ΤΙΡΑΝΑ.-

"Κόσμος πάει κι έρχεται" από και προς την αλβανική, την ιταλική και την ελληνική πρωτεύουσα, καθώς οι συνομιλίες και οι διαπραγματεύσεις για την ανάπτυξη της πολυεθνικής δύναμης, που αναμένεται να αφιχθεί στην Αλβανία τις επόμενες μέρες, κορυφώνονται. Χτες το πρωί ο Ιταλός πρωθυπουργός Ρομάνο Πρόντι πραγματοποίησε μια επίσκεψη - έκπληξη στο Αργυρόκαστρο, όπου συναντήθηκε με τον Αλβανό ομόλογό του Μπασκίμ Φίνο, ενώ ο οιονεί πολιτικός επικεφαλής της δύναμης, Φραντς Βρανίτσκι, βρισκόταν στη Ρώμη (οι δύο τελευταίοι μετέβησαν κατόπιν στην Αθήνα). Στο μεταξύ, ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, Κόφι Ανάν, δήλωνε ότι η αποστολή της πολυεθνικής πρέπει να αναπτυχθεί στην Αλβανία "άμεσα, το συντομότερο δυνατό".

Στην πρωινή - διάρκειας μισής ώρας - συνάντηση του Ιταλού πρωθυπουργού με τον Αλβανό ομόλογό του, λίγο πριν ο Μπασκίμ Φίνο αναχωρήσει για την Ελλάδα, ο Ρομάνο Πρόντι έθεσε επί της τράπεζας των συνομιλιών δύο θέματα: Τις αντιδράσεις από το πρόσφατο ναυάγιο στην Αδριατική και τις λεπτομέρειες της άφιξης της πολυεθνικής δύναμης, η οποία θα τελεί, ως γνωστόν, υπό ιταλική διοίκηση. Ο Μπασκίμ Φίνο επαναδιατύπωσε "το αίτημα της Αλβανίας για την αποστολή πολυεθνικής δύναμης", ενώ διασαφήνισε τις διαθέσεις των Τιράνων έναντι της Ρώμης: Η χώρα του, είπε, "είναι ανοιχτή στη συζήτηση με την ιταλική κυβέρνηση".

Αναφερόμενος στο ναυάγιο του πλοίου με πρόσφυγες που εμβόλισε ιταλικό πολεμικό, ο Φίνο έδειξε μια διάθεση να το "παραμερίσει": "Αυτό που συνέβη δεν είναι παρά ένα επεισόδιο, μία τραγωδία". Και δεν έκανε καμία νύξη για απαίτηση, από πλευράς της επίσημης Αλβανίας, να δοθεί συνέχεια στην υπόθεση, από την οποία έχασαν τη ζωή τους τέσσερις πρόσφυγες και αγνοούνται άλλοι ογδόντα τρεις. Αρκέστηκε να πει ότι η Ιταλία δέχτηκε να προσφέρει "οικονομική και τεχνική" βοήθεια στις οικογένειες των θυμάτων κι ότι προσκάλεσε τον Ιταλό ομόλογό του "να επισκεφθούν μαζί την Αυλώνα", απ' όπου κατάγονταν τα περισσότερα θύματα του ναυαγίου και ο Πρόντι "δέχτηκε ευχαρίστως".

Ειδική σημασία έχει η κατακλείδα των δηλώσεων του Μπασκίμ Φίνο, όσον αφορά την αποστολή της πολυεθνικής δυνάμεως: "Δεν υπάρχει καμία κρίση (... ) η Αλβανία είναι έτοιμη (να δεχτεί τη διεθνή δύναμη), οι άλλες χώρες είναι έτοιμες, δεν πρέπει να χάσουμε άλλο χρόνο. Κάθε μέρα που χάνεται είναι σε βάρος της Αλβανίας".

Ο εντεταλμένος μεσολαβητής του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), πρώην καγκελάριος της Αυστρίας, Φραντς Βρανίτσκι, δήλωσε χτες στη Ρώμη ότι η πολυεθνική δύναμη αναμένεται να είναι έτοιμη σε δέκα με δεκατέσσερις μέρες. Μετά τη συνάντησή του με τον Ιταλό υπουργό Εξωτερικών, Λαμπέρτο Ντίνι, ο Βρανίτσκι είπε ότι τα μέτρα που θα ληφθούν στην Αλβανία πρέπει να οδηγήσουν στην αποκατάσταση της τάξης, στην ανόρθωση της οικονομίας και την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης προς το πολιτικό σύστημα, ώστε "να διεξαχθούν εκλογές φέτος".

Ο Λαμπέρτο Ντίνι θεωρεί την παρούσα συγκυρία ως την "κατάλληλη" για να σταλεί η δύναμη και δήλωσε ότι συμφώνησε με τον Βρανίτσκι για τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, ώστε να προστατευτούν οι πολίτες και να διευκολυνθεί η διανομή ανθρωπιστικής βοήθειας στην Αλβανία.

Από την πλευρά του ο Αλβανός υφυπουργός Αμυνας, Αλφρεντ Μοϊσιου, σε συνέντευξη που παραχώρησε χτες στο Γαλλικό Πρακτορείο, υποστήριξε πως ο αλβανικός στρατός θα δημιουργήσει "ειδική δύναμη" 2.500 - 3.000 ανδρών, που θα συνεργαστεί με την πολυεθνική δύναμη για την προστασία της διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας.

Ο πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος της Αλβανίας, Φάτος Νάνο, ανακοίνωσε χτες την απόφαση του κόμματος να συμμετέχει στο εξής στις εργασίες του αλβανικού Κοινοβουλίου, από τις οποίες απέχει από το Μάη του 1996.

"Η απόφαση αυτή λαμβάνεται στο πλαίσιο της πολιτικής και θεσμικής δέσμευσής μας στους κόλπους της κυβέρνησης εθνικής συμφιλίωσης", δήλωσε ο Νάνο. "Μαζί με την κυβέρνηση και τη στρογγυλή τράπεζα όλων των κομμάτων, το Κοινοβούλιο είναι ένας από τους παράγοντες που θα επιτρέψουν στη χώρα να βγει από την κρίση", πρόσθεσε ο πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος.

Η Αθήνα έσπευσε να δώσει υποσχέσεις. Πολλές υποσχέσεις και ατμόσφαιρα. Υποσχέσεις για δανειοδότηση ύψους 20 δισεκατομμυρίων δραχμών και ατμόσφαιρα με κόκκινα χαλιά στρωμένα στην Ηρώδη του Αττικού, αγήματα και μπάντες, που, μάλλον, έκαναν τον πρωθυπουργό της κυβέρνησης "εθνικής συμφιλίωσης" της Αλβανίας, που πραγματοποιεί επίσκεψη εργασίας στην Αθήνα, να νιώσει άβολα. Τέτοιες τιμές σίγουρα δεν της περίμενε, μια που ούτε αρχηγός κράτους είναι, ούτε η εξουσία του είναι παγιωμένη και αδιαμφισβήτητη.

Ωστόσο, η κυβέρνηση Φίνο αποτελεί τον έναν από τους τρεις πόλους της εξουσίας που έχουν διαμορφωθεί στην Αλβανία μετά την εξέγερση. Και στον πόλο αυτό επενδύουν, κατά τα φαινόμενα και προς το παρόν, οι μεγάλες δυνάμεις - από κοντά και η Αθήνα - προκειμένου να αναδιαμορφώσουν και να ελέγξουν το νέο πολιτικό σκηνικό. Ενα σκηνικό που, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, δεν έχει ρόλο για τον Σ. Μπερίσα και προσπάθεια γίνεται να μην έχει χώρο ούτε για τις φωνές των εξεγερμένων.

Ετσι, λοιπόν, ήταν φυσική η "υπερβολική" υποδοχή που επιφύλαξε στον Μπασκίμ Φίνο η ελληνική κυβέρνηση. Τα κόκκινα χαλιά απλώθηκαν, όπως ακριβώς και οι υποσχέσεις για την οικονομική βοήθεια.

Ο Αλβανός πρωθυπουργός το πρώτο πράγμα που δήλωσε, αμέσως μετά τη συνάντησή του με τον Κ. Σημίτη, ήταν πως "από τη σημερινή συνάντηση εξασφαλίσαμε μια αρκετά καλή οικονομική βοήθεια και πίστωση ύψους 80 εκατομμυρίων δολαρίων". Να γνώριζε άραγε ο Αλβανός πρωθυπουργός το πικρόχολο σχόλιο Ελληνα διπλωμάτη, που αμέσως μετά τις δηλώσεις έλεγε "για να δούμε πότε, πόση και κυρίως σε ποιον θα φτάσει τελικά αυτή η βοήθεια". Για το θέμα αυτό ο πρωθυπουργός Κ. Σημίτης, όταν ρωτήθηκε αν θα ολοκληρωθεί η εκταμίευση αυτού του δανείου πριν τις εκλογές (που επιδίωξη είναι να πραγματοποιηθούν τον Ιούνιο), δήλωσε: "Εξαρτάται από το τι θα συμφωνηθεί ως αντικείμενο του δανείου. Εχουμε δηλώσει, συνέχισε ο Ελληνας πρωθυπουργός, ότι αυτό το δάνειο θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για περισσότερους σκοπούς, κυρίως αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και διαδικασίες". Μετά από αυτή την απάντηση, έστω κι αν δεν το είχε καταλάβει ο Αλβανός πρωθυπουργός, θα πρέπει να συνειδητοποίησε πως η "στήριξη" που απολαμβάνει ούτε τζάμπα είναι, ούτε εξασφαλισμένη για "πάντα". Θα εξαρτάται πάντα από το τι και σε ποιο βαθμό είναι διατεθειμένος να ικανοποιήσει από τις απαιτήσεις που θα προβάλλονται από αυτούς που σήμερα τον "προστατεύουν" και τον στηρίζουν.

Προς το παρόν, πάντως, ο Μπασκίμ Φίνο εμφανίζεται απόλυτα συνεργάσιμος με την Αθήνα και τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Αλλωστε οι στόχοι τους, αυτή τη στιγμή, συμπίπτουν, καθώς όλοι επιθυμούν τον παραμερισμό του Σ. Μπερίσα και την εξασφάλιση του ελέγχου της κατάστασης στη χώρα.

Ο Ελληνας πρωθυπουργός Κ. Σημίτης ήταν σαφέστατος, όταν στις δηλώσεις του υπογράμμιζε τους "κοινούς στόχους" των δύο κυβερνήσεων και παράλληλα τους ιεραρχούσε: Η αποκατάσταση της ομαλής πολιτικής εξέλιξης, της τάξης και της ομαλότητας, η πραγματοποίηση εκλογών και η οικονομική ανόρθωση αποτελούν τις ιεραρχημένες από τον Ελληνα πρωθυπουργό προτεραιότητες.

Για την υλοποίηση αυτών των στόχων, είναι προφανές πως θα χρησιμοποιηθεί και η πολυεθνική στρατιωτική δύναμη - "συνοδευτική δύναμη ενίσχυσης των Ευρωπαίων συμβούλων που θα εξασφαλίσει την πρόσβαση σε περισσότερες περιοχές για τη διανομή της ανθρωπιστικής βοήθειας" χαρακτηρίστηκε από τον Κ. Σημίτη.

Για το σκοπό αυτό έχει αποδοθεί ιδιαίτερη σημασία στις συζητήσεις που γίνονται για τη "βοήθεια" που θα δοθεί στην κυβέρνηση Φίνο για την ανασύσταση της αστυνομίας, του στρατού και των υπόλοιπων κρατικών υπηρεσιών.

Πηγές της ελληνικής κυβέρνησης μετά τη συνάντηση εξέφραζαν την ικανοποίησή τους για τα αποτελέσματα, αφού - όπως υποστήριζαν - η κυβέρνηση Φίνο εμφανίστηκε να στηρίζει πολλές ελπίδες στην ελληνική βοήθεια για την ανασύσταση της κρατικής μηχανής που θα επιχειρήσει να θέσει υπό τον έλεγχό του. Η Αθήνα εμφανίστηκε ικανοποιημένη και για την "παράκληση" που φέρεται να εξέφρασε ο Μπ. Φίνο για αυξημένη ελληνική παρουσία στην πολυεθνική δύναμη. Πάντως, οι ίδιες πηγές σημείωναν πως η ελληνική αποστολή θα αποτελείται τελικά από 600 μέχρι 700 άτομα και θα αναπτυχθεί σε ολόκληρη την Αλβανία, δηλαδή στα λιμάνια του Δυρραχίου και του Αυλώνα (οι Αγιοι Σαράντα δε θα συμπεριληφθούν στις αρμοδιότητες της πολυεθνικής παρά τις ελληνικές προσπάθειες), στα Τίρανα και το αεροδρόμιο της πόλης, καθώς και στους σημαντικούς οδικούς κόμβους, αφού τα τμήματα που θα τοποθετηθούν στα συγκεκριμένα σημεία θα είναι μεικτά, αποτελούμενα από άνδρες από κάθε χώρα που θα λάβει μέρος στην αποστολή.

Πέρα, ωστόσο, από τις επιλογές του Διεθνούς Παράγοντα και τις προτεραιότητες, στις χτεσινές συνομιλίες επανεμφανίστηκε το σοβαρό και δυσεπίλυτο πρόβλημα που δεν είναι άλλο από τον αφοπλισμό των ενόπλων. Το πρόβλημα αυτό που συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια διενέργειας εκλογών τον Ιούνη, καθώς και με την προσπάθεια χειραγώγησης των εξεγερμένων από την κυβέρνηση Φίνο.

Τα προβλήματα αυτά, τα οποία εκμεταλλεύεται ο Σ. Μπερίσα, κατηγορώντας την κυβέρνηση Φίνο πως αδυνατεί να επιβάλει την τάξη, απασχολούν παράγοντες του υπουργείου Εξωτερικών, οι οποίοι ανησυχούν για τον τρόπο που το καθεστώς Μπερίσα θα επιχειρήσει να χρησιμοποιήσει την παρουσία των ξένων δυνάμεων. Κύκλοι του υπουργείου Εξωτερικών διατυπώνουν ανοιχτά τους φόβους τους για ενδεχόμενες προβοκάτσιες που θα επιχειρήσει ο Αλβανός Πρόεδρος, προκειμένου να υπονομεύσει τη συμμετοχή του τρίτου πόλου εξουσίας, των εξεγερμένων, στο πολιτικό παιχνίδι και τους διαύλους επικοινωνίας της κυβέρνησης Φίνο μαζί τους.

Τα θέματα αυτά θα συζητηθούν και σήμερα στην Αθήνα σε ευρύτερο πλαίσιο, μεταξύ του Αλβανού πρωθυπουργού, του Ελληνα υπουργού Εξωτερικών Θ. Πάγκαλου, του εντεταλμένου του ΟΑΣΕ Φ. Βρανίτσκι και του προεδρεύοντος του Συμβουλίου των υπουργών της ΕΕ Χανς Βαν Μίρλο.