Για μια τέτοια κυβέρνηση οι αγρότες των δρόμων της πόλης, οι μαθητές των σχολείων, η πρόνοια, η δουλιά, η φτώχεια, ο πληθωρισμός, η λιτότητα είναι απλές λέξεις. Λέξεις, με τις οποίες στο τέλος φτιάχνεται μια γλώσσα συμβατική, η γλώσσα μιας νέας μυθολογίας, για να συνεννοούνται οι απανταχού εξουσίες με τον Προκρούστη των Βρυξελλών. Ο λαός μας, όμως, που δέχεται όλες αυτές τις "λέξεις" σαν πληγές στο κορμί του, μιλάει τη δική του γλώσσα, και, αν προσέξει καλά, μπορεί να πάρει το παιχνίδι στα χέρια του!

Κυρίες και κύριοι, δικαίωμά σας είναι να δέχεστε να σας ψάχνουν. Να απλώνουν τα χέρια τους επάνω σας και να σας ταπεινώνουν. Η ζωή σας σας ανήκει και μπορείτε να την καταναλώνετε όπως θέλετε. Δικαίωμά σας ακόμα να θεωρείτε την προσβολή "ψιλά γράμματα" μπροστά στην "πρόσκληση σε γεύμα". Εχετε όλα τα δικαιώματα των αποικιοκρατούμενων, αφού έτσι νιώθετε.

Και αφήστε αυτή την άνοστη καραμέλα περί "Ξένιου Δία". Οταν κάποιος θέλει να δικαιολογήσει την υποταγή του δεν είναι ανάγκη να τα φορτώνει στους θεούς. Ομολογήστε - οριστικά - ότι μοιάζετε με εκείνο το υπηρετικό προσωπικό ξενοδοχείου του περασμένου αιώνα, που ένας κρατούσε την ομπρέλα, ο άλλος το ξεσκονόπανο, ο τρίτος έστρωνε το χαλί και ο τέταρτος έπεφτε στα τέσσερα, για να πατήσει πάνω του ο πελάτης, για να δέσει τα κορδόνια του. Ομολογήστε - για να εξιλεωθείτε - πως ζηλέψατε αφόρητα την κοπέλα με τα τζιν που κατέβαζε τις τουαλέτες από το αεροπλάνο και πως θα θέλατε να είστε εσείς στη θέση της. Να είστε εσείς αυτοί που θα μεταφέρατε τις βαλίτσες. Που θα κρατούσατε τα καπέλα. Τις πάνες της μικρής...

Αυτοί οι αργόσυρτοι διδασκαλικοί λόγοι της Χίλαρι, λόγοι που λέγονται μόνο σε λαούς με ειδικές ανάγκες, σας αποκάλυψαν. Τα ταπεινωμένα χειροκροτήματά σας σε κάθε τρύπια κορόνα της περί δημοκρατίας σάς μαρτύρησαν. Οι πομπές με τους γορίλες της και τις προσβολές τους έκαναν στο τοπίο - και στους ανθρώπους του - να μοιάζει με περιοχή που πάνω της πέρασε η ασχήμια και άφησε τα καταστροφικά σημάδια της. Εφτασαν τρεις μόνον μέρες, για να φανεί η απόλυτη γύμνια σας. Τρεις μόνον μέρες, για να αποδειχτεί πως είστε ανέτοιμοι - και ανίκανοι - να υπερασπιστείτε το λαό μας και την ιστορία του. Τρεις μόνον μέρες, για να ξαναζήσουμε το δόγμα, "στρατηγέ μου ο στρατός σου"! Τρεις μόνον μέρες για να επιστρέψουμε στο 1950!

Αγέρωχη, γελαστή, ευαίσθητη και αδάμαστη. Ετσι θα τη θυμόμαστε την Κατερίνα Χαριάτη - Σισμάνη.Την αγωνίστρια,που σ' όλη της τη ζωή, ακούραστα, πάλεψε πλάι στο λαό μας, μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ και του ΕΑΜ,για ένα καλύτερο αύριο. Τη γυναίκα,που ένωσε τη φωνή της με τις εκατοντάδες συνεξόριστές της στα κολαστήρια της Χίου, του Τρίκερι και της Μακρονήσου. Τη ζωγράφο,που φώτισε με το χρωστήρα της μορφές του αγώνα, μορφές του έπους της Εθνικής Αντίστασης. Τον άνθρωπο,που το ήθος και η σεμνότητά του θα μείνει πολύτιμη κληρονομιά στους νεότερους.

Η Κατερίνα Χαριάτη - Σισμάνη έφυγε την περασμένη Τετάρτη από κοντά μας, αφήνοντας ένα μνημειώδες έργο, έργο που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ιστορικό ντοκουμέντο.Πολύπλευρη και πολυτάλαντη, παρουσίασε την εικαστική της δημιουργία σε πάνω από εκατό ατομικές και ομαδικές εκθέσεις. Παράλληλα με τη ζωγραφική, για πολλά χρόνια, ασχολήθηκε με τη σκηνογραφία και την ενδυματολογία, με τη μάσκα, με το γράψιμο και τη δημοσίευση μελετών, άρθρων, ποιημάτων και μεταφράσεων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα βιβλία της: "Η τέχνη στα Επτάνησα","Σκίτσα θεάτρου","Το παραμύθι της Μαρούλας","Μαθητεύοντας κοντά στον Μπουζιάνη","Προπολεμικά ειδύλλια","Δύο ζακυνθινά σαλόνια - όπως τα είδε ο Στάθης Χαριάτης το 1925" κ. ά.

Ομως, "σταθμός" μπορεί να χαρακτηριστεί το λεύκωμα "Γυναίκες από όλη την Ελλάδα",στο οποίο παρουσιάζονται 200 σκίτσα των γυναικών αγωνιστριών στα ξερονήσια.Ας σταθούμε σε αποσπάσματα του προλόγου της στο λεύκωμα, για να γνωρίσουμε μέσα απ' το δικό της λόγο τις ανθρώπινες αξίες που διέπουν τη σκέψη, τα αισθήματα και την τέχνη της, συνολικά.

" (... ) Το λεύκωμα παρουσιάζει την εξόριστη όπως ακριβώς ήταν. Οι δοκιμασίες ατσαλώνουνε το χαρακτήρα τους, η ομαδική ζωή τις βοηθάει να νικήσουν τις μικροαδυναμίες τους, το τραγούδι δε λείπει από τα χείλη τους και οι εκπολιτιστικές εκδηλώσεις που ετοιμάζουν καθημερινά δεν τις αφήνουν να μελαγχολήσουν".

"Στις αποθήκες, την τρίτη διαμονή μας στη Χίο, ήταν έξι υγρά τσιμεντόστρωτα δωμάτια με συνωστισμένο κόσμο και παιδάκια (... ). Μπορεί να μην είχαμε δικαίωμα να απλώσουμε τα ρούχα μας για να ξεμουχλιάσουν, αλλά είχαμε όλη τη διάθεση και τον καιρό να μελετήσουμε τον "Προμηθέα Δεσμώτη" και να αποστηθίζουμε τους ρόλους μας. Πώς να ζωγραφίσω, όμως, σκηνές απόγνωσης;".

"Τις παίρνανε τις γυναίκες μας για στρατοδικείο. Μαζεμένες η μια σφικτά κοντά στην άλλη, σαν στην αρχαία τραγωδία. Με τι καρδιά να γίνω θεατής; Να ξεχωρίσω από τις άλλες για να ζωγραφίσω;".

"Ημουν ένα με αυτές όλες. Μία αξεχώριστη μονάδα. Η ψυχή μου, κείνη τη στιγμή, είχε ξεχάσει την τέχνη. Ζούσε την πραγματικότητα τη φοβερή. Και περιμέναμε και εκτελέσεις. Και γίνανε".

"Το ταξίδι που κάναμε για το Τρίκερι, ήταν θαλασσοπνιγμός. Τέτοια ήταν πάντα τα ταξίδια μας. Φτάσαμε βραδινή ώρα στο χωριό και νυχτώσαμε στον ανήφορο. Η βροχή καταρρακτώδης. Κατάλυμα κανένα. Ολα τα υπάρχοντά μας μουσκεμένα. Βρήκαμε λαγούμια υπόγεια, από παλιούς εξόριστους, πλημμυρισμένα. Εκεί τρυπώσαμε. Εκεί βολευτήκαμε τη νύχτα (... ) ".

"Αλλά να που θυμήθηκα μιαν άλλη εικόνα: Την Ρόζα, καθώς απομακρυνόταν η βάρκα, να μας χαιρετά, σείοντας τις χειροπέδες και κοντά της την Γκότση, την Τζένη, την Αννα και τ' άλλα κορίτσια μας, που τις πήγαιναν στη Λάρισα να τις βασανίσουν.Τέτοιες σκηνές δεν μπόρεσα να τις ζωγραφίσω. Πάλι καλά που βρήκα τη δύναμη ν' απαθανατίσω δύο εικόνες από το αρματαγωγό που μας πήγαινε στη Μακρόνησο. Εκεί, γυναίκες κουβάρια μαζί με δέματα, προσπαθούν, το βράδυ, να κοιμηθούν. Και το πρωί, φρεσκάρονται και χτενίζονται".

"Είχαμε φτιάσει συνεργεία. Τσαγκαρίνες, παπλωματούδες, ράφτρες, μαραγκούδικο. Εχουμε καθηγήτριες του Γυμνασίου που δίδασκαν αρχαία, μαθηματικά, ιστορία. Οσες ξέρανε ξένες γλώσσες διδάσκανε Γαλλικά, Αγγλικά, Γερμανικά, Ιταλικά. Αλλες δασκάλες αναλάβανε τις αναλφάβητες. Είχα κι εγώ τριάντα μαθήτριες που ζωγραφίζανε καρτάκια για την αλληλογραφία των εξορίστων με τα σπίτια τους. Τους έκανα και σκηνικά για τις παραστάσεις και κοστούμια, μαζί με τις ράφτρες μας, για το καρναβάλι (... )".

"Με τα μαθήματα, τα σκετς, τις διαλέξεις, τις παραστάσεις και την καθημερινή δουλιά, πέρασε και τούτος ο χρόνος, χωρίς βέβαια να λείψουν οι προστριβές και οι δυσκολίες. Δε θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο. Σκοπός μου δεν ήταν να περιγράψω την εξορία. Αλλες γράψανε λεπτομερειακά για αυτήν".

Η Κ. Χαριάτη βρήκε παρηγοριά στην τέχνη, για να μπορέσει να αντέξει στις δύσκολες ώρες της εξορίας. Μπόρεσε να δει τις ομορφιές, το άσπρο, που έχει το κάθε μαύρο στη ζωή.

Η. Μ.

Να κόψουμε το κάπνισμα; Οχι. Δεν το προτείνουμε παρόλο που θα έπρεπε να το κάνουμε. Λέμε να δούμε τις συνέπειες του καπνίσματος με άλλο μάτι... "Τις βλαβερές συνέπειες του καπνού" του Αντον Τσέχοφ που θα παρουσιάσει η ΕΤ - 1 στις 22.05, τη Δευτέρα.Το έργο δίνει μια σαρκαστική εικόνα του γάμου, καθώς ο ήρωας είναι ένας ταλαίπωρος επαρχιώτης που καταπιέζεται αφόρητα από τη γυναίκα του και τις ...13 κόρες του. Ο Αντον Τσέχοφ (1860 - 1904) είναι ο έξοχος Ρώσος πεζογράφος και θεατρικός συγγραφέας που έγινε γρήγορα γνωστός στην Ελλάδα, τόσο με τα διηγήματά του όσο και με τα εξαιρετικά θεατρικά του έργα. Γεννήθηκε στο Τάγκανροκ της Αζοφικής και ήταν τρίτος γιος ενός μικροεμπόρου και εγγονός ενός δουλοπάροικου που είχε εξαγοράσει την ελευθερία του το 1841. Η τυραννικότητα, ο αλκοολισμός, η θρησκοληψία, η φτώχεια, η εξαθλίωση, σφράγισαν τα παιδικά του χρόνια. Ο νεαρός Τσέχοφ άρχισε να ερωτοτροπεί με τη λογοτεχνία, που αργότερα θα την ονομάσει ερωμένη του και θα αφήσει τη νόμιμη σύζυγό του, την ιατρική. Στα 1895 ο Τσέχοφ θα αρχίσει την "τετραλογία" του: "Ο γλάρος", "ο Βυσσινόκηπος", "Οι τρεις αδελφές" και "Ο Θείος Βάνιας" θα γραφτούν για να "γράψουν" ιστορία στην ιστορία του θεάτρου.

Τα χιόνια δε λιώσανε στον Παρνασσό. Εκεί θα μας μεταφέρει ο φακός της ΕΤ - 2 στις 17.30 την Τρίτη. Θα πάμε και εμείς χωρίς να μεκινηθούμε να κάνουμε σκι, ή έστω ας παραμείνουμε θεατές των άλλων. Θα παρακολουθήσουμε πολύχρωμες ανθρώπινες φιγούρες να λικνίζονται πάνω στα πάνλευκο σεντόνι. Ελεύθερες υπάρξεις να αγγίζουν τα σύνορα του ουρανού... Οι φίλοι του σκι, οι εν δυνάμει φίλοι θα απολαύσουν τη σπανιότητα, τη μοναδικότητα του τοπίου. Οι πρωταθλητές του σκι, η Θωμάη Λεφούση και ο Χρήστος Λεφούσης, κατεβαίνουν μέσα από πλαγιές και κάνουν επικίνδυνες διαδρομές για να μας χαρίσουν ένα θέαμα εξαιρετικής ομορφιάς. Τέλος, έπειτα από μια μικρή αναφορά στην πανέμορφη πόλη της Αράχοβας, θα πάμε στη Λάκουρα, στην πιο ψηλή κορυφή του Παρνασσού.

Η Ναταλία Αποστολοπούλου,συνεξόριστη της Κ. Χαριάτη, σε ομιλία της στο φιλολογικό απόγευμα της "Σμύρνας" (18/3/1976), αναφέρθηκε στην έκθεση των 200 σκίτσων του λευκώματος "Γυναίκες από όλη την Ελλάδα".Η έκθεση πραγματοποιήθηκε στο υπόγειο βιβλιοπωλείο "Καταφύγιο" το Νοέμβρη του 1975."(...) Ετσι που κατέβηκα τα σκαλοπάτια μέσα σε κείνη τη χαμηλοτάβανη συμπαθητική γωνιά κι αντίκρυσα, απόμεινα βουβή. Οι μνήμες ζωντάνεψαν και μ' άρπαξαν στο ξέφρενο ταξίδι των περασμένων. Πίσω ολοταχώς. Χίο, Τρίκκερι, Μακρονήσι και πάλι Τρίκκερι (...)".

"Νάτες καταντικρύ μου οι αγαπημένες μορφές, που μαζί τους μοιράστηκα τις πίκρες, την πείνα, την αγωνία, τις δραματικές περήφανες στιγμές, την έξαρση, το θάνατο, τέσσερα χρόνια. Με την έξοχη τέχνη της, η Κατερίνα, με τις σίγουρες εκφραστικές μολυβιές της, κράτησε κοντά μας για πάντα, πάνω στο ευτελές χαρτί ολοζώντανα: το απροσκύνητο υψηλό φρόνημα, την εθνική αξιοπρέπεια, τη γυναικεία περηφάνια, τη συνεπή και αδούλωτη συνέχεια του πολυβασανισμένου λαού μας.Με μοναδικό της μέσο το μολύβι, σφράγισε μιαν εποχή ιστορική κι έκλεισε μέσα κει το έπος της Εθνικής Αντίστασης, που σήκωσε στους ώμους της η Ελληνίδα γυναίκα (...)".

"Τα σκίτσα της Κατερίνας είναι μια μαρτυρία κι αύριο θα 'χουνε τη θέση τους στο Μουσείο της Εθνικής Αντίστασης".

Ο Γιώργος Βακαλό, αναφερόμενος στα "Σκίτσα Θεάτρου" (1972), σημειώνει:

"Την Κατερίνα Χαριάτη τη συνάντησα συχνά στα εργαστήρια εκτελέσεως σκηνικών. Περισσότερο από απλός εκτελεστής στάθηκε βοηθός μου. Ηξερα πως μπορούσα να την εμπιστευτώ για το κάθε τι. Γιατί τη διέκρινε μια κατασκευαστική ευστροφία και ένα αισθητήριο ποιότητας, που έβρισκε την εκδήλωσή του σε ό,τι έπιανε στα χέρια της".

"Η θερμότητα της ψυχής της Κ. Χαριάτη, που δεν εξαντλείται ούτε στη ζωγραφική, ούτε στην ποίηση, ούτε στην αγωνιστική στάση της ζωής, που κράτησε πάντα, περίσσευε και για το θέατρο (...)".

"Αφού τέλειωνε τη σκληρή δουλιά της, στα εργαστήρια, καθισμένη ως αργά στο σκοτάδι της πλατείας, έπαιρνε σκίτσα από την παράσταση, από τους ανθρώπους που κινιόνταν γύρω της στην πρόβα, μια λεπτομέρεια, μια κίνηση, μια σιλουέτα, δοσμένη με ευαισθησία, γρηγοράδα και σιγουριά".

"Ενας ατέλειωτος αριθμός τέτοιων σκίτσων ζωντανεύουν τις στιγμές εκείνες με την αμεσότητά τους. Δείχνουν την οπτική αντίληψη της Κ. Χαριάτη, που κατορθώνει να μεταφέρει στο ρυθμό λίγων γραμμών, στον παλμό τους, στον τόνο τους, τη συγκίνηση των εντυπώσεών της (...)".

"Το πέρασμα της εικόνας ευθύς από το μάτι στο χέρι, προϋπόθεση των χειρονομιακών αξιών κάθε καλού σκίτσου, είναι έμφυτο, φαίνεται στην Κ. Χαριάτη σε όλες της τις εκδηλώσεις. Και δεν απέχει από αυτό που θα τη χαρακτήριζε και σαν άνθρωπο, που έζησε "με την καρδιά στο χέρι"".

"Οι τσαγκαρίνες". Λάδι (1950)

"Πρωί στο αρματαγωγό για τη Μακρόνησο"

"Ρόζα Ιμβριώτη"

Τα έργα προέρχονται από το λεύκωμα της ζωγράφου "Γυναίκες από όλη την Ελλάδα"