Αντιπροσωπευτικά δείγματα της μακρόχρονης εικαστικής πορείας της χαράκτριας Ζιζής Μακρή,περιλαμβάνει η έκθεση που εγκαινιάστηκε στις 31 του Οκτώβρη στην γκαλερί "Αστρα" (Καρυατίδων 8). Παρουσιάζονται έργα παστέλ φιλοτεχνημένα τα τελευταία χρόνια, με θέματα από την ελληνική ύπαιθρο και ξυλογραφίες. Ακόμη εκτίθενται και τέσσερα λευκώματα με ξυλογραφίες και σχέδια της καλλιτέχνιδας. Συγκεκριμένα, παρουσιάζονται δέκα σχέδια βασισμένα σε τέσσερα ποιήματα του Νικηφόρου Βρεττάκου,δώδεκα έγχρωμες ξυλογραφίες που συνοδεύουν τη "Ρωμιοσύνη" του Γιάννη Ρίτσου,είκοσι δύο χαρακτικά της φυλακής Αβέρωφ και έργα που αναφέρονται στο ποίημα του Γ. Ρίτσου "Το δέντρο της φυλακής και οι γυναίκες". Τα περισσότερα από αυτά παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο φιλότεχνο κοινό, ενώ σε όλα πηγή έμπνευσης είναι η Ελλάδα, τα τοπία της, οι αγώνες της, η καθημερινή ζωή του λαού της.

Ξεχωριστή θέση στην παρουσιαζόμενη δημιουργία της Ζ. Μακρή, κατέχει η σειρά των εικόνων από τις φυλακές Αβέρωφ, με θέμα, κυρίως, τις γυναίκες της φυλακής.Εγινε το 1960 - '61 και είναι μια κλειστή φάση. Δεν είναι ξυλογραφίες. Στη φυλακή δεν υπήρχε η δυνατότητα για κάτι τέτοιο. Είναι γκραβούρες πάνω σε λινόλεουμ χαραγμένες με λίμα των νυχιών. Οι περισσότερες έγιναν μέσα στη φυλακή και μόνο μερικές φιλοτεχνήθηκαν μετά την επιστροφή της στην Ουγγαρία. Στα έργα της Ζ. Μακρή, η ιστορία, που την έζησε άμεσα και έμμεσα, έγινε εικόνα, "κραυγή" αντίστασης και ελπίδας.

Η ίδια η καλλιτέχνης λέει για αυτή τη σειρά: "Οι φυλακισμένες γυναίκες, μόνο αριθμό έχουν, είναι απρόσωπες. Τα δέκα - δεκαπέντε χρόνια στη φυλακή τούς στέρησαν την ανθρώπινη ιδιότητα. Ούτε το ατομικό δράμα δεν ξεχειλίζει πια από μέσα τους. Μόνο σκιά έχουν. Τα παιδιά - τα παιδιά που γεννήθηκαν στη φυλακή - υπάρχουν, έχουν πρόσωπο".

"Το τοπίο - ο χώρος δηλαδή που μας περιβάλλει ή μάλλον ο χώρος που θα θέλαμε να μας περιβάλλει - δεν είναι τμήμα της φύσεως, αλλά κομμάτι της ψυχής" σημειώνει στον κατάλογο της έκθεσης ο διευθυντής του μουσείου Μπενάκη, Αγγελος Δεληβορριάς."Τα συστατικά του, τα όποια ποσοστά από τη γενική του εικόνα θα αναλογούσαν στην ιδιοτυπία της γεωλογικής διαμόρφωσης ή σε διακοσμητικές παρεμβάσεις βοτανολογικού χαρακτήρα, δεν μπορούν να μετρηθούν ούτε με τους νόμους της επιστήμης, ούτε με τους νόμους της παραγωγής. Γιατί το βάρος της ψυχής δύσκολα καταγράφεται με τις ζυγαριές, πολύ περισσότερο μάλιστα η ψυχή ενός ιδεατού περιβάλλοντος, γεννημένου από ζώσες εμπειρίες και οπωσδήποτε όχι με τον τρόπο που το συλλαμβάνει η στέρηση.Οχι δηλαδή με μια διάθεση φυγής από τον ασφυκτικό χώρο της αδυσώπητης πραγματικότητας(...). Αλλά με μια δύναμη μυστηριακή που συνεπαίρνει και την ίδια την ύπαρξη, με τις ρίζες της χαμένες στα βάθη του χρόνου και τους κορμούς της να αντέχουν στις εποχές της ξηρασίας και των εμπρησμών. Με τα ξύλα της να υπόσχονται τη ζεστασιά στις παγωνιές των χειμώνων και τους ανοιχτούς ορίζοντες της ευτυχίας των θαλασσών. Με τα κλαδιά της πάντα προς τα πάνω να αγναντεύουν τις ελπίδες του μέλλοντος". "Στις εικόνες της φυλακής" λέει η Ζ. Μακρή "δεν υπάρχει καμπύλη γραμμή, μόνο στατική, ακίνητη γειτνίαση: σταμάτησε ο χρόνος. Σχεδόν γεωμετρικές μορφές. Το δέντρο είναι το μοναδικό πραγματικά ζωντανό, το φύλλωμά του μπορεί να έχει καμπύλες, κυρτές γραμμές, αλλά κι αυτές είναι διακεκομμένες και προσαρμόζονται στους τοίχους".

"Οι φυλακές Αβέρωφ δεν υπάρχουν πια, όπως δεν υπάρχουν και εκείνοι που θα ήταν διατεθειμένοι να επιβάλλουν την ύπαρξή τους" καταλήγει ο Αγγ. Δεληβορριάς. "Ποιος ξέρει άραγε, τι να 'γινε και το δέντρο. Κάπου στα μελτέμια του Ιούλη, κάπου στις φλόγες του Αυγούστου, κούτσουρο ή καυσόξυλο, στοιχειωμένο στις αφίσες της φιλοδασικής και στις αλέες των δημαρχιακών επιδόσεων, ξεβρασμένο στις ξεχασμένες παραλίες του Αιγαίου. Θα παραμένει όμως στη σκέψη μας, ακόμα κι όταν θα έχουν καεί τα πάντα. Οταν τα μάτια μας δε θα βλέπουν άλλο από τις απέραντες εκτάσεις του τσιμέντου που τείνει να σφραγίσει τη μνήμη μας ερμητικά".

Σημειώνουμε, ότι τα έργα της Ζ. Μακρή, θα παρουσιάζονται στην γκαλερί "Αστρα" μέχρι τις 16 Νοέμβρη.

Η. ΜΟΡΤΟΓΛΟΥ

Με ένα θέατρο λιγότερο, συνεχίζει τη φετινή θεατρική της δημιουργία η οικογένεια των Δημοτικών Περιφερειακών Θεάτρων (ΔΗΠΕΘΕ). Το ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας,λοιπόν, το μικρότερο σε χρόνια παιδί της οικογένειας, αλλά με σημαντική δημιουργική δραστηριότητα, δεν υφίσταται τουλάχιστον για φέτος, αφού τα μέλη του Δημοτικού Συμβουλίου, διαφώνησαν με τους όρους που είχε θέσει ο πρώην υπουργός Πολιτισμού Σταύρος Μπένος,σύμφωνα με το νέο θεσμικό πλαίσιο του ΥΠΠΟ, για τα ΔΗΠΕΘΕ.Ετσι λύθηκε αυτόματα η σύμβαση του ΔΗΠΕΘΕ Καβάλας με το ΥΠΠΟ.Τα υπόλοιπα ΔΗΠΕΘΕ που το νέο θεσμικό πλαίσιο τα καθιστά Α και Β κατηγορίας, χρηματοδοτώντας τα μεν με 70 εκατομμύρια δρχ., τα δε με 50 εκατομμύρια, υπέγραψαν τη νέα προγραμματική σύμβαση και συνεχίζουν το έργο τους.

• Το ΔΗΠΕΘΕ Λάρισας επέλεξε φέτος να παρουσιάσει τον "Φιλάργυρο" τουΜολιέρου σε σκηνοθεσία Κώστα Τσιάνου.
• Δέκα συνολικά παραγωγές προγραμμάτισε το ΔΗΠΕΘΕ Βόλου.Μετά τον "Γέρο της Αλεξάνδρειας" του Καβάφη,που παρουσιάστηκε για περιορισμένο αριθμό παραστάσεων, θα ακολουθήσουν: "Καημένε μου Μάρικ" του Αλεξέι Αρμπούζοφ,"Χριστουγεννιάτικες ιστορίες" του Παπαδιαμάντη,"Ο μάγος του Οζ" του Φρανκ Μπάουμ,"Ο δρόμος περνά από μέσα" του Ιάκωβου Καμπανέλλη,"Ο Αγγελος" του Χριστοδούλου,"Ω, οι ωραίες μέρες" του Μπέκετ,"Ντον Ζουάν" του Μολιέρου,"Το παράπονο του νεκροθάπτου" τουΕμ. Ροϊδη.
• Αφιερωμένη στο νεοελληνικό έργο, είναι η φετινή χρονιά στο ΔΗΠΕΘΕ Ιωαννίνων.Στην Κεντρική Σκηνή θα παρουσιαστούν τα έργα "Στέλλα Βιολάντη" του Ξενόπουλου,σε σκηνοθεσία Βασίλη Νικολαϊδη,"Δεσποινίς ετών 39" των Σακελλάριου - Γιαννακόπουλου,σε σκηνοθεσία Γιάννη Διαμαντόπουλου,ενώ το καλοκαίρι "Το παιχνίδι της τρέλας και της φρονιμάδας" του Γιώργου Θεοτοκά.Στη Νέα Σκηνή θα παρουσιαστεί άλλο ένα νεοελληνικό έργο σε σκηνοθεσία Δημήτρη Πετρόπουλου.Η Παιδική Σκηνή θα φιλοξενήσει το έργο "Ο κύκλος με την κιμωλία" του Μπρεχτ σε διασκευή Γιάννη Καλατζόπουλου και σκηνοθεσία Δημήτρη Γιαννακόπουλου.
• Το ΔΗΠΕΘΕ Πάτρας έχει συμπεριλάβει στο ρεπερτόριό του τον "Οθέλλο" του Σαίξπηρ,με τον Χρήστο Καλαβρούζο και το έργο του Σπύρου Γαλαίου "Ο φωταγωγός" ή "Ανατροπή",με την Αννα Συνοδινού,σε σκηνοθεσία και τα δύο του Νίκου Αρμάου.Ενώ στην παιδική σκηνή θα ανέβει ο "Μορμόλης" τουΡάινερ Χάχφελντ.
• Σαίξπηρ επέλεξε και το ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας.Η "Δωδέκατη νύχτα" θα είναι το εναρκτήριο έργο της Κεντρικής Σκηνής που ανεβαίνει σε σκηνοθεσία Νίκου Χαραλάμπους.
• Το ΔΗΠΕΘΕ Αγρινίου μέχρι στιγμής έχει ανακοινώσει μόνο το έργο της παιδικής σκηνής "Φρουτοπία" του Ευγένιου Τριβιζά.
• Ο "Γυάλινος κόσμος" του Τένεσι Ουίλιαμς,στην Κεντρική και "Σχολείο για κλόουν" στην παιδική, είναι τα έργα του ΔΗΠΕΘΕ Βέροιας.
• Στις 7 Νοεμβρίου το ΔΗΠΕΘΕ Ρόδου ανεβάζει το "Δεσποινίς Μαργαρίτα" με την Θέμιδα Μπαζάκα,ενώ τον Δεκέμβριο ανεβαίνει το έργο του Ντε Φίλιππο "Φιλουμένα Μαρτουράνο" με την Μάρθα Βούρτση.Ενώ, στην παιδική σκηνή θα παρουσιαστεί ο "Ολιβερ Τουίστ".
• Το έργο της Λούλας Αναγνωστάκη "Ο ήχος του όπλου" θα παρουσιάσει τοΔΗΠΕΘΕ Κρήτης σε σκηνοθεσία Κώστα Μπάκα.Στο ρεπερτόριο έχει συμπεριληφθεί επίσης "Ο Οθέλλος ξαναγυρίζει" του Ν. Καζαντζάκη.
• Οσο για το ρεπερτόριο του ΔΗΠΕΘΕ Σερρών, υπάρχουν για φέτος "Το τίμημα" του Μίλερ και το έργο του Ρόουτζερ Κάρσνερ "Ο άνθρωπος με το πλαστικό σάντουιτς".Ενώ στην παιδική σκηνή έχει προγραμματιστεί το έργο τηςΞένιας Καλογεροπούλου "Οδυσσεβάχ".