Απελευθερωμένη από τη λάμψη που της χάρισε ο ελληνικός κινηματογράφος, το θέατρο και η τηλεόραση, η γυναίκα που γοήτευσε και αγαπήθηκε από το κοινό όλων των ηλικιών, ηρεμεί πια μέσα μέσα στην ιστορία της νεοελληνικής τέχνης. Απελευθερωμένη από το πονεμένο σώμα της, η Αλίκη Βουγιουκλάκη ξεκίνησε χτες, για το μεγάλο "ταξίδι", ανέλπιστα νωρίς. Ανέλπιστα, λόγω της αηθαλούς νιότης, της ζωντάνιας και αστείρευτης ενέργειας που εξέπεμπε.

Κανείς δεν ήθελε να πιστέψει την είδηση του θανάτου της. Οσο κι αν οι φόβοι μεγάλωναν μέρα με τη μέρα, από τη στιγμή που έγινε γνωστό ότι έπασχε από την επάρατη νόσο. Ολοι ήλπιζαν πως θα έβγαινε νικήτρια. Ο πόνος συνοδεύεται πάντα από την ελπίδα. Ελπίδα, που μαζί με τη λεβεντιά, την αξιοπρέπεια που την χαρακτήριζε δεν την εγκατέλειψαν ούτε στιγμή. Ο πρώτος "κεραυνός εν αιθρία" έπεσε στα μέσα Μαϊου. Η ίδια η λαοφιλής ηθοποιός δήλωνε επιστρέφοντας από την Αμερική, όπου πήγε για εξετάσεις, "τώρα αρχίζει η μάχη μου".Με χαμόγελο, που δεν έσβησε ποτέ από τα χείλη της, ζήτησε από τους δημοσιογράφους "διακριτικότητα". Κάποιες φορές, το σεβάστηκαν, άλλες όχι.

Η Αλίκη Βουγιουκλάκη έδοσε πράγματι τη μάχη της με θάρρος και χαμόγελο, όπως ομολογούσαν οι δικοί της άνθρωποι, που δεν την άφησαν ποτέ μόνη, επί δύο μήνες στο Ιατρικό Κέντρο, όπου υποβαλλόταν σε θεραπευτική αγωγή. Αγωγή, που δεν μπορούσε να χτυπήσει την αρρώστεια και να βγάλει νικήτρια την "αγαπημένη του κοινού". Και... έφυγε. Η σιωπή "κατοίκησε" παντοτινά στο γελαστό της πρόσωπο. Το χαμόγελό της, όμως, το άφησε "κληρονομιά" για πάντα στον κόσμο που αγάπησε και την αγάπησε.

Εφυγε, παίρνοντας μαζί της πολλά ανεκπλήρωτα όνειρά της. Και επαγγελματικά και προσωπικά. Ηθελε και είχε πολλά ακόμη να κάνει. "Είναι στιγμές" - είχε πει κάποτε - "που πιστεύω πως ό,τι πέτυχα με πολύ κόπο δε νομίζω τελικά ότι ήταν ο στόχος μου. Η ουσία μου ξέφυγε και το ξέρω. Και θέλω να προλάβω πριν είναι πολύ αργά. Δε θέλω, όταν θα είμαι πια μια πολύ κουρασμένη γριούλα και κάνοντας απολογισμό, να καταλήξω στο συμπέρασμα ότι η περίπτωση Αλίκη Βουγιουκλάκη ήταν πολύ κακό για το τίποτα".Λόγια δραματικά, αν σκεφτεί κανείς ότι η Αλίκη Βουγιουκλάκη δεν μπόρεσε να γίνει μια κουρασμένη γριούλα. Φαίνεται πως δεν της πήγαινε αυτός ο ρόλος. Η ζωή της την ήθελε πάντα νέα. Ο χρόνος δεν της επέτρεψε ή αυτή δεν επέτρεψε στο χρόνο να αφήσει πάνω της τα σημάδια του.

Το κοινό την αγάπησε πολύ, αλλά είχε και επικριτές. Εκείνη, όμως, έπαιρνε δύναμη από την αγάπη του κοινού: "Ανταποκρίθηκα" - είχε πει σε παλιότερη συνέντευξή της "σ' αυτό, που ήθελε ο κόσμος και δεν ντρέπομαι γι' αυτό. Σε περιόδους μεγάλου άγχους και μεγάλων προβλημάτων ψυχαγωγούσα τον κόσμο. Το ξέρω, πως θα έρθει μια στιγμή που οι αναμνήσεις δε θα έχουν οίκτο για μένα. Δε σας παίζω την αθάνατη. Η ματαιότητα της ζωής μου, όπως και κάθε ζωής, είναι δεδομένη. Θα 'θελα, όμως, να 'μαι από μια μεριά να δω τι θα γίνει μετά το θάνατό μου... Μ' αυτούς τους αρνητές που δεν ξέρω πού θα κρυφτούν... Πιστεύω και ελπίζω, όμως, ότι υπάρχει μια άλλη ζωή. Αν δεν υπάρχει, τότε η ζωή είναι μια φάρσα που καταλήγει μακάβρια. Αχ, ας είχα μια άλλη ζωή, όποια να 'ναι, φτωχή και μίζερη. Θα την ήθελα πάρα πολύ".Δυστυχώς, κανείς δεν μπορεί να δώσει απάντηση σ' αυτή την αιώνια αγωνία του ανθρώπου.

Με το ρόλο της Βιόλας από τη "Δωδέκατη Νύχτα" του Σαίξπηρ, έγινε δεκτή στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Πρώτη της θεατρική εμφάνιση, σύμφωνα με κάποια στοιχεία, ήταν στο έργο του Μολιέρου "Κατά φαντασίαν ασθενής", σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού. Ακολούθησαν οι "Φουσκοθαλασσιές" του Μπόγρη. Το 1954 αντικατέστησε την Αννα Συνοδινού, σαν σαιξπηρική Ιουλιέτα στο Θέατρο Εθνικού Κήπου, με Ρωμαίο τον Ν. Χατζίσκο. Το 1955 παίζει στο "Κεντρικόν", την "Πινακοθήκη των ηλιθίων" του Ν. Τσιφόρου. Τις πρώτες της επιτυχίες δημείωσε δίπλα στην Κατερίνα στα έργα "Η θεατρίνα" των Μομ - Μπόλτον, "Το κοντσέρτο" του Μπαρ, "Ο άγονος κήπος" της Μπάνιολτ κ.ά. Η πρωταγωνιστική της καθιέρωση έγινε δίπλα στον Κώστα Μουσούρη. Το 1958 ερμηνεύει την Ελίζα, στην "Ωραία μου κυρία" του Μπέρναρ Σο, ρόλος - σταθμός στην καριέρα της, που τον έπαιξε αρκετές φορές και αργότερα. Με σκηνοθέτη τον Κώστα Μουσούρη, πρωταγωνίστησε στα έργα "Τόπο στα νιάτα", "Πρίγκιπας και χορεύτρια", "Φτωχό σαν σπουργιτάκι".Θιασάρχης από τις αρχές της δεκαετίας το 1960, με καλλιτεχνικό διευθυντή του θιάσου της τον Μάριο Πλωρίτη,πραγματοποίησε την πρώτη του θριαμβευτική τουρνέ στην επαρχία. Το καλοκαίρι του 1962 πραγματοποίησε τέσσερις έκτακτες εμφανίσεις στην "Οδό ονείρων" του Μάνου Χατζιδάκι. Ακολούθησαν τα έργα "Καίσαρ και Κλεοπάτρα",σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού, μουσική Μάνου Χατζιδάκι, σκηνογραφία Νίκου Εγγονόπουλου, "Χτυποκάρδια στα Θρανία" του Σακελλάριου, και πολλά άλλα.

Με συνθιασάρχη τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ (1964-1974), ανεβάζουν τα έργα: "Πειρασμός" του Ξενόπουλου, "Η κόρη μου η σοσιαλίστρια" του Σακελλάριου, "Του φτωχού το αρνί" του Τσβάιχ, "Αυτή η γυναίκα μου" των Τσιφόρου - Βασιλιάδη κ.ά. Ενώ το 1971 εγκαινιάστηκε το καινούριο θέατρο "Αλίκη" με τη "Βασίλισσα Αμαλία".Το 1974 παρουσιάζει και πάλι το έργο του Μπέρναρ Σο "Ωραία μου κυρία", το οποίο σημαδεύει τόσο το τέλος της θεατρικής συνεργασίας της με τον Δημήτρη Παπαμιχαήλ, όσο και της συζυγικής τους ζωής. Είχαν παντρευτεί, στους Δελφούς, το 1965. Το 1975, η Α. Βουγιουκλάκη παρουσιάζει τη "Μαντώ Μαυρογένους",με μουσική Μίκη Θεοδωράκη. Ακολούθησαν τα έργα "Καμπίρια", "Το νυφικό κρεβάτι", "Ωραία μου Κυρία", "Καμπαρέ", "Εύθυμη χήρα", "Τζούλια", "Κυρία με τις Καμέλιες", "Εβίτα", "Βίκτωρ και Βικτωρία", "Φιλουμένα Μαρτουράνο, "Το γλυκό πουλί της νιότης", "Η κυρία δε με μέλλει" κ.ά. Τελευταία της (πέρσι το χειμώνα και φέτος την άνοιξη στη Θεσσαλονίκη) θεατρική εμφάνιση, η "Μελωδία της Ευτυχίας".

Η Αλίκη Βουγιοκλάκη ταυτίσθηκε με την παραγωγική ανάπτυξη και εμπορική εκτίναξη του κινηματογράφου στη μετεμφυλιακή Ελλάδα, και αναδείχτηκε από την αρχή της κινηματογραφικής της καριέρας της -στη δεκαετία του '50- και στις δύο επόμενες δεκαετίες, στο πρώτο "αστέρι" του, κάνοντας τη μια επιτυχία μετά την άλλη, με την "Φίνος Φιλμ": "Το ποντικάκι", "Ο αγαπητικός της Βοσκοπούλας", "Ο Μιμίκος και η Μαίρη", "Η μουσίτσα", "Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο", "Το κλωτσοσκούφι", "Μανταλένα" (που της χάρισε, το 1960, το Βραβείο Α' γυναικείου ρόλου στο Α' Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου), "Η Αλίκη στο ναυτικό", "Η σοφερίνα", "Το πιο λαμπρό αστέρι", "Η αρχόντισσα και ο αλήτης", "Η δασκάλα με τα ξανθά μαλλιά", "Ενα αστείο κορίτσι", "Η Μαρία της σιωπής", "Η Αλίκη Δικτάτωρ", "Πονηρό Θηλυκό, κατεργάρα γυναίκα", "Κατάσκοπος Νέλη", κ.ά.

Τα δύο τελευταία χρόνια, η ακατανίκητη "νεότητά" της αποτυπώθηκε και με παραμύθια που έγραψε και εξέδοσε, νιώθοντας απέραντη τρυφερότητα για τα παιδιά.

Είναι, δεν είναι πεντακόσια μέτρα η απόσταση που χωρίζει το υπουργείο Πολιτισμού από το Λαϊκό Σχολείο Παραδοσιακής Μουσικής.Φαίνεται, όμως, ότι αν και μικρή η απόσταση δε διευκολύνει στο να φτάσουν στο ΥΠΠΟ τα σήματα κινδύνου, που εκπέμπει εδώ και καιρό το Σχολείο. Μετά από 11 χρόνια λειτουργίας το σχολείο βρίσκεται σήμερα στην πλέον δυσχερή οικονομική κατάσταση, με αποτέλεσμα το ενδεχόμενο να μη λειτουργήσει τη νέα περίοδο."Το μοναδικό σχολείο παραδοσιακής μουσικής στον τόπο μας ζητιανεύει", λέει ο ιδρυτής και διευθυντής του Αριστείδης Μόσχος,τονίζοντας ότι "για να ανοίξει το σχολείο το Σεπτέμβρη χρειάζονται τουλάχιστον 5.000.000 δραχμές".

"Από το 1952, λέει, όταν προσλήφθηκα ως μουσικός επιμελητής στο Λύκειο Ελληνίδων, βλέποντας τα παραδοσιακά όργανα, λόγω της εισβολής των ξενόφερτων ήχων, να εκτοπίζονται αισθάνθηκα την ανάγκη αντίστασης. Από τότε οραματίστηκα τη δημιουργία ενός σχολείου παραδοσιακής μουσικής, όπου θα διδάσκονταν τα όργανα, οι νέοι θα μάθαιναν τη μουσική και τους χορούς μας. Εκείνη την εποχή είχα μείνει σχεδόν μόνος στο σαντούρι. Ομως και στα άλλα όργανα έβλεπα την ανάγκη "παραγωγής" νέων μουσικών. Κανείς, όμως, δεν άνοιγε το πουγκί του για μια τέτοια υπόθεση". Τα χρόνια περνούσαν και το 1985 ο Αρ. Μόσχος πήρε τη μεγάλη απόφαση. "Μάζεψα, λέει, όλες μου τις οικονομίες και τόλμησα να το ανοίξω σαν αστική εταιρία μη κερδοσκοπική (οι μαθητές πληρώνουν ένα συμβολικό ποσό). Χωρίς την παραμικρή βοήθεια, αλλά με την πίστη ότι κάποιοι στην πορεία θα ευαισθητοποιηθούν. Περισσότερο πίστευα στο υπουργείο Πολιτισμού, στην κυρία Μερκούρη. Την καλέσαμε μερικές φορές, όμως τίποτα... Ισως, να μην έφταιγε η ίδια... Ισως, να μην την άφηναν κάποιοι, που δεν έβλεπαν με καλό μάτι το σχολείο. Κάποιους ενοχλούσε, φαίνεται".

Η πορεία του σχολείου, παρά τα οικονομικά προβλήματα που κατά καιρούς αντιμετώπιζε, ήταν επιτυχημένη και η προσφορά του μεγάλη. "Ολα τα μεγάλα συγκροτήματα της Αθήνας έχουν δικούς μας μουσικούς", λέει με καμάρι ο Αρ. Μόσχος. Στο σχολείο διδάσκονται 22 διαφορετικά όργανα: (σαντούρι, κλαρίνο, βιολί, λαούτο, λύρα, τζουράς, μπουζούκι κ.α.)

Η οικονομική ασφυξία δεν είναι μια νέα κατάσταση για το σχολείο, καθώς στα 11 χρόνια λειτουργίας του, ουδέποτε έλαβε την παραμικρή επιχορήγηση. Τα συσσωρευμένα οικονομικά προβλήματα, όμως, έφτασαν τελευταία σε οριακό σημείο. "Τα λειτουργικά έξοδα του σχολείου είναι περίπου 2.000.000 το μήνα, ενώ το μηνιαίο παθητικό ανέρχεται στις 600.000 - 700.000 δραχμές".Η κατάσταση οξύνεται τους θερινούς μήνες, καθώς τα ενοίκια και άλλα έξοδα "τρέχουν", παρ' όλο που το σχολείο παραμένει κλειστό και συνεπώς χωρίς έσοδα."Εχουμε συνολικό παθητικό περίπου 20.000.000 δραχμές, λέει ο Αρ. Μόσχος. Για την πληρωμή των ενοικίων διαθέτω πλέον χρήματα από δισκογραφικές μου δουλιές, παίρνω δανεικά από συγγενείς και φίλους. Η γυναίκα μου, για να βοηθήσει, αναγκάστηκε να πουλήσει ένα ακίνητο, κληρονομιά από τη μητέρα της. Οι 16 δάσκαλοι, που απασχολούνται στο σχολείο πληρώνονται (για χάρη μου) σαν ωρομίσθιοι, μια και δεν μπορούμε να πληρώσουμε αυτά που προβλέπουν οι Συλλογικές Συμβάσεις Εργασίας Μουσικών. Μόλις τα απαιτούμενα για τη μεταφορά τους παίρνουν πλέον. Είναι που υπάρχει το συγκρότημά μου. Χάρη σ' αυτό και στο μεγάλο αγώνα μας διατηρείται το σχολείο, που σήμερα διαθέτει περίπου 180 μαθητές".

Οι ενέργειες του Αρ. Μόσχου πολλές και η αγωνία του για τη συνέχιση της λειτουργίας του σχολείου μεγάλη. "Πήγα, λέει, στη Μελίνα. Δε με άκουσε! Πήγα στο Γενικό Γραμματέα του ΥΠΠΟ, Γ. Θωμά. Τίποτα, απατηλές υποσχέσεις. Ο κ. Μικρούτσικος ούτε που αξιώθηκε να με δεχτεί! Λυπάμαι, γιατί είναι και μουσικός. Πήγα στον υπουργό Παιδείας, Γ. Παπανδρέου. Τίποτα! Η Σοφία Παπανδρέου ξέρει πολύ καλά τι συμβαίνει εδώ μέσα, είναι τιμητικό μέλος... Και στον Τσοχατζόπουλο πήγα...".

Αλλά και η τωρινή ηγεσία του υπουργείου Πολιτισμού είναι ενήμερη για τα προβλήματα του σχολείου, καθώς ο Αρ. Μόσχος έστειλε ένα (ακόμη) υπόμνημα και το σχετικό φάκελο με τα στοιχεία.

"Δεν ανέχομαι τον εμπαιγμό, λέει. Τη γνωστή απάντηση "αφήστε το τηλέφωνό σας και θα επικοινωνήσουμε μαζί σας". Δε ζητάω χρήματα για τον εαυτό μου. Δεν μπορεί η παραδοσιακή μουσική να είναι πάντα ο τελευταίος τροχός της αμάξης. Φαίνεται, όμως, ότι το σχολείο κάποιον ενοχλεί, είμαι βέβαιος πλέον γι' αυτό. Εχω την ηθική ικανοποίηση ότι με αγαπάει ο κόσμος, όμως με πολέμησε το βρώμικο κύκλωμα, γιατί δεν μπήκα σε αυτό, δε θέλησα να συμβιβαστώ... Ας δείξουν κάποιο ενδιαφέρον για το σχολείο. Εμείς κάνουμε κάθε προσπάθεια να βρούμε χρήματα από ιδιώτες, όχι από σπόνσορες, με δόσεις... ".

Ρουμπίνη ΣΟΥΛΗ