Χρειάζονται ξεκάθαρες μαρξιστικές - λενινιστικές θέσεις

Θέλω να κάνω τις πιο κάτω παρατηρήσεις πάνω στο Σχέδιο Προγράμματος:

1. Στη σελ. 4 (Θέση 2), γίνεται αναφορά στις "αντεπαναστατικές αλλαγές του τέλους του 20ού αιώνα". Το ίδιο αναφέρεται στη σελ. 5 (Θέση 3).

Είναι βέβαια σωστό ότι η αντεπαναστατική περεστρόικα και οι πράκτορες του ιμπεριαλισμού σαν τους Γκορμπατσόφ, Σεβαρντνάτζε, Γιέλτσιν κ. ά. έπαιξαν απαίσιο αντιδραστικό ρόλο, καλλιέργησαν τη δουλοπρέπεια απέναντι στους φονιάδες ιμπεριαλιστές, πρόσφεραν μέγιστες "υπηρεσίες" στη γενική οπισθοδρόμηση. Αλλά είναι εξίσου σωστό ότι η αντεπαναστατική στροφή του 1953-'57 στην ΕΣΣΔ, έδωσε το πρώτο βαρύ πλήγμα στον παγκόσμιο σοσιαλισμό. Στα χρόνια των δύο μεγάλων μπολσεβίκων, Λένιν και Στάλιν (1917 - 1953), η δικτατορία του προλεταριάτου στην ΕΣΣΔ σημείωσε τεράστιες νίκες. (Και μόνο το γεγονός ότι στα χρόνια της σταλινικής καθοδήγησης οι ρυθμοί ανάπτυξης της ΕΣΣΔ ήταν πενταπλάσιοι εκείνων της ιμπεριαλιστικής Δύσης λέει πάρα πολλά). Το 1953 σε 8 χώρες της Ευρώπης (με το 63% της έκτασης) υπήρχε καθεστώς δικτατορίας του προλεταριάτου, ενώ μεταξύ ΕΣΣΔ - ΛΔ Κίνας υπήρχε στενή πολιτικο-στρατιωτική συμμαχία.

Αυτές τις τεράστιες επιτυχίες τις ανέτρεψε η ρεβιζιονιστική ομάδα του Ν. Χρουστσόφ, στηριζόμενη σε μικροαστικά στρώματα του κρατικού μηχανισμού (που ήθελαν να γίνουν αστική τάξη), σε μικροαστικές καθυστερήσεις στην αγροτιά και τη διανόηση και φυσικά στον παγκόσμιο ιμπεριαλισμό, τη σοσιαλδημοκρατία κτλ., που έτρεμαν την επαναστατική νικηφόρα γραμμή Λένιν - Στάλιν. Από το 1960 διασπάται το σοσιαλιστικό στρατόπεδο, το 1961 η ΕΣΣΔ (Χρουστσόφ, Μικογιάν, Μπρέζνιεφ κ. ά. μέλη του ΠΓ) εγκαταλείπει και τυπικά τη δικτατορία του προλεταριάτου. Την πενταετία 1960-'65 έχουμε μεγάλη πτώση ρυθμών ανάπτυξης, στασιμότητα στην οικοδόμηση κτλ.

Η αντεπαναστατική γκορμπατσοφική προπαγάνδα παρουσίασε τη μεγάλη μείωση των ρυθμών (που έφεραν οι χρουστσοφικές "μεταρρυθμίσεις") σαν.... αποτυχία του μαρξισμού - λενινισμού. Ετσι (ο Γκορμπατσόφ) κάνοντας το άσπρο - μαύρο και πατώντας πάνω στις ζημιές που επέφερε ο συνοδοιπόρος και πρόδρομός του Ν. Χρουστσόφ, ολοκλήρωσε συνειδητά το έργο της αντεπανάστασης (1985-'91). Αυτά έπρεπε να περάσουν στο Πρόγραμμα. Η "συγχώνευση" των τεράστιων επιτυχιών των δεκαετιών '30, '40, '50, με τη στασιμότητα των δεκαετιών '70, '80, δημιουργεί την εντελώς ψεύτικη εντύπωση ότι "το ένα φέρνει το άλλο". Η φιλολογία αυτή, για να το πούμε χοντρά, βόλευε και βολεύει αντικειμενικά τον δυτικό ιμπεριαλισμό που "είδε το χάρο με τα μάτια του" στα χρόνια του μπολσεβικισμού, ακριβώς από τη συνεπή επαναστατική γραμμή (Λένιν - Στάλιν, και όχι βέβαια από τις ψευτοαριστερές φαφλατολογίες των Τρότσκι, Ζινέβιεφ κτλ.).

2. Στη σελ. 15 (Θέση 23), πρέπει να τονιστεί περισσότερο το βάθος της κρίσης του ελληνικού καπιταλισμού. Το ΑΕΠ της καπιταλιστικής Ελλάδας τα 16 τελευταία χρόνια (1980-1995) ανέβηκε μόνον 20%, δηλαδή περίπου 1% το χρόνο. Η βιομηχανική παραγωγή είναι στάσιμη εδώ και 15 χρόνια. Υπάρχει μεγάλο εξωτερικό χρέος και μεγάλα ελλείμματα. Τέτοια βαριά οικονομική κρίση είχε να περάσει η αστική Ελλάδα από τη δεκαετία του 1940-'50. Αυτή την κρίση προσπαθούν να ξεπεράσουν οι μεγαλοαστοί με τα απανωτά προγράμματα "λιτότητας" (1985-1987, 1990-1993, 1994-1996), ώστε με το ξεζούμισμα του λαού να βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για μια νέα εξόρμηση της ελληνικής κεφαλαιοκρατίας. Οι διεθνείς εξελίξεις (μαύρη περεστρόικα) και οι εσωτερικές (εξασθένιση της αντικαπιταλιστικής προπαγάνδας το 1986-'91 και σοβαρή καθυστέρηση της ανασύνταξης μετά το 1991) βοήθησαν τη μεγαλοαστική τάξη να προωθήσει σε ένα βαθμό τα σχέδιά της. Αλλά πάντα υπάρχει καιρός να ματαιωθεί ή να αποτύχει η νέα καπιταλιστική επέλαση.

3. Στη σελ. 17 (Θέση 27) σωστά λέγεται ότι "πρέπει να συνειδητοποιήσει η εργατική τάξη την ανάγκη της κοινωνικής επανάστασης". Ομως θα πρόσθετα ότι πρέπει να προσανατολιστεί η ηγεσία κι ο μηχανισμός του Κόμματος στη ζύμωση και προπαγάνδα πάνω στη λενινιστική θεωρία της επανάστασης, στο ξεσκέπασμα της αστικής δικτατορίας. Δηλαδή να πιστέψουν - πρώτα οι πρωτοπόροι - στην αναγκαιότητα της επανάστασης, στη δυνατότητα νίκης της επανάστασης. Να χρησιμοποιηθούν, πλατιά, βιβλία, αφίσες, πολιτικές ιδεολογικές συζητήσεις, να συνδέονται οι μερικοί αγώνες με τους μεγάλους επαναστατικούς στόχους. Και αυτό σήμερα γίνεται σε ελάχιστο βαθμό.

4. Σωστά αναφέρεται στη σελ. 17 (Θέση 28) ότι ο διεθνής παράγοντας παίζει μεγάλο ρόλο (που αυξήθηκε) στην έκβαση του αγώνα για το σοσιαλισμό σε μια χώρα. Πάντα όμως έπαιζε ρόλο. Ας δούμε τι έλεγε ο Ι. Β. Στάλιν στις 7 Δεκέμβρη 1926 στην Εκτελεστική Επιτροπή της Κομμουνιστικής Διεθνούς:

"Το πρώτο ζήτημα είναι το ζήτημα αν είναι δυνατή η νίκη του σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα... Να οικοδομήσουμε το σοσιαλισμό στην ΕΣΣΔ θα πει να καταβάλουμε στην πορεία της πάλης με τις δικές μας δυνάμεις τη δική μας, τη σοβιετική αστική τάξη... Το κόμμα απαντά σ' αυτό το ερώτημα καταφατικά (δηλαδή μπορεί να οικοδομηθεί).

...Μήπως όμως αυτό σημαίνει ότι μια τέτοια νίκη μπορεί να την ονομάσουμε πλέρια, οριστική νίκη του σοσιαλισμού, που εξασφαλίζει τη χώρα, που χτίζει το σοσιαλισμό από κάθε εξωτερικό κίνδυνο, από τον κίνδυνο ιμπεριαλιστικής επέμβασης ή από την παλινόρθωση που συνδέεται μαζί της; Οχι, δε συμβαίνει αυτό. Το κόμμα λέει ότι για την οριστική νίκη του σοσιαλισμού σε μια μόνη χώρα είναι απαραίτητη η κατανίκηση ή τουλάχιστον η ουδετεροποίηση της παγκόσμιας αστικής τάξης..." (Απαντα Στάλιν, τόμος 9ος, σελ. 25-29).

5. Στις σελίδες 19, 20, 21 (Θέση 30) σωστά αναφέρεται ότι πρέπει να φύγουμε από την Ευρωπαϊκή Ενωση. Ωστόσο, λέγονται "αρκετά περίεργα πράγματα" για "διεύρυνση" της παραγωγικής βάσης και των αναπτυξιακών δυνατοτήτων. Δηλαδή, σε καθεστώς αστικής δικτατορίας (πριν την επανάσταση) να ενισχύσουν οι κομμουνιστές την οικονομική ισχύ της μεγαλοαστικής τάξης; Μα αυτό δε θα απομακρύνει την επανάσταση; Κάτι τέτοια "παράξενα" έλεγε και το 12ο Συνέδριο (Μάης 1987) και τα χειροκροτούσε ο αστικός Τύπος...

6. Στις σελίδες 27-28 (Θέση 35-36) σωστά αναφέρεται ότι το σοσιαλιστικό κράτος θα είναι δικτατορία του προλεταριάτου και ότι χρειάζεται επαναστατική κατάκτηση της εξουσίας από την εργατική τάξη.

Ομως, με βάση τη λενινιστική διδασκαλία, θα πρέπει να τονιστούν τα εξής: Το βασικό χτύπημα που θα δοθεί, θα συντρίψει τον κρατικό μηχανισμό της αστικής δικτατορίας. Θα διαλυθούν ο αστικός στρατός, η αστυνομία, η αστική δικαιοσύνη. Θα δημιουργηθεί λαϊκός - κόκκινος στρατός με μεγάλη προσοχή στην ταξική του σύνθεση. Θα δημιουργηθεί λαϊκή πολιτοφυλακή. Θα ξαναζήσει ο θεσμός της Λαϊκής Δικαιοσύνης. Θα χτυπηθούν αλύπητα οι πράκτορες του ιμπεριαλισμού. Οι μεγαλοαστικές εφημερίδες περνούν στα χέρια των εργατικών συμβουλίων. Οι μεγαλοαστοί χάνουν τη δυνατότητα προπαγάνδας. Η εξωτερική πολιτική της Κόκκινης (Σοσιαλιστικής) Ελλάδας έχει ως βάση τον προλεταριακό διεθνισμό. Ας μελετήσουμε τα θαυμάσια βιβλία του Λένιν: "Η προλεταριακή επανάσταση και ο αποστάτης Κάουτσκι", καθώς και το "Κράτος και Επανάσταση". Ανακεφαλαιώνοντας: Το Σχέδιο Προγράμματος έχει ορισμένες σωστές θέσεις, αλλά αρνείται να ξεκαθαρίσει οριστικά το ζήτημα της επανάστασης και το πώς θα φτάσουμε εκεί. Και το ζήτημα της βίαιης συντριβής του καπιταλισμού, το ζήτημα της δημιουργίας της Νέας Σοσιαλιστικής - Κομμουνιστικής Πορείας πάνω στα ερείπια της αστικής δικτατορίας είναι εκ των ων ουκ άνευ.

ΓΙΑΝΝΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛΙΔΗΣ

Αγιος Στέφανος Αττικής

Χωρίς αμφιβολία, ένα από τα δυσκολότερα καθήκοντα για το κόμμα μας, σήμερα, είναι η προσπάθειά του να προσαρμόσει το Πρόγραμμα στρατηγικής του στις νέες συνθήκες. Και αυτό είναι εύλογο. Πάντως, το Σχέδιο Προγράμματος της ΚΕ αποτελεί σοβαρότατη βάση συζήτησης, μια ενδιαφέρουσα, έτσι κι αλλιώς, πρόκληση και όχι μόνο για τα μέλη του ΚΚΕ, αλλά για τον κάθε σκεπτόμενο άνθρωπο, για τον κάθε διανοούμενο, που αρνείται την παντοκρατορία του χυδαίου ατομισμού, την καπιταλιστική βαρβαρότητα. Θα ήθελα να πω τη γνώμη μου για ορισμένα ζητήματα που θεωρώ σημαντικά και αφορούν κυρίως τη συγκέντρωση δυνάμεων για τους άμεσους και απώτερους στόχους.

Πρώτο: Στην Ευρώπη και γενικότερα στον κόσμο, υπάρχουν κόμματα που ονομάζονται σοσιαλιστικά και σοσιαλδημοκρατικά. Είναι, όμως, σοσιαλιστικά ή σοσιαλδημοκρατικά; Στις εκτιμήσεις και περισσότερο στην πρακτική μας, από το 14ο Συνέδριο μέχρι σήμερα, κινηθήκαμε στη βάση της αντίληψης 4 ή 5 κόμματα, 2 πολιτικές. Αυτή η αντίληψη, έμμεσα αλλά σαφώς, δε δέχεται ότι υπάρχουν κάποιες διαφορές και με ιδεολογικές προεκτάσεις, ανάμεσα στις άλλες πολιτικές δυνάμεις.

Μπορεί για κάποιο χρονικό διάστημα, μετά τη διάσπαση του Κόμματος, και μέσα σε συγκεκριμένες συγκυρίες, μια τέτοια άποψη να αποτελούσε στοιχείο της ταχτικής μας. Ομως δεν μπορεί να μας συνοδεύει εσαεί.

Η δική μας αφετηρία πρέπει να ξεκινάει από την εκτίμηση ότι οι εργαζόμενοι που είναι ευάλωτοι και επηρεάζονται από παλιές και "νέες" σοσιαλδημοκρατικές απόψεις, από τους μηχανισμούς της αστικής τάξης, δεν είναι μαζικά διαβρωμένοι, χαλασμένοι, ηθικά, πολιτιστικά, κλπ. Αν δεν κοιτάξουμε με αυτό το πρίσμα τον κόσμο, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να κατασπαταλήσουμε όλες τις παραδοσιακές ενωτικές, ιδεολογικές, πολιτικές, ιστορικές μας εφεδρείες, σε εφήμερες, άγονες αντιπαραθέσεις, αμφισβητούμενης αποτελεσματικότητας άμεσα, βέβαιης αναποτελεσματικότητας προοπτικά.

Μια τέτοια πολιτική θα άφηνε κενό στη σχέση μας με τμήματα της εργατικής τάξης, με μικροαστικά στρώματα, με τη διανόηση. Το κενό αυτό θα κάλυπτε η προπαγάνδα της αστικής τάξης, η απογοήτευση, η μιζέρια, ο ατομισμός, τα ξεσπάσματα απόγνωσης χωρίς στόχους, ξεσπάσματα που θα πολλαπλασιάζονται, αλλά θα εκτονώνονται μέσα στον ίδιο πάντα κύκλο.

Δεύτερο: Αν η παραπάνω εκτίμηση έχει αντικειμενική βάση, τότε πρέπει να ξαναδούμε τη σχέση και ταχτική μας προς τη βάση της σοσιαλδημοκρατίας, προς τα μικροαστικά στρώματα και τους φορείς τους, τους οποίους δε θα εντοπίσουμε με την απλοποιημένη εκτίμησης "πολλά κόμματα, 2 πολιτικές".

Αυτό σημαίνει:

Ανάδειξη των προβλημάτων, προσπάθεια συσπείρωσης δυνάμεων (όχι μόνο των δικών μας), για τη λύση τους, πειστική απόδειξη για το ποιος ή ποιοι δεν επιθυμούν τη λύση. Ετσι θα διαμορφώνεται, στην πράξη, εκείνη η συνείδηση που θα ανακαλύπτει τις πολιτικές διαφορές και πού αυτές συνίστανται, ποιος είναι, τελικά, με ποιον.

Αδικούν το κόμμα μας λογικές και αντιλήψεις, στο μαζικό κίνημα, που λένε ότι θα προβάλουμε το μάξιμουμ για να αρνηθούν και το μίνιμουμ.Κάτι τέτοιο δείχνει ή φόβο ή πολιτική με γυρισμένη την πλάτη στην πραγματικότητα. Κατά κανόνα, στο μαζικό κίνημα, μέσα από το μίνιμουμ, κατανοείται το μάξιμουμ.

Τέτοιες λογικές δε μας βοηθούν ούτε άμεσα ούτε προοπτικά. Η κοινωνική Αριστερά, που είναι αρκετά πιο μεγάλη από την άμεση εκλογική επιρροή του ΚΚΕ (και θα πρέπει να το συνειδητοποιήσουμε αυτό, ώστε, ας επιτραπεί να το πω, να συμβάλουμε "να ανθίσουν όλα τα λουλούδια"), δε διευκολύνεται να ξεμπλοκαριστεί. Οι αριστερές και ριζοσπαστικές δυνάμεις, άτομα και ομάδες, στην ελληνική κοινωνία και μέσα στο μαζικό κίνημα, αυτοπεριχαρακώνονται, αυτομαστιγώνονται, κατασπαταλούν τις δυνατότητές τους στη μίζερη πολεμική, στην ισχυρογνωμοσύνη περί κατοχής της απόλυτης αλήθειας. Διστάζουν να δώσουν το χέρι στους κομμουνιστές, στο ΚΚΕ. Με τέτοιες λογικές, η στρατηγική μας πρόταση για αντιμονοπωλιακό, αντιιμπεριαλιστικό μέτωπο, ακυρώνεται στην πράξη. Η πολιτική μας των συμμαχιών γίνεται γράμμα κενό. Και στο θέμα αυτό, των συμμαχιών, είναι άλλο πράγμα να εντοπίζουμε τα λάθη μας, να τα διορθώνουμε, να μην τα επαναλαμβάνουμε και άλλο το κλείσιμο για το λόγο ότι καήκαμε στο κουρκούτι...

Τρίτο: Στο Σχέδιο Προγράμματος, περιέχεται η θέση για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Συνηγορούν, σήμερα, τα δεδομένα για την υποστήριξη αυτής της θέσης; Ας δούμε μερικά στοιχεία:

α) Οι αποφάσεις για τα περισσότερα ζητήματα, που αφορούν τις εξελίξεις στη χώρα μας, παίρνονται στις Βρυξέλλες. Βρισκόμαστε, δηλαδή, στο στάδιο της πλήρους ενσωμάτωσης. Κάτι τέτοιο δεν ίσχυε πριν από 10 - 15 χρόνια.

β) Κανένα ΚΚ της Δ. Ευρώπης, μ' αυτά που συνεργαζόμαστε, δε θέτει ζήτημα αποδέσμευσης. Μπορεί αυτό να μην είναι από τα πιο σημαντικά επιχειρήματα. Ωστόσο, δεν πρέπει να μας αφήνει αδιάφορους. Εκτός και αν εκτιμάμε ότι οι επιλογές όλων των άλλων είναι συνολικά λαθεμένες ή εχθρικές.

γ) Από μια άποψη, η θέση για αποδέσμευση εμφανίζεται, ως ένα βαθμό, και αντιφατική γιατί στο σημείο 22, του Σχεδίου Προγράμματος, τελευταία παράγραφος, γράφεται ότι: "Η τάση ενοποίησης είναι αντικειμενική, οι μορφές με τις οποίες εκδηλώνεται δεν είναι δεδομένες...".

δ) Η θέση μας για αποδέσμευση βρίσκεται πιο πίσω και από τις επεξεργασίες μας στο 12ο Συνέδριο. Αποδυναμώνει, άμεσα και περισσότερο προοπτικά (αυτό κυρίως μάς ενδιαφέρει μια που συζητάμε το Πρόγραμμα στρατηγικής), τη δράση του Κόμματος. Και πρέπει να σημειώσουμε ότι ο χώρος δράσης μας δεν καθορίζεται πάντα από μας, μόνο από τη δική μας θέληση.

Θα πρότεινα: Πέρα από τον άμεσο στόχο της ανατροπής των επιλογών των κεφαλαιοκρατικών δυνάμεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης (Μάαστριχτ, "Λευκή Βίβλος", κλπ.), σαν στόχο προοπτικής την ανατροπή αυτής της μορφής της Ενωσης.

Υπονοώ τη διάλυση, που δεν πρέπει να αποκλείεται.

Ξεκινώντας από θέση άρνησης αυτής της ΕΕ και υπεράσπισης των ταυτοτήτων των ξεχωριστών χωρών (χωρίς εθνικιστικές περιχαρακώσεις), να δώσουμε τη δική μας, ολοκληρωμένη, άποψη για την Ευρώπη, που προτείνουμε, για την Ευρώπη της απελευθέρωσης του ανθρώπου. Να αναλάβουμε περισσότερες πρωτοβουλίες, μέσα και έξω από την Ευρωομάδα της Συνομοσπονδιακής Αριστεράς, στην οποία συμμετέχουμε, για την ανάγκη διαμόρφωσης της ενιαίας στρατηγικής του εργατικού κινήματος, σαν απάντηση στην ενιαία στρατηγική του κεφαλαίου.

Τέταρτο: Μπορεί να γίνει σοσιαλιστική αλλαγή σε μια καπιταλιστική χώρα και να επικρατήσει; Η απάντησή μας, γενικά, πρέπει να είναι καταφατική. Αυτή η θεωρία επιβεβαιώθηκε στη ζωή, ανεξάρτητα από το ζικ - ζακ, το οποίο παρατηρήθηκε. Ομως μια τέτοια χώρα - "αδύνατος κρίκος", πρέπει να διασφαλίζει κάποιες προϋποθέσεις: Μέγεθος, δύναμη, ορισμένο βαθμό ανάπτυξης, δυνατότητες αυτοσυντήρησης για μεγάλο, σχετικά, χρονικό διάστημα, κλπ. Τέτοια χαρακτηριστικά υπάρχουν για την Ελλάδα; Αυτό το ερώτημα δεν πρέπει να το προσπερνάμε με τη λογική του αυτονόητου. Με βάση όλα τα δεδομένα, που αφορούν τη χώρα μας, αλλά και τον περίγυρό της, είναι πιο πειστικό και προφανώς αντικειμενικό το επιχείρημα για πέρασμα στο σοσιαλισμό ομάδας χωρών, μέσα στην οποία θα εντάσσεται και η Ελλάδα. Φυσικά, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε "ξαφνιάσματα". Ωστόσο, συζητάμε στη βάση κάποιων δεδομένων και συγκεκριμένων συνθηκών.

Αν δεχτούμε, λοιπόν, σαν ορθή αυτή την άποψη, τότε, χωρίς να πάψουμε να δουλεύουμε, να παλεύουμε, στην κατεύθυνση της ωρίμανσης των προϋποθέσεων για το σοσιαλισμό στη χώρα μας, να συνεχίσουμε δηλαδή να χτυπάμε την καμπάνα που και αν ακόμα δεν ακούγεται σήμερα θα ακουστεί αύριο, οφείλουμε, την ίδια στιγμή, να αναζητήσουμε το πεδίο δράσης που να αντιστοιχεί μ' αυτή τη λογική (της ομάδας χωρών). Αυτό θέτει, με μεγαλύτερη ένταση, το ζήτημα της διεθνοποίησης της πάλης, του συντονισμού δράσης των κομμουνιστικών και ριζοσπαστικών δυνάμεων σε περιφερειακό και διεθνές επίπεδο. Και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει με την οχύρωση πίσω από αντιλήψεις, που μετρούν την κοινωνική εξέλιξη με μια φτωχή, περιορισμένη μεζούρα και κρίνουν το σωστό και το λάθος, συχνά, με έναν έντονο υποκειμενισμό.

Μια τέτοια προσπάθεια δεν είναι εύκολη σήμερα, όταν μάλιστα διαπιστώνονται ιδεολογικές διαφορές στις γραμμές του κομμουνιστικού κινήματος σε πολλά ζητήματα, τόσο στην περιοχή των Βαλκανίων, όσο και ευρύτερα της Ευρώπης. Ομως σ' αυτή την ιστορική συγκυρία, η μάχη της διεθνοποιημένης ιδεολογικής ενότητας δε θα προκύψει μόνο, ή κυρίως, από "καθηγητικές" αναζητήσεις και συζητήσεις, αλλά περισσότερο σαν αποτέλεσμα της δράσης και της πίεσης των ίδιων των μαζών.

Πέμπτο: Στο Σχέδιο Προγράμματος, σωστά διατυπώνεται η άποψη ότι είχαμε ανατροπή στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες. Σε αντίθεση με την άποψη περί κατάρρευσης. Η έννοια της ανατροπής, χωρίς να κρύβει τα αντικειμενικά στοιχεία, αναδείχνει και τον υποκειμενικό παράγοντα. Αν δεν τεθεί έτσι το ζήτημα, μπορεί να οδηγηθούμε σε ακραίες λογικές, που λένε ότι συγκρούσεις, πόλεμοι, επαναστάσεις, αντεπαναστάσεις γίνονται πέρα και πάνω από τους ανθρώπους.

Εκτο: Στο Σχέδιο Προγράμματος επαναλαμβάνεται, με έναν τρόπο, η θέση του 10ου Συνεδρίου του Κόμματος, για τη "δικτατορία του προλεταριάτου". Αν και η συζήτησή μας, πάνω σ' αυτό, δεν έχει άμεση, πρακτική, σημασία, ωστόσο για όποιον δεν ξέρει να χειριστεί το θέμα, μπορεί να μετατραπεί σε αρνητικό στοιχείο στην καθημερινή μας δουλιά. Αν δεν κατανοηθεί στο βάθος του και απλά λέγεται σαν σύνθημα για να καταγραφεί σαν στοιχείο "επαναστατικότητας", μπορεί να ερμηνευτεί, από κακόπιστους, όχι ως "χίλιες φορές καλύτερη δημοκρατία από την αστική δημοκρατία", αλλά ως δικτατορία επί του προλεταριάτου. Η λέξη δικτατορία είναι αρνητικά φορτισμένη.

ΜΗΤΣΟΣ ΚΩΣΤΟΠΟΥΛΟΣ

Μέλος του ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ

Τα τρία ντοκουμέντα (Σχέδιο Προγράμματος, Σχέδιο Καταστατικού, και η Εκθεση Δράσης), κινούνται σε θετική κατεύθυνση. Επανακαθορίζουν τη στρατηγική και την τακτική του Κόμματος με βάση την ανάλυση της αντικειμενικής πραγματικότητας και τις απαιτήσεις του επαναστατικού κινήματος. Ωστόσο παρουσιάζουν κενά και ανεπάρκειες ή λάθη.

Το κύριο ζήτημα είναι ότι τα ντοκουμέντα δεν απαντούν στο ερώτημα, πώς συμβαίνει στις άλλοτε σοσιαλιστικές χώρες ακόμη και τα μέλη του Πολιτικού Γραφείου των Κομμουνιστικών Κομμάτων να πρωτοστατούν σήμερα στην οικοδόμηση του καπιταλισμού στις χώρες τους. 'Η, διαφορετικά, γιατί στη διάσπαση του 1968 και του 1991 στο ΚΚΕ, τα μισά σχεδόν μέλη της Κεντρικής Επιτροπής πέρασαν με την αντίληψη ότι πρέπει να διαλυθεί το ΚΚΕ και οι κομμουνιστές να περάσουν στην ΕΔΑ (το 1968) και στο Συνασπισμό (το 1991).

Ετσι το Σχέδιο Καταστατικού παραμένει βασικά στις αρχές λειτουργίας που είχαν καθιερωθεί μέχρι το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ, το 1978. Διατηρείται δηλαδή το καθεστώς των προτάσεων για τα όργανα ουσιαστικά μόνο από τα πάνω, η δυνατότητα διάλυσης Οργανώσεων Βάσης και σε περίοδο νόμιμης δράσης του Κόμματος, διατηρείται ουσιαστικά το καθεστώς των ισόβιων επαγγελματικών στελεχών. Ουσιαστικά θωρακίζονται "οι πάνω" και αφοπλίζονται "οι κάτω". Ξεκόβουν οι πάνω από τη βάση του Κόμματος και η βάση από το λαό.

Αλλά το θέμα δεν είναι μόνο οργανωτικό. Πρέπει να λυθεί το ζήτημα της ανάπτυξης της ταξικής συνείδησης, ώστε να μην αλλοιώνεται η συνείδηση των μελών του Κόμματος όσο ανεβαίνουν στην κομματική ιεραρχία.

Πέρα απ' αυτό, τα ντοκουμέντα χαρακτηρίζονται από μια ανεπίτρεπτη διστακτικότητα στη διατύπωση βασικών θέσεων. Ετσι η εξουσία της δικτατορίας του προλεταριάτου ορίζεται ως εξουσία που εκφράζεται με τον επιστημονικό όρο "δικτατορία του προλεταριάτου". (Σχέδιο Προγράμματος, θέση 36). Δεν είναι νοητή αυτή η διστακτικότητα, γιατί είναι καθαρό ότι αν αρνηθείς τη δικτατορία του προλεταριάτου αρνείσαι όλο το ταξικό περιεχόμενο της μαρξιστικο - λενινιστικής θεωρίας, δέχεσαι ότι το καθεστώς της αστικής τάξης είναι δημοκρατία. Αλλά το πρόβλημα δε βρίσκεται στην αποδοχή της δικτατορίας του προλεταριάτου, βρίσκεται στο πώς η εξουσία θα περάσει ή θα περνάει βαθμιαία στην εργατική τάξη - ώστε να ριζώσει, να σταθεροποιηθεί - και δε θα μείνει στα χέρια του Κόμματος.

Επίσης, η θέση για τις ειρηνικές και μη ειρηνικές μορφές πάλης διατυπώνεται γενικά ως εξής: Πρέπει να προετοιμάζεται ο λαός "να αξιοποιεί όλες τις μορφές πάλης". Ετσι πάμε πίσω σε σχέση με το 10ο Συνέδριο το 1978, που υπήρχε η διατύπωση για "ειρηνικές και μη ειρηνικές μορφές πάλης". (Πρόγραμμα ΚΚΕ, σελ. 22 - 23, έκδοση Κεντρικής Επιτροπής ΚΚΕ, 1978).

Τέλος, ενώ τα ντοκουμέντα σωστά μιλούν για συντονισμό της δράσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων, δεν περιέχουν ανάλυση για το διεθνή χαρακτήρα του επαναστατικού κινήματος, επιμένουν στην άρνηση της θέσης του Κ. Μαρξ από το 1850 ότι "η επανάσταση πρέπει να είναι διαρκής" (Κ. Μαρξ, Φρ. Ενγκελς Διαλεχτά έργα, τ.1, σελ.114, εκδόσεις "Γνώσεις").

Πέρα απ' αυτά, το πρόγραμμα, ενώ σωστά καταργεί τα στάδια της επαναστατικής διαδικασίας, τα εισάγει απ' το παράθυρο με την πρόβλεψη για το σχηματισμό κυβέρνησης των αντιιμπεριαλιστικών, αντιμονοπωλιακών δυνάμεων. (Σχέδιο Προγράμματος, θέση 31). Ασφαλώς και μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση των αντιιμπεριαλιστικών δυνάμεων, αλλά δε χρειάζεται να προσανατολίζουμε τις κομματικές δυνάμεις προς τον "κυβερνητισμό" όταν υπάρχουν χίλια προβλήματα με αυτό το ζήτημα.

Τέλος, το Πρόγραμμα προβλέπει ότι στο σοσιαλισμό μπορεί να δρα το μη μονοπωλιακό κεφάλαιο καθώς και το ξένο. Δηλαδή, προβλέπει ότι μπορεί στο σοσιαλισμό να διατηρηθεί η εκμετάλλευση. Είναι δυνατόν, όμως, να καλείς την εργατική τάξη να παλέψει για την ανατροπή του καπιταλισμού και ταυτόχρονα να λες ότι θα διατηρηθεί στον άλφα ή βήτα βαθμό η εκμετάλλευση;

Ενα τελευταίο ζήτημα. Προβλέπεται ότι για να εκλεγείς αντιπρόσωπος για το συνέδριο πρέπει να περάσεις από σαράντα κύματα. Να εκλεγείς στη συνέλευση της ΚΟΒ, να εκλεγείς στη Συνδιάσκεψη της Αχτίδας, της Νομαρχιακής, του Γραφείου Περιοχής. Η πείρα λέει ότι στις Συνδιασκέψεις Περιοχής πολύ λίγο γνωρίζονται αναμεταξύ τους τα μέλη και τα στελέχη του Κόμματος και γι' αυτό περνάν ευκολότερα οι προτάσεις από τα πάνω. Κατά συνέπεια, το σωστό είναι να εκλέγονται οι αντιπρόσωποι για το συνέδριο το πολύ από τις Νομαρχιακές Συνδιασκέψεις.

Αυτές είναι ορισμένες παρατηρήσεις - προτάσεις που βοηθούν στον άλφα ή βήτα βαθμό να γίνει πιο φανερό ότι το 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ παίρνει υπόψη του την πείρα της αντεπανάστασης στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης και την πείρα από τις διασπάσεις του ΚΚΕ.

ΚΩΣΤΑΣ ΚΑΠΠΟΣ

1. Στην τρίτη σελίδα, στην τελευταία περίοδο της εισαγωγής, να προστεθεί η φράση εκεί που λέγεται: "σημαδεύεται από την ανατροπή του σοσιαλιστικού συστήματος στην Ευρώπη", απ' την παραπέρα ένταση των αντιθέσεων του ιμπεριαλισμού και του θρησκευτικού σοβινισμού - και συνεχίζει "με τη μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε Ευρωπαϊκή Ενωση..." κτλ.

Νομίζω πως γίνεται πιο ολοκληρωμένη η έννοια για την περίοδο αυτή.

2. Στη σελ. 6, παράγ. 4 στο τέλος της δεύτερης περιόδου μετά τις λέξεις "καλλιεργείται ο ατομικισμός, ο ανορθολογισμός κτλ.", να προστεθούν οι λέξεις: "και ο θρησκευτικός σοβινισμός".

Ετσι νομίζω πως δίνεται πιο ακριβή και ολοκληρωμένη εικόνα των μέσων που χρησιμοποιούν οι κυρίαρχες τάξεις και οι ιμπεριαλιστές για να χειραγωγήσουν και διαλύσουν το κομμουνιστικό κίνημα.

3. Στη σελ. 8 στο τέλος της πρώτης περιόδου της παράγρ. 10, η τελεία να γίνει κόμμα και να προστεθεί η φράση: "δηλ. οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι".

4. Στη σελ. 9, στην παράγρ. 13, η πρώτη περίοδος δεν είναι πετυχημένα διατυπωμένη, γι' αυτό και όχι απόλυτα πειστική. "Η αντίθεση ανάμεσα στη λαϊκή ανάγκη για περισσότερη μόρφωση και πολιτισμό από τη μια και τα στενά συμφέροντα του κεφαλαίου για κέρδος από την άλλη, οξύνεται με ταχύτερους ρυθμούς στις συνθήκες της ΕΤΕ". Δεν είναι πολύ πειστική γιατί δίπλα στα στενά συμφέροντα του κεφαλαίου υπάρχουν και τα ευρύτερα που είναι συνυφασμένα με την ανάπτυξη της μόρφωσης πλατύτερων λαϊκών στρωμάτων κτλ. Για να δημιουργήσει επιστημονική ελίτ ο καπιταλισμός υποχρεώνεται να εντείνει τη μόρφωση πλατύτερων λαϊκών στρωμάτων.

5. Η τελευταία περίοδος της παράγρ. 14, σελ.10, είναι σωστή, όμως θα γίνονταν πιο κατανοητή αν διατυπωθεί ως εξής: "Η ανάπτυξη του καπιταλισμού οδήγησε μέσω των ιδιωτικοποιήσεων των κοινωνικών υπηρεσιών στην πλήρη υποταγή τους στις εμπορευματικές σχέσεις".

6. Στη σελ. 22, δεύτερο σημείο η λέξη "απεξαρτητοποιούν", να διορθωθεί και να γίνει "ανεξαρτητοποιούν".

7. Σελ. 23 στην 31 παράγρ., τέταρτη περίοδος, η έννοιά της είναι κάπως δυσκολονόητη, νομίζω πως είναι καλύτερα να διατυπωθεί ως εξής: "Οι πολυποίκιλες συνθήκες στις οποίες το αντιιμπεριαλιστικό, αντιμονοπωλιακό μέτωπο πάλης κατακτά την κυβερνητική εξουσία, οι μορφές και οι μέθοδοι πάλης που έχουν χρησιμοποιηθεί και το βάθος των κοινωνικών αντιπαραθέσεων θα ασκήσουν επίδραση στην κυβερνητική εξουσία και τα βασικά της χαρακτηριστικά".

8. Στην ίδια 31 παράγρ., η τελευταία περίοδος, προτείνω να συμπληρωθεί ως εξής: "Το Κόμμα μας πρέπει να μελετήσει και διαρκώς να μελετά βαθύτερα τη σχετική διεθνή πείρα, ιδιαίτερα μετά τον Β Παγκόσμιο πόλεμο και τη σύγχρονη πορεία της κοινωνικοοικονομικής, πολιτικής και πολιτιστικής ανάπτυξης της χώρας μας στην Ευρώπη και σ' όλο τον κόσμο. Η συμπλήρωση του καθήκοντος αυτού θα δίνει τη δυνατότητα στο Κόμμα, τηρώντας τις καταστατικές του αρχές, να προσαρμόζει έγκαιρα την ταχτική και στρατηγική του στις καινούριες συνθήκες που διαρκώς διαφοροποιούνται.

9. Στην παράγρ. 34, σελ. 26 στο τέλος της τελευταίας περιόδου, όπου αναφέρεται ότι "Η εργατική τάξη με πρωτοπορία το κόμμα της θα επιδιώξει να διατηρεί τη συμμαχία και τους δεσμούς της όσο γίνεται μπορετό με περισσότερες αντιμονοπωλιακές κοινωνικές δυνάμεις", να προστεθεί η φράση: "Εμμένοντας στη δημοκρατική πορεία πάλης για τον σοσιαλισμό". Ετσι δημιουργούμε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους συμμάχους του αντιιμπεριαλιστικού, αντιμονοπωλιακού μετώπου.

10. Στην παράγρ. 35, σελ. 27, προτείνω στις κινητήριες δυνάμεις να προστεθεί και η προοδευτική διανόηση. Το να μην συμπεριλαμβάνεται η προοδευτική διανόηση στις κινητήριες δυνάμεις της επανάστασης, κατά τη γνώμη μου δεν είναι σωστό. Γιατί απ' τις γραμμές της έχουν αναδειχτεί πολλά ανώτερα και ανώτατα στελέχη στο Κόμμα, στο ΕΑΜ, στο ΔΣ και στον αντιδικτατορικό αγώνα στην περίοδο της επταετίας.

11. Στην παράγρ. 36, σελ. 28 στη δεύτερη περίοδο, στη δεύτερη πρόταση μετά τις λέξεις: "Το σοσιαλιστικό κράτος όπου την εξουσία την εξασκεί η εργατική τάξη με τους συμμάχους της", να προστεθούν οι λέξεις: "που θα συμπεριλαμβάνουν την πλειοψηφία του λαού μας", είναι μόνο ικανό κτλ.

Αν δεν εκφράζουμε και δεν έχουμε κοντά μας την πλειοψηφία του λαού, είναι αδύνατο να παρεμποδίσουμε τις προσπάθειες της ντόπιας και διεθνούς αντίδρασης για παλινόρθωση του καθεστώτος της εκμετάλλευσης.

12. Στην προτελευταία περίοδο της παράγρ. 37, σελ. 29, η τελευταία πρόταση να διατυπωθεί ως εξής: "Αναγνωρίζει το δικαίωμα της προσωπικής ιδιοκτησίας κινητής και ακίνητης, που αποκτιέται από την εργασία, καθώς και το δικαίωμα κληρονομιάς αυτής". Ετσι δημιουργούνται κίνητρα για περισσότερη και αποδοτικότερη εργασία, γιατί εδραιώνουμε στους εργαζόμενους την πεποίθηση ότι η ιδιοκτησία τους που αποκτιέται με την εργασιακή τους προσπάθεια να την καρπωθούν οι κληρονόμοι τους. Δηλ. δημιουργούμε το δικαίωμα στους πολίτες στο σοσιαλιστικό κράτος, παράλληλα με τη γενική φροντίδα για καλύτερο μέλλον των επόμενων γενεών, φροντίδα ειδικά και για τους άμεσους κληρονόμους τους.

13. Στην παράγρ. 39, σελ. 30, δεύτερη περίοδος, 2η πρόταση, όπου λέγεται: "Ανάλογα με τις συνθήκες και τα προβλήματα που έχει να αντιμετωπίσει, επιτρέπει κάτω από όρους", να ακολουθήσει η φράση: "όπως π.χ. σήμερα στη Σοσιαλιστική Κίνα, κτλ". Ετσι δίνεται πιο παραστατικά η δυνατότητα ανάπτυξης της ατομικής πρωτοβουλίας που δεν πρέπει να περιορίζεται μονάχα στα πλαίσια της σοσιαλιστικής οικονομίας. Αφού παραδεχόμαστε ότι αυτή, δηλ. ο σοσιαλισμός αποτελεί μεταβατικό στάδιο προς τον κομμουνισμό.

14. Στην παράγρ. 43, σελ. 31. Η πρώτη περίοδος να συμπληρωθεί ως εξής: "Η σοσιαλιστική οικοδόμηση που επικροτείται με την ενεργητική συμμετοχή των λαϊκών μαζών της πόλης και του χωριού, θα αναπτύσσεται βαθμηδόν μέσω της πειθούς, δημιουργώντας καλύτερες συνθήκες κοινωνικοοικονομικές, πολιτικές και πολιτιστικές για το διαρκώς διευρυνόμενο προλεταριάτο νέου τύπου, εξασφαλίζοντας σ' αυτό και όλο το λαό υψηλότερο βιοτικό επίπεδο και ολόπλευρη συμμετοχή σ' όλους τους τομείς της κοινωνικής ζωής και δράσης".

Η προσθήκη αυτή θεωρώ ότι είναι αναγκαία για να ενθυμίζει διαρκώς τους κυβερνώντες και τους υψηλά ιστάμενους της σοσιαλιστικής εξουσίας, ότι πρωταρχικό τους καθήκον αποτελεί η εκπλήρωση της προγραμματικής αυτής αρχής.

ΧΑΡΗΣ ΡΑΚΙΤΖΗΣ

Γκάμπροβο Βουλγαρίας

Δημοκρατία - το οξυγόνο της ζωής

Θυμάμαι, ήταν τα πρώτα χρόνια της Οχτωβριανής Επανάστασης, ο δάσκαλός μας, την ώρα της ωδικής, μας μάθαινε το τραγούδι:

"Από τα βάθη των αιώνων δημοκρατία ξεκινά, και στην Πατρίδα μας την πρώτη, αλαργοτάξιδα γυρνά. Χαίρε πρωτογονική θεά μας, Χαίρε μητέρα του φωτός, παιδιά σου δίδυμα είναι σένα το δίκιο κι ο Πολιτισμός".

Σίγουρα η δημοκρατία είναι το οξυγόνο της ζωής και του πολιτισμού. Είναι επίσης γνωστό ότι όλοι την καπηλεύονται, μέχρι πότε όμως; Τα γεγονότα δείχνουν πως τη δημοκρατία τη σέβονται μόνο οι προοδευτικοί άνθρωποι και φυσικά οι κομμουνιστές.

1. Ο καπιταλισμός έχει ξεπεράσει τα όριά του και προσπαθεί να στηριχτεί στον ιμπεριαλισμό και μιλιταρισμό για να ξοδεύει τα πολεμοφόδιά του και να τρομοκρατεί τους λαούς που αντιστέκονται.

2. Αν προσέξετε τον κ. Σημίτη, είπε στους δημοσιογράφους, ότι δεν κάνει διάλογο στο δρόμο, αλλά με τη ΓΣΕΕ προφανώς, γιατί στη ΓΣΕΕ θα κάνει διάλογο με τον Πρωτόπαππα, γιατί ξέρει πως ο Πρωτόπαππας συμβιβάζεται και με λίγα ψίχουλα.

Θα 'ταν παράλειψη λοιπόν, αν το 15ο Συνέδριο δεν έδινε μεγάλη προσοχή στο ζήτημα του συνδικαλισμού.

3. Αλλά θα επανέλθω. Από τα πρώτα χρόνια που τον κομμουνισμό τον έβλεπαν σαν μπαμπούλα, σήμερα τον βλέπουν όλοι οι προοδευτικοί άνθρωποι σαν σωτήρα. Μα πολλούς τους αποπροσανατολίζουν τα ΜΜΕ. Ας το ψάξει κι αυτό το 15ο Συνέδριο. Ο 902 TV, πριν τη νεροποντή, κάτι βοηθούσε, τώρα μένει χωρίς εικόνα και δείχνει μόνο διαφημίσεις, πράμα που απογοητεύει τους ανθρώπους.

Τελειώνοντας, πρέπει να πω, ας επιτεθούμε με τα λίγα μέσα που διαθέτουμε έστω και πόρταπόρτα, πρόσωποπρόσωπο στο μεγάλο πρόβλημα των ΝΑΤΟαμερικανών που σιγάσιγά θέλουν να καταργήσουν και τα σύνορά μας.

Να τονίσουμε στον κόσμο πως επίκουροι των ΝΑΤΟαμερικανών είναι και οι εκάστοτε κυβερνήσεις του δικομματισμού. Πρέπει να πούμε πως η Δημοκρατία έστω και αλαργοτάξιδα, θα έρθει και στην Πατρίδα μας.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΚΑΖΑΖΗΣ

συνταξιούχος ΟΓΑ