Ως τις εθνικές βουλευτικές εκλογές του 1998 απομένουν κανονικά 22 μήνες, φαίνεται όμως ότι η προεκλογική ζύμωση άρχισε από τις πρώτες μέρες τούτου του χρόνου. Στις 9 Γενάρη παρουσιάστηκε σε διάσκεψη Τύπου, ταυτόχρονα στο Βερολίνο και την Ερφούρτη (πρωτεύουσα της Θουριγκίας), ένα πολιτικό κείμενο με 37 υπογραφές με τον τίτλο "Δήλωση της Ερφούρτης". Στόχος η αντικατάσταση του σημερινού τρικομματικού κυβερνητικού συνασπισμού στη Βόννη το 1998 με "μια άλλη κυβέρνηση και μια άλλη πολιτική". Γιατί η πολιτική του καγκελάριου Χ. Κολ, τονίζεται, δε λύνει την υπάρχουσα κρίση, αλλά αντίθετα την οξύνει, "η φτώχεια στη χώρα γίνεται όλο και ντροπαλότερη, ενώ ο πλούτος όλο και πιο ξεδιάντροπος"..

Οι "37" που πρωτο - υπέγραψαν τη δήλωση δεν είναι άγνωστοι, ούτε προέρχονται από τον ίδιο πολιτικο - κομματικό ή ιδεολογικό χώρο. Είναι πανεπιστημιακοί καθηγητές, συγγραφείς, θεολόγοι, συνδικαλιστές, δημοσιογράφοι και δύο βουλευτές. Αναφέρεται ότι τηλεφωνικά συμφώνησε και ο συγγραφέας Γκίντερ Γκρας. Με εξαίρεση την ηγεσία του ΚΟΔΗΣΟ, που χαιρέτισε την πρωτοβουλία, τα άλλα κοινοβουλευτικά κόμματα, ακόμα και οι σοσιαλδημοκράτες και οι πράσινοι άσκησαν αυστηρή κριτική και την απέρριψαν. Χαρακτηριστικά από την πλευρά της Χριστιανοδημοκρατικής Ενωσης διατυπώθηκαν εκφράσεις όπως "ξεδιάντροπη έκκληση για συνεργασία με το ΚΟΔΗΣΟ" και ότι η "Δήλωση διαποτίζεται από την αποτυχημένη σοσιαλιστική ιδεολογία". Μερικοί σοσιαλδημοκράτες ηγέτες απέρριψαν το αίτημα της Δήλωσης για συνεργασία των αριστερών δυνάμεων και χαρακτήρισαν ένα συνασπισμό με το ΚΟΔΗΣΟ σαν "επικίνδυνη πολιτική αυταπάτη". Το ίδιο έπραξε και η ηγεσία των πράσινων, παρότι η ουσία της Δήλωσης δεν είναι κυρίως η προεκλογική ή μετεκλογική συνεργασία με το ΚΟΔΗΣΟ ή μόνο με το ΚΟΔΗΣΟ.

Η "Δήλωση της Ερφούρτης" εμπεριέχει εφτά σημεία, τα οποία περιληπτικά είναι:

1) Η κυβερνητική πολιτική έχει βυθιστεί σε μια κατάσταση ανελέητης αδικίας, κοινωνικής φθοράς, και ανύπαρκτων προοπτικών... Η κατάσταση ανάγκης από τη διαρκώς ανερχόμενη ανεργία οδηγεί τους κρατικούς προϋπολογισμούς και τα συστήματα της κοινωνικής ασφάλισης στην κρίση και η εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους αυξάνει τον πλούτο των τραπεζών και των κατόχων μεγάλων χρηματικών περιουσιών... Μπροστά σ' αυτή την κατάσταση όλες οι κοινωνικές δυνάμεις στη χώρα μας, που είναι πρόθυμες και σε θέση να αναλάβουν την ευθύνη για την κοινωνική δημοκρατία, συνδέοντάς τη με μια κοινωνική Ευρώπη, πρέπει να συμπράξουν...

2) Στη Δύση (σ. σ. στη Δυτική Γερμανία) πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι δίνουν ό,τι το καλύτερο στην Ανατολή (σ. σ. στην πρώην ΓΛΔ) και εκεί πάλι πολλοί θεωρούν ότι τους παίρνουν και το τελευταίο (που έχουν). Ομως σε Ανατολή και Δύση εκατομμύρια συμπολίτες από κοινού βλέπουν ότι αντιμετωπίζουν με όλο και σοβαρότερες επιβαρύνσεις άλυτα προβλήματα.

3) Χρειαζόμαστε μια άλλη πολιτική, δηλαδή χρειαζόμαστε μια άλλη κυβέρνηση... χρειαζόμαστε ένα εξωκοινοβουλευτικό κίνημα.

4) Χρειαζόμαστε μια άλλη πολιτική, που ανώτατος στόχος πρέπει να είναι το ξεπέρασμα της μαζικής ανεργίας. Στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία λείπουν 6 ως 7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Οι λόγοι γι' αυτό δεν είναι οι λειψές εξαγωγές. Ούτε τα έξοδα των ημερομισθίων και οι δήθεν πανάκριβες κοινωνικές υποχρεώσεις. Είναι η τεράστια αυξημένη παραγωγικότητα, τα μειωνόμενα ποσοστά οικονομικής ανόδου και η παράλειψη των συνεπειών που έχει ο χρόνος εργασίας... Χρήμα υπάρχει αρκετό: Εννιάμισι χιλιάδες δισεκατομμύρια μάρκα είναι το σύνολο των προσωπικών περιουσιών στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία. Τα μισά απ' αυτά αφορούν μόνο σε δέκα τοις εκατό των (γερμανικών) νοικοκυριών...

5) Πρέπει να φορολογηθούν αισθητά υψηλότερα οι μεταβιβάσεις χρημάτων, τα κέρδη, οι μεγάλες κληρονομιές, οι περιουσίες, οι καιροσκοπίες με τη γη και οι καταστροφές του περιβάλλοντος. 6) Χρειάζεται μια αντιπολίτευση που να θέλει την αλλαγή με όλες τις δυνάμεις της. Αυτή μπορεί να προκύψει μόνο από τις ως τώρα χωριστές αντιπολιτευόμενες δυνάμεις...

Στο σημείο αυτό γίνεται στη συνέχεια έκκληση στα τρία κόμματα (Σοσιαλδημοκρατία, Συμμαχία 90/Πράσινοι και ΚΟΔΗΣΟ) να συνεργαστούν και να κάνουν συμβιβασμούς, όπου και όταν χρειαστεί. Το τελευταίο, έβδομο σημείο τονίζει: "Χρειαζόμαστε μια συμμαχία για κοινωνική δημοκρατία".

Βέβαια απ' ό,τι προαναφέρθηκε δεν πρόκειται καθόλου για εξόρμηση με σοσιαλιστικό προσανατολισμό, αλλά για μια προσπάθεια αλλαγής στα πλαίσια του κατεστημένου.

Θ. ΒΟΡΕΙΟΣ

Γερμανία

Η λύση στο μαζικό κίνημα

Συνέντευξη με τον πρόεδρο του Γερμανικού Κομμουνιστικού Κόμματος,

Χάιντς Στερ

Ξεκινώντας τη συζήτησή μας, ρωτήσαμε τον Χ. Στερ τί ήταν αυτό που οδήγησε τα γερμανικά συνδικάτα και τους εργαζόμενους στις πρόσφατες κινητοποιήσεις.

- Για πρώτη φορά στην ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας έχουμε να κάνουμε με ένα συνολικό αντιδραστικό ξήλωμα του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας, γεγονός που έχει οδηγήσει στην πτώχευση ενός τμήματος της εργατικής τάξης. Σύμφωνα με τις διαπιστώσεις της Εθνικής Συνδιάσκεψης για τη Φτώχεια, σήμερα στην ΟΔΓ υπάρχουν περίπου 5 εκατομμύρια φτωχοί άνθρωποι, περισσότεροι από ένα εκατ. χωρίς δική τους κατοικία και πάνω από 100.000 άστεγοι, των οποίων όμως ο αριθμός αυξάνει μόνιμα. Ενα άλλο τμήμα της εργατικής τάξης διακατέχεται από ένα αίσθημα μεγάλης ανασφάλειας και δικαιολογημένα εκφράζει φόβους για την ίδια την επιβίωσή του. Ετσι όπως έχει διαμορφωθεί σήμερα η κατάσταση, δεν υπάρχουν καθόλου νέες θέσεις εργασίας στις επιχειρήσεις εκείνες, όπου άλλες ανάλογες έχουν καταστραφεί. Το Πρόγραμμα Αναδόμησης της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι αντιδραστικό. Τουλάχιστον εδώ και έξι χρόνια δεν υπάρχει καμιά πραγματική αύξηση στους μισθούς, τουναντίον, μειώνονται συνεχώς. Τα έξοδα για την υγειονομική περίθαλψη, τα νοίκια κατοικιών, οι κοινωνικές επιχορηγήσεις για τις συντάξεις, την ασφάλεια και τα επιδόματα ανεργίας ανεβαίνουν μόνιμα. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια διαδικασία κοινωνικής αλλαγής, όπου οι ταξικές αντιθέσεις οξύνονται όλο και περισσότερο. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι. Η κατάσταση αυτή οδηγεί στην πολιτικοποίηση και άνοδο της συνείδησης ενός τμήματος της εργατικής τάξης. Τα συνδικάτα, όσον αφορά την ηγεσία τους, ουσιαστικά είναι προσανατολισμένα στο ρεφορμισμό. Αυτά μέχρι σήμερα προσπαθούν να επιλύσουν προβλήματα στη βάση της θέσης των κοινωνικών εταίρων. Το σχέδιο αυτό έχει ναυαγήσει, μπροστά στη στάση των Συλλόγων των επιχειρηματιών και της ομοσπονδιακής κυβέρνησης. Η Γερμανική Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία (ΓΣΣ) και οι ηγεσίες ξεχωριστών συνδικαλιστικών οργανώσεων, λόγω της πίεσης που ασκεί η βάση, υποχρεώθηκαν να κάνουν τις κινητοποιήσεις.

- Ποια είναι τα κύρια αιτήματα;

- Οι εργαζόμενοι απαιτούν την ανάκληση του αντιδραστικού ξηλώματος της κοινωνικής πρόνοιας, που εμπεριέχεται στο έτσι ονομαζόμενο "Πακέτο Εξοικονόμησης". Επίσης, να γίνει η ανάκληση της μείωσης των επιδομάτων ανεργίας και των άλλων κοινωνικών παροχών. Να διατηρηθεί το πρόγραμμα ΑΒΜ (λήψη μέτρων για δημιουργία θέσεων εργασίας. Ενα πρόγραμμα δηλαδή χρησιμοποίησης κρατικών χρηματικών ποσών, προκειμένου, πριν απ' όλα, να εξασφαλιστεί περιοδική απασχόληση για ανθρώπους οι οποίοι έχουν μείνει άνεργοι για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα). Οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα απαιτούν τη διατήρηση των Συλλογικών Συμβάσεων σ' όλους τους κλάδους. Οι Σύλλογοι των επιχειρηματιών επιμένουν να γίνονται διαπραγματεύσεις για Συλλογικές Συμβάσεις σε επίπεδο επιχειρήσεων, κάτι που βέβαια χτυπά κατάκαρδα το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα. Τα συνδικάτα απαιτούν την εφαρμογή προγραμμάτων για την εξασφάλιση θέσεων εργασίας και επιπρόσθετα μια ανακατανομή του πλούτου, προκειμένου να επιλυθούν κοινωνικά προβλήματα. Οι Σύλλογοι των επιχειρηματιών και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση απαιτούν τη μη κανονική καταβολή μισθών σε περίπτωση ασθένειας, κάτι που είχε πλέον καταργηθεί το 1956 ύστερα από τις απεργιακές κινητοποιήσεις των μεταλλουργών στο ομοσπονδιακό κρατίδιο Σλέσβιγκ - Χολστάιν. Εδώ πρόκειται για μια ρεβάνς των Συλλόγων των επιχειρηματιών. Μέχρι αυτή τη στιγμή λείπουν 150.000 θέσεις εκμάθησης επαγγελμάτων για απόφοιτους σχολείων. Ιδιαίτερα η νεολαία, που είναι οργανωμένη στα συνδικάτα, απαιτεί μια νομικά κατοχυρωμένη υποχρεωτική εκπαίδευση, η οποία θα χρηματοδοτείται από τα κέρδη των μεγάλων κοντσέρν και τραπεζών.

Γενικά, τα συνδικάτα απαιτούν την εφαρμογή μιας οικονομικής πολιτικής, για την οποία αυτά δείχνουν μεγάλη κατανόηση. Για το λόγο αυτό η συνδικαλιστική ηγεσία προσανατολίζεται σε διάλογο με τους Συλλόγους των επιχειρηματιών και την ομοσπονδιακή κυβέρνηση. Η άποψη αυτή όλο και σε αυξανόμενο βαθμό αποδεικνύεται ως μια αυταπάτη. Στη διάρκεια των τελευταίων βδομάδων, μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις της 15ης του Ιούνη, στη Βόννη, αντικαπιταλιστικές θέσεις κέρδιζαν όλο και περισσότερο έδαφος στα συνδικάτα.

- Πώς εκτιμά κανείς τις σχέσεις και το κλίμα μεταξύ των συνδικάτων; Ποιες αντιθέσεις υπάρχουν, αν υπάρχουν βέβαια τέτοιες, μεταξύ αυτών και των σοσιαλδημοκρατών;

- Παίρνοντας, λοιπόν, υπόψη την κατάσταση που έχει περιγραφεί στις παραπάνω δυο απαντήσεις, παρατηρείται μια πόλωση μεταξύ των ξεχωριστών συνδικάτων και της ίδιας της Γερμανικής Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας. Υπάρχουν συνδικαλιστές, οι οποίοι επιμένουν, χωρίς "εάν" και "αλλά", σε λύσεις στη βάση των κοινωνικών εταίρων. Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται τα συνδικάτα στον τομέα της χημείας και των ορυχείων. Υπάρχουν συνδικάτα, όπου διαπιστώνεται ένας πιο έκδηλος προσανατολισμός σε ταξικές θέσεις, ακόμα και στην ηγεσία τους. Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται, πριν απ' όλα, μικρότερα συνδικάτα, όπως αυτά των ξυλουργών, τεχνητών πρώτων υλών, εμπορίου, τραπεζών και ασφαλιστικών εταιριών. Επίσης, υπάρχουν και συνδικάτα, όπου συναντά κανείς και τις δυο θέσεις και να επιδρούν η μια στην άλλη. Σ' αυτά συμπεριλαμβάνονται το Συνδικάτο Μετάλλου και άλλα. Το Νοέμβρη η Γερμανική Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία, στα πλαίσια ενός Εκτακτου Συνεδρίου, προτίθεται να συζητήσει και ν' αποφασίσει ένα νέο πρόγραμμα. Στην προετοιμασία του Συνεδρίου οι θέσεις αυτές αλληλοσυγκρούονται. Το μέχρι τώρα σχέδιο του προέδρου της Συνομοσπονδίας και με την έγκριση ξεχωριστών συνδικάτων έχει προτείνει μια απόκλιση από τις θέσεις της ταξικής πάλης και μια α-πολιτικοποίηση του εργατικού κινήματος. Αντίθετα, οι αντικαπιταλιστικές δυνάμεις απαιτούν μια αναβολή λήψης αποφάσεων και μια διατήρηση των απαιτήσεων που προβάλλονται προς την πολιτική εξουσία. Η πάλη μεταξύ των δυο αυτών θέσεων δεν έχει ακόμα κριθεί. Από την κατάληξή της θα εξαρτηθούν οι εξελίξεις στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Τώρα, αν αυτό στο επόμενο χρονικό διάστημα και στο μέλλον θα εξελιχθεί σε ένα ισχυρό εξωκοινοβουλευτικό κίνημα, που θα είναι σε θέση να σταματήσει μια εξέλιξη προς τα δεξιά ή αν θα αντικατασταθεί ακόμα πιο γρήγορα μια αντιδραστική πολιτική όπως ήταν η περίπτωση της κυβέρνησης Κολ είναι ένα ζήτημα. Η ηγεσία του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος δεν έχει παρουσιάσει ακόμα καμιά αξιόλογη διέξοδο αναφορικά με μια εξέλιξη προς τα δεξιά της σημερινής κυβέρνησης συνασπισμού. Το κόμμα αυτό είναι υπέρ της θέσης των κοινωνικών εταίρων στο συνδικαλιστικό κίνημα. Με την καθημερινή κοινοβουλευτική του πρακτική, σε τελευταία ανάλυση, υποστηρίζει όλα τα μέτρα που σχετίζονται με το ξήλωμα της κοινωνικής πρόνοιας, τις ιδιωτικοποιήσεις και τον περιορισμό των δημοκρατικών δικαιωμάτων για το εργατικό κίνημα. Αυτή η πραγματική πείρα οδηγεί σε νέες αντιθέσεις μεταξύ του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος και του εργατικού κινήματος, που είναι οργανωμένο στα συνδικάτα. Οι αντιπαραθέσεις βρίσκονται σε εξέλιξη. Οπως και πριν, υπάρχει η κύρια τάση, σύμφωνα με την οποία τα συνδικάτα επιδιώκουν μια άλλη πλειοψηφία στις επικείμενες ομοσπονδιακές εκλογές, που θα διεξαχθούν το 1998, προκειμένου να υπάρξει η δυνατότητα επίλυσης των υπαρχόντων προβλημάτων στη βάση του εργατικού κινήματος. Οπως και πριν, κυριαρχούν αυταπάτες, αλλά ταυτόχρονα μεγαλώνει η δυναμική των αντιθέσεων και η μη αποδοχή της σοσιαλδημοκρατικής πολιτικής. Σήμερα στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, πριν απ' όλα, επιδρούν οι ακόλουθοι παράγοντες:

Εχουμε να κάνουμε με μια νέα ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, η οποία οδηγεί στην παγκοσμιοποίηση της παραγωγής, γεγονός που έχει ως συνέπεια κάτω από καπιταλιστικές συνθήκες να καταστρέφονται θέσεις εργασίας, επιχειρήσεις και μάλιστα ολόκληροι βιομηχανικοί κλάδοι. Μετά την κατάρρευση του σοσιαλισμού στη Ευρώπη, η έτσι ονομαζόμενη κοινωνική ειρήνη έχει γίνει λιγότερο σπουδαία για τους κυριαρχούντες. Τα αποφασιστικά τμήματα του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των τραπεζών ποντάρουν όλο και περισσότερο στην κατάκτηση των πιο καλών δυνατών θέσεων στα πλαίσια του ανταγωνισμού στην παγκόσμια αγορά. Οι νέες διεθνείς συνθήκες δίνουν τη δυνατότητα εκμετάλλευσης των εργατικών δυνάμεων, αρπαγής πρώτων υλών, προκειμένου να εξασφαλιστούν προϋποθέσεις για τεράστια κέρδη. Το συνδικαλιστικό κίνημα μέχρι σήμερα βρίσκεται αμήχανο μπροστά στην εξέλιξη αυτή. Η Γερμανική Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία υποστηρίζει την πολιτική της Συνθήκης του Μάαστριχτ. Το μεγαλύτερο μέρος των ηγεσιών ελπίζει ακόμα ότι στα πλαίσια των αντιπαραθέσεων, που παρατηρούνται σε παγκόσμια κλίμακα, οι Γερμανοί εργαζόμενοι θα έχουν ευνοϊκότερες συνθήκες απ' ό,τι άλλοι. Ο σοσιαλισμός, ως μια κοινωνική διέξοδος, δυσφημίζεται. Ο αντικομμουνισμός οδηγεί σε παράλυση των προοδευτικών δυνάμεων. Σ' αυτό το κύριο ρεύμα που υπάρχει στο συνδικαλιστικό κίνημα αντιπαρατίθεται τώρα όλο και ισχυρότερα ένα άλλο ρεύμα, το οποίο με περισσότερη ακρίβεια αναλύει τις πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις αυτής της χώρας και βγάζει τα ανάλογα συμπεράσματα. Ολο και περισσότερο γίνεται η διαπίστωση ότι, αν τώρα δε γίνουν αγώνες, τότε η κατάσταση αύριο θα είναι πολύ χειρότερη. Γίνεται εκτίμηση της πραγματικής πείρας, σύμφωνα με την οποία, τα μοντέλα των κοινωνικών εταίρων, οι τωρινοί γύροι του καγκελάριου Κολ και οι προσφορές, όπως η Συμμαχία για Εργασία, δεν έχουν δημιουργήσει καμιά θετική στροφή. Η ηγεσία της Γερμανικής Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας σχετικά με τη διαδήλωση που είχε πραγματοποιηθεί στις 15 του Ιούνη, όπου πήραν μέρος 350.000 εργαζόμενοι, μόνο τρεις βδομάδες πριν είχε αποφασίσει την πραγματοποίησή της. Προηγουμένως η ηγεσία της αρνιόταν να συμμετάσχει στη συμμαχία αυτή, στην οποία το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα συμμετείχε δραστήρια ως το μοναδικό κόμμα στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας. Σήμερα στο επίκεντρο βρίσκεται η συζήτηση και αξιοποίηση της πείρας του συνδικαλιστικού κινήματος.

Ασφαλώς δεν μπορεί κανείς να πει πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα τις επόμενες βδομάδες και μήνες. Αλλά αναπτύσσονται διάφορες δραστηριότητες, όπως η συγκέντρωση υπογραφών ενάντια στο αντιδραστικό ξήλωμα του τομέα της κοινωνικής πρόνοιας.Eγιναν όλους τους προηγούμενους μήνες μεγάλες διαδηλώσεις και κινητοποιήσεις.Ταυτόχρονα, προγραμματίζονται και άλλες. Από την επιρροή των αριστερών δυνάμεων, των κομμουνιστών και των κομμουνιστριών θα εξαρτηθεί το πόσο θα γίνει δυνατό να περάσουν ταξικές θέσεις.

- Ποιες προοπτικές ξανοίγονται σήμερα στο εργατικό και συνδικαλιστικό κίνημα της Γερμανίας;

- Από όσα μέχρι τώρα έχουν ειπωθεί, βγαίνει το συμπέρασμα ότι η Γερμανική Συνδικαλιστική Συνομοσπονδία και το οργανωμένο εργατικό κίνημα έχουν φτάσει σε ένα αποφασιστικό σημείο. Αυτό το σημείο στροφής ανοίγει νέες δυνατότητες για νέα επιρροή, νέα ακτινοβολία, ιδιαίτερα μεταξύ της νεολαίας, σε έναν αγώνα, του οποίου ο στόχος θα πρέπει να είναι η απόσπαση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας από την πορεία εξέλιξης προς τα δεξιά. Η θέση μου είναι: Μόνο όταν το οργανωμένο συνδικαλιστικό κίνημα τοποθετηθεί στην κορυφή της εξωκοινοβουλευτικής πάλης θα επιτευχθεί η αντικατάσταση της αντιδραστικής πολιτικής στη Βόννη και η ήττα της αντιδραστικής στρατηγικής των Συλλόγων των επιχειρηματιών. Αν αυτό δεν επιτευχθεί, τότε θεωρείται προδιαγεγραμμένο ότι η αντιδραστική αναδιάρθρωση της κοινωνίας σε όλους τους τομείς, τόσο από την άποψη της κοινωνικής διάλυσης καθώς και από την άποψη της διάλυσης της δημοκρατίας, αλλά και νέων κινδύνων για την ειρήνη, θα ενισχυθεί και ο κίνδυνος να ακολουθήσει το συνδικαλιστικό κίνημα το δρόμο των ΗΠΑ είναι εξαιρετικά μεγάλος. Αυτό σημαίνει τα συνδικάτα να θεωρούνται αποκλειστικά ως κοινωνικοί εταίροι, οι οποίοι, μέσω της συνδιεύθυνσης, αναλαμβάνουν ευθύνες, χωρίς να έχουν πραγματικές δυνατότητες απόφασης. Αυτό σημαίνει με ασφάλεια: Παραπέρα απώλεια μελών και κύρους. Το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα αποφάσισε στο τελευταίο του Συνέδριο ένα πρόγραμμα δράσης, το οποίο έχει τον τίτλο: "Να σταματήσουμε την εξέλιξη προς τα δεξιά. Αντίσταση στην πολιτική του πολέμου, στην κοινωνική διάλυση και τη διάλυση της δημοκρατίας". Από την ανάλυση των διεκδικήσεων και των σκέψεων για το μέλλον προκύπτει ότι έχουμε να κάνουμε με ένα αμυντικό αγώνα στην ΟΔΓ, ο οποίος κατευθύνεται προς τη σύνδεση όλων των κοινωνικών δυνάμεων, ενάντια στην εξέλιξη προς τα δεξιά, στην ανακοπή της εξέλιξης αυτής και στη δημιουργία προϋποθέσεων ώστε να γίνει πολιτικά δυνατή μια άλλη κατεύθυνση εξέλιξης. Μαζί με πολλούς αριστερούς σοσιαλδημοκράτες, μαρξίστριες και μαρξιστές, οι οποίοι είναι οργανωμένοι σε διάφορα κόμματα, με άλλες κοινωνικές ομάδες και δυνάμεις, προσφέρουμε και εμείς τη συμβολή μας σ' αυτήν την αντιπαράθεση. Και για μας πρόκειται για μια εποχή νέων ευκαιριών αλλά και μεγάλων κινδύνων. Εμείς ποντάρουμε στις ευκαιρίες.

Ν. Η.Το Πρόγραμμα Αναδόμησης της ομοσπονδιακής κυβέρνησης είναι αντιδραστικό. Τουλάχιστον εδώ και έξι χρόνια δεν υπάρχει καμιά πραγματική αύξηση στους μισθούς, τουναντίον μειώνονται συνεχώς. Τα έξοδα για την υγειονομική περίθαλψη, τα νοίκια κατοικιών, οι κοινωνικές επιχορηγήσεις για τις συντάξεις, την ασφάλεια και τα επιδόματα ανεργίας ανεβαίνουν συνεχώς. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια διαδικασία κοινωνικής αλλαγής, όπου οι ταξικές αντιθέσεις οξύνονται όλο και περισσότερο. Οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι

Για την αποκατάσταση των ζημιών στα έργα υποδομής στη Φθιώτιδα και την Ευρυτανία από τις πλημμύρες της προηγούμενης Κυριακής απαιτούνται 20 δισ. δραχμές, έλεγε προχτές, Παρασκευή, στους δημοσιογράφους ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ Κ. Λαλιώτης.Αν συνυπολογιστούν οι ζημιές από τις καταστροφές στις καλλιέργειες, σε σπίτια, επιχειρήσεις κλπ. το ποσό αυτό γίνεται μεγαλύτερο. Στις 6 Νοέμβρη 1995 τριμελής επιτροπή ειδικών του ΠΕΧΩΔΕ, που επισκέφτηκε την περιοχή του Σπερχειού, κατέληξε στο συμπέρασμα και το κατέγραψε στην έκθεση που υπέβαλε, ότι χρειάζονται επειγόντως μέτρα, γιατί κινδυνεύουν ολόκληρα χωριά! Ομως, η ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ, έχοντας προφανώς άλλες προτεραιότητες, εξακολουθούσε και εξακολουθεί να μπλοκάρει τη μελέτη που έχει εκπονηθεί εδώ και χρόνια από το μελετητικό γραφείο "Ε. Δάουλας και ΣΙΑ",για την ολοκληρωμένη αντιμετώπιση του προβλήματος. Την ίδια στιγμή υπήρχε "εγκεκριμένο κονδύλι" 3,5 δισ. δραχμών, για την έναρξη των εργασιών. Αν είχαν δοθεί αυτά τα χρήματα, ίσως οι καταστροφές από την τελευταία πλημμύρα να είχαν αποφευχθεί. Τώρα για τα ίδια έργα χρειάζονται τουλάχιστον 7 δισ.

"Η Φθιώτιδα είναι κομβικό σημείο. Από εδώ περνάει ο ΠΑΘΕ (σ.σ. αυτοκινητόδρομος Πάτρα - Αθήνα - Θεσσαλονίκη - Εύζωνοι) και η σιδηροδρομική γραμμή που ενώνουν τη Βόρεια με τη Νότια Ελλάδα. Αν η κυβέρνηση διαφημίζει τα "ιντερσίτι" που πάνε με 300 χιλιόμετρα την ώρα, να την πληροφορήσουμε ότι αν δεν κάνει αντιπλημμυρικά έργα στο Σπερχειό, τα "ιντερσίτι" θα πηγαίνουν με μηδέν χιλιόμετρα", είπε ο νομάρχης Φθιώτιδας Θύμιος Παπαβασιλείου, στη διάρκεια συνάντησης την προηγούμενη Τετάρτη με τον βουλευτή Σταύρο Παναγιώτου και αντιπροσωπεία της ΝΕ Φθιώτιδας του ΚΚΕ.Η χρήση τέτοιου επιχειρήματος με πανελλαδική αναφορά, μοιάζει τραγική ειρωνεία, όταν την ίδια στιγμή ο νομός Φθιώτιδας δοκιμαζόταν σκληρά από τις καταστροφές. Ομολόγησε, όμως, με αυτόν τον τρόπο ο νομάρχης, ότι, τούτη η κυβέρνηση, όπως και οι προηγούμενες, φέρουν τεράστιες ευθύνες για το συγκεκριμένο πρόβλημα. Γιατί, κανένας κυβερνητικός παράγοντας δεν μπορεί να πει ότι δε γνώριζε, ούτε να ισχυριστεί πως "έγινε ό,τι έπρεπε να γίνει, αλλά οι θεομηνίες τα έχουν αυτά".

Κάθε φορά που στην κοιλάδα του Σπερχειού βρέχει λίγο παραπάνω από το συνηθισμένο, οι κάτοικοι του κάμπου περιμένουν με αγωνία τις πλημμύρες. Η φράση "κατέβασε ο Σπερχειός",ή η Βίστριζα,ή το Μπεκιόρεμα κλπ. ακούγεται πολύ συχνά από αυτούς. Γιατί, δυστυχώς, έχουν μάθει να ζουν με τις πλημμύρες και να πληρώνουν τις συνέπειές τους. H κοιλάδα του Σπερχειού είναι ανοχύρωτη. Οι πλημμύρες είναι φαινόμενο που επαναλαμβάνεται κάθε χρόνο, άλλοτε σε μικρή και άλλοτε σε μεγαλύτερη κλίμακα, όπως στο πρόσφατο παρελθόν το 1987,το 1989,το 1994,και μόλις πριν μια βδομάδα, με τις τεράστιες καταστροφές και τα σοβαρότατα προβλήματα από την καταστροφή σημαντικών για την περιοχή έργων υποδομής.

Κι όμως. Ολες οι μέχρι τώρα κυβερνήσεις είναι υπεύθυνες για το διαρκές έγκλημα, που γίνεται σε βάρος της περιοχής. Τα αντιπλημμυρικά έργα στη λεκάνη του Σπερχειού, έχουν καταντήσει πλέον ένα κακόγουστο παραμύθι.Εχουν γίνει μελέτες και μελέτες, προτάσεις, ημερίδες, συνέδρια, συζητήσεις, συναντήσεις... Η αλληλογραφία των "αρμόδιων υπηρεσιών" τεράστια... Υπομνήματα, διαμαρτυρίες, προτάσεις κλπ. φορέων της περιοχής έχουν "αρχειοθετηθεί καταλλήλως"... Ομως, παρ' όλη την απραξία τους, τα κόμματα που κυβέρνησαν και κυβερνούν, ποτέ δεν έχασαν την ευκαιρία να ψηφοθηρήσουν, τάζοντας λύσεις στο μέγα αυτό πρόβλημα. Σοβαρότατες ευθύνες φέρουν βέβαια και όλοι οι τοπικοί παράγοντες που στηρίζουν το δικομματισμό και υπηρετούν την αντιλαϊκή πολιτική του.

Από τις εκθέσεις του υπουργείου Δημοσίων Εργων για διευθέτηση του κάτω ρου του Σπερχειού, το έτος 1920,στις μελέτες μιας αμερικανικής εταιρίας (TAMS - N. Y. ) το 1957, μια γερμανικής (RHEIN - RUHR) το 1964, μέχρι την τελευταία του γραφείου μελετών "Ε. Δάουλας και ΣΙΑ" υπάρχει ένας τεράστιος όγκος ερευνών, μελετών, προγραμμάτων. Τόμοι ολόκληροι οι κυβερνητικές ανακοινώσεις, δεσμεύσεις, διακηρύξεις, υποσχέσεις.

Το 1981 ανατέθηκε στο γραφείο "Ε. Δάουλας και ΣΙΑ" η εκπόνηση "Οριστικής μελέτης με πληρότητα εφαρμογής αντιπλημμυρικών έργων Σπερχειού". Το 1982 στη Λαμία έγινε σύσκεψη παρουσία του τότε γενικού γραμματέα Δημοσίων Εργων Κ. Γείτονα,τα αποτελέσματα της οποίας έγιναν υπουργική απόφαση που υπογράφτηκε το 1983, με την οποία εγκρίθηκε η Εισαγωγική Εκθεση της Οριστικής Μελέτης και ορίστηκε σαφές χρονοδιάγραμμα για την εκπόνηση οριστικών μελετών.

Τα χρόνια όμως πέρασαν, χωρίς να γίνει τίποτα. Το 1988 έγινε σχετική ημερίδα που διοργάνωσε η Περιφέρεια Στερεάς Ελλάδας. Μετά τις μεγάλες πλημμύρες του 1994, το θέμα επανήλθε στην επικαιρότητα με δραματικό τρόπο. Ετσι, τον Μάη του 1995, πάλι η Περιφέρεια Στερεάς διοργάνωσε άλλη ημερίδα. Είναι προφανές από όλα τα παραπάνω ότι αυτό που έλειψε ήταν η πολιτική βούληση όλων των κυβερνήσεων που έχουν περάσει μέχρι σήμερα. Την ευθύνη για τον Σπερχειό είχε η 2η ΠΥΔΕ Λάρισας μέχρι το 1983. Τότε οι αρμοδιότητες κατανεμήθηκαν στο ΥΠΕΧΩΔΕ και στη Διεύθυνση Τεχνικών Υπηρεσιών Φθιώτιδας. Από το 1991, όλες τις αρμοδιότητες ανέλαβαν οι κεντρικές υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Οπως έχουν καταγραφεί από το μελετητικό γραφείο "Ε. Δάουλας και ΣΙΑ" τα αντιπλημμυρικά έργα που έχουν γίνει στο πέρασμα των χρόνων είναι μόνο τα εξής:

1) Η Νέα Τεχνητή Κοίτη,στην οποία, μέσω του μεριστή παροχής κατανέμεται ο ποταμός σε δύο. Αυτή έχει μήκος περίπου 9 χιλιόμετρα και ακολουθεί ευθύγραμμη πορεία προς τον Μαλλιακό. Το πλάτος της κοίτης είναι 20 μέτρα και προστατεύεται από δύο αναχώματα, που απέχουν μεταξύ τους 60 μέτρα.

2) Η Τάφρος της Λαμίας,γνωστή και ως Γερμανική Τάφρος.Κατασκευάστηκε από τους κατακτητές που ενδιαφέρονταν για την ασφάλεια της σιδηροδρομικής γραμμής. Ξεκινά από τον Σταθμό Λιανοκλαδίου, ακολουθεί την κατώτερη γραμμή του εδάφους, κινείται παράλληλα με τη Νέα Τεχνητή Κοίτη και εκβάλλει στο Μαλλιακό. Λειτουργεί ως αποστραγγιστική τάφρος και σε αυτήν εκβάλλει η Ξηριάς της Λαμίας.

3) Το τμήμα της κοίτης του Σπερχειού από τη σιδηροδρομική γέφυρα μέχρι τον μεριστή βρίσκεται ανάμεσα σε δύο αναχώματα, το ένα συνεχές και το άλλο διακοπτόμενο, στη συμβολή με το Γοργοπόταμο.

4) Ορισμένα σποραδικά προστατευτικά αναχώματα, που έχουν τοπική σημασία και κάποια περιορισμένα έργα ορεινής υδρονομίας.

5) Ο εγκιβωτισμός της Βίστριζας,σε όλο το μήκος από τον Αγ. Σώστη μέχρι το Καστρί, ανάμεσα σε αναχώματα.

Το σχέδιο, που προτάθηκε τελικά από το γραφείο "Ε. Δάουλας και ΣΙΑ" και υιοθετήθηκε από το ΥΠΕΧΩΔΕ, περιλαμβάνει τα εξής έργα:

1) Στην ορεινή λεκάνη: Κατασκευή έργων ορεινής υδρονομίας για περιορισμό της στερεοπαροχής και αύξηση της δασοκάλυψης, έτσι ώστε να βελτιωθούν οι συνθήκες από απόψεως διαβρώσεων και στην απαλλαγή των πεδινών περιοχών από τα φερτά υλικά. Οι επεμβάσεις αυτές πρέπει να γίνουν κυρίως στη Βίστριζα και στον Ξηριά Υπάτης και σε δεύτερη φάση στον Βιτωλιώτη, στον Ασωπό, στον Ξηριά Λαμίας και στο συγκρότημα των χειμάρρων Τυμφρηστού.

2) Στον Ανω Ρου (πάνω από τη σιδηροδρομική γραμμή): Τοπικές επεμβάσεις και συμπλήρωμα των αναχωμάτων της τεχνητής κοίτης Βίστριζας, για την προστασία των χωριών Αγιου Σώστη και Καλλιθέας.

3) Στον Κάτω Ρου (κάτω από τη σιδηροδρομική γραμμή): Διευθέτηση της κοίτης του Σπερχειού, των παραχειμάρρων Γοργοπόταμου, Βαρδατών, Ασωπού, Μπεκιόρεμα, Ξηριά Λαμίας, αλλά και διευθέτηση της Τάφρου, με παράλληλα έργα διάνοιξης κοίτης, ελεγχόμενης υπερχείλισης, αναχώματα κλπ.

Στο ίδιο μελετητικό γραφείο, σε συνεργασία με το γραφείο "Παρασκευόπουλος Γεωργιάδης ΕΠΕ - Σύμβουλοι Περιβαλλοντικών Μελετών" ανατέθηκε το 1994 και η εκπόνηση της απαραίτητης (από το 1990 και μετά) Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων. Ο φάκελος με τα απαραίτητα στοιχεία προέγκρισης χωροθέτησης των έργων υποβλήθηκε αρχές του 1995. "Κόλλησε", όμως, έκτοτε στα συρτάρια του ΥΠΕΧΩΔΕ.

Είναι γεγονός ότι υπήρξαν και υπάρχουν αντιδράσεις, όσον αφορά τους κινδύνους αλλοίωσης του φυσικού περιβάλλοντος με τα αντιπλημμυρικά έργα, ιδιαίτερα στον κάτω ρου του ποταμού και στο δέλτα, που σχηματίζεται στις εκβολές. Εκεί υπάρχει ένας υδροβιότοπος διεθνούς σημασίας. Θεωρείται σημαντική περιοχή για την ορνιθοπανίδα της Ευρώπης και σε έκταση 12.000 στρεμμάτων απαγορεύεται το κυνήγι, ενώ στον πυρήνα του υδροβιότοπου (1.100 στρέμματα) απαγορεύεται και η βόσκηση.

Διάφορες οικολογικές οργανώσεις έχουν εκφράσει τις ενστάσεις τους, ιδιαίτερα για την εκβάθυνση της κοίτης και την ευθυγράμμιση μαιανδρισμών του ποταμού. Οι αντιδράσεις δεν είναι αβάσιμες. Το βέβαιο είναι ότι, ουσιαστικά χρησιμοποιήθηκαν ως άλλοθι από το ΥΠΕΧΩΔΕ για την καθυστέρηση των έργων. Και τούτο γιατί είναι εφικτό να εκτελεστούν τα απαραίτητα έργα με τις όσο το δυνατόν ελάχιστες επιπτώσεις στο περιβάλλον. Πέραν του ότι με τον τρόπο σχεδίασης και εκτέλεσής τους μπορεί να δράσουν σε κάποιες περιπτώσεις και ευεργετικά. Για παράδειγμα, όταν σήμερα η κοίτη του ποταμού σε κάποια σημεία είναι 20 μέτρα, ενώ η μελέτη προβλέπει ότι στο ίδιο σημείο θα κατασκευαστούν αναχώματα που θα απέχουν μεταξύ τους 150 μέτρα, είναι φανερό ότι δημιουργούνται ευνοϊκές συνθήκες για ανάπτυξη χλωρίδας και πανίδας.

Επίσης, στη μελέτη προβλέπονται χάραξη νέας κοίτης με ευθύγραμμα τμήματα μικρού μήκους και πολλές καμπύλες μικρής ακτίνας, που σε μεγάλο βαθμό μειώνουν το πρόβλημα της ευθυγράμμισης των μαιανδρισμών, που προβλέπονταν αρχικά.

"Υπάρχουν κάποιες διαφορές για τις διατομές και τους μαιάνδρους, αλλά επιτέλους, ας αναλάβουν όλοι την ευθύνη τους και πρώτα απ' όλους το ΥΠΕΧΩΔΕ. Βεβαίως, με 2,2 δισ. το έργο αυτό δεν πρόκειται να ολοκληρωθεί. Εκτιμούμε ότι πρέπει να πάει στα 7. Να ξεκαθαρίσουμε όμως, ότι όλο το πρόβλημα της λεκάνης του Σπερχειού δε λύνεται με τα 7 δισ. Δεν έχουν γίνει στο νομό Φθιώτιδας καθόλου μα καθόλου έργα ορεινής υδρονομίας. Εμείς ζητήσαμε εκτάκτως ένα κονδύλι 800 εκατ. δραχμές για τέτοια έργα. Γιατί, ό,τι και αν γίνει στην κοίτη του Σπερχειού, αν δε γίνουν έργα στα ορεινά, το πρόβλημα δε λύνεται", λέει ο νομάρχης Φθιώτιδας.

"Τα 3,5 δισ. δεν απορροφήθηκαν. Παρ' όλο που υπήρξαν συχνές εξαγγελίες ότι σε δυο - τρεις μήνες δημοπρατούνται τα έργα. Τα έργα δεν έχουν δημοπρατηθεί, η τελευταία πληροφορία που έχουμε από μια σύσκεψη που έγινε εδώ στην περιφέρεια στις 10 Γενάρη, είναι ότι μέχρι τέλος του Γενάρη θα υποβληθεί η περιβαλλοντική μελέτη στο ΠΕΡΠΑ", δήλωσε στο "Ρ" ο πρόεδρος του Παραρτήματος Στερεάς του ΤΕΕ Ανδρέας Ξάνθης.Οταν τον ρωτήσαμε λεπτομέρειες για την "περιπέτεια" της περιβαλλοντικής μελέτης, ο απάντησή του ήταν αφοπλιστική: "Οχι, γιατί δεν μπορούμε να έχουμε αυτή τη δυνατότητα. Δηλαδή, λίγο - πολύ, περίπου σαν να μας έκαναν χάρη και πολλά μας λέγανε". "Ζητήθηκαν εξηγήσεις;", επιμέναμε. "Και βέβαια ζητήθηκαν, αλλά καμιά εξήγηση δε δόθηκε", ήταν η απάντηση.

Οι θέσεις αυτές του νομάρχη και του προέδρου του Παραρτήματος του ΤΕΕ έχουν την ιδιαίτερη σημασία τους, καθώς πρόκειται για στελέχη του ΠΑΣΟΚ.

Μέχρι τις παρυφές της Λαμίας φτάνουν τα νερά όταν φουσκώνει ο Σπερχειός

Τον κίνδυνο να πνιγούν αντιμετωπίζουν ανά πάσα στιγμή πολλά χωριά στον κάμπο

Εξι γέφυρες κατέρρευσαν από τον χειμαρρώδη Σπερχειό

Ο Σπερχειός ποταμός έχει λεκάνη απορροής έκτασης περίπου 2.116.000 στρέμματα. To πεδινό τμήμα της λεκάνης έχει έκταση 360.000 στρέμματα.

Εκβάλλει στο Μαλλιακό Κόλπο μετά από διαδρομή 82,5 χιλιόμετρα. Εχει, όμως, κάποια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά που συμβάλλουν καθοριστικά στην καταστροφική συμπεριφορά του. Περίπου στα 2/3 του μήκους του είναι χειμαρρώδης. Μεταφέρει, επίσης, μεγάλες ποσότητες φερτών υλών.Σε αυτές οφείλονται οι πολύ μεγάλες επιχωματώσεις στις εκβολές του, στο Μαλλιακό. Στη μάχη των Θερμοπυλών, στο ομώνυμο στενό περνούσε μόνο μια άμαξα. Σήμερα, στο ίδιο σημείο, η θάλασσα απέχει αρκετά χιλιόμετρα.

Οι μεγαλύτερες ποσότητες υδάτων, αλλά και στερεών προέρχονται από τη νότια περιοχή, μέσω των χειμάρρων Ρουστιανίτη, Βίστριζας, Γοργοπόταμου και Ασωπού και από τη βόρεια περιοχή μέσω του Ξηριά Λαμίας.Εκτός από αυτούς, στον Σπερχειό εκβάλλουν και πολλοί ακόμη χείμαρροι με μεγαλύτερους τους Βιτωλιώτη, Αρχανόρεμα, Βουδόρεμα, Δριμαριόρεμα, Μπεκιόρεμα, Καβουρόρεμα, Ξηριά Υπάτης, Καμαριώτη,κλπ.

Στο τελευταίο τρίτο της διαδρομής του ο Σπερχειός μετατρέπεται σε πεδινό ποταμό. Λίγο πριν συναντηθεί με την παλιά Εθνική Αθήνας - Λαμίας, μέσω ενός τεχνικού έργου (μεριστή) διχάζεται σε δύο κοίτες: τη φυσική του που ονομάζεται "Αλαμάνα" και την τεχνητή που ονομάζεται "Νέα κοίτη" ή "Εκτροπή του Σπερχειού".

Τα χαρακτηριστικά του αυτά, δηλαδή η χειμαρρώδης του μορφή και η στερεοπαροχή, καθώς και οι πολλοί παραχείμαρροι τον καθιστούν ιδιαίτερα επικίνδυνο. Ποτέ, όμως, και από καμιά κυβέρνηση δεν αντιμετωπίστηκε ως τέτοιος...

Τα κείμενα έγραψε ο Παναγιώτης ΡΑΜΜΟΣ

Την Τρίτη: "Νάρκη" για τη Λαμία, ο Ξηριάς