Με απόφαση της κυβέρνησης, η Τράπεζα Κρήτης - που έγινε ιδιαίτερη γνωστή από το σκάνδαλο Κοσκωτά στην περίοδο του 1988 - έσπασε από τις αρχές του έτους σε δυο κομμάτια, το "υγιές" και το "νοσηρό". Η Τράπεζα απασχολεί σήμερα 1.465 άτομα και το υγιές κομμάτι της εκτιμάται ότι θα εμφανίσει κέρδη στην πρώτη χρήση 1996. Η αναμενόμενη κερδοφορία της Τράπεζας θα αξιοποιηθεί από την κυβέρνηση, σαν ένα "ατού" που θα το προβάλει με κάθε τρόπο, προκειμένου να κάνει ελκυστικότερη την πώλησή της σε εκείνους που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον να την εξαγοράσουν. Η τιμή εκκίνησης για την αγορά της Τράπεζας προσδιορίστηκε πρόσφατα σε 40 δισ. δραχμές. Το ποσό αυτό θεωρείται προκλητικά χαμηλό αν πάρει κανείς υπόψη το εκτεταμένο δίκτυο υποκαταστημάτων που διαθέτει σε όλη την Ελλάδα και άλλα αξιόλογα περιουσιακά στοιχεία.

Στελέχη της Τράπεζας της Ελλάδος - μεταφέροντας τις κυβερνητικές προθέσεις για το τίμημα που παζαρεύει την πώληση της Τράπεζας Κρήτης - υποστηρίζουν ότι θα είναι πραγματική επιτυχία αν το δημόσιο συγκεντρώσει από την πώληση όσα έχει βάλει για να δημιουργήσει τη "νέα" Τράπεζα Κρήτης. Δηλαδή 38 δισ. δρχ. από το υπουργείο Οικονομικών και 6 δισ. δρχ. από την Τράπεζα της Ελλάδος. Οι ίδιες πηγές εμμέσως θεωρούν ακατόρθωτο να εισπραχθούν τα συσσωρευμένα χρέη της μέχρι τώρα περιόδου, που ανήκουν στην "παλιά" Τράπεζα Κρήτης...

Στην ουσία, η κυβέρνηση αποφάσισε το "σπάσιμο" προκειμένου να διευκολύνει την προς τα έξω εικόνα της Τράπεζας, ώστε να την καταστήσει ελκυστική στους επίδοξους αγοραστές. Ετσι έχουμε ουσιαστικά να κάνουμε με τη μητρική "κακή" και παλιά τράπεζα και τη θυγατρική "καλή" και υγιής - απαλλαγμένη από τις αμαρτίες του παρελθόντος - καινούρια. Η πρώτη δηλαδή θα πουλήσει τη δεύτερη με σκοπό να αντλήσει όσο το δυνατό περισσότερα χρήματα προκειμένου, αφ' ενός να πάρει πίσω τα "φρέσκα" κεφάλαια που δόθηκαν για τη δημιουργία της "νέας" Τράπεζας, αφ' ετέρου, αν είναι δυνατό, για να βουλώσει μέρος από τις μαύρες τρύπες που άφησε πίσω της η παλιά διοίκηση της Τράπεζας. Αυτά όσον αφορά το ένα σκέλος, δηλαδή αυτόν που πληρώνει τα σπασμένα και είναι - ως συνήθως - το ελληνικό δημόσιο και επαγωγικά οι Ελληνες φορολογούμενοι.

Στο άλλο σκέλος, αυτός (ή αυτοί) που θα γίνουν τα νέα "αφεντικά" στην Τράπεζα Κρήτης:

• Θα κληρονομήσουν ένα ευρύ δίκτυο υποκαταστημάτων που ξεπερνούν τα 80 και είναι διασκορπισμένα σε όλη τη χώρα και είναι πλήρως εξοπλισμένα.
• Θα επωφεληθεί από το έτοιμο όνομα της Τράπεζας και θα χρειαστεί σημαντικά λιγότερα αρχικά έξοδα διαφήμισης και οργάνωσης.
• Θα έχει ήδη εξασφαλισμένη πελατεία από τους υπάρχοντες πελάτες της Τράπεζας.
• Κατά πάσα πιθανότατα, θα πάρει και "πανωπροίκι" τις θυγατρικές εταιρίες της Τράπεζας, ανάμεσα στις οποίες είναι οι "αδελφές" ασφαλιστικές "Ακμή Ζωής" και "Ακμή Ζημιών", η χρηματιστηριακή "Επενδύσεις Αναπτύξεως", η "ΕΒΟ" (ακίνητα) και τα "Ξενοδοχεία Ελλάδος". Η τελευταία αυτή εταιρία έχει στην κατοχή της μεταξύ άλλων το υπό πώληση κεντρικό ξενοδοχείο της Αθήνας "Κινγκ Τζορτζ", καθώς και ημιέτοιμες κτιριακές εγκαταστάσεις στο Μαρούσι και στην Ανάβυσσο. Από τις παραπάνω θυγατρικές εταιρίες λειτουργούν κανονικά οι ασφαλιστικές και η χρηματιστηριακή, ενώ οι υπόλοιπες είναι μεν ζημιογόνες, δεν παύουν όμως να αξίζουν μια περιουσία.

Τα εμφανή χρέη της Τράπεζας Κρήτης, ύψους περίπου 100 δισ. δραχμών,αναλύονται ως εξής:

α) 20 δισ. δρχ. δάνειο από την Τράπεζα της Ελλάδος.

β) 10 δισ. δραχμές από καταθέσεις των ΔΕΚΟ, οι οποίες είναι δεσμευμένες από το 1989.

γ) 32 δισ. δραχμές από διάφορα "φέσια" που είχε βάλει η διοίκηση Κοσκωτά.

δ) 17 δισ. δραχμές χρέη της μετά του Κοσκωτά περιόδου (1988 - 1995).

Επιπρόσθετα υπάρχουν 22 δισ. δρχ. από θαλασσοδάνεια που μεταφέρθηκαν από χορηγήσεις της "παλιάς" τράπεζας στη "νέα" και για τα οποία δεν έχει γίνει ακόμα δικαστική διερεύνηση ως προς το με ποια κριτήρια και με τι όρους δόθηκαν.

Η Τράπεζα Κεντρικής Ελλάδος (ΤΚΕ), που ιδρύθηκε το 1936, πέρασε το 1984 - μετά τις λοβιτούρες της ιδιωτικής πρωτοβουλίας επί διοίκησης Δούκαρη - κάτω από τον έλεγχο του δημοσίου και σήμερα το μεγαλύτερο πακέτο μετοχών της (το 56,6%) το κατέχει η Αγροτική Τράπεζα. Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία, στην ΤΚΕ απασχολούνται 580 άτομα σε 16 υποκαταστήματα, τα οποία (όπως μαρτυρά και το όνομα της τράπεζας) είναι γεωγραφικά συγκεντρωμένα κυρίως στη Στερεά Ελλάδα και τη Θεσσαλία. Από άποψη μεγέθους - με βάση το ενεργητικό - κατατάσσεται στη 17η θέση, ενώ παρουσίασε το 1995 κέρδη, ύψους 1,8 δισ. δρχ.

Η πώληση της τράπεζας προσκρούει στις αλλεπάλληλες δικαστικές αγωγές που καταθέτουν οι παλαιοί μέτοχοι της "ομάδας Δούκαρη", οι οποίοι και είχαν καταληστέψει την τράπεζα όταν ήταν σε ιδιωτικά χέρια. Η ιδέα της απορρόφησής της από τη μητρική Αγροτική δεν έχει - τουλάχιστον επίσημα - απορριφθεί, αν και είναι σίγουρο ότι η επιλογή αυτή θα διευρύνει το δίκτυο της τελευταίας στην ευρύτερη περιοχή της πρωτεύουσας, όπου και υστερεί σε δίκτυο υποκαταστημάτων. Στόχος της κυβέρνησης, ωστόσο, είναι να προχωρήσουν οι διαδικασίες - εκ νέου - ιδιωτικοποίησης της ΤΚΕ, με εκχώρηση του πακέτου μετοχών της Αγροτικής. Οι πληροφορίες αναφέρουν ότι το "παζάρι" που γίνεται μεταξύ κυβέρνησης και υποψήφιων αγοραστών, είναι να καταβάλουν οι ενδιαφερόμενοι περίπου 10 δισ. δραχμές για να αποκτήσουν την κυριότητά της. Η περίπτωση της ΤΚΕ είναι κλασική της έννοιας που οι γαλαζοπράσινες κυβερνήσεις αντιλαμβάνονται το ρόλο του κράτους: Αγοράζουν μια χρεοκοπημένη επιχείρηση μαζί με τα χρέη και τα "φέσια" που έβαλαν οι ιδιώτες, την εξυγιαίνουν με χρήματα των φορολογούμενων και κατόπιν την εκχωρούν εκ νέου στους ιδιώτες, χρησιμοποιώντας αστήριχτα επιχειρήματα περί έντονου ανταγωνισμού κτλ.

Στο προσκήνιο θα βρεθούν αμέσως μετά τις εκλογές και οι αλλαγές στο ιδιοκτησιακό καθεστώς των κρατικών τραπεζών, τις οποίες, τόσο η σημερινή κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, όσο και η ΝΔ, εντάσσουν στο πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, εκπληρώνοντας έτσι τις αξιώσεις του μεγάλου κεφαλαίου για λιγότερο κράτος. Ασχετα από το αποτέλεσμα της εκλογικής αναμέτρησης, τα δυο μεγάλα κόμματα έχουν διακηρύξει την πρόθεσή τους να απεμπλακεί το κράτος από τις τράπεζες Αττικής, Κεντρικής Ελλάδος και Κρήτης. Είναι πάντως απορίας άξιο πώς η - όποια - κυβέρνηση θα δικαιολογήσει την ιδιωτικοποίηση των τραπεζών αυτών.Τεχνικά τουλάχιστον, τέτοιες αποφάσεις δε στέκουν.

Για του λόγου το αληθές, να σημειωθεί ότι και οι τρεις είναι κερδοφόρες, μηδέ εξαιρουμένης της "νέας" Τράπεζας Κρήτης, το "καθαρό" μέρος της οποίας αναμένει κέρδη στην πρώτη χρήση του 1996, μετά από σειρά ζημιογόνων χρήσεων της "παλιάς" Τράπεζας Κρήτης. Η αποδοτικότητά τους, οι αριθμοδείκτες τους κτλ. είναι σε καλά επίπεδα και μπορούν να βελτιωθούν ακόμα περισσότερο, χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες και χωρίς να παρέμβει η "ιδιωτική πρωτοβουλία". Και οι τρεις είναι καθαρά εμπορικές, ασχολούνται δηλαδή με τη χορήγηση πιστώσεων, την άντληση καταθέσεων, τη μεταφορά λογαριασμών και γενικότερα την εκτέλεση των συνηθισμένων τραπεζικών εργασιών, που ο κάθε πελάτης ζητά στις συναλλαγές του με μια τράπεζα. Είναι, επομένως, τράπεζες ευρείας πελατειακής βάσης και συνάμα χρηματοοικονομικά υγιείς.

Με βάση τις διαπιστώσεις αυτές, δεν ξαφνιάζει το γεγονός ότι και οι τρεις προσελκύουν ήδη έντονο αγοραστικό ενδιαφέρον, κυρίως από άλλες τράπεζες, που βλέπουν μέσα από την αγορά αυτών την επέκταση των εργασιών τους με μικρό σχετικά κόστος. Το χρονοδιάγραμμα των ιδιωτικοποιήσεων αναμένεται να ανακοινώσει με περίσσια ...περηφάνια ο σημερινός "σοσιαλιστής" (!) πρωθυπουργός Κ. Σημίτης από το βήμα της Διεθνούς Εκθεσης θεσσαλονίκης τις αμέσως προσεχείς μέρες.

Ιδρύθηκε το 1924 και ανήκει στον όμιλο της Εμπορικής Τράπεζας. Σήμερα απασχολεί 642 άτομα σε δίκτυο 30 υποκαταστημάτων. Αν και μικρή, το 1995 παρουσίασε κέρδη 1,3 δισ. δρχ., ενώ σε σύνολο 25 τραπεζών κατατάσσεται στην 20ή θέση από άποψη ενεργητικού, το οποίο είναι το νούμερο 1 ενδεικτικό του μεγέθους μιας τράπεζας.

Υποψήφιοι αγοραστές της Τράπεζας είναι το (εύρωστο οικονομικά) Ταμείο Συντάξεων Μηχανικών και Εργοληπτών Δημοσίων Εργων (ΤΣΜΕΔΕ) και το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ). Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Εμπορικής και του ΤΣΜΕΔΕ μέχρι στιγμής δεν έχουν φέρει αποτέλεσμα, καθώς οι δυο πλευρές αδυνατούν να συμφωνήσουν στην αξία της Τράπεζας, βάσει της οποίας το ΤΣΜΕΔΕ επιδιώκει την απόκτηση του 34% των μετοχών της Αττικής. Δύσκολη είναι επιπρόσθετα η επίτευξη συμφωνίας στο "εσωτερικό" του Ταμείου.

Αν και η Εμπορική φέρεται διατεθειμένη να προβεί σε εκτεταμένες παραχωρήσεις (αντισταθμιστικά οφέλη) προς το Ταμείο των μηχανικών, εντούτοις σύμφωνα με έγκυρες πληροφορίες και δεδομένων των κυβερνητικών πιέσεων, δε θα διστάσει να βρει νέο αγοραστή, στην περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις "κολλήσουν" και μετά τις εκλογές. Αντίθετα, το άλλο Ταμείο, το ΤΠΔ είναι αδιάφορο ως προς την έκβαση της όλης υπόθεσης, με την έννοια ότι είναι οργανισμός του δημοσίου.

ο Βασίλης ΡΑΓΙΑΣ