέχρι τώρα, αλλά επιμελώς, σιωπούσαν περί αυτών και, μάλιστα, διέψευδαν και απέκρουαν με αγανάκτηση κάθε κατηγορία σχετική με αυτά. Και, όμως, βιβλία τέτοια, όπως "Ενα συνέδριο που δεν έγινε" του Τ. Μπενά να και τα "Ανατρεπτικά" του Λ. Κύρκου μάς δίνουν μια αρκετά ικανοποιητική απόδειξη, διά χειρός, επαναλαμβάνουμε και υπογραμμίζουμε, των αυτουργών των γεγονότων.

Ωστόσο, όλα δείχνουν ότι, εδώ, δεν έχουμε να κάνουμε με αντι-ΚΚΕ επιθέσεις που απλώς έγιναν στο παρελθόν. Αφθονούν οι ενδείξεις ότι η προσπάθεια συνεχίζεται με μια επιμονή άξια καλύτερης τύχης και προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες.

Την ένδειξη θα τη βρούμε, ολοκάθαρη και, μάλιστα, ομολογημένη, στην εκδήλωση για τον Μ. Πορφυρογένη, που οργανώθηκε τελευταία στο Βόλο, ιδιαίτερη πατρίδα του τιμωμένου προσώπου.

Ας δούμε λίγο το υπόβαθρο της υπόθεσης:

Οπως είναι λίγο - πολύ γνωστό, ο Μ. Π. υπήρξε ένας στενός "φίλος" του ως το 1956 ΓΓ της ΚΕ του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδη. Εδώ, τα εισαγωγικά δε σημαίνουν μείωση του περιεχομένου του όρου, αλλά, αντίθετα, επίτασή του. Ο Μ. Π. ήταν "φίλος αρχής" του Ν. Ζ. Λόγοι του, των οποίων τα αρχειοθετημένα κείμενα βρίσκονται στα αρχεία που "κοινωνικοποίησαν" (ας μη χρησιμοποιήσουμε τώρα τον καλύτερο όρο) οι "ήρωες του 1968", δείχνουν ότι αντιτάχθηκε και στην καθαίρεση και τη σχετική μεταχείριση του Ν. Ζ., ακόμη και εκ των υστέρων.

Και, όμως, αυτό τον άνθρωπο οι όψιμοι φίλοι του θέλησαν να τον παρουσιάσουν ακόμη και σαν "τον πρώτο πρόδρομο του σοσιαλισμού με ανθρώπινο πρόσωπο", σύμφωνα με το διασκεδαστικό μήνυμα του Λ. Κύρκου.

Εδώ είναι ολοφάνερο ότι έχουμε να κάνουμε με μια συστηματική προσπάθεια, στα αίτια και τα πλαίσια της οποίας αναφερόμαστε σε άλλο σημείο, "αναδρομικής ιδιοποίησης" της ιστορίας του ΚΚΕ. Μια προσπάθεια της οποίας, α) Η κλίμακα και η χρονική σύμπτωση με άλλα φαινόμενα και γεγονότα, ακόμη και σε άλλες χώρες, ξεπερνούν προφανώς τις νανικές διαστάσεις των Ελλήνων "ανθρωποσοσιαλιστών".

β) Το πρώτο σημάδι το είδαμε το 1991 με την προσπάθεια "αναδρομικής ιδιοποίησης" του ίδιου του Ν. Ζ. Το γεγονός ότι η σχετική υπόθεση εμφανίζεται στις παραμονές του 13ου Συνεδρίου του ΚΚΕ (Φλεβάρης 1991) για να ξεχαστεί σε δύο εβδομάδες και να επανέλθει στα μέσα Δεκέμβρη του ίδιου χρόνου, δηλαδή στις παραμονές του 14ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, δείχνει ότι, αυτή τη φορά, οι "κινούντες τα νήματα" το χειρίστηκαν αδέξια και με υπερβολική σπουδή και πλεονεξία.

Με την ευκαιρία αυτή, αξίζει να παρουσιάσουμε και ένα άλλο στοιχείο για τους ιστορικούς του μέλλοντος:

- Αν τέτοια πράγματα γίνονται για έναν "δικό μας άνθρωπο", δηλαδή για μια ελληνική προσωπικότητα πρόσφατης εποχής, που και η στάση της ήταν πολύ γνωστή, αλλά και που υπάρχουν άνθρωποι ακόμη ζωντανοί που τη γνώρισαν ως αυτόπτες και αυτήκοοι μάρτυρες, τότε τι θα πρέπει να περιμένουμε για προσωπικότητες ξένες, σχετικά μακρινές, των οποίων η δράση και ο έλεγχος βρίσκονται έξω από τις δυνατότητες πρόσβασής μας; Πόσες, άραγε, "άδικες διώξεις" και πόσα "εγκλήματα" ή, έστω, απλώς "εγκληματικά λάθη" δε φωτίζονται τώρα με ένα διαφορετικό φως;

Είναι (και, αν δεν είναι, είναι πια καιρός να γίνει) γνωστό ότι ένα από τα φαινόμενα που έχουν πιο πολύ καταταλαιπωρήσει εαυτούς και αλλήλους ήταν και είναι η "προσωπική δαιμονοποίηση". Είναι πια καιρός να πάρουμε υπόψη μας (στα σοβαρά, βέβαια), αν όχι τίποτε άλλο, την άποψη του Ν. Βεντήρη ότι δεν μπορούμε να αποδώσουμε τις εξελίξεις της τελευταίας περιόδου του 19ου αιώνα στο ότι ο Χ. Τρικούπης ήταν ανίκανος για τα καθήκοντα που ανέλαβε, γιατί η Ιστορία κινείται με βάση βαθύτερα αίτια. Είναι, συνεπώς, φανερό ότι σ' αυτά τα βαθύτερα αίτια και όχι σε μερικά παρανοϊκά, διεστραμμένα ή διεφθαρμένα άτομα πρέπει να ανατρέξουμε για να εξηγήσουμε και τα περί ων ο λόγος φαινόμενα.

Ας δούμε τώρα αυτά τα "βαθύτερα αίτια".

Η περίοδος της ελληνικής Ιστορίας μετά το 1950 χαρακτηρίζεται από την επίμονη και συστηματική προσπάθεια εκ μέρους του ιμπεριαλισμού να αξιοποιήσει την ως τότε επιτυχία των σχεδίων του και να μεταβάλει τη χώρα σε σταθερό προγεφύρωμά του στα Βαλκάνια, αλλά και πέρα απ' αυτά. Σχέδια που θα διευκολύνονταν κατά πολύ μ' ένα ΚΚΕ αντισοβιετικό, όπως εμφανίζεται, π. χ., η γενικότερη "πολιτική προσωπικότητα" του ΚΚΕ εσ. Τα σχέδια αυτά, άλλωστε, δεν περιορίζονταν στην Ελλάδα, όπως δείχνουν πασίγνωστα γεγονότα άλλων χωρών, που δεν είναι της ώρας να αναφέρουμε.

Εν πάση περιπτώσει, το σύνολο των σχεδίων αυτών προωθείται μέσω ενός διπλού διαύλου:

α)Μέσω ενός εκτεταμένου και διακλαδωμένου συστήματος υλικών παροχών.Πράγματι, ύστερα από το 1950, η Ελλάδα γίνεται χώρος πραγματικής εκφόρτωσης πολύ σημαντικών σε όγκο κεφαλαίων. Αρχίζοντας από το δόγμα Τρούμαν και το Σχέδιο Μάρσαλ και συνεχίζοντας με τα υπόλοιπα ανάλογα προγράμματα, η χώρα σιγά σιγά απέκτησε μιανέα υλική βάση. Συντελουσών και των μικρών διαστάσεων μιας χώρας 133.000 τ. χλμ και 7.000.000 κατοίκων (1950), η νέα αυτή υλική βάση ήταν ο μόνος παράγων που επέτρεψε στην Ελλάδα, μια χώρα, ούτως ή άλλως, οικονομικά αδύνατη και, επιπλέον, κατεστραμμένη από αλλεπαλλήλους πολέμους, να επιτύχει μια θεαματικά γρήγορη και εντυπωσιακή σταθεροποίηση και μία σταθερή οικονομική "απογείωση", που κράτησε μισό αιώνα, στηριγμένη και στην ανάλογη πορεία της Δυτικής Ευρώπης, που επιτεύχθηκε με τα ίδια ακριβώς μέσα και τον ίδιο ακριβώς σκοπό.

Το βέβαιο είναι ότι αυτή η τροπή δημιούργησε μια νέα οικονομική και, συνεπώς, μια νέα πολιτική και ιδεολογική κατάσταση στη χώρα. Μια κατάσταση που θυμίζει έντονα τη μεγάλης λογοτεχνικής ομορφιάς περιγραφή της λενινιστικής ανάλυσης.

"Γενική προσχώρηση στον ιμπεριαλισμό, γενικός ενθουσιασμός για την ιμπεριαλιστική κοινωνία και τις προοπτικές της, τάση να τη φτιασιδώσουν με κάθε τρόπο, να τα σημεία των καιρών"!

Οι τετραπέρατοι ηγέτες του ΚΚΕ εσ. γενικά απέφευγαν να μιλούν για τέτοιου είδους επικίνδυνες "ταμπακέρες". Ισως, λιγότερο προφυλακτικός από αυτούς, ο Αλ. Αλαβάνος δε δίστασε, πάντως, να κατηγορήσει, στο 13ο Συνέδριο, το ΚΚΕ ότι δεν έχει ιδέα για την εργατική τάξη, για την οποία συνεχώς μιλάει και η οποία "έχει δεύτερη δουλιά και παιδιά που πηγαίνουν σε ξενόγλωσσα σχολεία". Παρόμοιες, αν και πιο καλυμμένες (φυσικό ήταν!...), αναφορές έκανε, από το ίδιο βήμα, και ο Δ. Καραγκουλές.

Οι τέτοιου είδους αποστροφές έχουν μεγάλη αξία: Δείχνουν και αποδείχνουν ότι η πραγματική αιτία της βαθμιαίας δημιουργίας μέσα στο ίδιο το ΚΚΕ ενός αντικομμουνιστικού (μόνο; - τώρα πια, μπορούμε εύλογα να αναρωτηθούμε) ρεύματος ήταν η παρατεταμένη και, σε πολύ σημαντικό βαθμό, τεχνητή υψηλή συγκυρία του εξαρτημένου καπιταλισμού.

Στην ίδια a contrario αιτία πρέπει να δούμε και τη συνέχεια. Τώρα που η "χρυσή βροχή" στέρεψε (και, κατά τα φαινόμενα, μόνιμα), η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί σε νέα βάση:Στη βάση της πλήθους διάβρωσης και τελικής εξαφάνισης κάθε δύναμης αντίστασης.

β)Μέσω της αστυνομικο-στρατιωτικής καταπίεσης.

Θα ήταν, ασφαλώς, εκτός τόπου και χρόνου υπερβολή η απαίτηση να υπάρχει μόνο καρότο χωρίς τη μαγκούρα. Και η μαγκούρα είναι πολύ γνωστή σε όλους: Εφτασε από την απλή "άμεση παρέμβαση της αστικής τάξης στις πολιτικές διαδικασίες" (Φ. Ενγκελς) ως τη συστηματική προσπάθεια επιλεκτικής ή και πλήρους φυσικής εξόντωσης.

Τελικά, ο παράγων αυτός αξίζει να μελετηθεί μήπως έπαιξε πιο σοβαρό ρόλο από όσο, γενικά, πιστεύεται. Δεν μπορούμε να θεωρήσουμε τυχαίο, π. χ., το γεγονός ότι παραβλέποντας πως αυτό ακριβώς το επιχείρημα αντιστρατευόταν τις ίδιες τις γενικές θεωρίες τους, οι εκπρόσωποι του ΚΚΕ εσ. έφερναν ως στήριγμα των απόψεών τους τον κίνδυνο της γενικευμένης καταστολής (τον οποίο, βέβαια, ύποπτα ξεχνούσαν όταν τους βόλευε). Το ίδιο ήταν το κύριο, αν όχι το μόνο, πολιτικό και εκλογικό επιχείρημα του ΠΑΣΟΚ και, μάλιστα, της ΝΔ (δηλώσεις Ευάγ. Αβέρωφ και Α. Παπανδρέου με την αναγγελία των αποτελεσμάτων των εκλογών της 20.11.1977). Ο παράγων αυτός παρουσιάζει ακόμη και διεθνείς διασυνδέσεις. Τα αρχεία του Foreign Office αποκαλύπτουν ότι η Αθήνα άκουσε να της υπενθυμίζουν τα εκλογικά αποτελέσματα του 1958 σε σχέση με το Κυπριακό. Το ΠΑΣΟΚ δεν έλεγε μόνο τα παραπάνω, αλλά και ότι η ενίσχυση του ΚΚΕ θα σημάνει αύξηση του κινδύνου πολέμου ή και πλήρη πόλεμο με την Τουρκία.

Το πράγμα παίρνει σοβαρότερες, ίσως, διαστάσεις με τα επ' εσχάτων συμβάντα. Πώς να ερμηνεύσουμε, π. χ., τα γραφόμενα από τον Λ. Κύρκο για τις υποθέσεις Μπελογιάννη και άλλες παρόμοιες; Ακόμη περισσότερο: Πώς να ερμηνεύσουμε τις απίστευτες δηλώσεις του Γ. Φαράκου, ο οποίος αποδίδει την ευθύνη των γεγονότων στο ΚΚΕ;

Νομίζουμε ότι αρκετά ζαλίσαμε τον αναγνώστη με πράγματα, κατά τη γνώμη μας, λίγο - πολύ γνωστά. Από την άλλη, πιστεύουμε ότι αυτά τα λίγα είναι χρήσιμα ως συμβολή σε μια συζήτηση που, κατά τη γνώμη μας πάλι, γίνεται πια αναπόφευκτη. Αν αυτό συμβαίνει, είναι ένας λόγος παραμυθίας και ένα αίτιο ικανοποίησης...

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Η περίοδος της ελληνικής Ιστορίας μετά το 1950 χαρακτηρίζεται από την επίμονη και συστηματική προσπάθεια εκ μέρους του ιμπεριαλισμού να αξιοποιήσει την ως τότε επιτυχία των σχεδίων του και να μεταβάλει τη χώρα σε σταθερό προγεφύρωμά του στα Βαλκάνια, αλλά και πέρα απ' αυτά. Σχέδια που θα διευκολύνονταν κατά πολύ μ' ένα ΚΚΕ αντισοβιετικό, όπως εμφανίζεται, π. χ., η γενικότερη "πολιτική προσωπικότητα" του ΚΚΕ εσ.

Μίκης Θεοδωράκης

Οι αντιφάσεις μιας πορείας

Ορισμένες σκέψεις με αφορμή το νέο τόμο του βιβλίου του Μ. Θεοδωράκη "Οι δρόμοι του Αρχάγγελου"

Τέλος πάντων. Θα το επαναλάβω, είναι δύσκολο να γράφεις για τον Μ.Θ. Εστω και κρίνοντας ορισμένες πολιτικές του απόψεις και κρίσεις, όπως αυτές εκφράζονται στους "δρόμους του Αρχάγγελου". Γιατί, με αυτές και μόνο το γραπτό αυτό ασχολείται. Ο άνθρωπος, ο μουσικός, η συνολική του προσφορά και απολογισμός ξεφεύγουν από τα όρια και τις φιλοδοξίες του.

Οι "δρόμοι του Αρχάγγελου", ο Ε δηλαδή τόμος της αυτοβιογραφίας του Μ.Θ. αποτελεί, ίσως, το πλέον κατάλληλο γραπτό του συνθέτη, για την κατανόηση της πολιτικής του σκέψης. Και αυτό, γιατί στο τέλος του βιβλίου υπάρχουν - με αφορμή τη βιογραφία, που έχει γράψει γι' αυτόν ο Γερμανός συγγραφέας Guy Wagner - μια σειρά από γενικότερες πολιτικές σκέψεις και εκτιμήσεις του συνθέτη. Αυτές ακριβώς αποτελούν και την πρώτη ύλη αυτού του γραπτού. Οχι, τόσο ή κυρίως, για να κριθεί η πολιτική πρακτική του ΜΘ - αυτό μπορεί να γίνει αντικειμενικά και ολοκληρωμένα, μόνο συνεκτιμώντας τη συνολική του προσφορά και δράση - αλλά για να αναδειχτούν ορισμένες αντιφάσεις, που φαίνεται να σφράγισαν την πολιτική του σκέψη και δραστηριότητα.

Ο συνθέτης θεωρεί και ονομάζει τον εαυτό του κομμουνιστή και μάλιστα ανδρωμένο και διαπαιδαγωγημένο κομμουνιστικά στην ηρωική εποχή της Εθνικής Αντίστασης. Γράφει συγκεκριμένα: Μπαίνοντας μέσα στο ισχυρό ρεύμα της ιστορίας, θεωρώ ότι οι σταλινικοί διεθνώς και οι σταλινικοί - ζαχαριαδικοί στην Ελλάδα διαμόρφωσαν έναν νέο τύπο κομμουνιστή. Εμείς τον γνωρίσαμε στο πρόσωπο, στο χαρακτήρα και στη συμπεριφορά του κομμουνιστή πολιτικού υπεύθυνου σε κάθε είδους και ευθύνης πόστα. ΕΑΜ - ΕΛΑΣ - ΕΠΟΝ - ΕΘΝΙΚΗ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ. Ηταν ο νέος τύπος κομμουνιστή, ο πατριώτης, ο μαζικός ηγέτης, ο πάντα έτοιμος να δώσει τη ζωή του για τον ελληνικό λαό. Αυτόν τον κομμουνιστή, που τον έζησα στις κορυφαίες στιγμές της ζωής μου, μάθαμε να τον ονομάζουμε σταλινικό. Είναι, νομίζω, μια ορολογία, που ξεπερνά τον ίδιο τον Σοβιετικό ηγέτη, όμως οριοθετεί σωστά και δείχνει το ακριβές στίγμα του αφοσιωμένου αγωνιστή, που συνδυάζει κάθε στιγμή τον πατριωτισμό με τον διεθνισμό, την ατσάλινη κομματική πειθαρχία με την πιο ευφάνταστη μαζική δουλιά.

Ετσι, λοιπόν, χωρίς να το καταλάβω κι εγώ ο ίδιος, συνέχισα να σκέφτομαι και να δρω πολιτικά, που για όλους τους άλλους έκανε φανερό ότι ήμουν ένας αμετανόητος σταλινικός.

Με ιδιαίτερη, μάλιστα, έμφαση και σε παραπάνω από ένα σημείο, υπογραμμίζει την οριστική και αμετάκλητη αντίθεσή του στην καπιταλιστική κοινωνία. Στον τομέα της πολιτικής υπήρξε κατ' αρχήν η απόρριψη της αστικής - καπιταλιστικής κοινωνίας. Απόρριψη ολοκληρωτική, που απέκλειε κάθε απόπειρα διαιώνισης με το πρόσχημα του εξωραϊσμού ή της από τα μέσα αλλαγής. Η σε άλλο σημείο: Ολα αυτά - και άλλα - που χαρακτηρίζουν το Απόλυτο Κακό, δηλαδή την Αμαρτωλή Κοινωνία, που θα πρέπει με κάθε θυσία να γκρεμίσουμε και στα ερείπιά της να οικοδομήσουμε την Καινούρια. Ποια; Τη σοσιαλιστική! Για να φτάσουμε μια μέρα στην Κομμουνιστική!

Κομμουνιστής, όμως, σημαίνει και συλλογικά οργανωμένη σκέψη και δράση. Προϋποθέτει την ένταξη και τον καλύτερο δυνατό συνδυασμό των προσωπικών ικανοτήτων και ιδιαιτεροτήτων με τους όποιους συλλογικά αποφασισμένους κανόνες οργάνωσης και δράσης - στην περίπτωση ενός κομμουνιστικού κόμματος με τις δοκιμασμένες λενινιστικές αρχές του κόμματος νέου τύπου - με τις ικανότητες και ιδιαιτερότητες των συντρόφων και των ομοϊδεατών σου. Ο Μ.Θ., όμως, έχει εντελώς διαφορετική γνώμη. Να πώς το λέει ο ίδιος: Και όπου, τέλος, χάραξα μέσα μου με γράμματα ανεξίτηλα το σκοπό της δικής μου ζωής. Το ίνδαλμά μου, το ιδεώδες μου ήταν ο μοναχικός επαναστάτης, που μπορεί να αντλεί δυνάμεις μονάχα από τον εαυτό του και τις ιδέες του. Ο ασκητής και ιερέας της νέας θρησκείας, για την οποία είναι έτοιμος να προσφέρει ακόμα και τη ζωή του. Ο καζαντζάκειος ήρωας, που αποφασίζει να κάνει αυτό που δεν μπορεί. Η διαφορά του νιτσεϊκού ήρωα απ' τον κομμουνιστή είναι ότι ο δεύτερος πιστεύει σε μια δεύτερη έννοια, εκτός από τον εαυτό του, που είναι ο Λαός, αυτή η μαγική λέξη που οδήγησε πόσους και πόσους στο μαρτύριο και στο θάνατο.

Πρέπει να σημειωθεί ιδιαίτερα η ειλικρίνεια αυτής της τοποθέτησης. Ο Μ. Θ. δεν μπόρεσε ποτέ, να εντάξει την - όντως - πληθωρική προσωπικότητά του, σε συλλογικούς κανόνες και αρχές. Και όποτε αυτό επιχειρήθηκε, γρήγορα ήρθε η στιγμή των τριβών και της σύγκρουσης. Και πάντα τελικά διάλεγε το δρόμο του μοναχικού επαναστάτη.

Με όλ' αυτά, δε θέλω να υπονοήσω ότι είναι αποκλειστικά δικές του οι ευθύνες ή ότι πάντα είχε άδικο και η όποια κάθε φορά συλλογικά οργανωμένη σκέψη και δράση είχε δίκιο. Η τόσο έντονη και απόλυτη άποψη και πρακτική του μοναχικού επαναστάτη διαμορφώθηκε κύρια - όπως τουλάχιστον φαίνεται από τους"δρόμους του Αρχάγγελου" και τα αντίστοιχα γεγονότα - τόσο από μια, σε μεγάλο βαθμό, συναισθηματική και σχεδόν μεταφυσική προσέγγιση των επαναστατικών αξιών, ιδανικών και της πρακτικής του κινήματος, όσο και από μια σειρά αρνητικές εμπειρίες, μέσα και από τις οποίες, ο ΜΘ πολιτικοποιήθηκε και γνώρισε το ελληνικό κομμουνιστικό κίνημα.